BENTE PEDERSEN

ZŁOTY PTAK

1

Ida nie należała do ludzi, którzy załamują się z byle powodu. O tym, że życie nie jest

usłane różami, wiedziała od dawna i nauczyła się przyjmować z podniesionym czołem nawet

najbardziej bolesne wyroki losu.

Dawno już nie płakała, teraz jednak łzy same cisnęły jej się do oczu.

Przemarznięta, targana bezsilną złością, zawiedziona, czuła się tak, jakby wyrósł przed

nią mur czarnej beznadziei.

Sedolf troskliwie otulił rozespanego Mikkala dodatkowym przykryciem ze skóry.

Szloch Idy, choć starannie tłumiony, nie pozwalał mu zasnąć.

Ida nie chciała się przed nim zdradzić swoim smutkiem.

Zaczynała płakać, dopiero kiedy zdawało jej się, że mąż już śpi...

Jego Ida. Taka skomplikowana, nieugięta i dumna. Nigdy o nic nie prosiła, nie szukała

pociechy. Piekielnie uparta jak wszystkie kobiety z jej rodu.

Sedolf wysunął się ostrożnie spod futrzanego przykrycia. Miał nadzieję, że chłopiec,

którego ogrzewał własnym ciepłem, nie zmarznie. Szurając, Sedolf przemknął po suchym

sianie na posłanie Idy. Położył się przy niej i wziął w objęcia wstrząsane szlochem ciało. W

odpowiedzi żona wtuliła twarz w jego pierś, ale nawet najlżejszy jęk nie wydobył się z jej ust.

- Nie płacz, maleńka - wyszeptał łagodnie i pogłaskał ją po głowie osłoniętej przed

chłodem chustą. - Przecież nie zostaniemy tu na zawsze.

- Zwariuję - odpowiedziała po chwili z gwałtownością szalejącego za ścianą obory

wichru, którego mroźne podmuchy, przenikające przez szerokie szpary między deskami,

odczuwali aż nadto dotkliwie. - Zwariuję, Sedolfie. Jak długo jeszcze przyjdzie nam tutaj

koczować?

Przełknął ciężko ślinę. Cóż miał jej odpowiedzieć? Kto może przewidzieć, ile jeszcze

potrwa ten żywioł? Rozumiał rozpacz Idy. Jemu też minione trzy dni aż nadto dokuczyły.

- Wcześniej czy później zawierucha musi ustąpić - pocieszył Idę, całując ją w chłodne

czoło.

Nie odpowiedziała, a z oczu nieprzerwanie płynęły jej łzy.

- Czuję się taka zgnębiona - odezwała się po chwili zmęczonym, pełnym rezygnacji

głosem. - Nie spodziewałam się, że będzie tak trudno...

Ida spędziła większą część życia w chacie nad fiordem. Nie raz widziała wzburzone

sztormem morze: zielonoszarą kipiel i spienione grzywy fal o brudnożółtej barwie. Nie miała

jednak pojęcia, co znaczy zawieja na rozległym, zasypanym śniegiem płaskowyżu, na którym

człowiek nie ma się gdzie ukryć. Nigdy tego nie doświadczyła. Poza tym nad fiordem nigdy

nie panował tak siarczysty mróz jak tu na północy Finlandii w lutym.

Ida tęskniła za Mają i Knutem. Chciała pojechać do Hailuoto i spotkać się z nimi.

Umyśliła sobie, że najlepiej ruszyć, póki jest śnieg, bo saniami zaprzężonymi w konia szybko

dotrą na miejsce. Sedolf usiłował przygotować ją na to, co ich czeka, ale Ida, pod-

ekscytowana, nie chciała go słuchać.

Dlatego też Sedolf w końcu przestał się sprzeciwiać.

Już dwa razy wymieniali konia, za każdym razem otrzymując gorszego. Ale przecież

musieli posuwać się naprzód. Przed nimi ciągnęła się daleka droga na południe, nie znany,

choć wyraźnie wytyczony szlak.

Zamieć zatrzymała ich na trzy dni. Schronienie znaleźli w jednej z chałup stojących

nieopodal granicznej rzeki. Spodziewali się, że zostaną przyjęci tak, jak zwykle gościł

wędrowców Reijo, zwłaszcza że była to jego ojczyzna.

Tymczasem gospodarze wysłali ich na strych nad oborą, gdzie zwykle sypiają

parobcy. Stał pusty. Sedolf i Ida zapłacili za nocleg i kupili od gospodyni trochę żywności.

Musiała widzieć, że podróżują z małym dzieckiem, ale mimo to nie zaproponowała im

noclegu w chacie. Przyszło im się więc zadowolić strychem w oborze, po którym hulał wiatr.

W obawie przed pożarem przykazano im, by w piecu palili tylko rankiem i wczesnym

wieczorem.

Ida bardzo się zawiodła, natrafiając na bezduszność tam, gdzie spodziewała się ciepła i

serdeczności. To było dla niej najgorsze. Sedolf, który spotykał w swoim życiu różnych ludzi,

nie oczekiwał zbyt wiele. Pozbył się złudzeń. Wiedział, że po niektórych nie można

spodziewać się niczego dobrego.

- Niebawem się uspokoi - starał się pocieszyć Idę. - Zdaje się, że wiatr już trochę

zelżał. Nie sądzisz? Posłuchaj!

Ida nastawiła uszu, a potem, patrząc na męża z powątpiewaniem, potrząsnęła głową i

dłonią otuloną w rękawicę pogładziła go po policzku.

- Taki jesteś dobry, Sedolfie. Chwytasz się każdego sposobu, byleby mnie tylko

pocieszyć.

- Pamiętaj, nie wszyscy ludzie, których spotkamy na swej drodze, będą tacy jak ci

tutaj - szepnął Sedolf, jakby podejrzewając, że pomimo paskudnej pogody skąpi i nieżyczliwi

gospodarze podsłuchują. - Nie osądzaj wszystkich tak samo! Nie wszyscy Finowie są

wyrachowani. Na pewno trafią się wśród nich ludzie gościnni.

Ida otarła policzki i zaczerwienione oczy. Wargi miała zupełnie białe.

- Myślę, że do końca podróży pozostało nam niewiele. Za jakiś tydzień będziemy na

miejscu, u Mai - dodał. - I jeśli wierzyć w to, co opowiadał Reijo, niczego nam tam nie

zabraknie. Na pewno przestaniesz marznąć, najesz się do syta i włożysz czyste i suche

ubrania. A spać będziemy pod puchową pierzyną. Czyż nie brzmi to zachęcająco?

- Niebiańsko - rozmarzyła się Ida. A po chwili dodała: - Pewnie wspominając

wówczas tych skąpców i krwiopijców, będę się śmiać...

W jej głosie pobrzmiewały mściwe tony. Ida w obliczu jawnej nieprawości nie

potrafiła zdobyć się na wielkoduszność. Był to jedyny mroczny rys jej osobowości.

- Eee, gdyby tutejsi gospodarze wiedzieli, jaka z ciebie wielka pani, na pewno

odstąpiliby swoje łóżka - zażartował Sedolf, rozcierając jej dłonie.

- Ich łóżka są z pewnością zapchlone - prychnęła Ida pogardliwie. - Brzydziłabym się

tam położyć, a co dopiero spać!

- Nareszcie - uśmiechnął się i pocałował ją. - Znów przypominasz moją Idę. Już ci

lepiej?

Skinęła głową i przytuliła policzek do jego policzka, a potem na chwilę przywarła

całym ciałem do męża, rozkoszując się jego ciepłem.

- Ty nigdy nie tracisz animuszu, Sedolfie. Nie pojmuję, jak to robisz.

Wzruszył ramionami.

- Ja też nie, ale jakie to ma znaczenie?

- Wracaj do Mikkala - szepnęła po chwili. - On jest najważniejszy, musimy pilnować,

ż

eby nie przemarzł.

Sedolf uścisnął ją i przeniósł się na drugą stronę posłania, tak by dziecko znalazło się

pośrodku.

Leżał wsłuchany w odgłosy nocy. Ida niebawem zasnęła, poznawał to po jej równym

oddechu. Wichura tymczasem naprawdę z wolna traciła na sile. Nim Sedolfa zmorzył sen,

nabrał przekonania, że jednak się nie mylił.

Ida obudziła się następnego ranka w zupełnie innym nastroju. Gdzieś zniknęło nocne

przygnębienie. Słysząc dolatujące z dołu prychanie inwentarza, pomyślała nie bez goryczy, że

w tej nędznej oborze ciepło utrzymują zwierzęta, a nie lichy piec.

Ale zaraz wyrzuciła z serca gniew. Mroczne uczucia niczemu nie służą, strofowała się

w duchu. Nie rozgrzeją nikogo ani nie nakarmią.

A jednak nie potrafiła ukryć złości, chociaż zmusiła się do uśmiechu, zajrzawszy do

chaty, by kupić od gospodarzy skopek mleka, czarny chleb i suszone mięso.

Może gospodarze dostrzegli, że patrzy na nich z wyższością, a może wyczuli w niej

ten gniew i dlatego sami odnieśli się do niej niechętnie?

Była inna niż przechodzący tędy wędrowcy.

Co prawda wraz z Sedolfem ubrali się na drogę skromnie, żeby nie rzucać się w oczy.

Wzięli sanie podobne do tysięcy innych sań, a i koń nie przyciągał uwagi. Nic więc nie

zdradzało ich zamożności. Wzdłuż szlaków prowadzących od morza do krainy lasów i jezior

napotkać można było wszak ludzi wszelakiego autoramentu.

Ale Ida mimo to nie wyglądała na wędrowca.

Miała w sobie coś, co zapadało na długo w pamięć. Przypominała postać wyjętą

wprost ze świata baśni. Zdawała się równie nierzeczywista jak huldra, która może zwiastować

zarówno radość, jak głębokie nieszczęście. Jak istota, która pozostawia po sobie niezatarty

ś

lad, choćby tylko lekką stopą przemknęła drogą.

Podczas długiej podróży Mikkal nie płakał ani nie grymasił. Wpatrywał się jedynie w

Idę i Sedolfa swymi dużymi oczami. Idzie wydawało się to gorsze, niż gdyby się darł

wniebogłosy. Zabrać dziecko na taką wyprawę było występkiem wobec niego. A wszystko

przez jej upór i bezmyślność. Przestrzegano ją, że luty nie jest dobrą porą na wędrówkę tym

szlakiem, ale ona nie chciała nikomu wierzyć.

Sedolf nazwał ją upartą i przemądrzałą.

Strasznie się pokłócili. Chyba dopiero wtedy Sedolf poznał naprawdę, co to znaczy

płynąca w żyłach żony krew Alatalo.

- Pogoda się poprawiła - rzucił Sedolf, gdy Ida wróciła z żywnością. W jego głosie

zabrzmiała ulga. - Poświęcimy jeszcze parę miedziaków, najemy się do syta i ruszamy w

drogę. Od południa wypogadza się. Sprawdziłem tak na wszelki wypadek - dodał z uśmie-

chem.

Spakowanie dobytku nie zabrało im wiele czasu.

Odjechali, nie oglądając się za siebie, pragnąc jak najszybciej zapomnieć o dniach i

nocach spędzonych w nędznej oborze.

Wpatrywali się ponad końskim grzbietem w stronę południa...

Zima znów obsypała ich bezlitośnie lodowatymi pocałunkami, choć teraz jakby mimo

wszystko bardziej im sprzyjała. Pod wpływem wiatru i mrozu podłoże stwardniało na kamień.

Wypogodziło się. Chmury odpłynęły gdzieś za horyzont i zniknęły im z oczu. Niebo

przybrało barwę lśniącego błękitu, mieniąc się daleko na wschodzie złocistą poświatą. Wokół

podróżujących rozciągał się monotonny krajobraz spowity w biel i różne niuanse szarości, od

popielatego woalu po grafitowe odcienie, nieco tylko jaśniejsze od barwy skał w rodzimych

stronach nad fiordem.

Ida przymknęła powieki i przypomniała sobie list napisany zamaszystym pismem

Knuta. Znała go na pamięć. Mogłaby powtórzyć słowo w słowo jego treść.

Zauważyła, że umieszczona na końcu prośba, by przyjechali, została dopisana później,

gdy już wysechł atrament w poprzednich linijkach.

Ida poczuła znów chłodny ucisk gdzieś w okolicy żołądka. Tam zawsze lokował się

strach, w parę chwil przemieniając ją w zagubione dziecko. Pozbawiał ją siły i zdolności

logicznego rozumowania, utrudniając rozsądną ocenę sytuacji.

Ida czuła, że znalazła się na nieznanym i grząskim gruncie.

Coś się nie zgadzało. Knut wyraźnie coś przed nią ukrywał, chociaż z pozoru pisał

obszernie o wszystkim.

Dlatego też Ida podświadomie lękała się przybycia na miejsce.

Mieszkańcy Hailuoto oczekiwali wizyty, choć nie zmieniło to rytmu ich codzienności.

Zarówno Maja, jak i Knut, Anjo i Ailo, którzy opuścili Ruiję, wiedzieli, że myśli podążają

tym szlakiem znacznie szybciej niż człowiek.

- Chyba nie ruszą przed wiosennym jarmarkiem - uznał Knut. - Choć, znając Idę,

mogę przypuszczać, że nie zechce czekać. Na szczęście Sedolf jest na tyle rozsądny, by ją

powstrzymać. Tylko jemu może się to udać.

Ailo nie zabierał głosu. Ida nie należała już do niego, dlatego nigdy nie pozwoli sobie

myśleć o niej inaczej niż jak o żonie Sedolfa. Ma jeszcze przed sobą parę tygodni, by

przygotować się na to spotkanie i obmyślić sposób, jak ją zobaczyć, samemu pozostając w

ukryciu.

Ida nie może się o nim dowiedzieć. Ma teraz swoje życie. Bez niego. I tak musi

pozostać.

On zresztą też zaczął nowe życie. Bez niej. Życie u boku Anny Kajsy, której za nic na

ś

wiecie nie skrzywdzi. Nawet Ida nie może go do tego nakłonić.

Przygotowali się starannie na to, co miało się zdarzyć. Próbowali się zabezpieczyć

przed wszystkim, co mogło ich zdradzić. Wszystko omówili. Ustalili, co powiedzą Idzie, jak

jej to powiedzą i kiedy...

Nauczyli dzieci wołać do Ailo: „wujku”. Nic poza tym. Przypuszczali zresztą, że

dzieci nie pamiętają jego imienia. Sami między sobą nazywali go „Axel”. W końcu jakoś mąż

Anny Kajsy musi się nazywać, chociaż podczas odwiedzin Idy i Sedolfa miał się nie

pokazywać.

Kamienny dom powinien pozostać terenem zamkniętym. Wytłumaczą gościom, że

Axel jest kaleką i nie życzy sobie spotykać obcych. Ailo miał pozostać niewidzialny.

On sam myślał o tym niechętnie, choć równocześnie wzruszenie ściskało go w gardle.

To było silniejsze od niego. Chwilami gorzko żałował, że w liście Knuta zostało dopisane

zaproszenie, kiedy indziej znów aż umierał z niecierpliwości.

Któregoś wieczoru Knut, Ailo i William, jak to im się często zdarzało, spotkali się w

przytulnym pokoju, który William zwykł nazywać swoim biurem. Siedzieli w półmroku

rozświetlonym płomykiem lampki ustawionej na wąskim stole pod ścianą za nimi. Płomyk

jaśniał podwójnie, odbijając się w zawieszonym nad stołem lustrze.

Jeszcze kilka lat temu Knut i Ailo zmrużyliby pewnie oczy, porażeni przepychem

otoczenia, pięknem i niepojętą urodą licznych ozdobnych przedmiotów.

Teraz nawet nie drgnęła im brew, takie to stało się dla nich zwyczajne. Nawet nie

próbowali zastanawiać się nad tym, jak szybko człowiek przywyka do luksusu.

- Sądzisz, że podołasz temu? - zapytał Knut, obrzucając Ailo badawczym spojrzeniem.

- Czy podołam? - powtórzył Ailo i głos mu się załamał. Chwila jak ta była niczym

ukojenie. Powrotem do czasu, kiedy wszystko było prawdziwe, gdy nie było miejsca na

przemilczenia. - Myślę, że mnie przyjdzie to łatwiej niż wam. To wy staniecie z Idą twarzą w

twarz. Wy będziecie karmić ją kłamstwami i półprawdami z mojego powodu. Ja będę krył się

w cieniu, w mroku, za moją maską... - rzucił Ailo i pogrążył w zamyśleniu tak częstym dla

niego po wypadku. Hałaśliwy młodzieniec przemienił się w posępnego mężczyznę.

Nie pojmowali, co naprawdę czuje. Nie mogli tego wiedzieć. Nawet Knut, który

stracił ukochaną, nie mógł zrozumieć głębi jego niemego smutku.

A Ailo, mimo że pragnął szczerze wyznać wszystko Knutowi i Williamowi, nie był w

stanie wyrazić tego, co przeżywa... A przecież to jego najlepsi przyjaciele. Ból żadnemu z

nich nie był obcy. Obaj wiedzieli, ile cierpienia może przysporzyć miłość. Tylko że teraz,

bezgranicznie szczęśliwi, żyli w swoim zamkniętym świecie. Po prostu.

Ailo nie potrafił do nich dotrzeć. Był rozdarty sprzecznymi uczuciami. Nawet Maja go

nie rozumiała, chociaż zawsze tyle ich łączyło.

Miał słowa na końcu języka, ale za każdym razem, gdy zamierzał je wymówić,

odkrywał, że nic nie wyrażają. Były takie uładzone, gładkie z wierzchu, bez ostrych kantów...

Płynęły z ust, nie pozostawiając najmniejszej zadry na języku. Wypowiadając je, nie cierpiał.

Nie zawierały choćby okruchów prawdy. Bo prawda oznaczała ból. Prawda rozdarłaby go na

strzępy, zraniłaby też bliskich, którym by ową prawdę oznajmił. A Ailo nie potrafił, nie chciał

narażać tych, których darzył miłością.

A przecież kochał Annę Kajsę.

Dopiero teraz zrozumiał słowa, które często, uśmiechając się lekko, powtarzał Reijo, a

które właściwie wyszły z ust Raiji, w prosty sposób opisując jej życie. Prawda, którą pojął

Reijo, teraz objawiła się Ailo.

Istnieje wiele odmian miłości.

Raija z podniesionym czołem przyjmowała kolejne wyzwania. Otwierała ramiona na

radość. Broniła się przed cierpieniem. Ailo dobrze pamiętał jej pogodną twarz, jej wesoły

ś

miech. Pamiętał ciepłe dłonie, delikatne i czułe. Pamiętał żar w jej oczach, kiedy spoglądała

na Mikkala, harmonię, jaka ich łączyła. Mikkal i Raija - choć przeznaczeni sobie, otrzymali

od losu tylko krótkie chwile szczęścia, będące wytchnieniem w nieustannej ucieczce.

Pamiętał, jak się uśmiechała...

Pogodziła się ze swym losem. Zrozumiała, że miłość bywa różna. I dla wielu ludzi

stała się kimś ważnym. Bo przecież nie on jedyny pamięta jej uśmiech. Raija na pewno nie

raz czuła gorycz, ale starannie ją skrywała. Może nawet przed samą sobą.

Zapamiętał uśmiech...

- Myślałem o Raiji - odezwał się cicho Ailo, napotkawszy spojrzenie Knuta.

Twarz Knuta zastygła, mięśnie twarzy naprężyły się pod gładką skórą:

- Usiłowałem ją sobie przypomnieć - ciągnął Ailo. - I wydobyłem z pamięci

łagodność, ciepło, uśmiech...

- Ja pamiętam tylko jej plecy - odrzekł Knut. William nie zabierał głosu. Wszystko

zaczęło się od tej kobiety i każda rozmowa jej dzieci sprowadzała się do niej. Mimo że dawno

temu zniknęła, może już umarła, dla nich wszystkich nadal była żywa, najbliższa.

William zapragnął spotkać tę kobietę.

- Ona wierzyła w miłość - ciągnął Ailo zachrypniętym głosem, pogrążony we

wspomnieniach. - Wierzyła, że istnieje wiele rodzajów miłości. Może i my powinniśmy być

równie otwarci? Może ona w ten sposób koiła ból...

- By tym większy zadać innym - zauważył Knut, który nie potrafił myśleć o matce bez

goryczy. Wiele lat musiało upłynąć, by ją na swój sposób zrozumiał, ale nie potrafił wyzbyć

się całkiem owej niechęci. Matka zawodziła go przez całe życie. Celowo albo wbrew swej

woli. Zawsze zostawał na boku, zawsze odwracała się od niego. Nie kochała go dość mocno...

- Czy wy nigdy nie dacie jej spokojnie odejść? - zapytał mąż Mai, o którym Ailo i

Knut, pogrążeni w rozmyślaniach i rozmowie o Raiji, całkiem zapomnieli.

Spojrzeli na Williama. Znów byli braćmi, jak wówczas gdy w mrocznej jurcie

lapońskiej zawarli braterstwo krwi, nacinając ostrzem noża skórę, podkreślając tym samym

więź, która zawiązała się między nimi na długo przedtem.

- Czy nigdy nie pozwolicie jej umrzeć? - powtórzył William. - Maja także

przechowuje w sobie ogromne pokłady goryczy. Czasami mi mówi, że już zapomniała, że

wybaczyła matce. Nawet że ją w pewnym sensie rozumie. A potem znów to do niej powraca i

znów wszystko się w niej burzy. Ta zgryzota zżera ją od środka. A wszystko dlatego, że nie

pozwolicie Raiji umrzeć. Przestańcie tak pielęgnować wspomnienia o niej i codziennie

obwiniać ją o to wszystko, co zrobiła w młodości, zanim tak naprawdę dorosła. Ile miałeś lat,

Knut, kiedy twoja matka zniknęła? Pięć, sześć? A ona? Koło dwudziestu, prawda?

Knut przytaknął.

- A więc jesteś teraz starszy niż ona wówczas - ciągnął William z właściwym sobie

spokojem. Choć może nie powinno go to obchodzić, chciał w końcu pogrzebać kobietę, która

byłaby jego teściową. Wiedział, że dopóki wciąż wkrada się do ich życia, dopóty Maja nie

poczuje się prawdziwie wolna.

- Przecież i ty nie zawsze postępowałeś właściwie, Knut. Nie wszystkie twoje czyny

zyskałyby uznanie w oczach twoich dzieci - mówił William, mrużąc oczy. - Ailo wspominał

mi to i owo. Na pewno są sprawy, które najchętniej ukryłbyś przed Karlem i Ailą, prawda?

Knut kiwnął głową, przypominając sobie chwilę, kiedy razem z Heino i Ailo zadźgali

człowieka...

- Wyobraź sobie więc, jak by to było, gdyby twoje własne dzieci potępiły cię za to...

- To nie to samo - odpowiedział Knut dźwięcznym głosem, wstając z krzesła.

Wszystko w nim protestowało przeciwko takiemu porównaniu. Odwrócił się plecami do

swych towarzyszy. Odsłonił zasłonę w oknie i zapatrzył się w mrok. Przed oczami przesunęło

się mu cale życie. - Nigdy tego nie zrozumiesz, Williamie - rzekł cicho po chwili. - Choćbyś

nie wiem ile opowieści o niej usłyszał, nie zdołasz nigdy tego pojąć. Zresztą my wszyscy

jesteśmy bardzo rozdarci w swoich uczuciach. Nigdy nie przeżyłeś tego, że ktoś, kto

powinien być ci najbliższy, zdradził cię i porzucił. Najbliższą rodziną dla mnie jest Reijo, z

którym nawet nie jestem spokrewniony. On jest ojcem Idy, nie moim. To znaczy nie jest

moim rodzonym ojcem, a jednak gdy padają słowa: „ojciec, rodzice, rodzina”, to on

przychodzi mi na myśl. Jej nigdy tak naprawdę przy mnie nie było. Bo nawet gdy była obecna

fizycznie, inni wydawali się dla niej ważniejsi. A mimo to jakaś część mnie ją kocha. I nie po-

trafię się z tym pogodzić...

- Trudno nam pozwolić jej umrzeć - dodał Ailo wyjaśniająco. - Właściwie to Raija nas

wszystkich ze sobą wiąże. Bez niej nie bylibyśmy tacy, jacy jesteśmy. Może to i lepiej, że

takich jak ona nie spotyka się często?

William ich nie rozumiał. Nigdy dotąd nie myślał o tym, że wywodzą się zupełnie z

innego świata. Teraz jednak uświadomił sobie z całą ostrością, że dorastali w zupełnie innym

kraju, w innych kulturach, że przynależeli do różnych warstw społecznych.

Nie był to właściwy moment, by opowiedzieć, że i on został zdradzony w

dzieciństwie, podobnie jak inni jego rówieśnicy. Wprawdzie wszyscy mieli oboje rodziców,

ale większość z nich nigdy tak naprawdę nie znała swoich ojców, a dla wielu i matka nie była

kimś bliskim.

Ojciec Williama właściwie nie okazywał żadnego zainteresowania synowi. Dopiero

gdy chłopiec ukończył osiem czy dziewięć lat, uznał, że nadeszła pora, by uczynić z niego

mężczyznę, godnego spadkobiercę. William nie pamiętał, by ojciec kiedykolwiek wziął go na

kolana czy nosił na rękach. Nie potrafił nawet sobie wyobrazić, że ojciec przytula go albo

głaszcze po twarzy.

Ale tak zachowywali się wszyscy mężczyźni w kręgach, z których się wywodził.

Chyba nie on jeden pragnął zbliżyć się do własnego ojca, poznać go lepiej. Nie tylko on czul

się odrzucony.

Ale o tym się nie rozmawiało. Nigdy nie wyraził tego na głos. Nawet w myślach z

trudem przychodziło mu to ująć w słowa. Dopiero gdy w jego życiu pojawiła się Maja,

uświadomił sobie, że gdyby potrafił nazwać tłumione przez lata uczucia, pozwoliłoby to jemu

samemu wiele zrozumieć. Tym bardziej że jego problemy zdawały się niczym w porównaniu

z problemami Mai.

Córka Raiji wiele go nauczyła.

- Spośród nas Ida jest najbardziej zrównoważona - powiedział Knut, uśmiechając się

półgębkiem. - Może dlatego, że jest bardzo podobna do mamy, a równocześnie miała to

szczęście, że jej ojcem jest Reijo. Rodzonym ojcem, więc chyba coś po nim odziedziczyła...

- I tak krąg się zamyka - rzekł Ailo. - Znów wróciliśmy do Idy.

Udało mu się wypowiedzieć jej imię i nie ścisnęło go w gardle. Uniknął też tonu, w

którym pobrzmiewałaby miłość.

- Kiedy Ida tu przyjedzie, poradzę sobie. Sprostam tej próbie. Chcę zobaczyć mojego

syna. O to tak naprawdę mi chodzi.

Udało mu się wytrzymać wzrok przyjaciół. Nie umknął przed pełnym powątpiewania

spojrzeniem Knuta i badawczym wzrokiem Williama. Był taki wiarygodny, że niemal ich

przekonał. Przez chwilę zawstydzili się nawet w duchu, że mu nie dowierzali.

- Mikkal to moje jedyne dziecko, więcej ich mieć nie będę. Wy obaj jesteście ojcami,

więc powinniście mnie zrozumieć. Nigdy nie pojadę do Ruiji, moja stopa więcej nie postanie

w Varanger ani w Lyngen. Ailo syn Mikkala umarł i pewnie już został zapomniany w

tamtych stronach. Ale trawi mnie pragnienie, żeby zobaczyć własnego syna. Jeden jedyny raz

w życiu. Podołam tej próbie. Ujawniając się, zniszczyłbym życie Idy, Sedolfa, Anny Kajsy,

swoje...

Zamilkł i więcej się nie odezwał.

Pokiwali głowami, choć tak naprawdę nie czuli się do końca przekonani. William

przypomniał sobie słowa Mai, gdy został napisany list. Powiedziała wówczas po cichu tak,

ż

eby Ailo nie słyszał:

- To się musi skończyć katastrofą!

2

Płozy sań pozostawiały w śniegu głębokie ślady. Martwiło to zarówno Idę, jak i

Sedolfa,. ale na szczęście jak dotąd nikt nie zwrócił na to uwagi.

Dotarli już daleko na południe, powoli zbliżali się do celu. Zima nadal była mroźna i

mało łaskawa.

Wieźli ze sobą drewniane słupki i dość skór, by postawić prowizoryczny namiot. W

ostatnim czasie bardzo im się przydały, bo Ida po przymusowym postoju u niegościnnych

gospodarzy podczas zamieci nabrała zrozumiałej niechęci, by szukać noclegu u obcych ludzi.

Nie chciała znów przeżywać takiego upokorzenia.

Co wieczór wyładowywali więc sanie. Zdejmowali ciężką skrzynkę, której zawartość

mogłaby zaspokoić marzenia niejednego biedaka w stronach, ku którym zmierzali.

Na szczęście nikt nie wiedział, co ze sobą wiozą. Także z tego powodu woleli

nocować w namiocie.

Ale mróz i przygodni wędrowcy dokuczali im mniej niż atakujące ich z coraz większą

siłą przygnębienie.

- Ciągle to samo i to samo - skarżyła się Ida, która nie sądziła, że podróż zabierze im

tyle czasu. Zawsze taka dzielna i wytrzymała, teraz zupełnie opadła z sił. - Chyba do

ś

rodkowej Finlandii jest niewiele dalej niż z Lyngen na północ. Wydaje mi się jednak, że ta

podróż trwa wieczność. Mam wrażenie, że nigdy nie dotrzemy do celu...

Sedolf napotkał jej spojrzenie i uspokoił ją: - Na północ jechaliśmy u początku lata,

pogoda nam sprzyjała, było nas troje dorosłych. Zrozumiałe więc, że nie odczuwaliśmy tak

dotkliwie trudów wyprawy. Dobrze o tym wiesz, kochanie. Ale jeszcze trochę cierpliwości, z

pewnością już nie jest daleko. Może tydzień, dwa...

Ida zapatrzyła się w płomyki palącego się u jej stóp ognia. Dla niej tydzień lub dwa w

tych okolicznościach oznaczały wieczność. Dzień po dniu przemierzali bezkresny płaskowyż.

Krajobraz był taki monotonny, miejsca, które mijali, tak podobne do siebie, że czasem

zastanawiała się, czy nie krążą w kółko. Gdyby nie słońce wskazujące im kierunek, już dawno

straciłaby pewność, czy rzeczywiście podążają na południe, oddalając się coraz bardziej od

ojczystej Ruiji.

Przejeżdżali przez sosnowe lasy porastające powierzchnie odpowiadające nieraz kilku

osadom. Między strzelistymi pniami tworzył się ażur, pozwalający patrzeć na wylot. Skute

lodem jeziora pokrywała gruba warstwa śniegu. Mijali chaty z drewnianych bali, otoczone

uprawną ziemią. Gdzieniegdzie zagrody oddzielał jedynie spłachetek ziemi, w innym miejscu

pola ciągnęły się po horyzont. Tak się objawiała różnica pomiędzy biedotą a bogatymi.

Przypomniał jej się ojciec, który opowiadał często o swojej ojczyźnie. Jego klarowne

zielone oczy łagodniały wówczas i przybierały wyraz rozmarzenia. Teraz, przyglądając się z

bliska Finlandii, Ida z sentymentem myślała o swojej rodzinnej ziemi, o kamienistym

wybrzeżu i wyrastających wprost z wody, pnących się ku niebu skalistych szczytach.

Potrzebowała czegoś, o co mogłaby zahaczyć wzrok, nie przywykła do bezkresu. Tęskniła za

swoim rodzimym fiordem...

- Mikkal łatwiej się przystosował do nowych warunków niż ty - powiedział Sedolf,

zerkając pośpiesznie na śpiące dziecko, a kiedy znów spojrzał na Idę, w jego oczach pojawiło

się jeszcze więcej czułości.

W jurcie trochę wiało, ale nie marzli tak bardzo.

- Narzekam, ponieważ jestem przemoczona, brudna i ciągle mi zimno - odparła Ida,

podciągnąwszy kolana pod brodę. - A tych trzech rzeczy nie znoszę. Gdyby mama była

podobna do mnie, pozostałaby w Tornedalen...

- To były inne czasy... Sedolf, mimo że nigdy nie spotkał matki Idy, zawsze gotów był

jej bronić, czego Ida nie mogła zrozumieć.

Ogień rozgrzał jej stopy i stopniowo ciepło rozeszło się po całym ciele aż po koniuszki

palców u rąk. Mimo to Ida przysunęła się do męża i wtuliła w jego ramiona, udając, że nadal

marznie. Tak jakby kiedykolwiek musiała uciekać się do wybiegów, by ją przygarnął. Między

nimi panowało niezwykłe zrozumienie. Wystarczyło, że jedno tęskniło za bliskością, by

drugie chętnie spełniało to pragnienie. Bo za największą radość uważali uszczęśliwianie

ukochanej osoby.

W oczach Sedolfa zapalił się osobliwy błysk. Ida podśmiewała się z niego, że ma

wyjątkowe mniemanie o sobie. Ale mawiała to żartobliwie, tak że nie czul się urażony. Bo tak

naprawdę, kiedy ją obejmował, w jego spojrzeniu dostrzegała przede wszystkim czułość.

Wiedziała, że na nikogo innego tak nie patrzy, a jeśli się mu zdarzyło, to w przeszłości.

Wybrali siebie na przekór zdrowemu rozsądkowi i przestrogom. Zawiązała się pomiędzy nimi

przyjaźń, która potem przerodziła się w płomienną miłość. Gdyby Sedolf stracił Idę lub ona

jego, straciliby oparcie w życiu. Nie potrafili sobie tego wyobrazić.

Rozczesywał palcami jej włosy, które rozpuściła na noc, bo głowa bolała ją, gdy przez

cały dzień miała je ciasno upięte w kok. Zwykle nosiła je przecież rozpuszczone albo plotła w

luźny warkocz, ale takie uczesanie nie nadawało się na podróż.

- Chciałabym mieć z tobą dziecko, Sedolfie - odezwała się Ida rozmarzona. - Syna

podobnego do ciebie, który miałby twoje oczy i był obdarzony takim samym urokiem. Który

już od kołyski jednym uśmiechem podbijałby wszystkie serca...

- Cała ty - przerwał jej Sedolf sucho. - Myślisz o dziecku, kiedy jeszcze nie dotarliśmy

do celu. Nie zapominaj, kochanie, że przed nami potem jeszcze droga powrotna, która nie

będzie ani odrobinę krótsza! Nie chciałbym jej przemierzać z brzemienną kobietą, nawet jeśli

oczekiwałaby mojego dziecka. Chyba bym umarł ze strachu! Nie zamierzam ryzykować.

Leciutko musnął wargami jej czoło i mocniej przygarną! do siebie.

Jego odmowę przyjęła ze śmiechem.

- Słyszałam, że kobiety uciekają się do przeróżnych wymówek, żeby wyłgać się od

miłosnego aktu - żartowała. - Ale żeby mężczyzna odmawiał, to dla mnie nowość. Najgorsze,

ż

e nie mam o tym komu powiedzieć. W naszych stronach nikt by mi nie uwierzył...

- Zapewniam cię, kochanie, że to nie jest trwałe postanowienie - powiedział Sedolf,

przyciskając gorące wargi do jej policzka, a jego cichy śmiech połączył się z jej śmiechem.

Obejmował ją mocno, ale nie przesunął ręki, jakby w obawie, że nie dotrzyma

przyrzeczenia.

- Prześladuje mnie dziwne uczucie... - zaczęła Ida, ale zaraz poprawiła się: -

...doznanie...

- W twoim rodzie każdy poczytuje sobie za punkt honoru, by doznawać dziwnych

uczuć - uśmiechnął się Sedolf dobrodusznie. - Uprzedzam cię jednak, Ido, że nie zawrócę z

drogi z tego powodu. Nie teraz, kiedy dotarliśmy już tak blisko.

- Śni mi się ptak, Sedolfie... Popatrzył na nią przenikliwie, uważnie badając ją

spojrzeniem. Pragnął ochronić ją przed nieznanym niebezpieczeństwem, które czaiło się nie

wiadomo gdzie.

- Nie mówiłaś o tym wcześniej. Ida pokręciła głową.

- To tylko sen. To znaczy sen, który śnił mi się już wielokrotnie.

- Sny odzwierciedlają myśli, które nosisz w sobie - tłumaczył Sedolf. - Sądzę, że to nic

niepokojącego. Przeraża cię to, bo we śnie tracisz nad nimi kontrolę i nie możesz się przed

tym obronić.

Ida właściwie nie zamierzała opowiadać o swoim śnie. Słowa wymknęły jej się same,

bo nigdy niczego z Sedolfem przed sobą nie ukrywali.

- Siedzę w domu ze szkła - zaczęła - a ptak nadlatuje i siada na dachu. Jest cały ze

złota, ale to żywy ptak, duży, podobny do kruka. Ma takie mądre oczy. Czarne, błyszczące jak

guziki. Patrzy na mnie i potrząsa głową, i sprawia wrażenie, że rozumie moje myśli. A ja

siedzę przerażona. Za każdym razem jest tak samo. Wokół mnie kwitną kwiaty, ja jednak

marznę, chociaż musi być tam ciepło, skoro rosną kwiaty. A kiedy ptak wzbija się do lotu,

czuję, że muszę ruszyć za nim. Złoty ptak chce mi coś powiedzieć, Sedolfie. Podążam za

nim...

- W tym miejscu sen się urywa?

- Nie zawsze. Ida zamilkła na moment. Byli z Sedolfem sobie tacy bliscy.

Opowiedzieć mu o tym, to tak jakby wypowiedzieć na głos własne myśli.

- Ostatnio sen nie urwał się w tym miejscu. Spojrzałam w górę, zobaczyłam niebo i

ptaka, który bezszelestnie frunął w powietrzu tuż nad moją głową. Wtedy zorientowałam się,

ż

e dom nie ma dachu. Ale przecież to nie może być prawdziwy dom, prawda? Cały ze szkła...

Ida wykrzywiła twarz, przełknęła ślinę i powoli mówiła dalej:

- Idę za ptakiem. Nie widzę nic prócz niego. Nie wiem, co znajduje się wokół mnie.

On leci nade mną. Jego skrzydła i ciało lśnią. Oślepia mnie swym blaskiem, tak jakby

specjalnie, żebym nie wiedziała, dokąd mnie wiedzie. Wszystko jest takie nierzeczywiste, ale

coś w środku mi mówi, że nie śnię, że to dzieje się naprawdę. „To nie sen”, myślę w samym

ś

rodku tego snu, Sedolfie. I wtedy ptak znika. Nie wiem gdzie, po prostu znika. A na mnie

czeka Ailo...

- To okropne stracić kogoś w taki niewyjaśniony sposób, jak ty straciłaś Ailo -

powiedział Sedolf.

Nic nie odrzekła, ale poczuła wdzięczność dla Sedolfa, że nie zapytał, czy go

naprawdę kocha. Sprawiłby jej tym zawód.

- Mam nadzieję, że zdołasz się z tym uporać - westchnął przejęty, obdarzając ją swym

ciepłem. Pragnął, by poczuła się bezpiecznie. Musiał ją przekonać, że nie jest samotna, że ta

sprawa w równym stopniu dotyczy jego.

Tyle już w życiu wycierpiała.

- Czy to przez ten dziwny sen nie kładziesz się spać?

Potwierdziła lekkim skinieniem głowy.

Rzeczywiście odwlekała ten moment i kładła się dopiero, gdy była już śmiertelnie

zmęczona. Wówczas zasypiała jak kamień. Nie męczyły jej koszmary, nie budziła się zlana

potem.

Sedolf ucałował ją jeszcze czulej i potrząsnął głową zmartwiony, bo serdecznie jej

współczuł.

- Jeśli mnie potrzebujesz, jestem tu przecież - powiedział cicho. - Nawet gdy chodzi

tylko o sen. Wydawało mi się, że to oczywiste, Ido. Gdybyś się obudziła w nocy i różne takie

myśli nie pozwalały ci zasnąć, potrząśnij mną. Moje ramiona są stworzone do tego, by cię

obejmować, kochana.

Popatrzył na nią, na zmarszczone brwi, uparte spojrzenie oczu o barwie

brązowozielonej, na wysunięty do przodu podbródek, wyprostowany dumnie kark i pomyślał,

jak mylące może się okazać pierwsze wrażenie.

- Ale zdaje się, że poradzisz sobie z tym sama, prawda?

Odpowiedziała mu niewinnym uśmiechem. W jej oczach pojawiła się wdzięczność za

to, że zaakceptował także tę stronę jej osobowości i odnosił się doń z szacunkiem, nawet jeśli

nie wszystko do końca pojmował.

- Pamiętaj! Nawet najsilniejsi nie zawsze kroczą samotnie - powiedział łagodnie, a po

chwili dodał zrezygnowany: - Tylko że ty pewnie się nigdy tego nie nauczysz...

Tej nocy Idzie się nic nie śniło.

O brzasku pojawili się wędrowcy. Ida z Sedolfem zwykle nie zrywali się tak wcześnie,

głównie z powodu Mikkala. Żal im było budzić dziecko i wyjmować spod ciepłego futra

wprost na trzaskający mróz. Mikkal był dla nich najważniejszy.

Usłyszawszy głosy ludzi, prychanie konia i ciężki odgłos kopyt, Sedolf zerwał się na

równe nogi. Wychodząc z namiotu, założył czapkę. Ida wystawiła przez otwór jurty gołą

głowę wprost na wiatr. Na biodrze oparła dziecko, które pośpiesznie zawinęła szalem.

Człowiek, który zbliżył się do nich, miał pooraną bruzdami twarz. Wyglądał na

przewodnika grupy. Spod czapki wystawały mu siwe włosy. Ubrany był w luźne okrycie z

wilczych skór sięgające po kolana. Pozdrowił ich po fińsku.

Sedolf z czasem nauczył się trochę rozumieć tę mowę, ale nie potrafił mówić płynnie.

Odpowiedziała więc Ida.

- Możecie przyłączyć się do nas - zagadnął mężczyzna pogodnie. - Bezpieczniej

wędrować w gromadzie. Teraz, gdy zbliża się pora jarmarku, pełno wszędzie hołoty.

Jedziemy do Jykea. Trochę jesteśmy spóźnieni, ale powinniśmy dotrzeć tam, zanim skończy

się targ. Sprzedamy to i owo i zakupimy trochę ryb.

Ida uśmiechnęła się, ale nie uczyniła zapraszającego gestu. Bez sensu byłoby opóźniać

tę grupę, poza tym nie miała odwagi wpuszczać do środka nieznajomych. Co prawda

przykryła skrzynię niedbale skórami, nim wyszła z namiotu, ale ostrożności nigdy nie za

wiele.

- Podróżujemy z dzieckiem - wyjaśniła. - Dlatego wolimy jechać sami.

Mężczyzna zmrużył oczy. Poznał, że dziewczyna dawno nie rozmawiała po fińsku.

Niektóre słowa brzmiały trochę staroświecko nawet w jego uszach, choć nie był przecież

młodzikiem. Mówiła dialektem używanym w Tornedalen w dawnych czasach.

- No, a poza tym jedziemy w przeciwnym kierunku - dodała Ida, domyślając się, co

oznacza zmarszczone czoło i badawczy wzrok. Nie chciała wzbudzać zbytniego

zainteresowania.

Twarz mężczyzny, w której czaiło się pytanie, rozpłynęła się w uśmiechu. Zaśmiał się

tubalnie, przytłaczając, jak on sam, otwarty biały pejzaż.

- W przeciwnym? - zapytał w przerwach między wybuchami śmiechu. - A po co, u

diabla, jechać w przeciwną stronę? Chyba nie jesteście Finami?

Sedolf pokręcił głową.

- Pochodzimy z Jykea - odparła Ida. - A w pobliżu Oulu mamy rodzinę. Czy to daleko

stąd?

- Wieczorem zobaczycie Zatokę Botnicką - zapewni! ich mężczyzna. - Jeszcze dobry

dzień drogi. Przy odrobinie szczęścia, jeśli wydłużycie dzienne odcinki, za trzy, cztery dni

będziecie na miejscu. - I nadal, kiwając głową z niedowierzaniem, powtarzał: - Jechać do

Finlandii, mieszkając w Jykea, nad fiordem, w którym roi się od ryb! Też mi coś!

Zamierzacie się osiedlić w Finlandii?

Ida zapewniła, że nie mają takich planów.

- Mam siostrę i brata w tych stronach, a nie tak często zdarza się okazja, by się

spotkać. Raz w życiu powinno się odbyć tę podróż.

Mężczyzna wpatrywał się w Idę zaintrygowany.

- Kogoś mi przypominasz - powiedział z ociąganiem. Ida spodziewała się usłyszeć, że

znal jej matkę. Że i w tych stronach pamiętają Raiję.

- Pochodzisz z Jykea, mówisz po fińsku... Czy twój ojciec czasem nie nazywa się

Reijo Kesaniemi?

Ida pokiwała głową.

- Tak, powinienem od razu poznać. Po oczach! - zaśmiał się. I dopiero teraz zdjął

rękawicę i podał jej rękę. - Paava Aapajoki. Tak... Reijo spotykam na każdym jarmarku już od

wielu lat. Użyczał mi też noclegu. Ale ty pewnie nie pamiętasz, musisz być ta najmłodsza...

Ida przytaknęła.

- Tak, jak mogłem nie pamiętać tych rudych włosów - uśmiechnął się.

Kręcone włosy Idy szarpane podmuchami wiatru opadały jej na twarz, ale nie mogła

ich odgarnąć, gdyż miała zajęte obie ręce.

- A więc twoja siostra i brat przenieśli się do Finlandii. Ale zdaje się, że było was

czworo?

- Tak, wszyscy poza mną wyjechali do Finlandii, ale tylko Maja i Knut osiedlili się tu

na północy.

- Maja? - zapytał i znów go olśniło. - Pani na Hailuoto? - powtórzył zdumiony. - Nie

powiesz mi, że twoja siostra wyszła za mąż za syna starego Runefelta?

Ida przytaknęła.

- A niech to, ten Reijo! - wyrwało się Finowi, jakby to było zasługą Reijo. - Już ja go

wezmę na spytki, kiedy się spotkamy - zakończył stanowczo.

- O, to nie wszystko! - uśmiechnęła się Ida - Tata ożenił się ponownie. Ja już nie

jestem najmłodszym jego dzieckiem. W porze świąt urodził mu się syn.

Mężczyzna aż otworzył usta ze zdumienia.

- W jego wieku? - rzekł i zaśmiał się znów tubalnie, a potem zniżył głos i powiedział:

- Radziłbym wam nie rozpowiadać o krewnych, póki nie dojedziecie do Oulu. Dopiero tam

możecie wyjawić, że udajecie się na wyspę. Mąż twojej siostry wplątany był w różne sprawy.

Musiał uciekać za granicę. Długo go nie było... Poza tym niebezpiecznie chwalić się boga-

tymi krewnymi. Są tacy, którzy nie cofną się przed niczym, żeby zdobyć trochę grosza.

Popatrzył znacząco na chłopca.

Ida i Sedolf zrozumieli, co miał na myśli.

- Jesteśmy prostymi ludźmi, ale wiemy, że należy zachować ostrożność - odezwała się

Ida, obrzucając Fina spojrzeniem stanowczym jak spojrzenie jej ojca. - Maja nas oczekuje.

Chcemy jak najszybciej tam dotrzeć.

- Dobrze, że macie się na baczności. Wielka szkoda, że nie jedziemy w tym samym

kierunku, bo dla mnie, dziewczę, jesteś jak rodzina. Jak cię zwą?

Ida powtórzyła, przedstawiła też Sedolfa. Wątpiła, czy Fin zapamięta jego imię, bo z

trudem je wymówił.

Pożegnali się i grupa wędrowców podążyła na północ. Sedolf i Ida nie czekali, aż

stracą ich z oczu, aż rozmyją się w bieli, tak jak znikały pozostawione przez nich ślady, i

także przygotowali się do drogi.

- A więc jesteśmy już niedaleko - odezwał się Sedolf, napotykając spojrzenie Idy. Jego

spokój udzielił się też jej, choć nie pozbyła się całkiem napięcia, jakie odczuwała. Ida już taka

była. Bardziej kierowała się emocjami niż rozumem.

Tego dnia ujrzeli Zatokę Botnicką. Ale chyba tylko dlatego, że spotkany w drodze Fin

uprzedził ich, że są już blisko. Gdyby nie wiedzieli, gdyby się nie spodziewali, nie jechaliby

tak długo. Pewnie rozbiliby namiot gdzieś po drodze. Ale w tej sytuacji zawzięli się, by do-

trzeć do zabudowań majaczących w mroku. Dopiero na miejscu zrozumieli, dlaczego ta

zagroda z szarymi, ciasnymi budynkami noszącymi ślady wiatru i niepogody zdawała się taka

nierzeczywista, jakby zasnuta woalem.

- Chyba tylko my możemy mieć takiego pecha - westchnęła Ida, czując, jak dopada ją

fala rezygnacji. - Bóg raczy wiedzieć, co się stało z tutejszymi mieszkańcami. Może i oni

wyjechali do Ruiji?

Mrużąc oczy, spoglądała na chałupę.

Sedolf bez słowa wysiadł z sań. Był zły, że nie zauważył wcześniej, iż z komina nie

unosi się dym. Kiedy w zimowy wieczór nie pali się w piecu, znaczy, że dom stoi pusty.

Sedolf szarpnął drzwi obory. Zazgrzytały na zawiasach, ale ustąpiły. Od lat nikt ich

nie otwierał. W ciemnym pomieszczeniu, w którym już dawno nie trzymano inwentarza,

unosił się jedynie lekki zapach konia. Ale może tylko mu się zdawało. Może po całym dniu

siedzenia za końskim zadem nadal czuł w nozdrzach zapach zwierzęcia.

Wyszedł i zamknął za sobą oborę. Potem sprawdził drzwi do spiżarni, też były

otwarte.

- Myślę, że byli mieszkańcy nie mieliby nic przeciwko temu, żebyśmy tu

przenocowali - zwrócił się Sedolf do Idy, która otuliła Mikkala skórą.

Chłopiec, zmęczony, popłakiwał po długim dniu jazdy. Wystawili jego cierpliwość na

ciężką próbę, trudno więc się dziwić, że marudził.

Ida wysiadła z sań. Z dzieckiem na ręku była cięższa, dlatego stąpnąwszy, zapadła się

w śniegu, na którego powierzchni utworzyła się lodowata skorupa. Ostry kant lodu skaleczył

jej nogę. Pod grubą wełnianą pończochą poczuła coś ciepłego. Rana krwawiła. Ida jednak, nie

zważając na to, dotarła do chaty.

- Skoro znaleźliśmy pustą zagrodę i jak okiem sięgnąć, nie widać ludzi, to, u licha, nie

będziemy nocować w oborze, Sedolfie. Tutejsi gospodarze opuścili to miejsce. Któż więc

zabroni nam tu się zatrzymać? A gdyby nawet, to już ja z nim sobie pogadam - zakończyła

stanowczo.

Drzwi do chaty ustąpiły bez trudu, choć zawiasy, dawno nie ruszane, zapiszczały

ż

ałośnie.

Ida weszła pierwsza do środka. Sedolf musiał się pochylić i ugiąć kolana, by zmieścić

się w drzwiach. Powitał ich chłód. Izba była nieprzyjemnie pusta. Została tylko ława i

niezgrabne siedzisko, no i palenisko. Małe świetliki na jednej ze ścian zakryte były od

zewnątrz. Tych, którzy tu mieszkali, nie stać było na szyby w oknach.

- Zaprowadź konia do stajni - powiedziała Ida do Sedolfa, a usłyszawszy, że

wychodzi, posadziła Mikkala na ławie. Sama stanęła pośrodku izby i rozejrzała się dookoła.

Uświadomiła sobie, że nigdy nie żyła w takiej nędzy. Chata ojca na cyplu składała się z kilku

izb. Mieli też szyby w oknie.

Ale to mimo wszystko dom.

Zastanowiła się, kim byli jego mieszkańcy. Zapewne żyła pod tym dachem duża

rodzina. Los zazwyczaj obdarzał biedaków licznym potomstwem. Może mieszkała z nimi też

stara babka albo dziadek, którzy pomimo harówki i znoju doczekali podeszłego wieku wśród

swoich.

Ida stanęła w drzwiach i wyjrzała na zewnątrz. Sedolf kierował się właśnie z bagażami

do środka. Na krótką chwilę zatrzymał się obok niej, tak blisko, że dotykali się ramionami.

Popatrzyli na bezkresną białą przestrzeń ciągnącą się daleko, daleko na południe.

Oboje wiedzieli, że to skuta lodem i zasypana śniegiem Zatoka Botnicka.

Niedaleko celu.

Gdy rozpalili ogień w palenisku, w izbie powoli nagrzało się. Musieli się zadowolić

blaskiem ognia, bo w chacie nie znaleźli lampy. Zapewne mieszkańcy, opuszczając to

miejsce, zabrali ze sobą wszystko, co mogło im się przydać. Stół i ława zostały tylko dlatego,

ż

e nie dało się ich wynieść przez niewielki otwór drzwi. Na pewno meble zbito z desek

wewnątrz chałupy, kiedy jeszcze domownicy nie przypuszczali, że przyjdzie im się stąd

wyprowadzić.

Ida ułożyła Mikkala na wymoszczonej wełnianą derką ławie, wystarczająco szerokiej

dla jednej osoby, i otuliła go skórami. Chłopczyk był taki wyczerpany, że, pochlipując,

zasnął. Nie udało im się wmusić w niego jedzenia. Ida poczuła się także zmęczona.

Zatęskniła za posiłkami spożywanymi w domu, gromadzącymi przy stole wszystkich

domowników. Zrozumiała, że nie potrafiłaby żyć jak nomada, mieć za dobytek to tylko, co

zmieści się na saniach. Nie byłaby dobrą żoną dla Ailo.

Ailo.

Znów do niego powróciła myślami. Im bliżej Mai, rym częściej rozmyślała o nim. Nie

była już taka pewna, jak na początku podróży, czy powinna, a jeśli tak, to w jaki sposób,

porozmawiać z siostrą o Ailo. Czuła w sobie niepokój, jakiego jeszcze nigdy nie do-

ś

wiadczyła.

Pomogła Sedolfowi rozłożyć posłanie blisko paleniska, by nie musieli wychodzić

całkiem spod ciepłego przykrycia, żeby podłożyć do ognia. A także, by nie zmarzli od

ciągnącego od podłogi chłodu.

Ida podkuliła kolana pod brodą i zapytała:

- A gdzie skrzynia?

- Schowałem pod saniami. Nawet jeśli ktoś ją zobaczy, do głowy mu nie przyjdzie, że

może być w niej coś cennego.

Na pewno miał rację.

- Potrafisz sobie wyobrazić, jak my zdołamy pokonać drogę powrotną? - zapytała Ida,

wyczerpana ciężkim dniem. - Jak my, na Boga, wytrzymamy te ciągnące się w

nieskończoność dni i noce?

- Nie chcesz wracać? - zapytał, otaczając ją ramieniem i wtulając policzek w jej włosy.

Idzie przesunęły się przed oczami zabudowania w rodzinnej osadzie. Ich zadbane

chaty i pola. Poczuła niemal zapach obory. Zastanowiła się, jak Emil i Reijo sobie radzą. Czy

dopilnują im inwentarza? Czy to nie ponad ich siły?

- Chcę wrócić - odpowiedziała.

Tak, Sedolf ma rację, co innego im pozostaje...

Jednego byli pewni: razem podołają wszelkim przeciwnościom. Póki żyją, wspierać

się będą we wszystkim. Czy wielu ludzi ma takie poczucie bezpieczeństwa?

Przytuleni, wsunęli się pod futrzane przykrycie, po czym zasnęli ciasno objęci.

Ale sny każde z nich miało osobne.

Idzie znów przyśnił się złoty ptak. Kracząc ochryple niczym kruk, rozpostarł lśniące

skrzydła, które tym razem jej nie oślepiły. Było jakoś inaczej niż zwykle. To był nie znany jej

sen. Poczuła niepokój. Przewracając się niespokojnie z boku na bok, uwolniła się z ramion

Sedolfa i zsunęła się na zimną podłogę. Siadła mokra od potu, nie wiedząc, co się dzieje. Było

jej zimno. Słyszała złotego ptaka, prześladowcę.

Ocknęła się gwałtownie i uświadomiła sobie, że to nie kruk, ale odgłosy skradających

się po śniegu ludzi.

Pośpiesznie wsunęła się pod nakrycie i potrząsnęła Sedolfa lekko za ramię. Na

szczęście nie spał twardym snem. Obudził się natychmiast i spojrzał na nią. Ida zakryła mu

usta palcem.

- Tam ktoś jest - wyszeptała. Sedolf w jednej chwili był na nogach, Ida zaś niczym

zaatakowana wilczyca stanęła przy ławie, gotowa bronić za wszelką cenę swojego dziecka.

Sedolf założył kurtkę i upewniwszy się, że w pochwie za paskiem ma nóż, popchnął

nie zamknięte na rygiel drzwi. Wyjrzał w mrok.

- Kto tu jest? - zapytał głośno, jakby spodziewał się, że ktoś, kto przybył w niecnych

zamiarach, mu odpowie.

Ostrożnie, nasłuchując każdym nerwem swego ciała, wyszedł na podwórze. Nie

wyglądał na takiego, z kim warto zadzierać, zwłaszcza w pojedynkę.

Ale intruzi nie przyszli z gołymi rękami. Ciemności im sprzyjały. Sedolf, który nie

zdążył oswoić oczu z mrokiem, nie zauważył poruszających się cieni.

Nagle w powietrzu rozległ się świst. Coś twardego uderzyło Sedolfa w ramię, a potem

w tył głowy.

Padł na ziemię jak nieżywy.

3

Ida nigdy by nie przypuszczała, że w takiej chwili zachowa zimną krew. Właśnie

chciała wyjść za próg, gdy jakiś drewniany kloc przeciął ze świstem powietrze i uderzył

wprost w Sedolfa. Usłyszała głuche plaśnięcie i jęk. Widząc, jak mąż osuwa się na ziemię,

zamarła. Była pewna, że opuścił ją na zawsze, nie zdążywszy wyszeptać nawet słowa

pożegnania. Poczuła w środku lodowatą pustkę. Nagle stało się dla niej jasne, że na Hailuoto

pojedzie sama. Nie wpadła jednak w panikę.

W mroku rozległy się przekleństwa. Głosy napastników brzmiały młodo, ale

wyczuwało się w nich strach. Ida domyśliła się, że to jacyś biedacy, a nie bezwzględni

złoczyńcy. Zapewne nie przewidzieli takiego biegu zdarzeń. Ale jakie to miało teraz

znaczenie, skoro Sedolf leżał bez życia twarzą do ziemi. Z daleka nie było widać, czy krwawi.

Na tle śnieżnej bieli odcinała się ciemna sylwetka. Kunka, której nie zdążył zapiąć,

rozpostarła się jak żagiel. Prawa ręka znajdowała się przy biodrze, tuż przy pochewce na nóż.

Nie zdążył go dobyć.

Ida wyszła na schody, całkowicie bezbronna, nie miała przy sobie nawet kozika.

Z mroku wyłoniły się postacie czterech napastników. Czujnie, skradając się jak koty,

podeszli bliżej. Wyglądali groźnie.

Ida stała przed nimi, ukrywając w fałdach sukni zaciśnięte dłonie.

- Czego chcecie? - zapytała władczym tonem, w środku aż kipiąc ze złości. Mało

brakowało, a rzuciłaby się na nich z pięściami. - Myślicie, że co my tu mamy? Jesteśmy

ubodzy tak samo jak wy, co można nam zrabować? Przejeżdżaliśmy tędy i zatrzymaliśmy się

w tej chacie na noc. Chyba nie uczyniliśmy nic złego?

- Biedacy? - zapytał szyderczo któryś z rabusiów, ale nie była pewna, który. -

Słyszałem, jak mówiłaś, że jesteś siostrą pani na Hailuoto, a ona z pewnością nie należy do

biedoty. Przeciwnie!

- Siostra żony Williama Runefelta na pewno nie przybywa z wizytą z pustymi rękami -

dorzucił drugi. - Coś tu się więc pewnie dla nas znajdzie...

Napastnicy przysunęli się nieco bliżej, jeden przeszedł nad leżącym nieruchomo

Sedolfem, mimo to nadal pozostawali dla Idy mrocznymi cieniami.

- Przyszliście nas okraść - przerwała mu Ida, z trudem hamując wybuch gniewu. - Ale

nie chce mi się wierzyć, że chcieliście zabić człowieka.

Odetchnęła głęboko, bo zauważyła, że jej słowa zrobiły na nich wrażenie.

- Wnieście go do środka! - zarządziła po chwili. Zaśmiali się niepewnie. Nie wiedzieli,

czego się spodziewać po tej dumnie wyprostowanej kobiecie stojącej w otwartych drzwiach

chaty. Długie, rozpuszczone włosy powiewające na wietrze na tle czerwonawozłotej poświaty

nadawały jej niesamowity wygląd. Poza tym ten władczy głos!

I czterej uzbrojeni w noże młodzieńcy posłuchali tej drobnej kobiety.

Dwóch z nich pochyliło się. Obrócili Sedolfa, po czym jeden chwycił go pod pachy, a

drugi za nogi.

Ida cofnęła się do izby i stanęła przy ławie. Modliła się w duchu, by Mikkal spokojnie

spał. Bała się, że jeśli się przebudzi, zachowa gdzieś w zakamarkach pamięci takie mroczne

wspomnienia. Chciała mu tego oszczędzić.

Dwaj młodzieńcy weszli do izby i przekonawszy się, że Ida nie ma broni i jest w izbie

sama, gwizdnęli na kompanów, którzy wtaszczyli bezwładne ciało Sedolfa i położyli na

rozrzuconych skórach przy palenisku. Jeden jakby odruchowo podłożył do ognia.

A więc ktoś go wychował na dobrego syna, przemknęło Idzie przez myśl. Ktoś

nauczył, że trzeba pilnować ognia. Nie każda matka ma w synu taką wyrękę.

Ida mierzyła ich wzrokiem, a oni nie pozostawali jej dłużni.

Tak, ich głosy nie kłamały. Byli młodzi, mieli nie więcej niż po dwadzieścia lat. Tacy

zwyczajni... Jak ktoś z sąsiedztwa. W ich oczach jednak Ida dostrzegła coś, co odróżniało ich

od tych, których znała: głód, strach i marzenia. Była już na tyle dorosła, by rozumieć, iż to

bardzo niebezpieczna mieszanka.

Na szczęście po tylu dniach podróży, po nocach w jurcie, ona i Sedolf byli równie

brudni i obdarci jak ci młodzieńcy. Ida pilnowała tylko, żeby Mikkal był czysty. Nie wzięli ze

sobą wielu ubrań na zmianę, ponieważ Reijo radził, by zapakowali wyłącznie niezbędne

rzeczy. Uświadomił im, że to, co się nosi nad fiordem Lyngen, nie pasuje do salonów w

Uleaborg, więc będą musieli i tak sprawić sobie nową odzież na miejscu. Ida poczuła w duchu

głęboką wdzięczność dla ojca za tę radę. Jedynie skrzynia ze złotem mogłaby ich zdradzić,

ale z jakichś powodów Sedolf wyjątkowo nie wniósł jej do izby.

- Czy wyglądamy na ludzi, którym można coś ukraść? - zapytała i nagle przypomniała

sobie skórzany mieszek z lapońskim srebrem, dziedzictwo Ailo. Zabrała srebro ze sobą, żeby

oddać Mai, gdyż czuła, że nie ma do niego prawa. Woreczek schowała wewnątrz śpiworka, w

którym sypiał Mikkal.

Teraz ta kryjówka wydała jej się beznadziejna.

Napastnicy, wyraźnie zbici z tropu, wymienili spojrzenia. Ida mogłaby przysiąc, że nie

są to pospolite rzezimieszki, ale synowie biedaków. Zapewne po raz pierwszy w życiu

odważyli się na taki czyn.

- Sama mówiłaś, że jesteś jej siostrą - odezwał się niepewnie jeden z nich, zerkając co

chwila na leżące nieruchomo przy palenisku ciało. - A wszyscy wiedzą, że pani na Karlsoy

jest bogata.

Użył szwedzkiej nazwy wyspy.

- A ty nigdy nie skłamałeś? - zapytała Ida, udając, że jest zakłopotana.

Równocześnie umierała ze strachu o Sedolfa, który leżał tyłem do niej. Nie widziała

jego twarzy ani rany na głowie. Nie widziała, czy mocno krwawi. Kochała go, wiedziała, że

nigdy nikogo nie pokocha tak mocno. Był całym jej życiem. Tylko u jego boku mogła sobie

wyobrazić życie aż do późnej starości.

- Na tym starym zrobiło to wrażenie - dodała. - Mieszkam w Jykea. Ta, którą

nazywasz panią na Karlsoy, pochodzi z moich stron. Znałam ją. Czasem człowiek lubi

poudawać kogoś lepszego, szczególnie gdy jest z dala od domu, prawda? Tym bardziej że ona

także wyrastała w biedzie - dodała, wzruszając ramionami i wykrzywiając twarz w uśmiechu.

W duchu przeprosiła Reijo za te słowa. Miała nadzieję, że ojciec wybaczy jej, jeśli kiedyś

dane jej będzie opowiedzieć o tej chwili.

Reijo stworzył przecież rodzeństwu i jej najlepszy dom. Ale wolała nie wyjawiać tego

nerwowym młodzieńcom, bo skończyłoby się tym, że i ją zdzieliliby w głowę.

Mikkal spał na szerokiej ławie.

- Ona nie wygląda na siostrę żony Williama Runefelta. Jest zbyt ładna. Poza tym te

rude włosy... - stwierdził z nagłą pewnością któryś z napastników i zaśmiał się pogardliwie. -

Wszyscy wiedzą, że młody Runefelt ożenił się z brzydką jak noc Laponką z gór. Niemożliwe,

by ta była z nią spokrewniona.

Ida modliła się, żeby nie znaleźli srebra. Nie tracąc jednak zimnej krwi, nakazała

drżącym z gniewu głosem:

- Szukajcie! Zdawali się przerażeni. Nerwowo rozejrzeli się po izbie i natknęli na parę

skórzanych toreb i skrzynek z brzozowej kory, bagaże, z jakimi bogaci ludzie raczej nie

podróżują.

Ida patrząc, jak otwierają torby i grzebią w ich rzeczach, poczuła przypływ nienawiści,

którą jednak starannie ukryła pod maską obojętności. Wszystko w niej jednak protestowało.

„Precz z łapami!”, chciała krzyknąć, szczególnie gdy przeszukiwali rzeczy Sedolfa i Mikkala.

Nie usprawiedliwiało ich w jej oczach nawet to, że drżały im przy tym ręce.

Pochyliła się nad synkiem. Uznawszy, że nie może ryzykować, iż napastnicy

zainteresują się nim, wolała go im sama pokazać. Wzięła na ręce dziecko i otuliła dokładnie

kocem, tak by nie widać było skórzanego śpiworka. Koc zwisał luźno u dołu. Ida przygarnęła

chłopca i uciszyła łagodnie. Pomrugał powiekami, ale nie obudził się. Ida z dzieckiem

przytulonym do piersi wyglądała ciepło i łagodnie, była uosobieniem macierzyństwa. Kiedy

już nabrała pewności, że Mikkal śpi spokojnie, podniosła spojrzenie na młodzieńców, którzy

kończyli przeszukiwać bagaże, i odezwała się hardo:

- To moje dziecko! Może macie zamiar jeszcze je obszukać? Rozbierzcie i sprawdźcie,

czy nie ukrywa czegoś cennego!

Głos zadrżał jej z gniewu.

Wyciągnęła przed siebie ręce, jakby naprawdę chciała podać im Mikkala.

Zobaczyła w ich twarzach przerażenie.

Podziałało, tak jak się spodziewała.

Młodzieńcy w tym wieku niczego bardziej się nie boją, niż wziąć na ręce dziecko.

Jeden napastnik podszedł niedbale do ławy, przerzucił jakby od niechcenia leżące tam

skóry, a potem cofnął się po cichu w obawie, że może zbudzić malucha.

Ida ufała, że nie pomyliła się co do nich, że w gruncie rzeczy są to porządni chłopcy,

którzy na co dzień nie napadają na ludzi...

- Nic tu nie ma - rzucił jeden z nich na odchodnym. Zdawał się najbardziej

przestraszony i co chwila Ida przyłapywała go na tym, że zerka na Sedolfa. - Nic tu nie ma -

powtórzył. - Udawała przed starym. Wiejmy czym prędzej jak najdalej stąd. Może do Ruiji?

Cofnęli się ku drzwiom. Nie spuszczali z Idy wzroku, jakby się obawiali, że coś im

może grozić z jej strony. Bali się bezbronnej kobiety z dzieckiem na ręku. Bali się także

konsekwencji swego czynu.

Nie mieli odwagi zbliżyć się do wciąż nieruchomo leżącego Sedolfa, by sprawdzić, co

z nim. Ida natomiast, widząc, że odchodzą, spokojnie podeszła do męża. Nikt jej nie mógł w

tym przeszkodzić.

Zatrzymała się na moment i popatrzyła na młodzieńców przeciągle. Wiedziała, że

zapamięta ich twarze na całe życie.

- Jeśli on żyje i wyjdzie z tego, zapomnę o tym, co zrobiliście - powiedziała z chłodną

rozwagą. - Bo wiem, że nigdy więcej nie uczynicie czegoś równie podłego. Jeśli jednak

umrze... to nie uciekniecie przede mną. Odszukam was, a wtedy zapłacicie mi za wszystko...

Rzucili się do drzwi i zniknęli w ciemnościach, nawet nie zatrzasnąwszy za sobą

drzwi. Żaden nie odważył się pozostać, by sprawdzić, czy czeka go wyrok czy uniewinnienie.

Ida usłyszała ich głosy, a potem końskie kopyta i skrzypienie śniegu pod płozami sań.

Położyła Mikkala na wyłożonej skórami podłodze, otuliwszy go, by nie zmarzł. Dziecko

uśmiechnęło się przez sen.

Potem uklęknęła przy Sedolfie, odwróciła na bok bezwładne ciało i opuszkami palców

sprawdziła tętno na szyi.

Gdy wyczuła delikatny puls, jej samej serce przestało na moment bić, a z oczu

popłynęły łzy.

Objęła męża i szlochając, wtuliła się w zagłębienie na jego szyi. Całowała policzki i

usta. Po tym wybuchu histerii znów spłynął na nią chłodny spokój. Musiała działać trzeźwo i

rozważnie.

Głowa Sedolfa krwawiła, choć nie tak mocno, jak Ida się obawiała. Był nieprzytomny.

Nie podobało jej się to. Wyglądał, jakby spał, ale ciało miał zimne. Przypominał Maję, gdy

zapadała w swoje dziwne sny. Nigdy nie potrafili nazwać tego stanu, kiedy Maja jakby

odpływała od nich i na nic nie reagowała.

Za nic w świecie nie może stracić Sedolfa!

Ida opatrzyła mu ranę, ale z braku wody nie przemyła jej. Nie miała czasu topić

ś

niegu. W tej chwili przeklinała w duchu, że nie odziedziczyła zdolności, którymi tak hojnie

los obdarował jej ród. Co znaczyła wrażliwość na ludzi i ich nastroje w chwili, gdy bardziej

przydałaby się umiejętność uzdrawiania?

Nie było czasu na zwłokę. Nie namyślając się długo, ubrała się ciepło i spakowała

rozgrzebane przez rabusiów rzeczy. A potem wyszła i wyprowadziła konia z obory.

Współczuła zwierzęciu i serce jej się ściskało, bo przecież ono najbardziej zasłużyło na odpo-

czynek. Sama jednak nie mogła ciągnąć sań.

Zaprzęgła konia i rzuciła mu dwa worki z sianem, jakie im jeszcze zostały, żeby się

posilił. Sama w tym czasie przyniosła z chaty skóry i wymościła nimi wnętrze sań. Potem

zapakowała bagaże. Ze skrzynią zwlekała.

Co prawda nie wierzyła w to, że młodzi napastnicy zaczaili się gdzieś w

ciemnościach, ale wolała zachować czujność.

Wróciła do izby, żeby ubrać Sedolfa. Spociła się cała, wkładając po kolei

poszczególne części garderoby na bezwładne ciało. Nie mając czasu przejmować się tym, że

pozapinała go krzywo, ułożyła go na kocu i zaparłszy się o nierówną podłogę, pociągnęła.

Ś

ciskała mocno brzeg koca, aż przebiła paznokciami tkaninę, ale udało jej się kawałek

przesunąć nieprzytomnego męża.

Pot zalewał jej oczy, wargi pogryzła do krwi, ciągnąc ciężkie ciało ku drzwiom.

Przeniosła go z trudem przez próg, a potem stoczyła ze schodów, ale choć trzęsło nim, aż

futrzana czapka zsunęła mu się z głowy i wpadła pod płozy, nie ocknął się. Ciągnęła go dalej,

póki nie udało jej się ułożyć go w saniach.

Usłyszawszy jęk, Ida omal nie rozpłakała się z radości. Nie mogła jednak folgować

emocjom. Musiała być chłodna niczym polarna noc.

Pochyliła się i zaparła nogami, by podnieść ciężką skrzynkę. Równocześnie sięgnęła

spod sań czapkę, starając się, by wyglądało to na jeden ruch. Skrzynkę ukryła szybko pod

skórami, a czapkę założyła Sedolfowi na głowę. Kropelki potu zamarzły jej na skroniach.

Na końcu przyniosła Mikkala, który na szczęście przespał cały ten koszmar. Ułożyła

synka w saniach, uważając, by Sedolf nie przydusił chłopca ciężarem własnego ciała.

Ostatnią czynnością było zgaszenie śniegiem ognia w palenisku. Nie chciała, żeby ta

chata, w której nie dane im było znaleźć schronienia, spłonęła z ich winy. Wsiadła do sań i

chwyciła lejce. Szczękając zębami z zimna, popędziła konia na południe, w stronę

zaśnieżonego bezkresu, ku któremu spoglądali wspólnie z Sedolfem, nim udali się na

spoczynek.

Tej nocy musiała obejść się bez snu.

Sedolf i Mikkal byli najdrożsi jej sercu. Gdyby straciła któregoś, straciłaby wszelki

grunt pod nogami.

Przypomniała sobie, co ojciec mówił o swojej wyprawie do Mai. Dobrze pamiętała,

jak opisywał poszczególne miejsca. Wiedziała, że u samego ujścia rzeki Tornio do Zatoki

Botnickiej stoi ogromny biały budynek, którego ojciec nie zawahał się porównać do pałacu.

Tam mieszka teść Mai.

Niech sobie będzie niczym król w tych stronach, chłodny, władczy, nieprzystępny.

Ida nie miała wyboru. Postanowiła jechać prosto do Tornio i zapukać do drzwi

Marcusa Runefelta.

„Pewnie uzna, że brak mi wychowania”. Była to jedna z nielicznych jasnych myśli,

kołaczących jej w głowie. Normalnie pewnie nie przywiązywałaby do niej żadnej wagi, teraz

jednak nie dawała jej spokoju i wciąż powracała.

Dawno już nastał poranek. Promienie słońca odbijały się od bieli śniegu i raziły ją,

niemal kłuły w oczy złocistym blaskiem. Czuła przeraźliwy ból w plecach, a dłonie, w

których ściskała lejce, skostniały jej z zimna. Piekły ją uszy, bo chusta zsunęła jej się z głowy

i nie miała czasu jej poprawić. Na szczęście Mikkal, który przywykł do wędrówki, przespał

całą noc i ranek. Ida martwiła się jednak o Sedolfa, który w gorączce majaczył coś

niewyraźnie i bez związku. Parę razy otworzył oczy, ale sprawiał wrażenie, jakby nie widział

Idy. Nie miała czasu do niego przemawiać. Poganiała konia, zmuszając go do wysiłku ponad

miarę. Bała się, czy to wytrzyma, i serce bolało ją ze współczucia dla biednego zwierzęcia.

Sama też była na skraju wytrzymałości.

Musiała jednak za wszelką cenę dostać się nad skutą lodem zatokę, do Tornio i do

Marcusa Runefelta.

Dobrze wiedziała, że nie pomoże Sedolfowi, pukając do pierwszych lepszych drzwi.

Tylko jeden człowiek w tych stronach miał taką władzę, by sprowadzić lekarza i przewieźć

ich do Mai.

Ojciec opisał posiadłość Runefelta tak dokładnie, że kiedy wreszcie ujrzała ją w

oddali, miała wrażenie, że już wcześniej widziała to miejsce.

Niestety, koń okulał i ten ostatni odcinek drogi przyszło im jechać znacznie wolniej.

Idzie zdawało się, jakby to trwało wieczność. Kiedy wreszcie dotarli na miejsce, nie mogła

rozprostować palców, żeby wypuścić lejce. Wysiadając z sań, upadła. Zobaczyła schody

prowadzące do budynku i zwątpiła, czy zdoła pokonać tę ostatnią przeszkodę.

Ale zacisnęła zęby. Z wielkim trudem stanęła na nogi i ostatkiem sił wzięła na ręce

otulonego w skóry Mikkala. Wydawało jej się, że dźwiga ołów. Krok po kroku wspięła się po

schodach do dwuskrzydłowych pięknie rzeźbionych drzwi. Przemknęło jej przez myśl, że

takie drzwi to straszny zbytek. Za pieniądze, które na nie wydano, rodziny komorników

przeżyłyby wiele miesięcy.

Ida nie dostrzegła kołatki, a nawet gdyby, nie wiedziałaby, do czego służy. Kręciło jej

się w głowie. Była zlana potem od wysiłku ponad miarę. Na dodatek od długiego

wpatrywania się w biały bezkres, odbijający słoneczne promienie, bolały ją oczy i widziała

nieostro.

Oparła się całym ciężarem ciała o masywne drzwi i uchyliła je. Ale kiedy wsuwała się

do środka, popchnęły ją. Potknęła się i omal nie runęła na progu. Mikkal, zaklinowany,

obudził się z krzykiem.

Ida jak przez mgłę widziała gromadzących się wokół niej ludzi.

- Żebracy niech ustawiają się przy drzwiach kuchennych - rozległ się władczy głos.

Ida zmrużyła oczy. To nie był Runefelt, jedynie ktoś z opłacanej przez niego służby.

Ida uczepiła się klamki niczym tonący brzytwy. Mikkal darł się wniebogłosy.

- Przecież ona jest zupełnie wycieńczona, biedactwo! - powiedziała pulchna kobieta. -

I ma małe dziecko. Nie możemy jej wyrzucić z powrotem na mróz...

- Te żebraczki robią się coraz bardziej bezczelne - odezwał się znów ten sam

rozgniewany męski głos.

Czuła, że ktoś bierze jej z rąk Mikkala, i próbowała uśmiechnąć się z wdzięcznością.

To była owa pulchna niewiasta, od której pachniało jedzeniem i ciepłem.

Najwyraźniej Ida trafiła do budynku, gdzie służba przygotowywała posiłki.

Uchwyciła się mocniej drzwi, czując, że nie wolno jej teraz zemdleć, chociaż w

oczach wirowały jej świecące kręgi różnej wielkości, a głosy ludzi to cichły, to się wzmagały.

- Co tu się dzieje? - wdarł się nagle obcy, stanowczy głos.

Ida podniosła wzrok i na schodach na piętrze ujrzała wysokiego, postawnego

mężczyznę o siwych włosach.

- Marcus Runefelt - wyszeptała.

Nie było w tym nic nadzwyczajnego, że miejscowy magnat był powszechnie znany,

ale coś w głosie Idy sprawiło, że wszyscy wokół zamilkli.

- Jestem siostrą Mai - wyjaśniła ledwie słyszalnym głosem. Bliska omdlenia, z trudem

trzymała się na nogach. - Przybywam z Jykea, z Ruiji. W nocy zostaliśmy napadnięci. Mój

mąż...

Kiwnęła ku saniom, które mignęły w uchylonych drzwiach.

- Potrzebna nam pomoc - dorzuciła błagalnie. Nogi się pod nią ugięły i osunęła się na

kolana.

- Wnieście Sedolfa do środka... Sprowadźcie doktora... i skrzynia... koniecznie

przynieście ją pod dach.

W szumie ludzkich głosów usłyszała, jak ten, który nazwał ją żebraczką, mówi

pogardliwie:

- To oszustka! Udaje... każdy głupiec by to zauważył. Próbuje nas omotać. Pan na

pewno się nie zgodzi...

- Popatrzcie na jej twarz - powiedział Marcus Runefelt, schodząc w dół dostojnym

krokiem, jak to miał w zwyczaju.

Ida puściła klamkę i osunęła się na podłogę. Powieki opadły jej ciężko, przykrywając

oczy.

Marcus Runefelt wziął ją na ręce i zdziwił się, że jest taka filigranowa i lekka jak

dziecko.

- Wnieście do środka jej męża - nakazał tonem nie znoszącym sprzeciwu.

Nikt nie zaprotestował.

Marcus Runefelt nie musiał niczego powtarzać dwa razy.

- I sprawdźcie, czy na saniach leży ta skrzynia, o której wspomniała. A stajenny niech

zatroszczy się o konia!

Wydawszy polecenia, Runefelt wniósł Idę do jednego z salonów i nie zważając na to,

ż

e dziewczyna ma przemoczone ubrania, położył ją na obitej piękną tkaniną sofie. Okrył

pledem nieznajomą i przyjrzał się jej uważnie. Pobladła twarz zdradzała wyczerpanie, ale

iskrząco rude włosy lśniły bardziej niż świeżo wyczyszczone miedziane naczynia.

Takich nigdy jeszcze nie widział. Żona Williama miała czarne włosy. Ogień i smoła.

Nie, ta dziewczyna nie kłamała. Naprawdę jest siostrą jego synowej. Jeśli pominąć

blizny na policzkach Marii, podobieństwo pomiędzy tymi dwiema kobietami zdawało się

uderzające.

Niezwykła istota. Miała w sobie coś, czego nie spotkał dotąd u żadnej kobiety, a przed

czym nie potrafił się obronić.

- Sprowadźcie tu Bergforsa! - zarządził, kiedy służba wniosła do salonu

nieprzytomnego mężczyznę. Nie wyglądał najlepiej, ale tliło się w nim życie.

Marcus Runefelt przyjrzał mu się uważnie i uznał, że pasuje do tej kobiety. Był

stosunkowo młody i choć z pewnością nie wywodził się z wyższych sfer, jego piękne rysy

pasowały do oryginalnej urody małżonki. Usta zdradzały silę i zdecydowanie.

Nie mogłaby trafić na nikogo bardziej odpowiedniego.

Marcus Runefelt wstał poirytowany.

To chyba pierwsze objawy starości, pomyślał. Nigdy nie był słaby ani czułostkowy,

nie zamierzał więc tym bardziej teraz się roztkliwiać.

Ale pomóc człowiekowi w potrzebie to coś zgoła innego. Jakkolwiek na to patrzeć, ci

ludzie w pewnym sensie należeli do rodziny.

- Przynieśliśmy skrzynię...

Marcus Runefelt odwrócił się i chwyciwszy skrzynkę, udawał, że wcale go nie zdziwił

jej ciężar. Dopiero gdy zamknął za sobą drzwi, ponownie chwycił ją i zważył w rękach.

W środku coś zadźwięczało słabo, jakby metal obijał się o metal.

W zamku nie było klucza. Nie przyszłoby mu do głowy, żeby próbować go wyłamać.

Odstawił skrzynkę na stół, ale nie da się ukryć, że serce zabiło mu nieco mocniej. Nie miał

bowiem wątpliwości, jaka jest jej zawartość.

Nie tak znowu wiele gatunków metali w małej ilości tyle waży. Zresztą zapewne nie

bez powodu ta kobieta tak martwiła się o skrzynię.

Wyglądało na to, że syn mi się wżenił w rodzinę pełną niespodzianek, pomyślał i

usiadł, postanawiając poczekać na Bergforsa.

4

Ida ocknęła się przemoczona do suchej nitki. Zziębnięta, szczękała zębami.

Usłyszawszy jakieś glosy, otworzyła oczy. Poczuła ostre pieczenie, widziała niewyraźnie, jak

przez mgłę. Zacisnęła powieki i dopiero po chwili odważyła się je znów podnieść.

Zobaczyła Sedolfa, a obok niego niewysokiego, tęgawego mężczyznę. Mignęła jej też

siwa głowa Runefelta.

Bolały ją ręce. Od dłoni aż po łokcie miała rany, które piekły ją niemiłosiernie, a nadal

sztywne palce przypominały szpony.

Usiadła. Pomrugała powiekami, ale oczy wciąż strasznie ją szczypały, a obraz się

zamazywał.

- A więc obudziłaś się - usłyszała głos Runefelta.

- Co z Sedolfem, żyje? - zapytała Ida. - A moje dziecko? Gdzie moje dziecko? Gdzie

Mikkal?

- Korzysta ze wszystkiego, co najlepsze ma do zaoferowania kuchnia.

Idzie zdawało się, że się uśmiechnął, mówiąc te słowa, choć tak naprawdę trudno

sobie wyobrazić uśmiech na ustach tego mężczyzny.

- Kucharka właśnie go wykąpała i zawinęła w miękkie ręczniki. Zdaje się, że dla

pozostałych domowników nie będzie dziś obiadu.

- A Sedolf? Odpowiedział jej ów tęgawy mężczyzna, który, jak się jej zdawało, był

lekarzem. W odróżnieniu od właściciela posiadłości miał głos łagodny i przyjazny.

- Silny uraz głowy. Omal nie doznał złamania czaszki. Niewiele brakowało, a

zostałabyś wdową. Czy uderzono go czymś ciężkim?

Ida przełknęła ślinę. Doskonale zdawała sobie sprawę z powagi sytuacji.

- Ale wyjdzie z tego - orzekł doktor. - Ma mocny organizm. - A potem, spojrzawszy

uważnie na Idę, zapytał: - Co się właściwie zdarzyło?

Ida opowiedziała po kolei o wszystkim, a kiedy zakończyła relację, przez długą chwilę

trwało milczenie.

- Wierzę ci tylko z jednego powodu - odezwał się w końcu doktor. - Z tego

mianowicie, że jesteś siostrą Marii.

Widząc, że Runefelt przygląda się skrzynce, Ida szczerze wyjawiła, jaka jest jej

zawartość. Nie wspomniała jednak, skąd mają złoto.

- Postąpiłaś roztropnie - odparł tylko arystokrata, bo rozumiał, że nie ma prawa pytać

o nic więcej.

- No cóż, kłopoty to nasza rodzinna specjalność - stwierdziła Ida dźwięcznym głosem.

Bergfors uśmiechnął się ukradkiem. Nawet gdyby nadal powątpiewali w tożsamość tej

młodej kobiety, po tych słowach porzuciliby wszelkie wątpliwości. Rzeczywiście, rodzina

Marii była wyjątkowo barwna.

Mimowolnie pomyślał o Ailo i poczuł, że serce ściska mu ból.

Wprawdzie dziewczyna jeszcze nie zdążyła się przedstawić, ale on już znał jej imię.

- Muszę dostać się do Mai - oznajmiła Ida. Była przemoczona do suchej nitki.

Wyglądała jak kot, który ledwie uszedł z życiem z topieli. Miała kłopoty z widzeniem, nie

spała prawie dobę... ale myślała tylko o tym jednym: dojechać do Hailuoto.

- Nie radziłbym teraz przewozić męża - ostrzegł Bergfors. - Przy urazach głowy to

bardzo ryzykowne. Nigdy nie wiadomo, co może się zdarzyć. Zresztą ty też musisz

odpocząć...

Popatrzyła na niego swymi brązowozielonymi oczami. Zauważył, że ma przekrwione

białka. Choć nic o tym nie wspomniała, podejrzewał, że źle widzi. Jadąc nocą, na pewno

musiała mocno wytężać wzrok, a w ciągu dnia oślepiały ją promienie słońca odbijające się od

bieli śniegu.

- Nie możemy tutaj zostać - orzekła Ida stanowczo. Bergfors bez trudu rozpoznawał w

niej teraz bliską krewną żony Williama.

- Poślemy do Marii posłańca z wiadomością - zaproponował, w ostatniej chwili gryząc

się w język Niewiele brakowało, a wygadałby się, że trzeba ostrzec Ailo.

Wiedział jednak, że musi uprzedzić mieszkańców Hailuoto o przybyciu tej

dziewczyny. To była sprawa życia lub śmierci.

- Musisz wypocząć - perswadował Bergfors, który potrafił być przekonujący. - Musisz

się porządnie wyspać. Dziecko także potrzebuje trochę spokoju. Poczekajmy, aż twój mąż

odzyska przytomność. Chcę usłyszeć z jego ust, jak się czuje. I wtedy dopiero będziecie

mogli jechać.

Słowa doktora brzmiały rozsądnie. Ida nie mogła narażać Sedolfa, ryzykować, by

przez nią jego stan się pogorszył.

- Mam kryte sanie - odezwał się Marcus Runefelt. - Wydam odpowiednie polecenia,

ż

eby was jutro odwieziono na Hailuoto. Zatoka Botnicka pokryta jest grubą warstwą lodu.

Bez obawy można przejechać na drugą stronę nawet jej środkiem. W ten sposób pokonacie

ten ostatni odcinek szybciej, niż gdybyście jechali wzdłuż brzegu. Zresztą podróż nie powinna

być dla was męcząca. Sanie pociągną dwa konie, a powozić będzie woźnica.

Ida mogła powiedzieć Runefeltowi, by nie robił sobie kłopotu z ich powodu, ale tego

nie uczyniła. Nie była obłudna i, jak wyczuła, teść Mai to rozumiał. Zauważyła w jego

postawie niemy respekt. Zapewne nigdy nie zdobyłby się, by wyrazić to słowami, zresztą Ida

tego nie oczekiwała.

- Rodzinna przysługa - dorzucił nie tak oschle, jak by się tego można po nim

spodziewać.

Ida pojęła, że ten mężczyzna i Maja zbytnio różnili się charakterami, by mogli się

polubić.

- Zaraz zajmie się tobą kucharka - zadecydował Bergfors. - Zasłużyłaś na kąpiel i

wygodne łóżko, młoda damo. Masz na imię Ida?

- Tak, nazywam się Ida Bakken, córka Reijo - potwierdziła.

- Przyjaźnię się z twoją siostrą - powiedział doktor. - I chociaż nie spotkałem osobiście

wszystkich członków rodziny, mam wrażenie, że was znam. Maja wiele opowiadała o swoich

najbliższych.

Idę korciło, by zapytać go, czego dowiedział się od Mai, ale ugryzła się w język. Nie

miała prawa dociekać, z czego siostra zwierzyła się przyjacielowi w chwili szczerości. To nie

jej sprawa. Zresztą Bergfors mógłby się obrazić, gdyby go nakłaniała do wyjawienia tego.

Ida przespała całą dobę twardym snem. Nic jej się nie śniło. A kiedy się obudziła, w

pierwszej chwili nie wiedziała, gdzie jest. Słyszała trzask palącego się drewna. Było ciepło.

Czuła się świeża i czysta.

Z trudem podniosła powieki. Nadal widziała niewyraźnie, ale choć strasznie piekły ją

oczy, rozejrzała się wokół zaciekawiona. Usiadła na miękkim jak obłok łóżku i nagle wróciła

jej pamięć.

Mroźna noc, ściśnięte w dłoniach lejce, strach, który wypełniał każdy skrawek jej

ciała, przenikliwy ziąb... i jedyne pragnienie: dotrzeć do pałacu w Tornio.

Dojechała.

Przypomniała sobie gorącą kąpiel, zapach mydła, ale zupełnie nie pamiętała chwili,

gdy wyszła z balii i ubrała się. A przecież taką piękną nocną koszulę ozdobioną mereżką

powinna zapamiętać! Popatrzyła na siebie z zachwytem. Niepojęte, że ktoś sypiał w koszuli,

której uszycie zajęło z pewnością wiele dni.

Do pokoju wkradało się światło dnia. Ida nie miała pojęcia, czy to jeszcze ten sam

dzień, w którym przybyła, czy może już następny.

W pomieszczeniu była zupełnie sama.

Mikkal? Sedolf?

Wyszła na korytarz w samej nocnej koszuli. Była boso, ale nie marzła, bo w całym

budynku panowało przyjemne ciepło. Marcus Runefelt mógł sobie pozwolić na opalanie

wielkiego pałacu. Poza tym nie musiał się sam pochylać, by podłożyć do ognia.

Ida usłyszała przytłumione głosy dobiegające z końca długiego korytarza. Ruszyła w

tę stronę. Doszła do schodów, zatrzymała się i nabrała pewności, że głosy dochodzą z dołu.

Nagle... Zacisnęła z całej siły dłoń na poręczy. Wśród strzępów prowadzonej po szwedzku

rozmowy usłyszała głos Sedolfa...

W jednej chwili zapomniała, że jest w obcym domu.

Zbiegła po schodach niczym podlotek i wtargnęła przez uchylone drzwi, zza których

słyszała rozmowę.

Na krześle siedział Sedolf ubrany w białą, luźną koszulę rozpiętą pod szyją i

dopasowane na biodrach spodnie.

Nie widziała nikogo prócz niego.

Upadła przed nim na kolana i objąwszy mocno, rozpłakała się, wtulona w jego udo.

Pogłaskał ją po włosach.

Ida poczuła się tak, jakby znów wszystko w jej świecie znalazło się na swoim miejscu.

Speszona, podniosła wzrok i dopiero teraz dostrzegła Marcusa Runefelta. Jego twarz

pozostała niewzruszona, ale zmarszczki w kącikach ust jakby złagodniały. Pośpiesznie

umknął spojrzeniem, ale Idzie zdawało się, że dostrzegła w jego oczach jakiś dziwny błysk.

Zauważyła też doktora Bergforsa, który przyglądał jej się, nie kryjąc ciekawości.

Patrzył jakoś dziwnie, nie tak, jak można by się spodziewać po kimś nieznajomym. Ale

przecież powiedział wcześniej, że odnosi wrażenie, jakby ją znał, ponieważ przyjaźni się z

Mają.

Nagle uświadomiła sobie, że ubrana jest tylko w nocną koszulę, w której wygląda

niewinnie niczym panna młoda. Poczuła się trochę jak w nie swojej skórze, bo przecież

dawno już przestała być młodziutkim dziewczęciem.

Mężczyźni siedzieli na krzesłach przy niewielkim stoliku. Ida pozostała u stóp Sedolf

a, którego ręka tak przyjemnie spoczęła na jej ramieniu. Ciągle nie mogła uwierzyć, że to

naprawdę on, choć czuła płynące od niego ciepło. Nie mogła oderwać od męża wzroku.

Kochała go aż do bólu.

- Przespałaś cały dzień i całą noc, maleńka - uśmiechnął się Sedolf.

Głowę miał owiniętą bandażem, odcinającym się bielą od jego ciemnych włosów, ale

twarz była taka jak zwykle, te same oczy i uśmiech.

- A ty? - zapytała. - Wczoraj odzyskałem przytomność - wyjaśnił, rozchylając usta w

charakterystycznym uwodzicielskim uśmiechu, który, odkąd się poznali, na przemian

irytował ją lub zachwycał. - Głowa mi pękała. Nie pamiętam zupełnie, co się stało.

Przypominam sobie tylko, że ułożyliśmy się do snu w opuszczonej chacie, no a obudziłem się

w zupełnie innym miejscu...

- W takich przypadkach utrata pamięci nie jest czymś wyjątkowym - pośpieszył z

fachowym wyjaśnieniem doktor. - Najczęściej pamięć stopniowo powraca. Tylko w skrajnych

przypadkach następuje całkowita i bezpowrotna amnezja. Przynajmniej tyle mi wiadomo...

Otworzył drzwi.

- Dokonałaś nie lada wyczynu - powiedział Sedolf, gładząc Idę po karku i muskając

palcami płatek jej ucha. Ich spojrzenia spotkały się. Łatwo zatracali się w sobie i

zachowywali się tak, jakby świat poza nimi nie istniał.

- Zrobiłbyś dla mnie to samo.

- Ale dla ciebie, maleńka, było to o wiele trudniejsze.

Ida nie odpowiedziała. Była bezgranicznie wdzięczna losowi, że Sedolf nie odniósł

większych obrażeń i jest z nim na tyle dobrze, że może siedzieć.

- Trochę kręci mi się jeszcze w głowie - wyjaśnił Sedolf. - I boli mnie, szczególnie

gdy o czymś intensywnie myślę. Nie mogę też za dużo chodzić. Ale siedzę tak jak dawniej...

Humor go jak zwykle nie opuszczał. Sedolf wyznawał zasadę, że nie ma w życiu

wielu spraw tak poważnych, by nie dało się z nich pożartować.

- Mikkal? Sedolf uśmiechnął się ciepło.

- Ten mały troll bez reszty oczarował kucharkę, która rozpieszcza go bardziej niż ty w

największych chwilach słabości. Wyobraź sobie, że odwrócił się plecami do swojego starego

ojca i wolał przytulić się do tej pulchnej kobiety...

Sedolf zwichrzył Idzie włosy, a ona, mrugnąwszy do niego porozumiewawczo,

skwitowała:

- Cóż, gdybyś miał wybierać, pewnie postąpiłbyś tak samo...

Bergfors poczuł, jak ściska go w gardle.

Jeśli istnieje prawdziwa miłość, to teraz był jej świadkiem. Tych dwoje dojrzało

wspólnie do tego uczucia, poznając się dokładnie i osiągając pełną harmonię.

Idy nie dało się nie lubić, budziła sympatię tak samo jak Sedolf. Byli nierozdzielni.

Nie chciałby za nic w świecie, by cokolwiek stanęło między tymi dwojgiem, bo

nieczęsto spotyka się taką miłość.

Zresztą Ailo pewnie też by tego nie chciał.

Mimo wszystko to on dokonał wyboru i zadecydował za siebie i za Idę.

Nigdy nie dał jej szansy wypowiedzenia własnego sądu. Musiałby być człowiekiem

pozbawionym serca, żeby ją pytać teraz.

- Sanie są gotowe do drogi, woźnica już czeka - oznajmił Runefelt, patrząc gdzieś

ponad głowami swoich gości. Wydawało się, że widok Idy sprawia mu przykrość. Ida,

wrażliwa na nastroje, natychmiast to wyczuła.

- Najlepiej wyruszyć przed południem. Wówczas, jeśli nie wydarzy się nic

nieprzewidzianego, powinniście dojechać na miejsce przed nocą. Po lodzie mknie się

naprawdę szybko. Pogoda sprzyja...

- Pojadę z wami - dodał Bergfors. - Nie zostawię przecież pacjenta bez opieki.

Był to oczywiście tylko pretekst. Tak naprawdę doktora ciekawiło spotkanie rodzinne

na Hailuoto i nie darowałby sobie, gdyby cokolwiek mu umknęło. Domyślał się, co się teraz

dzieje na wyspie. Jak wszyscy trwają w nerwowym oczekiwaniu, próbując zachować pozory

spokoju.

Ida, zerkając na Marcusa Runefelta, z nabożeństwem dotknęła koronek przy szyi i

jedwabnej tasiemki przewleczonej przez haftowane dziurki. Nigdy nie miała na sobie równie

delikatnego stroju. Zdawało jej się, że został uszyty z motylich skrzydeł.

- Koszula nocna... - powiedziała znienacka, przyciągając tymi słowami uwagę

Runefelta. - ... należała pewnie do pańskiej żony?

Popatrzył na nią przeciągle, starając się ukryć przed nią swoje uczucia. Nie chciał, by

udało jej się dostrzec blask gdzieś głęboko w jego oczach. Teraz dopiero zaczął pojmować,

dlaczego od pierwszego wejrzenia nie polubili się z Mają. Synowa była pierwszą

niebezpieczną kobietą, którą spotkał na swej drodze. Teraz dołączyła ta druga.

- Tak - odpowiedział wreszcie cicho. - Moja żona miała ją na sobie w noc poślubną.

Wstał z krzesła i wyszedł z pokoju.

Bergfors odprowadził go spojrzeniem, a gdy zamknęły się drzwi, nasłuchiwał odgłosu

kroków potężnego arystokraty.

- Zrobiłaś na nim wrażenie, siostro Mai - rzucił doktor po chwili i uśmiechnął się do

niej blado. - Nie znacie go i pewnie niewiele z tego rozumiecie, ale ja jeszcze nigdy nie

widziałem go tak poruszonego. Przy Mai traci panowanie, ale rolę złośnika doskonałe opa-

nował. Gorzej z tą... - Bergfors potrząsnął głową: - Jesteś, Ido, jedyną znaną mi osobą, przy

której Marcus Runefelt stracił pewność siebie. W obecności innych...

- Kobiety z rodu Idy tak działają na mężczyzn - wtrącił się Sedolf, nawijając na palec

rudy lok, a na jego ustach pojawił się dumny uśmiech. Niewielu mężów skwitowałoby to z

takim spokojem, ale Sedolf nie czuł się zagrożony. Oboje z Idą ufali sobie bezgranicznie.

- Słyszałem o tym - mruknął doktor. - Zresztą widziałem, co działo się z Mają. Nie

sądziłem jednak, że ktoś jeszcze z członków rodziny posiada ten sam dar, choć w nieco innej

odmianie. Dar, a może przekleństwo... - dodał. - Bo przecież to również bardzo obciążające,

prawda?

Ida przytaknęła.

- Ciągle nie mogę uwierzyć, że jesteśmy tak blisko, Sedolfie. I tak się boję...

Ida dotknęła męża, którego omal nie straciła. Niepojęte, że nadal był przy niej.

Mimowolnie przez cały czas upewniała się, że to on, cały i zdrowy.

Bergfors wstał i zaczął przechadzać się wokół pokoju, nieco zakłopotany, że stał się

ś

wiadkiem bardzo intymnej rozmowy, choć był przekonany, że Ida i Sedolf nie robili tego na

pokaz.

W jego głowie kłębiły się myśli, których za nic w świecie nie chciał zdradzić. Bał się,

czy nie dadzą się one wyczytać z jego twarzy.

Ta dziewczyna wyczuwała wrażenia, uczucia i nastroje. Może nie zauważyłby tego,

gdyby nie znał Mai i nie wiedział, jakie drzemią w niej talenty. Ale bogaty w tę wiedzę, uznał

za naturalne, że siostra Mai także odziedziczyła podobne zdolności po matce.

Miał tylko nadzieję, że mieszkańcy wyspy zdają sobie sprawę z możliwości Idy i

wiedzą, co rozpętali, zapraszając ją wraz z mężem. Sedolf wspomniał bowiem, że przybywają

na zaproszenie.

- Nie mam powodu do lęku - ciągnęła Ida zamyślona. - Ale im bliżej celu, tym

większą czuję niechęć. Mam wrażenie, że wyrasta przede mną bardzo wysoka ściana, cala z

lodu. Mogę przez nią patrzeć, ale nic więcej... Uff, to brzmi idiotycznie - roześmiała się lek-

ceważąco. - Czegóż miałabym się obawiać? - zastanawiała się głośno i tym razem pochwyciła

wzrok doktora. Popatrzyła na niego badawczo, jakby podejrzewała, że ukrywa przed nią coś

ważnego.

- Jesteś zmęczona długą podróżą, masz napięte nerwy - skwitował z niezbitą

pewnością siebie. - Zresztą o tej porze roku, moje dziecko, zdarzają się takie stany

przygnębienia. To, co przeżyłaś w ostatnich dniach, niejednego by złamało... - Doktor

rozłożył ręce i dodał: - Powinnaś się wyłącznie cieszyć, bo na wyspie wszyscy ciebie

oczekują: twoja siostra, brat, ich rodziny...

Nie domyślała się, kto jeszcze.

Uśmiechnął się swym najserdeczniejszym z uśmiechów. Spocił się jednak jak szczur.

W duchu radował się, że ta dziewczyna nie jest jasnowidzem, choć chętnie poznałby kogoś,

kto potrafiłby czytać w myślach.

Ailo, ty draniu! klął w duchu. Czy to ty rozpętałeś to wszystko?

Ale zaraz pożałował swego gniewu. Nie znał bowiem sympatyczniejszego człowieka

niż Ailo. Czy można się dziwić, że pojmował sprawiedliwość inaczej niż inni, skoro w jednej

chwili jego życie zmieniło swój bieg? Czy on, Bergfors, miał prawo go oceniać?

Ida uśmiechnęła się, najwyraźniej pocieszona jego zapewnieniami, że nie ma powodu

do obaw. Podniosła wzrok na Sedolfa i powiedziała:

- W takim razie podążajmy za złotym ptakiem.

Sedolf zgodnie skinął głową.

Bergfors zamarł. Pamiętał ozdoby Ailo, widział zresztą wiele jego prac. Ulubionym

motywem Lapończyka były ptaki. Doktor nigdy nie rozumiał dokładnie, co owe ptaki

symbolizują, choć domyślał się, że stanowią swoisty amulet.

Ale za tym chyba kryło się coś więcej...

Przeraził się.

W posiadłości Marcusa Runefelta zajęto się nimi bardzo troskliwie. Twierdzić inaczej

byłoby kłamstwem. Nawet uprano im ubrania i wysuszono na piecach, które grzały przez całą

noc.

Kryte sanie Runefelta dobitnie świadczyły o zajmowanej przez niego pozycji. Sam

król by się takich nie powstydził. Obszerne, przestronne, ze skórzanymi siedzeniami i

oparciami, po obu stronach miały oszklone okienka, przez które można było obserwować

drogę.

Ida aż się uśmiechnęła, kiedy zobaczyła, jaka wygodna czeka ich podróż. Na ręku

trzymała Mikkala otulonego skórzanym śpiworem, choć w tych warunkach ciepłe okrycie nie

było takie ważne jak podczas wcześniejszej podróży. Ida miała ochotę roześmiać się z

radości, powstrzymała się jednak z obawy, że mogłaby zostać opacznie zrozumiana.

Na drogę otrzymali kosz z prowiantem, starannie zapakowany przez kucharkę. Bagaż

został umieszczony w kufrach na tyle sań.

Ida przepuściła Sedolfa przodem. Poczekała, aż ustawi w środku skrzynkę ze złotem, a

potem weszła z Mikkalem. Woreczek ze srebrem Ailo pozostał ukryty w śpiworku Mikkala,

w bezpiecznej, jak się okazało, kryjówce.

Lekarz nie zabrał ze sobą dużo rzeczy. Usiadł na siedzeniu naprzeciwko nich,

odwrotnie do kierunku jazdy.

Podziękowali gorąco za wszystko. Sam Runefelt przyszedł się pożegnać, ale nie

prosił, by pozdrowili rodzinę syna. Idzie wydało się to co najmniej dziwne. Nie potrafiła

pojąć upartej niechęci tego człowieka do swych najbliższych.

Podejrzewała, że nie może darować synowi popełnionego mezaliansu. Maja nie była

wymarzoną kandydatką na żonę dla jedynego syna. Ida starała się go zrozumieć, mimo to nie

mieściło jej się w głowie, że przerodziło się to w taką długotrwałą wrogość.

- Chyba czuje się samotny - odezwała się do Bergforsa, gdy już ruszyli.

Jej słowa całkowicie zaskoczyły doktora, który zrazu nawet nie zrozumiał, kogo Ida

ma na myśli.

- Stary Runefelt? Samotny? - Długą chwilę rozważał to w myślach. Potem, mrużąc

oczy, spojrzał na nią. Pomimo młodego wieku była świetnym obserwatorem. - Całe szczęście,

ż

e mu tego nie powiedziałaś - rzekł oschle. - Bo pewnie byście musieli iść pieszo do Hailuoto.

- Uśmiechnął się do Idy. - Runefelt jest szczególny, choć takich samotnych mężczyzn w

wielkich domach spotyka się wielu. Niektórzy nawet mają rodzinę, która zajmuje część

pomieszczeń, tylko że oni zapomnieli, jak rozmawiać z najbliższymi. Runefelt ma służbę,

paru znajomych podobnych do niego... i garść wspomnień, coraz bardziej oddalających go od

rzeczywistości. Tak, to samotny człowiek. Ale taka jest cena władzy.

- Rozumiem, że może nie lubić Mai...

- Łagodnie to ujęłaś - uznał doktor, a w jego oczach pojawił się smutek. - Maja jest

szczera do bólu i mówi prosto w oczy to, co myśli. Marcus nie przywykł do takich ludzi. A

już w ogóle nie spotkał chyba nigdy takiej kobiety. Maja wtargnęła do świata mężczyzn. Nie

rozumiał tego, nie podobało mu się to, ale niewiele mógł uczynić, by temu przeszkodzić.

Potem złapała w sieci jego syna, jedynego, drogiego mu syna, z którym wiązał tyle planów.

Tak on to widzi, chociaż prawda, której Runefelt nie chce przyjąć do wiadomości, jest

całkiem inna. William gotów był zabić, byleby tylko dostać Maję. Pobrali się bez zgody ojca.

Maja otrzymała Hailuoto, no i urodziła Williamowi syna, przedłużenie rodu. Dlatego też stary

nie może ich tak po prostu odtrącić. Syn Williama jest jego wnukiem. A więzy krwi mają dla

każdego Runefelta ogromne znaczenie. Maja jest tolerowana tylko ze względu na syna - dodał

Bergfors ze smutkiem. - Chciał ją przekupić, zanim mały przyszedł na świat. Potem było już

za późno. Runefelt nie ocenia ludzi na podstawie ich charakteru i zachowania, dla niego

ważne jest, jaka płynie w nich krew.

Ida przełknęła ślinę. Starszy pan wydał się jej dość miły, chociaż robił wrażenie

despoty i wzbudzał respekt, ale doktor odmalował jej całkiem inny obraz tego człowieka. Z

kimś takim nie chciałaby zawrzeć

bliższej znajomości.

- Najgorsze jednak jest to, że Marcus okazuje jawnie swoją pogardę. Maja ma to w

nosie i udaje, że nie obchodzi jej, co o niej sądzi. Williama to boli. Wie, że Maja jest bardzo

wrażliwa. Ale Marcus nigdy się o tym nie dowie.

- Tak, Maję łatwo zranić - przyznała Ida. - Bardzo łatwo. Ale ukrywa to starannie.

Uświadomiła sobie, że życie siostry nie jest usłane różami, mimo że otacza ją

przepych, o jakim Ida w ogóle nie śniła. Co prawda Reijo starał się na to przygotować córkę,

Ida jednak nie spodziewała się, że świat Runefeltów i ich świat dzieli tak głęboka przepaść,

póki nie stanęła u dwuskrzydłowych rzeźbionych drzwi do pałacu w Tornio.

Przytuliła się do Sedolfa, który trzymał na kolanach Mikkala. Chłopczyk miał wielką

uciechę, patrząc przez okienko. Rozpłaszczył nos i zaśmiewał się rozbrajająco, gdy na zimnej

szybie tworzyła się chmurka z pary. Fascynowało go, że jadą tak szybko. Daleko za nimi

pozostał ląd. Od celu dzielił ich raptem jeden dzień drogi. Na razie Hailuoto pozostawało

niewidoczne dla oczu.

Ida przywołała z pamięci obraz Mai, Knuta i Anjo. Tylko twarzy małego Karla nie

potrafiła sobie wyobrazić. Malec na pewno się zmienił. Dwojga pozostałych brzdąców nigdy

jeszcze nie widziała.

Obcy, niepojęty świat Mai.

Niebawem przestąpią wspólnie z Sedolfem jego próg. Ida lękała się, ale czuła, że

postępuje właściwie.

Była niemal pewna, że gdyby mogła wyjrzeć, zobaczyłaby nad głową złotego ptaka,

wskazującego drogę.

5

Tej nocy na Hailuoto tylko dzieci położyły się spać. Dorośli czuwali w pełnym

napięcia oczekiwaniu. Ailo, bezradny, zlany potem, tłukł się po salonie; nie potrafił usiedzieć

dłużej na jednym miejscu.

Wiadomość przekazana przez posłańca z Tornio spadła na nich niczym grom z

jasnego nieba. Nikt nie spodziewał się gości z Lyngen tak wcześnie. Teraz znów godziny do

ich przyjazdu wlokły się w nieskończoność.

Siedzieli w milczeniu, niezdolni przełożyć myśli na słowa. Razem, a mimo to każdy

pogrążony we własnym świecie. Ailo chyba najbardziej samotny ze wszystkich. Nie

przypuszczał, że tak to będzie przeżywał. Pożałował swojej decyzji i gdyby mógł, pewnie by

ją cofnął, ale na to było już za późno.

On pierwszy usłyszał nadjeżdżające sanie. Zerwał się, chwycił kurtkę zawieszoną na

oparciu krzesła i pogładził Annę Kajsę po włosach. Maja objęła go mocno i ucałowała. W

tym momencie znowu rozumiał się z nią bez słów. A potem pośpiesznie wybiegł kuchennym

wyjściem i schował się na tyłach domu blisko pokoi dla służby. Poruszał się po wydeptanych

w śniegu ścieżkach, tak by jego ślady zginęły wśród innych.

Stał i czekał.

Odgłosy nadjeżdżającego zaprzęgu nasilały się w ciemnościach. Ailo, zamknięty na

inne wrażenia, słyszał parskanie koni tak wyraźnie, że spodziewał się, iż lada chwila wyłonią

się z mroku.

- No, to jesteśmy na miejscu! - doleciał go znajomy głos doktora.

Uśmiechnął się sam do siebie. Bergfors nie mógłby z tego zrezygnować...

Odgłos kroków na zmarzniętym podłożu. Przy samym wejściu było tak ślisko, że

musieli posypać ścieżkę piaskiem, by nikt nie upadł i nie potłukł się.

- Nie sądziłam, że dom jest taki duży! Ailo zamknął oczy i oparł się o ścianę. Zapiekły

go policzki. Gorące łzy studzone przez mroźną noc popłynęły mu z oczu. Ciężko przełykał

ś

linę. Rozpalony jak w gorączce, zacisnął pięści. Dłonie nie marzły mu, choć nie zabrał z

domu rękawic.

Marudny dziecięcy głosik zawołał z lękiem: „mama”.

Ailo osunął się w kucki, nie będąc w stanie dłużej utrzymać się na nogach. Oparł

czoło o kolana i obejmując je ramionami, ukrył twarz. Zapłakał cicho, by nikt go nie usłyszał,

a łzy wsiąkały w miękką skórę spodni.

Zamknął się na odgłosy powitania, z którego sam był wyłączony.

Dopiero teraz tak naprawdę dotarło do niego, z czego zrezygnował, dobrowolnie

skazując Ailo z Ruiji na śmierć, i poczuł ból nie do zniesienia.

Kiedy dostrzegli majaczące w ciemnościach zarysy budynków i Bergfors oznajmił im,

ż

e są już prawie na miejscu, Idę jeszcze mocniej ścisnęło w żołądku.

Jechali przez chwilę wzdłuż brzegów wyspy, a potem skręcili w głąb lądu i ujrzeli

rozświetlony gmach.

Idę przytłoczył ów nowy świat Mai. Ze zdenerwowania z trudem łapała oddech.

W ogóle nie czuła, że ma zimne ręce. Uświadomiła to sobie dopiero, kiedy Sedolf,

który nie wypuszczał jej dłoni, zapytał, czy marznie.

Sanie zwolniły. Ida oniemiała z wrażenia. Ojciec powinien ją uprzedzić, że Maja

mieszka teraz w pałacu! W pewnym sensie rozumiała, dlaczego Marcus Runefelt nie może

wybaczyć synowi, że wybrał sobie żonę, która nie należała do ich świata.

Doktor wysiadł pierwszy. Ida za nim, strasznie zdenerwowana. W otwartych na oścież

drzwiach na tle złocistego snopu światła zobaczyła ciemne sylwetki. Niemal fizycznie

odczuła płynące stamtąd ciepło. Rozpoznała wszystkich, mimo że z miejsca, w którym stała,

nie byli dokładnie widoczni. Anjo pierwsza zbiegła po schodach...

- No to jesteśmy na miejscu - powiedział Bergfors nieco zmienionym, jakby odrobinę

zalęknionym głosem. Ale Ida nie zwróciła na to uwagi, zafrapowana rzędem rozświetlonych

okien.

- Nie przypuszczałam, że to taki duży dom! Trzymała na rękach Mikkala, zasłaniając

się nim jak tarczą. Dziecko dopiero co się obudziło i było trochę marudne. Najchętniej

wróciłoby do Tornio do ciepłej kuchni, gdzie kucharka więcej czasu poświęcała na

rozpieszczanie go niż na przygotowywanie posiłków.

- Mama... - popłakiwał.

Ida postąpiła krok naprzód. Słyszała, że Sedolf podąża za nią. Przywróciło jej to

poczucie bezpieczeństwa. Wiedziała, że nie jest sama, bo ma go blisko siebie.

- Jesteśmy już na miejscu, kochanie - uspokajała dziecko. - Ciocia Anjo jest tutaj i

Karl...

Ale te imiona nie wywoływały w małym Mikkalu wspomnień. Wiele czasu upłynęło

od wyjazdu z Lyngen rodziny Knuta. Dla takiego małego dziecka to niemal wieczność. Był

zmęczony, zaspany, było mu zimno. Nie rozumiał, że wreszcie dotarli na miejsce i skończyła

się długa, uciążliwa podróż...

Rozpłakał się i uchwycił kurczowo szyi Idy. Tylko u mamy czuł się bezpiecznie.

Ale oto już oboje wpadli w objęcia Anjo, która śmiała się i płakała na przemian, a z jej

ust płynęły strumieniem fińskie i norweskie słowa, właściwie bez związku, wyrażające jednak

szczerą radość ze spotkania.

Kolejna para rąk. Knut wyściskał mocno siostrę i zwichrzył jej włosy. Przytulił

szorstki policzek do jej twarzy. W jego oczach wyczytała, że stęsknił się za nią.

Porwana przez falę ciepła i czułości, przekazywana z jednych ramion do drugich, nie

zorientowała się nawet, kiedy znalazła się na szczycie schodów.

Milo spotkać się z takim przyjęciem!

Maja, jak przystało na gospodynię, powitała ich w drzwiach wejściowych. Najpierw

ś

cisnęła dłoń siostry i dopiero potem chwyciła ją w objęcia i długo nie wypuszczała z ramion.

Walczyła ze łzami. Z trudem udało jej się nie rozpłakać.

A potem Ida popatrzyła wprost w przyjazną szczerą twarz. Dostrzegła potężną postać

równie dominującą jak Marcus Runefelt, ale nie wzbudzającą lęku. Uśmiechając się szeroko

na powitanie, William rzucił wesoło:

- A więc to jest najmłodsza siostra Mai! Dłoń Idy utonęła w jego potężnej dłoni.

Pochylił się i ucałował ją. Przy mężu Mai nawet Sedolf wydawał się niepozorny.

- Najmłodsza spośród rodzeństwa, pupilek wszystkich, co? - dodał, jakby chciał się

przekomarzać.

- Już nie - odparła ze śmiechem Ida, która od razu go polubiła.

Zmęczona podróżą, obolała, marzyła, by wreszcie rozprostować kości. Ale czuła się

tak, jakby znalazła się w domu. Co z tego, że budynek przypominał pałac, ważne, że

atmosfera była domowa.

- Dzień przed moimi urodzinami Helena urodziła synka. Przybyło więc nas. Mały ma

na imię Ivar Antti.

Musiała się natychmiast podzielić tą najważniejszą nowiną.

Nie omieszkała przy tym zerknąć z troską na Maję.

Przez twarz siostry przemknął lekki cień, ale nic nie zmąciło radości w jej oczach.

Maja zawsze była skryta i z trudem dało się cokolwiek odgadnąć z jej spojrzenia.

Ida zauważyła tymczasem talię Mai i ucieszyła się, domyślając się wszystkiego.

Przyjrzała się Williamowi i stwierdziła, że nie przypomina on ani Simona, ani Heino.

Był silny i zdecydowany, ale nie odstępował Mai i wodził za nią oczami z miłością.

Ida przebywała na Hailuoto dopiero od kilku minut, ale już wiedziała, że Mai jeszcze

nigdy nikt tak nie kochał, a i ona nigdy nie była taka szczęśliwa.

Zapragnęła raz jeszcze wycałować siostrę i nie omieszkała tego uczynić.

Wywołało to salwę śmiechu, rozładowując trochę podniosły nastrój chwili.

Mikkal miał już dosyć uścisków i całusów. Wyciągnął ręce do Sedolfa, a ten z

uśmiechem wziął chłopca.

- My, mężczyźni, musimy się trzymać razem - powiedział z powagą i poprawił

ciemną, niesforną grzywkę Mikkala.

Maja pociągnęła Idę w kierunku jasnowłosej dziewczyny, która sprawiała wrażenie,

jakby chciała się ukryć za zasłoną.

- To jest Anna Kajsa - przedstawiła ją Maja. - Przyrodnia siostra Williama. Mieszka z

mężem na wyspie, ale w osobnym domu.

Ida uścisnęła dłoń dziewczyny, która wydała jej się zbyt młoda na mężatkę, i omal nie

wyraziła głośno swojej opinii, ale w ostatniej chwili ugryzła się w język.

Zastanowiło ją jednak, dlaczego dziewczyna tak badawczo ją lustruje. Dlaczego w jej

spojrzeniu kryje się coś więcej niż tylko zwykła powaga.

- Miło cię poznać - powiedziała Ida. Anna Kajsa tylko skinęła głową, ale Ida wytłuma-

czyła sobie, że dziewczyna pewnie jest nieśmiała.

- Jej mąż jest inwalidą - rzekła Maja z niechęcią, co zwróciło uwagę Idy. Maja

bowiem zawsze była najgorliwszą obrończynią słabych i pokrzywdzonych przez los i nigdy

nie wyrażała się o nich źle. Te słowa jednak wypowiedziała z takim trudem, jakby ktoś

przywiązał jej ołów do języka.

- Najchętniej trzyma się na uboczu - wyjaśnił William, obejmując jednym ramieniem

Maję, a drugim siostrę. Dwie kobiety wyglądały niepozornie przy tym silnym i opiekuńczym

olbrzymie. - Chodzi własnymi ścieżkami i jest dość nieufny, szczególnie wobec

nieznajomych...

Napotkawszy jego prostoduszne spojrzenie, Ida, domyśliła się, że to temat tabu. Coś

jej mówiło, że nie spotkają się z mężem Anny Kajsy. Pozostanie dla nich niewidzialny...

- Axel ma swoje powody - wtrącił Knut. Ida nie zamierzała drążyć tego tematu.

Chodziło wszak o kogoś obcego. Wyspa nie jest jej domem, przybyła tu jedynie w gości. Nie

miała zamiaru poznawać wszystkich tutejszych tajemnic.

Przeszli wszyscy do jednego z salonów, w którym przy tak dużej gromadce osób

zrobiło się tłoczno. Trochę to podbudowało Idę, bo mimowolnie porównała wnętrze salonu z

izbą w chacie ojca na cyplu. Solidne ściany z bali, wygładzone, ozdabiały misternie złocone

tapety, które czyniły to przestronne wnętrze przytulnym.

Czy tata czuł się tu mały i zagubiony?

Może dlatego tak niewiele opowiadał o wizycie w domu Mai?

Mikkal zasnął na rękach Sedolfa. Nie zauważył nawet, że Sedolf ostrożnie zdjął mu z

głowy czapkę, rękawice i grubą kurtkę.

Mały chłopczyk wkroczył do nowego świata, ale nic go to nie obchodziło.

- Myślałam, że już nigdy nie dojedziemy - wyznała Ida. - Co rusz wpadałam w panikę.

Byłam niemal pewna, że zamarzniemy na śmierć, umrzemy z głodu, zabłądzimy albo...

- Groziło nam jeszcze parę innych niebezpieczeństw, które mogły się narodzić jedynie

w bujnej wyobraźni Idy - uzupełnił Sedolf żartobliwie.

- Słyszeliśmy, że zostaliście napadnięci - wtrąciła Maja.

Sedolf nadal miał głowę owiniętą bandażem. Wyglądało to groźnie, ale w

rzeczywistości czuł się nie najgorzej. Dobrze zniósł podróż wygodnymi saniami.

Ida skrzywiła się na samo wspomnienie feralnej nocy, dopiero teraz w pełni sobie

uświadamiając grozę sytuacji.

- Właściwie wtedy nie tyle się przestraszyłam, co rozgniewałam. Ale jak teraz

pomyślę, co się mogło stać, skóra mi cierpnie...

Knut patrzył na nią rozbawiony. Przysiadł na oparciu krzesła, na którym siedziała,

ż

eby być jak najbliżej swojej ukochanej siostry. Ida, zawsze taka pełna życia! Jak dobrze było

ją mieć przy sobie.

- Cala ty! Kto inny wyszedłby z takiej sytuacji obronną ręką? Zawsze powtarzałem, że

cięty język jest twoją najmocniejszą bronią.

Spojrzała na niego, ciskając z oczu błyskawice. Ale Sedolf roześmiał się żartobliwie,

najwyraźniej przyznając Knutowi rację.

- Gdybym wiedziała, że okażesz się tak niewdzięczny, oddałabym rabusiom ten twój

skarb - odgryzła się Ida z miną niewiniątka. - Bo to wszystko przez ciebie!

- Przeze mnie?

- Tak, wzięliśmy ze sobą twoje złoto, którego tak uporczywie szukali ludzie

naczelnika. Zapomniałeś już?

Nie, Knut nie zapomniał. Nigdy by się jednak nie spodziewał, że złoto trafi do niego.

W żartach nazywał je swoim dziedzictwem, ale tak naprawdę uważał, że jest własnością całej

rodziny i wszystkie dzieci Raiji mają do niego takie samo prawo.

- Chyba, u diabła, nie wzięliście z sobą złota? - zapytał. - Co wam, do cholery,

przyszło do głowy? Tak się narażać! Jeszcze się dziwicie, że zostaliście napadnięci i omal nie

przypłaciliście tego życiem. Do diabła, Sedolf, nie potrafisz tej mojej siostrze wbić do głowy

trochę rozsądku?

- Właściwie nie - odparł.

- Co z niej za baba, jeśli się nie słucha swojego męża? - denerwował się Knut.

- Wszystko się na szczęście dobrze skończyło - uspokoił go Sedolf.

Knut potrząsnął głową.

- Przecież my z Anjo nie cierpimy biedy.

- Życie kosztuje - powiedziała Ida łagodnie i poklepała brata po dłoni. -

Podarowaliście nam swoje gospodarstwo, więc my mogliśmy chyba też oddać wam

przysługę, prawda?

- Nawet nie chcę pytać, w jaki sposób odzyskaliście złoto.

Sedolf ostrożnie ułożył Mikkala obok siebie. Chłopiec spał głęboko, w ogóle nie

przeszkadzał mu szum rozmowy.

- Jeszcze nigdy nie słyszałem o naczelniku, który by chciał zwrócić zagarnięty

uczciwie bądź nieuczciwie majątek. Ale może kiedyś musi być ten pierwszy raz...

- Mamy nowego naczelnika - wyjaśniła Ida łagodnie i pogładziła Knuta po policzku.

Zawsze spontanicznie okazywała swoje uczucia. - Na pewno go pamiętasz. To ten, który

podczas przeszukiwania domu powstrzymał swojego przełożonego, kiedy tamten rzucił się na

mnie z pięściami.

- Wtedy kiedy mu powiedziałaś parę słów prawdy - przypomniał sobie Knut,

obejmując Idę ramieniem.

- Jednego tylko nie rozumiem. Dlaczego?

- No cóż, nie on pierwszy uległ urokowi naszej Idy - wyjaśnił Sedolf.

Może inni mężowie nie potrafiliby mówić o tym spokojnie, ale Sedolf nie pozwolił,

ż

eby chwila zapomnienia mogła zniszczyć wielką miłość. Tamto należało do przeszłości.

Może wówczas miało jakieś znaczenie. Ale nie zamierzał tego wyolbrzymiać. Po prostu,

dwoje ludzi odnalazło się w mroku na wyspie ciepła pod płonącym niebem w mroźną noc.

Na krótką chwilę.

Ida, podobnie jak jej matka, była kobietą, z którą spotkanie zmieniało życie każdego

mężczyzny.

Knut przyjął to wytłumaczenie bez zmrużenia oka. Aż nazbyt dobrze znał swoją

siostrę, a odkąd poślubił Anjo, nauczył się rozumieć, co kryją zakamarki kobiecej duszy. Z

wolna poznawał wszystkie tajemnice, które dotąd były dla niego niejasne.

Maja zaprosiła wszystkich do stołu. Ida nie czuła głodu, bardziej napięcie. Jadła

jednak, ponieważ posiłek dał im trochę wytchnienia. Gawędzili o tym i owym. Był to czas,

ż

eby rozejrzeć się dookoła, przyjrzeć się nowym twarzom, a także popatrzeć baczniej na tych,

których, zdawało się, że się zna.

Przekonała się, że otoczenie może zmienić ludzi. Przeraziło ją to i zapragnęła

natychmiast wrócić do domu.

A przecież planowała im wszystkim tyle opowiedzieć: Mai, Anjo, Knutowi.

Tak bardzo pragnęła podzielić się swoimi wspomnieniami. Wywołała z pamięci

znajome zapachy i dźwięki, żeby ubarwić nimi opis zdarzeń. Chciała umożliwić rodzeństwu

przeniesienie się wyobraźnią nad fiord, opowiedzieć o wszystkim tak, by im się zdawało, że

uczestniczyli w tych zdarzeniach.

Ale nagle nabrała wątpliwości, czy w ogóle chcieliby jej słuchać. Może tylko z

uprzejmości udawaliby, że ich to interesuje.

Poza tym nie spodziewała się, że zastanie tu jakichś obcych ludzi.

Co oni by pojęli, słuchając jej opowieści? Uznaliby zapewne ich życie nad fiordem za

szare i nudne.

Myśli kłębiły jej się w głowie, napływały i umykały. Słyszała szum głosów, ale nie

rozpoznawała słów. Widziała wesołość na twarzy Sedolfa. Jego śmiech był taki zaraźliwy. On

się tu czuł jak ryba w wodzie. Cieszyła się, chociaż jej to nie zaskoczyło. Sedolf już taki był

od zawsze, czuł się swobodnie, gdziekolwiek się znalazł.

To

znalazło się przez moment w zasięgu jej wzroku. Leżało w cieniu, dla innych

pozostając niewidoczne. Od dłuższej chwili zerkała w tamtą stronę, zrazu dlatego, że poczuła

lekką satysfakcję, widząc, iż nawet w tym eleganckim świecie nie wszystko jest tak doskonałe

i nienaganne. Że i tu coś leży porzucone niedbale na podłodze. Ale potem zainteresowało ją,

co to takiego. Nachyliła się i podniosła spod krzesła Mai brązowy kawałek skóry. Nie

przypuszczała, że jest tak bacznie obserwowana.

Nim zdążyła się wyprostować, Maja wyrwała jej ów kawałek skóry z rąk. Jej

spojrzenie zdradzało panikę.

- Przepraszam - wybąkała Ida. Maja schowała nieszczęsny przedmiot za plecami.

Uśmiechnęła się, ale jej twarz zdawała się spięta, na czole pojawił się pot, a policzki

spąsowiały. Ida nie mogła nie zauważyć spojrzenia, jakie wymieniła z Anną Kajsą, która

także była śmiertelnie przerażona.

- Dzieci strasznie bałaganią - odezwała się pośpiesznie Anjo, ale nawet jej słowa nie

zabrzmiały szczerze.

Ida nabrała nagle niejasnego przekonania, że coś się tu przed nią i Sedolfem ukrywa.

Ż

e wszyscy obecni w tym pomieszczeniu odgrywają spektakl, znany im samym tylko w

ogólnym zarysie.

Nieszczerość i obłuda.

Prysnął gdzieś dobry nastrój.

- Jestem zmęczona - powiedziała. - Muszę położyć Mikkala. Zresztą ja także chętnie

się położę. O Sedolfie nie wspomnę, on już dawno powinien spać, z jego głową...

Wstała, nie pozostawiając gospodarzom innej możliwości, jak tylko wskazać im ich

pokoje.

Choć zdawała sobie sprawę, że to dziecinne, poczuła coś w rodzaju satysfakcji.

Niech sobie tu siedzą teraz i zachodzą w głowę, co jej się stało. Nie opowie im już nic

więcej o tym, co słychać w domu. Przynajmniej nie tej nocy.

- Dlaczego? - pytał Sedolf, ułożywszy się wygodnie w szerokim łóżku. Drzwi do

pokoju dziecinnego pozostawili otwarte na oścież, ale Mikkal spał tak twardo, że nie bali się,

ż

e go zbudzą. - Dlaczego nagle odezwałaś się takim lodowatym głosem, kochanie? Nawet

gdybyś im napyskowała, nie wydawałabyś się taka odpychająca. To zupełnie do ciebie

niepodobne...

- Nic nie zauważyłeś? - zdziwiła się Ida, rozbierając się. Zsunęła suknię, ale nie

podniosła z podłogi. - Naprawdę nie odkryłeś ich kłamstw?

Sedolf rozłożył ręce. Lubił na nią patrzeć.

- W każdej rodzinie coś się ukrywa - rzucił lekko.

- Ale my należymy do rodziny!

- To niekoniecznie musi mieć związek z nami. - Sedolf trwał przy swoim. - Właściwie

co to było, to, co podniosłaś z podłogi?

Ida usiadła przy nim i zamyślona pokręciła głową.

- Nie wiem. Ale chyba coś ważnego, skoro przez to powstało wielkie zamieszanie.

Gdy owo coś podniosłam, wszyscy wpadli w popłoch. Nigdy nie widziałam Mai takiej

purpurowej. Była przerażona, czoło pokryło jej się perlistym potem. Zamyślona nawinęła lok

na palec.

- To było ze skóry, tego jestem pewna. Tak, to był kawałek skóry. Ale co może być

groźnego w kawałku skóry? Możesz mi to wyjaśnić, Sedolfie?

Nie umiał jej na to odpowiedzieć.

- Będzie czas, by zgłębić ich tajemnice - uznał. - A może sami nam je wyjaśnią.

Myślę, że nie powinnaś się gniewać, kochanie. Oni wszyscy tak się ucieszyli z twojego

przyjazdu. Nawet Maja, a przecież ona, jak pamiętam, nigdy nie była nazbyt wylewna.

Ida wstała bezradna. Skręciła płomień w lampie, tak że wewnątrz okrągłego klosza tlił

się jedynie maleńki płomyk. Palce mimowolnie dotknęły podstawki lampy. Wyczuła kwiaty,

kształtem jakby znajome, ale w ciemnościach nie widziała dokładnie. A opuszki palców mogą

się mylić.

Rozpięte skrzydło...

Dwa.

Serce na moment jej zamarło. Znów dotknęła palcami ptaka i uspokoiła się nieco.

Fruwające ptaki nie są przecież jakimś wyjątkowym motywem, ale skrzydła tego

układały się jakoś inaczej. To nie był jej ptak, złoty ptak.

To nie był ptak Ailo.

Ida podeszła do okna, które wychodziło chyba na ogród. Z boku widać stąd było

schody wejściowe.

Dostrzegła dwie kobiety odziane w peleryny, które po chwili zniknęły w mroku.

Bez trudu rozpoznała Maję. Każde spośród swojego rodzeństwa poznałaby w każdej

sytuacji. Druga kobieta była drobniejsza i szczuplejsza. Na pewno nie Anjo. Zapewne siostra

Williama.

Pewnie wraca do domu. Mieszka na wyspie, ale nie w tym budynku.

Ida pomyślała, że ta jasnowłosa dziewczyna o przerażonym spojrzeniu boi się

ciemności. A Maja nigdy nie obawiała się mroku.

Tak, Maja odprowadzała Annę Kajsę do domu.

Ida stała zapatrzona w mrok, tam gdzie zniknęły kobiety. Coś jej w tym wszystkim nie

pasowało.

To nie była kwestia rozsądku. Jakieś niejasne uczucie, drżące, niewypowiedziane.

Jakaś myśl.

Opuściła kotarę.

Narodził się w niej niepokój. Cokolwiek przed nią ukrywają, czuła, że to dotyczy jej.

- Chodź już, kochanie, połóż się - powiedział Sedolf.

Zgasiła lampę i wsunęła się pod kołdrę. Przytuliła się do męża, ale niepokój jej nie

opuszczał.

6

Ailo nie rozebrał się, kiedy wrócił do siebie. Przysiadł przy palenisku, rozniecił ogień i

siedział nieruchomo, od czasu do czasu podkładając drewna.

Ledwie zauważył przybycie Anny Kajsy i Mai. Nie miał pojęcia, ile czasu upłynęło.

Nie wiedział, czy mógł spodziewać się ich wcześniej, czy też powinien być zaskoczony, że

przyszły dopiero teraz.

Kobiety wymieniły pośpiesznie zatroskane spojrzenia. Obie bezgranicznie kochały

Ailo.

Maja rzuciła bratu na kolana skórzaną maskę. Popatrzył na nią zdumiony i dopiero po

chwili uświadomił sobie, że nie zakrył twarzy.

- Zapomniałeś - oznajmiła Maja głucho. - A Ida ją znalazła. Na szczęście nie zdążyła

dokładnie obejrzeć.

Ledwie opanował pokusę, by przyłożyć do policzka ów kawałek skóry, którego

dotykała Ida. Ale zdawało mu się, że pali go w dłonie.

- Ona jest piękna - odezwała się Anna Kajsa martwym głosem.

- Ida zawsze była piękna - odparł, siląc się na spokój, unikając spojrzenia zarówno

Anny Kajsy, jak i Mai. Wiedział, że postępuje słusznie, nie wyjawiając uczuć, jakie zbudziły

się w nim pod wpływem głosu Idy. Usłyszał go.

Ale domyślał się, że Maja przejrzała go na wylot.

Nie po raz pierwszy zresztą. Ale to, co skrywał, przecież nie mogło zranić Mai.

- Ida jest szczęśliwa.

Ailo podniósł wzrok i odczytał w oczach Mai wyraźne ostrzeżenie.

- To dobrze - odpowiedział, ale teraz jego głos zabrzmiał równie słabo jak głos Anny

Kajsy.

- A mój syn? Spojrzenie Mai złagodniało.

- Jest podobny do Idy. Ale chyba najbardziej do mamy.

- Anjo też tak uważa.

Serce omal nie wyskoczyło mu z piersi. Najchętniej wybiegłby od razu, żeby zobaczyć

swojego syna, ale przecież nie wolno mu zapomnieć, że dla nich umarł. A umarli nie

przychodzą z wizytą bladym świtem. Umarli poruszają się bezgłośnie i przenikają przez

zamknięte drzwi.

- Słyszałem ich - przyznał się i głos uwiązł mu w gardle. Wyznał tylko tyle, ile musiał.

- Ida zauważyła, że coś jest nie tak - powiedziała Maja, pochylając się nad stołem i

zaciskając dłonie na jego krawędzi. - Ida wyczuwa wiele rzeczy. Zawsze była wrażliwa, ale

teraz chyba ta zdolność wyostrzyła się w niej. Wydaje mi się, że jest bardziej świadoma tego,

co się wokół niej dzieje. Pewnie to jest jej dziedzictwo... - Maja przerwała i pośpiesznie

zmieniła temat: - Reijo ma syna, Ivara Anttiego.

Ailo uśmiechnął się wbrew wszystkiemu. Trudno mu było sobie wyobrazić Reijo w

roli ojca maleńkiego dziecka. Wydało mu się to jeszcze dziwniejsze niż to, że Reijo ożenił się

z kobietą młodszą od Idy.

- Reijo zasługuje na syna - odparł z całym przekonaniem. - Reijo mógłby mieć

dziesięciu synów, by całe dobro, jakie nosi w sobie, przeszło na kolejne pokolenie. Może

ś

wiat byłby wówczas lepszy?

- Ida nie wie, o co chodzi - Maja podjęła na nowo przerwany wątek. - Nie możemy

pozwolić jej na to, by zaczęła za dużo myśleć, doszukiwać się jakiegoś związku z tobą, Ailo.

Jutro opowiem jej „prawdę” o twojej śmierci.

Ailo zdawał sobie sprawę, że Maja zamierza rozwiać wszelkie nadzieje, jakie w nim

zaświtały. Wyplenić jak chwasty rodzący się pomysł, by zobaczyć Idę, dotknąć jej,

porozmawiać z nią...

Maja zamierzała zniszczyć to w zarodku. Zanim uczyni coś, czego będzie żałował.

- Nie pozwolę, by przez ciebie zgasł uśmiech na jej ustach - orzekła Maja wprost. -

Może sprawiam ci tymi słowami przykrość, Ailo, ale powiem ci szczerze, że ona przy tobie

nigdy nie była taka piękna. Nie uśmiechała się tak promiennie jak teraz do Sedolfa. Nigdy nie

była taka szczęśliwa. Nie pozwolę nikomu tego zniszczyć. Jeśli ktokolwiek w tej przeklętej

rodzinie zasłużył na szczęście, to właśnie Ida.

- Nie zgaszę uśmiechu na jej ustach - obiecał Ailo. - Idę spać.

Długo nie mógł zasnąć. A kiedy wreszcie wyczerpany zapadł w sen, a ramię,

obejmujące Annę Kajsę opadło bezwładnie, nie słyszał już jej tłumionego szlochu.

- Po co ja w ogóle napisałem ten list? Nie powinienem był tego robić - powiedział

Knut do Mai, która przemarznięta wróciła od Ailo. Otulona w czarną pelerynę wydawała się

bledsza niż zwykle. Nie rozebrawszy się, opadła na krzesło.

Nikt z mieszkańców domu nie położył się jeszcze, zbyt wielkie odczuwali poruszenie.

- Jest zupełnie rozbity - stwierdziła Maja. - Nigdy go jeszcze takiego nie widziałam,

mimo że ze względu na Annę Kajsę starał się trzymać w ryzach i zachować pozory.

- Ailo jest bardzo opanowany - odezwał się William. Maja posłała mu wściekłe

spojrzenie. Kiwnął jej na znak, że wie, o co chodzi. Umówili się wcześniej, że dopóki Ida z

Sedolfem pozostaną na wyspie, nie będą wymieniać imienia Ailo nawet we własnym gronie.

- Pewnie masz rację - wtrącił Knut. - Ale chyba sami przed sobą udawaliśmy, że to nie

będzie dla niego aż takie trudne. Ze względu na Idę nie wolno mu się jednak załamać.

Cokolwiek się zdarzy, Ida nie może się o niczym dowiedzieć.

Knut popatrzył na Maję przeciągle.

- To zupełnie niepodobne do Idy, że o nic nie pytała, gdy zauważyła maskę...

- Nie moja wina, że ją znalazła! Co ja miałam, u diabła, zrobić w tym momencie?

Pozwolić, by ją dokładnie obejrzała i zorientowała się, co to jest? Pozwolić jej dociekać? Nie

obchodzi mnie, co ona sobie myśli, póki nie stawia mnie pod ścianą i nie zadaje mi pytań, na

które nie mogę odpowiedzieć! Zresztą od początku uważałam, że z tym zaproszeniem to głupi

pomysł. Doskonale wiem, że Ida nie jest tylko urodziwą lalą, ale to bystra i mądra

dziewczyna. Czasem myślę nawet, że z nas wszystkich ona jest najmądrzejsza. A jeśli ktoś z

was sądził, że Sedolf ma w sobie jedynie urok osobisty, niech czym prędzej uświadomi sobie,

ż

e to nieprawda. Stąpamy po bardzo kruchym lodzie. I doskonale wiem, czyja to wina. O ile

pamiętam, tylko ja próbowałam go od tego odwieść.

Wstała i wyszła gwałtownie, a poły peleryny załopotały jak żagiel na wietrze, gdy

wchodziła po schodach.

- Maja ma rację - orzekł William z lekką rezygnacją. - Ona jako jedyna uznała, że to

idiotyczny pomysł sprowadzać tu Idę. Powinniśmy teraz się dokładnie zastanowić, ile

możemy powiedzieć Idzie i w jaki sposób. Może to niedobrze, że Anna Kajsa często tu bywa.

Trudno jej będzie ukryć zazdrość.

- Jemu także, kiedy zobaczy ich razem - orzekł Knut z miną proroka, patrząc to na

Williama, to na Anjo. - Nigdy mu nie powiedziałem tak do końca, jak silny jest związek Idy i

Sedolfa. O pewnych sprawach nie mówi się najlepszemu przyjacielowi.

- Ciekawe, czy w innych rodzinach panuje większa szczerość - rzuciła z lekką

rezygnacją Anjo. - Może niektórzy nie muszą uciekać się do nieuczciwości?

William pozbawił Anjo złudzeń.

- Nawet najlepsze rodziny nie są wolne od kłamstw. Wasz problem polega na tym, że

jesteście nazbyt uczciwi, aby podtrzymywać kłamstwo przy życiu. Ailo jest teraz w szoku,

stąd jego reakcja. Wcześniej nawet nie mrugnął, wymawiając imię Idy. Po prostu ten przyjazd

nastąpił nieoczekiwanie i nie zdążył się właściwie przygotować. Ale na pewno wszystko

pójdzie dobrze. On jest rozsądny. Zresztą, czy ma jakieś inne wyjście? Do cholery, ja także

przeżyłbym wstrząs, gdyby ojczym Mai przybył tu razem z Heleną, chociaż nigdy jej nie

kochałem tak, jak Ailo kochał Idę. Zresztą doskonale rozumiem, że mężczyzna traci dla niej

głowę i świata poza nią nie widzi. Jest w niej coś takiego, co ma Maja. Gdybym stracił Maję,

grunt usunąłby mi się spod nóg, nie miałbym po co żyć. Rozumiem Ailo. Musimy mu dać tro-

chę czasu, by to jakoś przetrawił, przełknął. By znów mógł normalnie funkcjonować. Poradzi

sobie z tym. Po wybuchu beczki z prochem on łatwiej pogodził się ze swym losem niż ja. Nie

roztkliwia się nad sobą. Ma rzadką umiejętność cieszenia się dniem dzisiejszym. Potrafi żyć

chwilą.

- Maja musi opowiedzieć Idzie o tym, jak on umarł - rzekł Knut bezradnie. - I to jak

najszybciej.

- Tak, zanim Ida zacznie pytać - dodała Anjo, która czuła niemiły skurcz w żołądku.

Zawsze bardzo kochała Idę i sprawiało jej przykrość, że oszukuje ją, nawet jeśli robiła to dla

jej dobra.

Znów przyśnił się Idzie ten sen. Przestrzeń wokół niej rozświetliły ptasie skrzydła.

Musiała nań spojrzeć. Błyszczące oczy ptaka patrzyły na nią, nakazując, by podążyła za nim.

Nie była w stanie sprzeciwić się ich woli.

Pozbawiona głosu, nie mogła uprzedzić nikogo, dokąd idzie, a nikt nie widział, jak się

oddala. Musiała to zrobić. Sama.

Ptak, rozpostarłszy skrzydła, unosił się na wietrze, którego słaby powiew pieścił jej

twarz. Ptasie pióra lśniły w promieniach słońca. Nagle bowiem mroźna noc zamieniła się w

pogodny dzień. Ptak prowadził ją do lasu. Słyszała szum wiatru i szepty w koronach drzew.

Konary niekiedy wyciągały się ku niej i drapały jej nagie ramiona. Czuła lekkie ukłucia pod

bosymi stopami, ale musiała iść tam, dokąd prowadził ją ptak.

On wskazywał jej drogę do prawdy.

Okrągłymi czarnymi oczami przejrzał na wylot wszelkie kłamstwa. Patrzył w samo

jądro prawdy.

I tam ją zaprowadzi. Ptak stanowił klucz.

Sedolf obudził się, kiedy poranne gaworzenie Mikkala przemieniło się w niecierpliwy

krzyk. Zerwał się chyba nazbyt gwałtownie, bo zakręciło mu się w głowie i ogarnęły go

mdłości. Miał wrażenie, że wszystko poluzowało mu się w czaszce. Musiał na chwilę z po-

wrotem się położyć. Zamknął oczy i zebrał się w sobie.

Wyciągnął rękę ku Idzie.

Czy ta jego żona całkiem ogłuchła? Nie słyszy dziecka? Chyba nie była aż tak

zmęczona?

Ale jego ręka natrafiła na kołdrę, odrzuconą na bok. W poduszce pozostało tylko

zagłębienie. Zresztą była zimna, tak samo jak powietrze w sypialni.

Sedolf usiadł. Przez chwilę dwoiło mu się w oczach, dlatego puste miejsce w łożu

zdawało mu się podwójnie duże.

Mikkal darł się wniebogłosy.

Sedolf ubrał się i wziął chłopca, który, gdy tylko wydostał się z łóżeczka, uspokoił się

i rozejrzał wokół. Wszystko było nowe i bardzo ciekawe.

Gdzie, u licha, jest Ida?

Sedolf otworzył drzwi.

Trzymając na rękach małego chłopca, który wcale nie miał ochoty opuszczać pokoju,

zszedł na dół. Niepokój w nim narastał.

Dom trwał pogrążony w ciszy.

Zajrzał do jednego z pomieszczeń na dole. W skromnej izbie, mniejszej niż ta, w

której siedzieli poprzedniego wieczoru, znalazł Maję.

- Nie widziałaś Idy?

Maja uniosła brwi pytająco.

- Kiedy się obudziłem, nie było jej przy mnie - wyjaśnił Sedolf. - A nie założyła

ubrania...

Popatrzyli na siebie.

- Nie mogła wyjść na zewnątrz, skoro się nie ubrała - orzekła Maja, lękając się czegoś

innego, niż lękał się Sedolf. - Ale może lepiej rozejrzyj się. Ja wezmę tego kawalera do

mojego synka i zajmę się nimi obu. Zapytam przy okazji Knuta i Anjo, czy nie widzieli Idy.

Sedolf obrzucił szwagierkę powątpiewającym spojrzeniem. Ida przecież nie wiedziała,

w jakich pokojach mieszka brat z bratową.

Ociągał się przez chwilę, po czym wyszedł na dwór.

Był wczesny ranek, ale w powietrzu wyczuwało się łagodny powiew wiatru. Jak

okiem sięgnąć wszystko pokrywała warstwa śniegu. Drzewa, ogołocone z liści, wyciągały ku

niebu nagie konary. Nad głową rozległo się skrzeczenie jakiegoś ptaka.

Zastanawiał się, gdzie szukać Idy, gdy nagle jego wzrok zatrzymał się na niewielkim

budynku, od połowy oszklonym. Szyby pokryte były przepięknymi malowidłami kwiatów,

przez które przenikało światło.

Sedolf aż się wzdrygnął. Przypomniał sobie sen, opowiedziany mu przez Idę. Sen o

złotym ptaku, który prowadził ją do domu ze szkła, domu, z którego mogła spoglądać w

niebo. Domu, w którym rosły kwiaty, mimo że panowała zima.

Nie namyślając się dłużej, pobiegł wprost do altany. W uszach mu szumiało, ale nie

zważał na to. Na oblodzonej ścieżce nie widać było świeżych śladów, z daleka trudno było

sprawdzić, czy ktoś znajduje się w oszklonym domku.

Uchylone drzwi.

Zobaczył ją na ławie wyłożonej miękkimi poduszkami. W samej tylko koszuli spała

skulona na boku, oparłszy policzek na złożonych dłoniach. Twarz miała bladosiną, ale na jej

ustach gościł uśmiech.

Sedolf szarpnął nią gwałtownie, potrząsnął, nie zważając na to, że na jej białych

ramionach odznaczyły się ślady jego palców.

Pomrugała powiekami, nie przestając się uśmiechać.

Wyglądała na szczęśliwą.

Daremnie byłoby próbować ją tu budzić. Bóg raczy wiedzieć, jak długo przebywała w

chłodnej altanie. Samemu zresztą było mu zimno, bo wyszedł tylko w koszuli.

Chwycił ją w ramiona i klnąc pod nosem, ruszył biegiem do pałacu, po drodze starając

się rozgrzać jej przemarznięte ciało. Na szczęście stopy owinięte wełnianymi onucami nie

ś

lizgały mu się na lodzie.

Sedolf doskonale wiedział, co znowu się śniło Idzie.

Przeklęty ptak!

W połowie drogi wybiegł Sedolfowi na spotkanie William i wyciągnął ku niemu ręce.

Zapewne Maja zdążyła mu już o wszystkim opowiedzieć. Sedolf wiedział, że nie jest to

moment, by udawać bohatera, i podał Williamowi Idę. Nieważne, który z nich wniesie ją pod

dach, byle to uczynić szybko.

- Wyszła na dwór nie ubrana?

- Zapewne podczas snu - odparł Sedolf z twarzą pełną zgryzoty. Z jego oczu biła jakaś

ponura determinacja. - Znalazłem ją tam, w dole...

Kiwnął głową w stronę oszklonej altany.

- Co ona tam robiła? Sedolf otworzył drzwi, a William wniósł Idę po schodach. Maja

ledwie za nimi nadążała.

- Przynieś tę maść do nóg - zakomenderował William. Maja posłuchała go bez

najmniejszego sprzeciwu. Owinęli Idę w ciepłe derki, napalili w piecu i przysunęli łóżko jak

się dało najbliżej pieca.

- Często jej się zdarza lunatykować? Sedolf pokręcił głową, zgaszony i zasępiony.

Usta zacisnął w wąską kreskę.

Do pokoju wpadł boso Bergfors, wyraźnie poruszony, pośpiesznie wtykając w spodnie

nocną koszulę. Zbadał Idę dokładnie i nakazał ponownie zawinąć w futrzane derki.

- Pilnujcie, żeby miała ciepło - nakazał. - Myślę, że wszystko będzie dobrze, ale

pozwólcie jej się wyspać. Musi się rozgrzać, a kiedy się obudzi, należy jej podać coś ciepłego

do picia.

Więcej nic nie powiedział, o nic też nie pytał, ale długo przyglądał się Sedolfowi.

Maja nie wtrącała się. Wsparta na ramieniu Knuta, zaklęła pod nosem, chociaż nie

robiła tego na co dzień. W nowym świecie nabrała ogłady. Teraz jednak zapomniała się.

- Co jest, u licha ciężkiego? Idzie nigdy się nie zdarzały podobne rzeczy. Zawsze spała

twardo jak kamień. Nie poznaję jej. Co się stało?

Siedzący na brzegu łóżka Sedolf poczuł się dotknięty. Miał wrażenie, że wszyscy

obwiniają go, i aż zagotowało się w nim na te głęboko niesprawiedliwe oskarżenia.

- Gdyby nie ja, byłoby z nią o wiele gorzej - odciął się, ale zaraz wróciło mu

opanowanie. - Ida wiele przeszła - powiedział już spokojniej, wbijając w Maję swe ciemne

oczy. Zależało mu, żeby to zrozumiała. - Strata Ailo była dla niej ciężkim ciosem. Ty

powinnaś to chyba najlepiej rozumieć. Najgorsze w tym wszystkim było to, że niczego tak

naprawdę nie wiedziała. Kiedy wreszcie się z tym uporała i nabrała dystansu, straciła małą

Raiję. Gdybyś ją wtedy zobaczyła, wątpię, czy w ogóle byś ją rozpoznała. Była zupełnie za-

łamana i straciła wolę życia. - Nabrawszy głęboko w płuca powietrza, rzucił ku żonie

spojrzenie pełne miłości. Nie było sensu wyjaśniać Mai, jak wiele Ida dla niego znaczy. To

nazbyt osobiste. Dotyczyło tylko ich dwojga i nie miał ochoty o tym rozpowiadać. - Ale to nie

ma związku z wcześniejszymi przeżyciami - dodał po chwili. - Idę prześladują sny, a konkret-

nie jeden sen, który ciągle powraca. Im bliżej celu naszej podróży, tym stawał się

intensywniejszy. Śni jej się ptak, który prowadzi ją do prawdy.

Popatrzył na Maję, która miała na szyi zloty wisiorek: ptaszka o rozpiętych

skrzydłach, niemal takiego samego, jakiego miała Ida, a który złożyła do grobu razem z

ciałem małej Raiji.

- Ptak to nasz amulet, przynosi nam szczęście - odparła Maja, ale w jej głosie

zabrzmiał lęk, co nie uszło uwagi Sedolfa.

- Ta niepewność ją zadręcza - ciągnął. - Dlatego chciałem, żebyśmy tutaj przyjechali,

mimo że mogłem ją próbować nakłonić, by o wszystkim zapomniała. Nie przypuszczałem

jednak, że wspomnienia wrócą do niej ze zdwojoną siłą. Jest tak, jakby Ailo ożył dla niej na

nowo. A według mnie jeden żywy mąż powinien jej wystarczyć.

W pokoju zapadła cisza.

- Jak szybko to będzie możliwe, powinnaś, Maju, opowiedzieć Idzie, jak Ailo umarł.

Jakkolwiek by to było bolesne dla ciebie, jakkolwiek drastyczne... Wiem, Ailo był twoim

bratem i łączyły was nierozerwalne więzy. Ale był on też pierwszą miłością Idy. Moim

zdaniem Ida ma większe prawo niż ty, żeby dowiedzieć się wszystkiego.

Zaschło mu w ustach i w gardle. Może powiedział za dużo, ale nie żałował ani

jednego słowa. Gdyby było trzeba, powtórzyłby to wszystko jeszcze raz.

Maja nie uciekła spojrzeniem. Sedolf nie miał najmniejszego pojęcia, jak celne były

jego słowa. Jak niebezpiecznie bliskie prawdy. Sprawił, że wszyscy wpadli w popłoch,

przeczuwając, iż ich przejrzał.

- Masz rację - odezwała się cicho. Wiele ją kosztowało, by głos jej nie zadrżał. Jak

dobrze, że Knut otaczał ją mocnym ramieniem. Nie była sama, razem wszyscy to uknuli,

nieważne, że czuli się jak ostatni nędznicy. Żadne jednak nie działało samotnie. - Kiedy się

obudzi i rozgrzeje, opowiem jej o wszystkim.

Maja pierwsza opuściła pokój. Kiedy pozostali zeszli po schodach, zdążyła już

założyć buty i pelerynę, owinęła głowę szalem. Z oczu wyzierała jej bezradność.

- Muszę z nim porozmawiać - odezwała się cicho, zwracając się do Williama.

Pokiwał głową ze zrozumieniem.

- Nikt nie zauważy twojej nieobecności - dodał Knut. - Anjo przypilnuje dzieci.

W kamiennym domku unosił się dym z komina. Aby o tej porze roku utrzymać w

pomieszczeniach odpowiednią temperaturę, musieli palić na okrągło przez całą dobę. Na

materiał budowlany kamień nadawał się bardziej w cieplejszych rejonach świata aniżeli na

zachodnim wybrzeżu Finlandii.

Domek, w którym panował miły chłód latem, zimą zamieniał się w lodowatą piwnicę.

Jednak ani Ailo, ani Anna Kajsa nie chcieli się przenieść do pałacu.

Drzwi były uchylone, jak zawsze. Teraz Maja uznała to za przejaw beztroski. Oboje

już wstali. Anna Kajsa zagniatała ciasto na chleb, a Ailo szkicował ptaki, różnej wielkości i w

różnych pozycjach.

Większość ptaków miała rozpostarte skrzydła, jakby w popłochu zrywały się do lotu.

Maja siadła na ławie obok brata. Poznała po jego oczach, że źle spał tej nocy, o ile w

ogóle zmrużył oko.

- Czy między tobą a Idą istnieje więź podobna do tej, jaka nas łączy ze sobą? -

zapytała.

Podniósł na nią nic nie rozumiejący wzrok i pokręcił głową.

- Jesteś tego pewien? - naciskała Maja. Przytaknął.

- Idę i mnie łączyły innego rodzaju więzi - odrzekł głucho. - Ale dlaczego pytasz?

Maja opowiedziała.

Pobladł gwałtownie. Pomarszczona skóra przybrała wszelkie odcienie szarości i żółci,

co czyniło jego zniszczoną twarz jeszcze bardziej przerażającą. Usta wyglądały jak

przypadkowe wycięcie.

- Śni jej się ptak?

- Tak powiedział Sedolf. Ptak ma jej wskazać drogę do prawdy. I chyba nie muszę ci

wyjaśniać, Ailo, o jaką prawdę tu chodzi.

Przez długą chwilę patrzyli na siebie.

- Ida nigdy nie posiadała nadprzyrodzonych zdolności - próbował bagatelizować Ailo,

ale nie zabrzmiało to zbyt przekonująco.

- Nie, Ida nie miała żadnych nadprzyrodzonych zdolności - ironizowała Maja. -

Oprócz tego, że zawsze była bardzo wrażliwa i rozumiała, co inni czują. W tym zawsze była

niebezpiecznie dobra. Nie pamiętasz już?

Pokiwał głową zamyślony.

- Nie wiem, jak jest z nią teraz - ciągnęła Maja. - Dlatego przyszłam cię zapytać, czy

masz z nią kontakt. Czy potraficie się porozumiewać siłą myśli?

- Nie! Przecież już powiedziałem. Ailo zerwał się, węgle i arkusze kartonu spadły na

podłogę. Miał gwałtowne, niemal gniewne ruchy.

Anna Kajsa skurczyła się w sobie. Najchętniej zapadłaby się pod ziemię. Skoro nie

może usłyszeć z ust Ailo czegoś, co przywróciłoby jej wiarę w siebie, wolałaby nie istnieć.

Ailo nie dostrzegał jej rozpaczy, bo myśli miał zaprzątnięte wyłącznie Idą.

- Opowiedz jej, jak było naprawdę - zwrócił się do Mai. - Do tego momentu, kiedy

odzyskałem przytomność. Dalej nie wyjaśniaj, powiedz po prostu, że umarłem.

- Ida na pewno zapyta mnie o grób - rzuciła Maja oschle.

- Pochowaliście mnie na płaskowyżu, w odludnym miejscu, gdzie hula wiatr. Powiedz

jej, że zgodnie z moją wolą nie pozostała żadna mogiła ani tablica. Tylko darń. Uwierzy.

Zamilkł.

- Nic jej nie będzie?

- Nie - odparła Maja i wyszła równie gwałtownie, jak się zjawiła.

Wydawało im się, że wszystko pójdzie gładko i nikt nie będzie cierpiał. Ona jedna

przeczuwała kłopoty i od samego początku była przeciwna, by sprowadzać tu Idę. Ale jaka to

teraz pociecha!

Otworzyły się głębokie rany, które znów długo będą się zabliźniać.

7

- Nie wszystko mogłam powiedzieć Reijo - wyjaśniła Maja, usadowiwszy się w

nogach łoża.

Przez krótką chwilę obu siostrom wydało się, że przeniosły się w czasie i przestrzeni i

znów są w chacie na cyplu, gdzie często tak ze sobą rozmawiały.

Ale teraz mimo wszystko było inaczej. Znajdowały się z dala od rodzinnej chaty, a to,

co miały sobie do powiedzenia, nie przypominało niewinnych zwierzeń podlotków.

Były w pokoju same.

Ida wprawdzie zgodziła się, żeby Sedolf został, a i Maja zdawała się nie mieć nic

przeciwko temu, ale on zdecydował inaczej.

- Ida powtórzy mi później, co uzna za stosowne - rzucił. - To nie moja sprawa. Ailo

był jej mężem, zanim nastał mój czas.

Siedziały więc teraz naprzeciwko siebie. Siostry, dwie córki Raiji. W ich żyłach

płynęła ta sama krew, choć ojcem jednej był Mikkal, a drugiej Reijo.

Jedna z nich znała prawdę, druga zaś, pomimo lęku, łaknęła jej.

- Mów! - nakazała Ida. - Nie odzyskam spokoju, dopóki się nie dowiem.

- Ailo przybył tu, ponieważ go potrzebowałam - zaczęła Maja. - Wezwałam go,

wykorzystując łączące nas więzi. Ciągle to sobie wyrzucam. Możesz mnie za to znienawidzić.

Wiem, że jestem winna temu, co się później stało, i trudno mi z tym żyć. Ale przecież jakoś

muszę.

Zrzuciła buty i podciągnęła kolana pod brodę. Pod błękitną suknią mignęły cienkie

pończochy. W błękicie było Mai do twarzy. Ten kolor pasował do jej ciemnych włosów.

Czynił ją piękną i niedostępną.

- Chyba moją także jest winą, że zaplątał się w szeregi buntowników pragnących

obalić szwedzkiego króla - mówiła dalej. - Ale koniecznie chciał się przyłączyć. Nic nie

zapowiadało tragedii, jaka się potem zdarzyła.

Maja usiłowała pochwycić spojrzenie siostry. Nie było to trudne, gorzej było

opowiedzieć wymyśloną historyjkę, tak by zabrzmiała wiarygodnie. Wpleść starannie

kłamstwa do prawdziwych zdarzeń, by Ida w nie uwierzyła.

- Mieli ukraść proch ze statków należących do królewskiej armii. Zadanie z pozoru

łatwe. Ale coś nie poszło zgodnie z planem. Wiem tylko tyle, co opowiedział mi William i

kilku jeszcze innych uczestników akcji. Każdy nosi w sobie tylko strzępy prawdy, każdy

zapamiętał to inaczej. Podobno nagle zapaliła się pochodnia, od której błyskawicznie

rozprzestrzenił się ogień, a potem nastąpił wybuch. Eksplodowała beczka z prochem, przy

której znajdował się Ailo.

Ida słuchała z zamkniętymi oczami. Maja wiedziała najlepiej, że bujna wyobraźnia

potrafi być tyleż przekleństwem, co błogosławieństwem. A ich rodzina została nią aż nazbyt

hojnie obdarzona.

Maja też widziała to wszystko oczami wyobraźni. Niewykluczone, że fantazja

podsuwała jej obrazy znacznie okropniejsze od rzeczywistych. Teraz Ida

zachowywała się podobnie. Może ona wytworzyła sobie obraz jeszcze straszniejszy.

Sedolf miał rację, mówiąc, że jeśli ktokolwiek ma prawo znać prawdę, to właśnie Ida.

Bo to przecież ona najbardziej kochała Ailo.

- Uciekając, zabrali go ze sobą - podjęła na nowo Maja. - A statek wyleciał w

powietrze. Wybuchła panika, zrobiło się straszne zamieszanie. Zanim udało im się dopłynąć

tu na wyspę, minęło sporo czasu. Musieli się przekradać między szkierami. Ailo odniósł

ciężkie obrażenia. Strasznie krwawił. Położyliśmy go w tym pokoju... Sprowadziliśmy

Bergforsa.

Ida otworzyła oczy i popatrzyła na Maję przerażona.

- To ja tak zadecydowałam - odpowiedziała Maja, zanim siostra zdążyła zadać jej

pytanie. - Pałac nie jest aż taki duży, wbrew pozorom nie ma tu tylu pokoi, z których można

korzystać. Nie mam serca z kamienia, nie jestem bezlitosna, przeciwnie, uznałam, że jeśli już

ktoś ma prawo zamieszkać w tym pokoju, to właśnie ty.

- On umarł w tym łóżku? Maja pokiwała głową, wytrzymując spojrzenie Idy.

- Jak mocno był ranny?

- Gdyby przeżył, czekałoby go straszne życie.

- Jak to?

- Stracił wzrok - odpowiedziała Maja. Nie kłamała, nie dopowiedziała jedynie, że po

pewnym czasie ta dolegliwość ustąpiła. - Miał zmiażdżone ramię i nogę, właściwie cały bok.

Strasznie krwawił.

Ida ścisnęła kurczowo dłonie na brzegu łóżka, jakby walczyła o życie.

- Twarz miał całkowicie zmasakrowaną: krew i żywe mięso. Nigdy nie zapomnę tego

smrodu.

Opowiedziała wszystko tak plastycznie i przekonująco, że Ida omal nie

zwymiotowała. Była blada jak pościel.

Mai zależało na tym, żeby osiągnąć taki efekt. Na koniec powtórzyła:

- Czekałoby go straszne życie.

- Czy to ty powstrzymywałaś szamana? Maja pokiwała głową niechętnie.

- Był umierający - wyjaśniła. Nie mówiła całej prawdy, ale i nie kłamała. - Nie

chciałam przydawać mu cierpienia. A ty przecież i tak byś nie uwierzyła w jego śmierć, nawet

gdybyś to usłyszała od szamana, czyż nie?

Ida powoli pokiwała głową. Rzeczywiście, zaakceptowałaby jedynie odpowiedź, która

pozwoliłaby jej zachować nadzieję. Gdyby szaman przyniósł jej wiadomość o śmierci,

wyśmiałaby go i jego przesądne praktyki.

- Szaman mówił, że Ailo został naznaczony przez Roto.

Maja poczuła ciarki na plecach, usłyszawszy słowa Idy. Przypomniało jej się, że

właśnie takiego określenia użył Ailo, gdy wróciła mu świadomość. Nie mogła jednak tego

powiedzieć siostrze, bo ustalili wcześniej, że nie wyjawią jej, iż Ailo w ogóle odzyskał przy-

tomność. Miała nadzieję, że Ida nie zauważyła, jakie jej słowa zrobiły na niej wrażenie.

- Szaman miał rację - rzekła tylko. - Bo Ailo umierał przez dwa tygodnie, był

nieprzytomny. Nikt z nas nie wie, co czuł. Wolę myśleć, że nie cierpiał, ale czasami nachodzi

mnie zwątpienie. Czy rozumiesz teraz, dlaczego nie mogłam opowiedzieć tego wszystkiego

Reijo?

Ida w milczeniu skinęła głową, walcząc z nachodzącymi ją falami mdłości i

fizycznego bólu.

To wszystko, przez co musiał przejść Ailo, wydało jej się takie nierzeczywiste. Jak to

możliwe, że nic nie wyczuła, niczego się nie domyśliła, gdy on umierał w takich cierpieniach?

Pocieszyło ją jedynie, że kiedy pierwszy raz leżała w ramionach Sedolfa, Ailo już nie

ż

ył. Nie złamała przysięgi małżeńskiej. Miała prawo być już wówczas z innym mężczyzną,

choć nie była tego świadoma.

- Gdzie jest jego grób?

Maja uśmiechnęła się ze smutkiem. Gorąco współczuła zarówno Ailo, jak i Idzie.

Naprawdę wszystko w niej łkało, gdy musiała opowiadać siostrze te kłamstwa.

- Znałaś Ailo lepiej niż ja - odezwała się, pociągając nosem. - Jak sądzisz, gdzie

chciałby zostać pochowany?

- Na płaskowyżu - odparła Ida. Maja pokiwała głową i wytarła łzy, które nie prze-

stawały jej płynąć z oczu.

- Prosił o to jeszcze na wraku w ostatnich przebłyskach świadomości. Prosił, by go

pochować na bezkresnym płaskowyżu. Nie chciał, by oznaczać jego grób. Pragnął mieć nad

sobą tylko mech, darń i wrzosy, dziką tundrę i szept wiatru.

Najgorsze, że Ida jej wierzyła. Maja zapłakała jeszcze rozpaczliwiej, gdy to sobie

uświadomiła.

Płakały obie, choć każda z innego powodu. Uporały się jednak z tym, czego każda na

swój sposób tak się obawiała.

Obie wiedziały, że tego nie dało się uniknąć. Dzięki tej rozmowie części mozaiki

ułożyły się w jedną całość.

- Chcesz zostać sama? - zapytała Maja, podnosząc się z miejsca. Chciała jak

najszybciej umyć twarz, spojrzeć w lustro i nazwać siebie kłamcą.

Ale Ida pokręciła głową. Osuszyła łzy i pociągając nosem, poprosiła siostrę, by

została.

- Mam coś - powiedziała, wkładając rękę pod poduszkę. Wyjęła skórzany woreczek. -

To srebro rodowe Ailo. Dał mi je Anders. Uważam, że niesłusznie byłoby, gdybym

zatrzymała je dla siebie...

Ida rozwiązała rzemyk i wysypała zawartość na białą pościel.

Maja widziała w życiu wiele pięknych ozdób, ale aż westchnęła na widok lapońskiego

srebra rodowego po babce Mikkala. Srebra, które zostało podzielone...

- Może brakuje tu paru drobiazgów - mówiła Ida. - I twojej broszki.

- Nie musiałaś jej odsyłać. Ida odgarnęła lok z czoła.

- Nie, nie musiałam, ale uważałam, że powinnam. To ty jesteś dzieckiem mamy i

Mikkala. On jej podarował tę broszkę w dowód wielkiego uczucia. Poczęłaś się z ich wielkiej

miłości.

- Tak, w grzechu... - dodała Maja z goryczą. - To tylko inne określenie.

Ida pokiwała smutno głową.

- Nie mów tak! Uważam, że to coś pięknego. Nie wszyscy mogą powiedzieć, że są

owocem gorącej miłości, a ty to wiesz na pewno. Tak więc broszka powinna być twoja.

- Ale pozostałe srebro należy do ciebie... Ida pokiwała głową.

- Jestem teraz żoną Sedolfa, Maju. Może powinnam przechować to srebro dla

Mikkala, ale gdzieś głęboko w środku czuję, że to nie byłoby słuszne. Nie wiem, czy

potrafiłby docenić jego prawdziwą wartość. Dorastając nad fiordem, nauczy się pogardzać

Lapończykami. To bardzo przykre i niesprawiedliwe wobec ludu, z którego wywodził się

Ailo. Życzliwego i do wszystkich nastawionego przyjaźnie. Pogładziła palcami srebrne

ozdoby.

- To prawdziwe dzieła sztuki - powiedziała z rozmarzeniem. - Ty mogłabyś wyłożyć

je w oszklonej serwantce, by twoi goście zachwycali się ich pięknem. Może wówczas

zrozumieliby, że ci, którzy je wytworzyli, nie mogą być dzikusami. Ze te wszystkie formy i

wzory mogła stworzyć tylko ręka artysty.

- To dlatego rezygnujesz z dziedzictwa Ailo? Naprawdę?

Ida pokiwała głową.

- Wydaje mi się, że jest w tym jakiś zamysł, żeby srebro rodowe znów zostało

skompletowane. Mikkal na pewno tego pragnął. Nigdy nie zrezygnował z mamy. Nigdy nie

porzucił marzeń, że kiedyś będą razem. Gdyby nie został zabity, na pewno nikt by ich nie roz-

dzielił. I wówczas srebro rodowe znów stanowiłoby całość. Ty jesteś ich córką. Dlatego u

ciebie, nie u mnie, jest jego miejsce. Jestem wprawdzie córką Raiji, ale moim ojcem jest

Reijo. Rozumiesz, co mam na myśli?

- Pragniesz, żeby srebro znów było w komplecie. Dlatego, że mam już broszkę, mam

teraz wziąć i resztę?

Ida przytaknęła.

Maja wpatrywała się w srebro. Nie miała do niego prawa, bo prawowity spadkobierca

ż

ył.

- Mogę je przechować dla ciebie - rzekła po chwili. - Gdybyś pożałowała, że je

oddałaś, będziesz mogła je zabrać z powrotem.

Ida z wyraźną ulgą zebrała srebrne ozdoby do woreczka i położyła na kolanach Mai.

- Teraz przynajmniej wiem, że jest we właściwych rękach - rzekła.

Maja uśmiechnęła się ze smutkiem i założyła na nogi bury.

- Polubiłam twojego męża - dodała Ida, wywołując rumieniec na twarzy Mai. - Poza

wszystkimi innymi walorami wydaje się bardzo miły - ciągnęła niepoprawna Ida.

- Rzeczywiście jest miły - odparła Maja. - William to najlepsze, co mi się w życiu

mogło przytrafić.

- Myślisz... - zaczęła Ida, zmieniając nieoczekiwanie temat. - Czy sądzisz, że on

cierpiał? Nie mów, że nie wiesz. Nie pytam o to, co wiesz. Ale jak ci się zdaje?

Ida popatrzyła na Maję błagalnie tymi swoimi oczami tak bardzo przypominającymi

oczy Reijo. Mai zdawało się, że przejrzały ją na wylot.

- Zrobiłam dla niego wszystko, co było w mojej mocy - odezwała się cicho, stojąc

przy łóżku dziwnie zakłopotana. Przed oczami przemknął jej obraz z tamtych dni, kiedy

klęczała przy Ailo pogrążonym w nieświadomości. Przypomniała sobie targające nią uczucia.

I odpływającą z niej energię. - Bergfors też zrobił wszystko, co mógł... Ale na pewno nie

obyło się bez bólu, Ido. Nie zamierzam cię oszukiwać.

Maja nie była z siebie zadowolona. Zachowała się lojalnie wobec Ailo, który z całego

rodzeństwa był jej najbliższy, ale nigdy więcej nie zgodzi się odegrać podobnej farsy. Nawet

dla niego. Spociły jej się dłonie, w których trzymała skórzany woreczek.

- Czy... czy William może coś mówił, że... że Ailo wspominał mnie, gdy wracała mu

ś

wiadomość?

Maja przypomniała sobie, co czuła, kiedy umarł Heino. Rany po jego stracie długo nie

chciały się zabliźnić. Pamięta, że też chciała wtedy wiedzieć to samo co teraz Ida...

- A jak sądzisz? Ku komu mógł kierować swe ostatnie myśli? - zapytała. - William, co

prawda, nie opowiedział mi dokładnie o wszystkim. Jak się możesz domyślić, przeżył

wstrząs. Ale że Ailo do końca myślał o tobie, powtarzał wiele razy - dodała Maja, pragnąc jak

najszybciej zakończyć rozmowę i wyjść z pokoju.

Ida spuściła wzrok. Wiele znaczyły dla niej te słowa. Dla tej pewności warto było

znieść trudy długiej wyprawy.

Maja wyszła.

Sedolfa znalazła u Anjo i Knuta razem z dziećmi.

Mikkal dobrze się czuł w towarzystwie Karla i Henrika. Na początku chował się

zawstydzony, ale zaraz po chwili trzej kuzyni bawili się w najlepsze.

Maja objęła szwagra, przytuliła, ale odsunęła się i powiedziała:

- Idzie nie mógł się trafić lepszy mąż.

Sedolf poczuł się trochę zakłopotany. Maja bowiem nigdy nie była wylewna. Należała

do takiego typu kobiet, których Sedolf nie ośmieliłby się dotknąć. Coś w niej, bynajmniej nie

blizny na policzkach, trzymało takich jak on na dystans.

Kobiety pokroju Mai potrzebowały mężczyzn podobnych do Williama: silnych,

pewnych siebie, którzy potrafili żyć u boku niezwykłej partnerki. Takich, którzy nigdy nie

chowają się w cieniu, ale sami górują nad wszystkimi.

Sedolf zdawał sobie sprawę ze swej niedoskonałości, dlatego tak go zaskoczyło

zachowanie Mai.

- Bardzo ciężko to zniosła? - zapytał, czując się nagle jak młokos. Rodzeństwo Idy

łączyły tak silne więzy, że on sam czuł się wśród nich obco i nic nie mógł na to poradzić.

W domu nad fiordem był swój. Reijo często mu powtarzał, że stracił córkę, kiedy on,

Sedolf, ożenił się z Idą, ale za to zyskał syna.

Tu odstawał od nich. Miał wrażenie, że może tylko popatrzeć na obraz w złotych

ramach, na którym oni wszyscy są razem. Najgorsze, że nie wiedział, co z Idą, gdzie jest jej

miejsce.

Maja pokiwała głową. Na jej pobladłej twarzy wyraźniej niż zwykle odcinały się

blizny. Sedolf nigdy jej takiej nie widział. Poznał, że płakała.

Zapytał:

- Jak sądzisz, potrzebuje mnie, czy jeszcze przez jakiś czas wystarczą jej

wspomnienia?

Mai przypomniał się Simon, który także miał takie chwile bezgranicznego

zrozumienia. To ona nigdy nie zdołała zgłębić pokładów jego wrażliwości. To ona nie była w

stanie go prawdziwie pokochać.

Ale Sedolf różnił się od Simona. Nie był powierzchowny, a przy tym, na szczęście,

uniknął koszmarnych doświadczeń, jakich los nie poskąpił Simonowi.

- Przecież umarli nie utulą, prawda? - odpowiedziała. Zrozumiał. Maja patrzyła za

nim, a kiedy zamknęły się drzwi, westchnęła.

- Myślałam, że tego z siebie nie wyduszę - odezwała się po fińsku, cicho, by dzieci nie

usłyszały. Nie była pewna, ile Mikkal rozumie. Reijo na pewno mówił do niego po fińsku.

Zresztą dzieci porozumiewały się też w tym języku. - Chyba byłoby mi łatwiej, gdyby on

naprawdę nie żył.

- Uporałam się z tym - oznajmiła Ida Sedolfowi, patrząc mu prosto w oczy.

Usiadł oparty o wezgłowie łóżka i mocno przygarnął żonę, kładąc dłonie na jej piersi.

Całując ślady łez na jej policzkach, poczuł w ustach słony smak.

- To znaczy uporam się - poprawiła się. - Poczułam go tak blisko, że zdawało mi się,

ż

e mogę go dotknąć. Wszystko mi się przypomniało, wszystko, co nas łączyło. To jakaś część

mnie, Sedolfie. Ale to nie znaczy, że ty jesteś przez to dla mnie mniej ważny...

Pocałował skroń, przytuloną do jego policzka. Uśmiechnął się do niej, choć nie mogła

tego widzieć.

- Lubiłem Ailo - powiedział. - Pamiętaj, że traktowałem go jak przyjaciela. Doskonale

wiem, że gdyby żył, dla mnie nie byłoby miejsca w twoim sercu. Pewnie bym cię też w ogóle

nie pokochał. Na pewno nie bylibyśmy razem. Mówiąc „my”, miałabyś na myśli jego i siebie,

nie nas oboje, prawda, kochanie?

- Gdzie ty się nauczyłeś tak ładnie przemawiać? - zaśmiała się przez łzy i przycisnęła

mocniej jego dłoń do swej piersi. Wargami musnęła jego podbródek.

- Lata ćwiczeń - odrzekł z uśmiechem, który dostrzegła kącikiem oka. - Zapomniałaś

już, Ido córko Reijo, że zrobiłaś najgorszą z możliwych partii nad fiordem? Wybrałaś

mężczyznę, który wypróbował większość sienników, szepcząc kłamstwa do ucha każdej

kobiecie powyżej piętnastu lat...

- Przechwalasz się i przechwalasz, aż w końcu sam w to uwierzysz.

Pociągnęła go za grzywkę i złapała mocno, póki nie poprosił, by puściła.

- Ciebie? Mam ciebie puścić, Sedolfie? - zapytała niewinnie. - Nigdy. Póki tli się we

mnie choćby iskierka życia, póki w głowie mam choć trochę rozumu, będę się trzymać ciebie

ze wszystkich sił

,

najukochańszy, najmilszy...

Zamknął jej usta pocałunkiem, powstrzymując dalsze komplementy. Wsunął się pod

kołdrę i delikatnie przytulił do niej całym ciałem. Musnął wargami jej usta, oczy, policzki.

Spijał łzy, póki nie przestały płynąć, a potem całował ich ślady i tak długo okrywał policzki

pocałunkami, aż przywrócił im rumieńce. Aż w oczach Idy znów zapłonął ogień.

Dawno ze sobą nie byli tak blisko. Dawno nie kochali się tak swobodnie, nie zważając

na odgłosy i gwałtowne ruchy.

Niecierpliwie odsłaniali skrywane długo ciała. Pochłaniali je wzrokiem, sycili się

nimi, póki nie stały się jednością. Wreszcie oderwali się od siebie i rozkoszowali chwilą, gdy

za pieszczotę wystarczy spojrzenie.

Ida uwielbiała mu się przyglądać. Twarde muskuły napinały się i drgały pod skórą

noszącą ślady letniej opalenizny. Lubiła przekonywać się, jakiego ma przystojnego męża.

Był krzepki, chociaż wydawał się taki wąski w biodrach. Długie nogi 'dodatkowo

czyniły jego sylwetkę szczupłą. Czuła jego siłę. Wiedziała, jak mocno potrafią trzymać jego

dłonie, jakie potrafią być wymagające.

Uśmiechnęła się do niego. Oblizała wargi czubkiem języka, a spojrzenie skierowała w

dół, na płaski brzuch i kępkę ciemnych włosów poniżej pępka.

Chuchnęła i ruchem dłoni przesyłając mu pocałunek, niespokojnie poruszyła się.

Leżała jak on rozebrana, ale nie marzła, chociaż jej stopy nadal miały bladosiny odcień.

Prowadzili taką grę. Czasem w ogóle się nie dotykali, tylko zanurzając w sobie

bezwstydne spojrzenia, rozpalali zmysły.

Przez moment skóra na udach i ramionach Idy pokryła się gęsią skórką. Wiedziała, że

on to zauważył. Zaraz jednak zapłonęła, ogarnęła ją fala gorąca, a ciało nabrało barwy.

Dyszała, nie przestając zwilżać czubkiem języka spierzchniętych ust.

Jej dłonie drżały niecierpliwie z tęsknoty, by dotknąć jego ciała, by poczuć twardość

jego męskości i otulić ją. Spragniona była jego smaku, głodna...

Równocześnie wyciągnęli ku sobie ramiona.

I przytuleni ciasno, stali się jedno.

Nigdy nie musiał sprawdzać, czy jest już gotowa go przyjąć. Otwierała się przed nim,

a on odnajdywał ją stęsknioną rozkoszy, gotową dzielić z nim pożądanie.

Baraszkowali na szerokim łożu między białą kołdrą a czystym prześcieradłem.

Całowali się namiętnie aż do spełnienia. Aż osiągnęli stan owego „my”, stan, który nie

był ani niebem, ani ogniem, ani spienioną falą, którego nie sposób opisać jakimikolwiek

słowami.

- Nie zamienisz się w lodową księżniczkę, chociaż spacerujesz w samej nocnej koszuli

po mrozie - uśmiechnął się Sedolf, przeczesując do tyłu mokre od potu włosy. Nie

przejmował się wcale, że pomimo młodego wieku tworzą się mu już zakola.

Usiadł na brzegu łóżka obok Idy i długo się jej przyglądając, pokiwał głową.

- Nie pojmuję, jak to możliwe, aby kochać kogoś tak mocno jak ja ciebie. Rozumiesz

coś z tego?

- Nie wiem, czy chcę tego dociekać - odparła, podciągając kołdrę po samą brodę.

- Lekarz nakazał, żebyśmy cię rozgrzali. - Sedolf mrugnął ubawiony. - Moim zdaniem

dobrze się sprawiłem. Ale chyba nie podołam kolejnej rundzie, więc może lepiej załóż coś na

siebie. Chyba że czekasz na kogoś innego, kto po mnie przejmie kurację?

Ida pokazała mu język.

- Rzeczywiście, ptak doprowadził mnie do prawdy - powiedziała.

Sedolf założył jej przez głowę koszulę nocną i otulił ją ciepłym nakryciem.

- Odpocznij, kochanie. Zaśnij. A ja sprawdzę tymczasem, czy Maja nadal ma swojego

ptaka na szyi, czy też może uleciał on na skrzydłach dzisiejszej nocy.

Ida otworzyła usta, żeby mu coś odpowiedzieć, ale zamknął je pocałunkiem. A kiedy

już wypuścił ją, jej ciało stało się leniwie ociężałe. Zapadała w sen. I nie pamiętała już, co jest

takie ważne...

8

Maja spotkała się z Ailo w altanie późną nocą. Żadne z nich nie wzięło ze sobą lampy.

Mrok był im bardziej przyjacielem niż wrogiem.

Ailo już czekał, gdy Maja nadeszła. Ida przespała cały dzień, więc wieczorem była

rześka i do późna siedzieli wszyscy razem, wysłuchując nowin z domu. Ida opowiadała tak

wyraziście, że Maja miała wrażenie, jakby wszystko oglądała sama. Wczuła się we

wspomnienia siostry i przyswoiła je sobie jak własne. W końcu zostały tylko we dwie.

Zwierzyły się sobie z najskrytszych odczuć i myśli. Maja nigdy nie sądziła, że może się nimi

z kimś podzielić. A już najmniej z młodszą siostrą, piękną, olśniewającą Idą, tryskającą

humorem i życiem...

Ida niechętnie udała się do snu. Maja zauważyła, że dla siostry te wspólnie spędzone

godziny, które je do siebie bardzo zbliżyły, miały wielką wartość. Zdawało jej się, że stały się

teraz bardziej równorzędnymi partnerkami.

Ale Maja widziała ograniczenie, którego istnienia Ida się nie domyślała.

Kłamstwo.

Ailo bawił się sznurkiem. Dotykał go palcami, jakby był największą świętością. Maja

odkryła, że to ten sam, którym Ida miała związane włosy, gdy przybyła na wyspę. Pewnie nie

rozplotła warkocza przed snem...

- To jej - powiedziała krótko, rzucając pośpieszne spojrzenie w stronę pałacu, który

trwał pogrążony w ciszy i mroku jak przed chwilą, gdy go opuszczała. - Doprowadziłeś do

tego, że przez moment wolałam, żebyś nie żył - wyznała Maja, siadając obok brata. Tak

blisko, że dotykali się ramionami. Potrzebowała jego bliskości, chciała czuć przy sobie

ż

ywego człowieka.

- Bywają takie chwile, że i ja marzę o tym samym - odparł Ailo spokojnie. - Nie dalej

jak tej nocy. Ale już w dzień jest inaczej. Chcę żyć, rozumiesz? Żyć dla mojego syna, nawet

jeśli będę mógł popatrzeć na niego przez moment. Właśnie robię dla niego klamrę do paska,

oczywiście w kształcie ptaka. Kiedyś, gdy dorośnie, może będzie mógł ją dostać...

- Opowiedziałam jej wszystko tak, jak uzgodniliśmy - odezwała się Maja zapatrzona

w mrok. Wydawało jej się, że śledzi ją tysiące par oczu, a z ciszy dobywają się

oskarżycielskie szepty: „Jesteś nędzna, podła”, słyszane wyłącznie przez nią. - Płakała przez

ciebie - wyrzuciła z siebie ostrzej niż zamierzała. - Bolała nad swoim mężem, który oddał

ż

ycie za obcy kraj i obcą sprawę. Zastanawiała się, czy myślałeś o niej w swych ostatnich

chwilach. Cierpiała, wyobraziwszy sobie męczarnie, jakie przeszedłeś. Pragnęła wierzyć, że

na łożu śmierci nie czułeś już bólu. Płakała nad twoim bezimiennym grobem, ale uznała, że

tak należało zrobić. - Maja nabrała powietrza. - Powinniśmy być dumni, ty, bracie, i ja.

Ułożyliśmy wiarygodną historyjkę.

- Uważa mnie już teraz za zmarłego?

- Tak, Ailo, dla niej już umarłeś. Czy nie tego właśnie chciałeś?

- Tak.

Przyszłość leżała u jego stóp, na dnie nie wiadomo jak wysokiego urwiska.

Maja opowiedziała mu o srebrze.

- Jest twoje - zakończyła. - Dopatruję się głębszego sensu w tym, że Ida przekazała je

mnie.

Nie odpowiedział. Nie był w stanie. Przeszłość zakradła się nazbyt blisko. Niemal

fizycznie wyczuwał w powietrzu dłonie, próbujące pochwycić go tam, skąd już zniknął.

- A co z Anną Kajsą? - zapytała Maja. - Nie tak dawno zapewniałeś mnie, że nie

chcesz jej skrzywdzić. Zapomniałeś, braciszku?

- Staram się nie zapomnieć - odpowiedział Ailo. - Ale Annę Kajsę przytłoczyła uroda

Idy. Chyba jej się wydaje, że zawsze będzie stać w jej cieniu. A ja nie potrafię jej przekonać,

ż

e i ona jest piękna. Pewnie jest zbyt młoda, żeby zrozumieć odkrytą przez Raiję prawdę o

miłości...

- Zapadło ci to w pamięć? Pokiwał głową.

- Nie spodziewałem się, że Raija ciągle jeszcze jest mi tak bliska. Przez cały czas

kołacze mi w głowie myśl, która stanowiła sens jej życia. Ale ojciec był inny. Miał obsesję na

jej punkcie i to zaważyło na jego małżeństwie. Nigdy nie chciałem stać się do niego podobny.

Nie chciałem dopuścić do tego, by moje serce pozostało obojętne wobec kogoś, kto mnie

kocha. Ale widać jestem nieodrodnym synem Mikkala. I wygląda na to, że Ida stanie się dla

mnie tym, kim Raija dla ojca.

- Nigdy nie pozwolę ci wyjawić jej prawdy - odezwała się Maja twardo. - Nigdy!

Rozumiesz, Ailo?

Kiwnął głową i wstając z miejsca, rzucił:

- Idę już, Maju. Anna Kajsa mnie potrzebuje. Nadal mogę być dla niej kimś ważnym,

na swój sposób.

Maja posiedziała w altanie jeszcze przez chwilę po wyjściu brata, a potem i ona

opuściła szklany pawilon.

Ida widziała postaci okryte w peleryny. Mroczne cienie w ciemnościach nocy. Wyszły

z altany, z ukwieconego szklanego domku z jej snów.

W jednej z postaci, która wbiegła po schodach do pałacu, rozpoznała Maję. Druga

gdzieś zniknęła.

Służba nie ubierała się w peleryny.

Czy Maja ma romans? Spotyka się nocą potajemnie z kochankiem?

Ta myśl wydała jej się niedorzeczna. Poza tym było zbyt zimno na schadzki.

Ida odeszła od okna i popatrzyła na pogrążonego w spokojnym śnie Sedolfa. Ogarnęło

ją poczucie bezradności.

Daremnie doszukiwała się szczegółów, które być może wcześniej umknęły jej uwagi.

Nie chciała jednak budzić Sedolfa, choć czuła, że on potrafiłby udzielić jej odpowiedzi.

Nie miała serca zrywać go w środku nocy.

To Anjo zaproponowała spacer wzdłuż zamarzniętej plaży, gdzie śniegu leżało

niewiele i nie było tak ślisko, a za dnia, przynajmniej przez kilka godzin koło południa,

ś

wieciło złociste słońce. Anjo pragnęła pokazać Idzie okolicę i udowodnić, że tutejszy

krajobraz, choć nie tak dziki jak nad fiordem, ma w sobie wiele uroku. Chciała przekonać ją,

ż

e w otwartych przestrzeniach także kryje się niezwykła magia, a rozległy widok potrafi

przywrócić spokój rozkołatanym nerwom i pomaga człowiekowi otworzyć się na nowe myśli.

Oczywiście o długiej wędrówce nie było mowy, bo przecież wzięły ze sobą dzieci.

Trzech tryskających energią malców, rozbawionych i pełnych pomysłów. Żwawo biegli

przodem przed swoimi mamami. Drobne stopki pozostawiały ślady na śniegu, zacierane po-

tem przez brzegi długich spódnic.

Ubrane w granatowe peleryny kobiety gawędziły wesoło i raz po raz rozbrzmiewał ich

ś

miech.

Ida wystawiła twarz ku słońcu rozgrzewającemu nieco zimowy chłód i roześmiała się

dźwięcznie, mówiąc:

- Niebo tutaj przypomina ogromną miskę. Na płaskowyżu też było takie. Może

polubiłabym bardziej te rozległe pustkowia, gdybym zobaczyła je właśnie zimą? Ten bezkres

jest oszałamiający. Chociaż mnie jednak bardzo brakuje gór.

Weszła na lód, żeby dokładniej przyjrzeć się wyspie. Nad nagimi konarami drzew

dostrzegła cienką smużkę dymu.

- Czy tam mieszka Anna Kajsa? Anjo potwierdziła.

- Nie lubi mnie? - zapytała Ida wprost, choć taka bezpośredniość nie leżała w jej

naturze. - Kiedy przyjechaliśmy, dziwnie mi się przyglądała. Teraz prawie was nie odwiedza.

Chyba mnie nie lubi...

- Musisz od razu wymyślać niestworzone historie, kiedy czegoś nie rozumiesz? -

skarciła ją z matczyną łagodnością Anjo.

Ida wzruszyła ramionami.

- Nie, ale jakoś tak mnie to uderzyło... - Ida patrzyła to na Maję, to na Anjo. - Daję

głowę, że żadna z was nie zaproponuje, byśmy ją odwiedziły. Wiecie dobrze, że nie byłaby

zadowolona ze spotkania ze mną.

- Nie chodzi o Annę Kajsę, ale o Axela - odparła Maja. - Musimy uszanować jego

uczucia.

Maja nienawidziła w duchu tego imienia, jakie nadali Ailo. Brzydziła się tym, że nadal

musi kłamać i oszukiwać Idę, która stała się dla niej kimś więcej niż młodszą siostrą, którą

zawsze starała się trzymać nieco na dystans.

Odwróciła się i dostrzegła w lesie cień postaci. Brązowy strój zlewał się z cieniami

rzucanymi przez drzewa.

- Wracamy na brzeg - powiedziała i pociągnęła Idę za sobą. Skierowała dzieci bliżej

plaży, ale już nie miała odwagi odszukać wzrokiem Ailo. Bała się zwrócić uwagę na las,

który go ukrywał. Ale w myślach przywołała brata: „Teraz wszystko zależy od ciebie!

Przyprowadziłam ci syna!”

Dni upływały mu monotonnie, jeden podobny do drugiego. Ailo miał jednak swoje

nawyki, które nadawały codzienności sens i zmuszały go do aktywności. Zawsze w południe

wędrował wzdłuż plaży, odnajdywał piękno w odbijających się od lodowej tafli promieniach

słońca, szukał kamieni o ciekawych kształtach. W zamarzniętych kałużach podglądał kwiaty.

Szukał tropów pozostawionych przez ptaki tańczące na cienkiej warstwie śniegu

pokrywającej lód.

Gromadził skrzętnie w pamięci ciekawe formy i wzory, by sięgać po nie wówczas,

gdy opuszczały go pomysły. Przyroda go inspirowała. Natura była odważniejsza niż niektórzy

artyści, których pracom uważnie się przyjrzał. Przyroda nigdy się nie myliła.

Rozbawione głosy zaskoczyły go i zbiły niemal z nóg. Poczuł się tak, jakby kopnął go

w brzuch jednoroczny ren.

Ailo zdawał sobie sprawę, że kobiety nie zjawiły się tu przypadkowo. Nie był to zbieg

okoliczności. Maja i Anjo uczyniły to dla niego.

Schował się za drzewami. Dobrze znał ten las i tę plażę. Wiedział, w którym miejscu

może stać, by pozostać z dołu niewidoczny, samemu mając najlepszy widok.

Ida śmiała się jak kiedyś, zdawało mu się, że słyszy plusk i szemranie strumyka. Miała

w sobie tyle radości życia, tyle chęci do zabawy.

Zakręciła się w kółko na lodzie, zawirowała, a jej peleryna rozchyliła się niczym

ż

agiel. Ze śmiechem zsunęła z głowy kaptur. Promienie słońca rozświetliły jej miedziane

włosy.

Ailo zrobiło się żal Anny Kajsy.

W jaki sposób ma ją przekonać o swojej miłości? Bo przecież ją kocha, choć

równocześnie kocha Idę, tyle że w zupełnie inny sposób. Anna Kajsa rozumie to, a mimo to

porównuje się z Idą, co jest wobec niej krzywdząco niesprawiedliwe.

Ida to Ida...

Kobiety rozmawiały ze sobą, ale nie słyszał ich głosów. Dźwięk nie niósł tak daleko.

Powinien się cieszyć, bo to oznaczało, że i on pozostawał dla nich niewidoczny.

Ale Maja spostrzegła jego obecność.

Domyślił się tego, kiedy zauważył, jak zagania wszystkich bliżej lądu.

Ailo dopiero teraz zorientował się, że złamał gruby niczym ramię pień brzozy, o który

się oparł. Puścił go i odetchnął z drżeniem. Pod powiekami poczuł pieczenie. Bał się

mrugnąć, żeby nie uronić ani chwili.

Minęły zaledwie trzy lata. Trzy lata. Szukał wzrokiem twarzy okolonej rudymi

włosami, które jak zwykle zimą nieco ściemniały i przypominały barwą coś pośredniego

pomiędzy miedzią, ogniem a nagrzanym słońcem pniem sosny w porze czerwcowych białych

nocy na wybrzeżu.

To była Ida.

Jego Ida?

Trzy lata mogą zmienić człowieka. Maja wspomniała coś o tym. On był innym Ailo,

innym niż ten, który wówczas wyjechał z Skibom. Ida też nie była tą samą młodą żoną, którą

opuszczał.

Ożenił się z młodą dziewczyną. Teraz spod kaptura wychyliła się twarz dorosłej

kobiety.

Rozpacz zamarła w nim, jakby ostudzona chłodnym powietrzem. Bo czy można

rozpaczać nad kobietą, która żyje pełnią życia?

Zdołał się opanować i wzrokiem odszukał dzieci.

Henrik i Karl... Poznał ich po ruchach. Małe stopki stukały o ziemię, jak uderzające w

szamański bęben pałeczki z kości.

Znał ich głosy.

Ale nagle inny radosny głosik doleciał do jego uszu i zabrzmiał niczym muzyka. Pod

jego wpływem Ailo przeniósł się myślami daleko nad bezkresny płaskowyż.

Ujrzał przed oczami rozległe równiny Finnmarku i poczuł wiatr na policzkach. Pierś

rozsadzała mu dziecięca radość.

Chłopięcy głos brzmiał zadziwiająco znajomo. Przypominał jego własny śmiech nad

otwartą krainą na północy.

Mikkal...

Stercząca czarna grzywka wystawała mu spod czapki, na pewno równie sztywna i

przekorna jak jego własna.

Ailo uczepił się brzozowego pnia i przełykając z trudem ślinę, tłumił szloch.

Szybkie nóżki, bystre ruchy dziecka, które nie mogło grzecznie usiedzieć w jednym

miejscu, które biegało po wrzosowiskach, pokonywało pagórki, skakało z kamienia na

kamień nad brzegiem fiordu.

Rumiane policzki, czarne brwi przypominające ptasie skrzydła, ładne, czyste rysy.

Podobny do Idy, do Raiji. Nie widział swojego odbicia w rysach tego chłopca, który śmiał się

jak on, gdy był dzieckiem, i mówił jego chłopięcym głosem. Przynajmniej z daleka nie dopa-

trzył się podobieństwa. Może gdyby spojrzeć z bliska?

To był wnuk Raiji.

Syn Idy.

Mikkal.

Ojciec byłby dumny i wzruszony. Cieszyłby się, że Ida nazwala swoje dziecko jego

imieniem. Dzięki temu odrodził się: Mikkal, ten, który kochał wiernie...

Oddychał ciężko przez usta. Zapiekły go oczy, pociekły łzy. Pożałował, że znów

zostawił w domu maskę, bo policzki pokryte cienką skórą marzły podwójnie.

Kobiety tymczasem zawróciły. Anjo wzięła na ręce Karla, a Henrik i Mikkal zaczęli

się ścigać. Ailo poczuł, jak serce mu rośnie, gdy jego synek wygrał na odległość łokcia.

Zapewne to uczucie nazywa się ojcowską dumą.

Tak, Mikkal jest jego synem...

Otulone w peleryny kobiety zniknęły za cyplem. Ucichły ich głosy.

Ailo stał nadal wtulony w pień drzewa, dzięki któremu nie upadł.

Czekał długo, by wreszcie wymknąć się z lasu niczym złodziej i zbiec na plażę.

Osunął się na kolana przy śladach stóp. Nie był w stanie stwierdzić, które dokładnie

należą do Idy, a które do synka, wystarczyło mu jednak, że wiedział, iż tędy oboje

przechodzili.

Nie przebywali gdzieś daleko od świata, w którym teraz żył. Kroczyli tędy, po

ośnieżonej plaży, nad brzegiem zatoki, gdzie codziennie przychodził. Pozostawili wyraźne

ś

lady, których mógł dotknąć.

Gołymi rękami gładził odciski stóp w ubitym śniegu i płakał bezgłośnie.

Anna Kajsa także płakała, kiedy powrócił wreszcie do domu. Siedziała na lawie przy

kuchennym stole zwinięta w kłębek i nawet nie próbowała ukryć łez.

- Nie napaliłaś?

W izbie panował chłód, ogień zgasł na palenisku.

Milczała, nie przestając szlochać. Ubrana cienko, zapewne zmarzła.

Ailo drżącymi rękami zdjął i powiesił kurtkę. Powinien przytulić Annę Kajsę, ale nie

potrafił się na to zdobyć.

Zerknął ukradkiem na dziewczynę, która wpatrywała się nieruchomo ponad lasem w

stronę pałacu. Teraz, poprzez gałęzie drzew pozbawionych liści, widać było lśniący dach.

Zabrał się do rozpalania ognia. Zabrało mu to więcej czasu niż zwykle, bo celowo

przeciągał.

Kiedy tak klęczał zamyślony przy palenisku, pojawił mu się przed oczami obraz z

dzieciństwa: przy ogniu w ciasnej jurcie klęczy barczysty mężczyzna, odwrócony plecami.

Czarne sztywne włosy opadają mu na kark. Pod brązową skórzaną bluzą, wytartą na łokciach,

widać napięte mięśnie zdradzające, że mężczyzna stara się trzymać w ryzach.

Boże, jak dobrze pamięta te plecy!

I tłumiony szloch matki, zgorzkniałe rysy na pięknej twarzy. Pogłębiające się bruzdy

w kącikach ust i między oczami. Nie wyrzeźbił ich śmiech, lecz cierpienie.

Tak właśnie Mikkal odrzucił Siggę.

Milczeniem zabił tę odrobinę czułości, jaka między nimi kiedyś istniała.

Pozbawione miłości małżeństwo rodziców...

Teraz on powtarza to samo, mimo że Anna Kajsa budzi w nim głęboką czułość.

Przecież odczuwa wobec niej coś na kształt miłości... A jednak tak ciążą mu ramiona, nie

może ich unieść, by ją przytulić. Ból, drążący go od środka, pozbawił go sił.

- Zaraz zrobi się tu ciepło - rzucił pozornie lekko. Gawędził, nie mając odwagi

spojrzeć jej prosto w twarz.

Dobry Boże, co się z nim stało? Od kiedy zachowuje się jak tchórz?

Ogarnięty popłochem zostawił Annę Kajsę i poszedł do swojej pracowni, w której

zwykle tworzył. Dziewczyna dobrze wiedziała, że nie jest tam mile widziana. Ailo nie

potrzebował więc zamykać drzwi na klucz, bo Anna Kajsa i tak nie przestępowała progu tej

izby.

Nie mógł bardziej odizolować jej od siebie jak właśnie w ten sposób.

Chwycił swoje kartony i wziął do ręki węgle. Kilka złamało mu się w drżących

dłoniach, które nazbyt gorliwie przystąpiły do pracy.

Ale nagle spłynął na niego spokój. Skoncentrował się. Teraz ważne było tylko jedno,

ż

eby narysować to, co widział.

Przemykając się nocą przez las, czuł się jak złodziej. Anna Kajsa zasnęła, nim zdążył z

nią pomówić. Zanim wysłuchał, co ją gnębi. Bał się jej cierpienia, bał się pretensji, bał się, bo

wiedział, że racja jest po jej stronie.

Właściwie doznał ulgi, kiedy zobaczył ją śpiącą, ale nie uspokoił wyrzutów sumienia.

Czuł się jak ostatni nędznik.

Nic już nie było proste.

W altanie nie zastał nikogo, czego się zresztą spodziewał.

Celowo poczekał, aż wieczór zamieni się w noc. Odkrył w sobie mroczne strony,

przekonał się, że jeśli trzeba, potrafi być wyrachowany.

Dla niego pałac nie był zamknięty. Klucz wisiał na zewnątrz przy kuchennym wejściu.

Maja nigdy nie zamknęłaby przed nim drzwi do swojego domu.

Otworzył je po cichu, nawet nie zachrobotało w zamku. Odwiesił klucz na miejsce i

wśliznął się do środka.

Już od dawna pałac trwał pogrążony w ciemności. Obserwował z daleka, więc dobrze

o tym wiedział. Upewnił się, że wszyscy udali się na spoczynek.

Poruszał się bezszelestnie w uszytych z miękkiej skórki kumagach wyściełanych w

ś

rodku suchą turzycą, takich jakich używają na płaskowyżu Lapończycy. Był siebie pewien.

Maja nie ukrywała, które pokoje oddała do dyspozycji gościom, więc Ailo dobrze

wiedział, gdzie śpi Ida, a gdzie jego syn.

Schody nie zdradziły go. Pamiętał, jak stawiać stopę na każdy stopień, żeby nie

zatrzeszczał. Niegdyś nie miał sobie równych w tej sztuce.

Odetchnął jednak, kiedy znalazł się na górze.

Serce biło mu młotem, dłonie się spociły, ale przełamał się i uspokoił.

Nie był już tym samym Ailo, który wyjechał z Skibom.

W domu panowała niezmącona niczym cisza. Równie cicho było, kiedy przemierzał

korytarz i kiedy położył dłoń na klamce. Nacisnął ją.

Drzwi ustąpiły.

Wyobraził sobie, co by było, gdyby otworzył złe drzwi. Gdyby zobaczył Idę w

ramionach Sedolf a... Ale nie, na szczęście nie. Znał przecież ten pałac na wylot.

Drzwi do sypialni Idy i Sedolfa były lekko uchylone, ale przez taką szparę nie mogli

go zauważyć.

Zdawało mu się, że od łóżeczka dziecinnego dzielą go milowe kroki. Najtrudniejsze.

Ale musiał zobaczyć swojego syna z bliska. Po to tu przyszedł. Dlatego zaczaił się

nocą.

Ciemności nigdy nie są zupełnie czarne. Między zasłonami przeświecało szare

ś

wiatło, oświetlając, jakby specjalnie dla niego, twarz śpiącego dziecka.

Jego syn.

Spał tak spokojnie. Ciemne rzęsy spoczywały na policzkach, nadal dziecinnie

krągłych, chociaż rysy twarzy powoli zaczynały się wyostrzać. Ailo dostrzegł lekko wystające

kości policzkowe, mocną szczękę, zdecydowany podbródek. Nos... I te brwi, które najbardziej

wskazywały na pokrewieństwo z rodziną matki.

Tak smacznie śpi...

Ailo nie mógł się oprzeć pokusie i dotknął grzywki. Musiał sam się przekonać, czy

dziecko odziedziczyło sztywne włosy po nim i jego rodzinie.

Musiał też pogłaskać go delikatnie po gładkich policzkach.

Chłopiec poruszył się przez sen.

Ailo wycofał się z powrotem w mrok. Zdążył zamknąć drzwi, gdy nagle usłyszał z

sąsiedniego pokoju głos Idy. Nie zrozumiał, co mówi, ale nie nasłuchiwał dłużej. Na odgłos

kroków kierujących się do pokoju dziecka, wycofał się pośpiesznie. Bezszelestnie zbiegł po

schodach i przemknął do kuchni. Tam czekał.

Jego serce wcale nie chciało się uspokoić. Odczuwał szczęście, a zarazem ból. Paliły

go na nowo rozdarte rany. Mimo to czuł bezgraniczną wdzięczność.

Dotknął własnego dziecka.

W kilka chwil dom ożył. Doszły go ściszone głosy kobiet, poznał tembr głosu Idy

wśród pozostałych. A potem znów zapadła cisza. Maja odnalazła go bez problemu.

- Co ty, u licha ciężkiego, wyprawiasz? - wyszeptała, nie kryjąc wściekłości.

Oparła się plecami o drzwi, gotowa własnym ciałem bronić wstępu do kuchni

każdemu, kto by się tu pojawił.

- Przyrzekłeś trzymać się z boku! Usiadł przy piecu, częściowo ukryty w cieniu. Tam

zresztą czuł się zwykle najlepiej.

- Czy nigdy nie postąpiłaś nierozsądnie? Wiedziałaś, że nie powinnaś, a mimo to nie

mogłaś się oprzeć?

- Mało brakowało, a zostałbyś odkryty. Czy to dla ciebie bez znaczenia? Boże,

przecież byłeś przy samych drzwiach, za którymi ona spała! Pomyślałeś o tym?

- Musiałem zobaczyć małego.

- Zdawało mi się, że go widziałeś w dzień - odparła Maja ogarnięta nagłym

zmęczeniem. Bolało ją całe ciało. Bergfors uprzedzał, że napięcie i huśtawka nastrojów,

nieustanna czujność i wszystkie zmartwienia związane z całą tą sytuacją mogą się odbić

niekorzystnie na ciąży. A przecież wcześniej już straciła dziecko...

- Nie wystarczyło mi to - odparł Ailo ze smutkiem. - Musiałem zobaczyć go z bliska...

Chciałem popatrzeć, czy jest choć trochę do mnie podobny.

- I co, teraz jesteś zadowolony?

- A czy to możliwe? - odpowiedział pytaniem na pytanie. Głos mu zadrżał. - Czy

można się nasycić widokiem własnego dziecka, Maju? Ty to potrafisz?

Milczała. Bolała nad Ailo, choć teraz ją rozzłościł. Gniew wziął w niej górę nad

współczuciem.

- Ida powiedziała, że słyszała kogoś w pokoiku, gdzie śpi Mikkal. Słyszała odgłos

otwieranych i zamykanych drzwi, a także ciche kroki. Zachowywałeś się cicho, Ailo, ale, jak

się okazuje, nie dość cicho. Wspólnie z Sedolfem przekonywaliśmy ją, że pewnie jej się coś

ś

niło, ale nie dała sobie tego do końca wyperswadować. Ida jest jedną z nas, Ailo. I drzemie w

niej moc być może większa, niż się spodziewaliśmy. Nie zapominaj o tym!

- Nie przyjdę więcej - obiecał zmęczony i smutny, ale zarazem szczęśliwy.

Nawet Maja nie mogła go tym razem zrozumieć!

- To najpiękniejsze dziecko, jakie kiedykolwiek widziałem - dodał tylko. - Wybacz

mi, Maju, ale piękniejszego nie widziałem na oczy...

Westchnęła i odeszła od drzwi. Przytuliła mocno swojego brata, któremu przyszło

dźwigać taki los. Długo nie wypuszczała go z objęć.

A kiedy wyszedł równie cicho, jak wszedł, zamknęła za nim drzwi.

Rozpłynął się w mroku.

9

Tej nocy Ida więcej nie zmrużyła oka. Leżała w ciemności, wsłuchując się uważnie w

ciszę, wyczulona na najlżejszy nawet szmer.

Było pusto i cicho, kiedy wyszła na pogrążony w mroku korytarz. Przekroczyła próg

pokoju dziecinnego, ale nie zastała tam nikogo. Na pozór 'wszystko wyglądało zwyczajnie.

Mikkal spał spokojnie w łóżeczku. Tylko ona zauważyła, że dziecko leży na wznak, choć

zwykle zasypiało na boku i w takiej samej pozycji budziło się rano.

Nie powiedziała o tym nikomu, bo przypuszczała, że jej nie uwierzą, uznając to za

niedorzeczne.

- Przesłyszałaś się - przekonywała Idę Maja. - Nikt z zewnątrz nie mógł się dostać do

pałacu, a przecież nikomu z domowników nie przyszłoby do głowy zakradać się do Mikkala

w środku nocy. To zupełnie nierozsądne.

Maja zrobiła się taka rozsądna. A jednak, kiedy jej się zdawało, że Ida nie patrzy,

nerwowo zerkała w stronę schodów.

- Coś ci się przyśniło - wtórował Mai Sedolf i przytulił żonę mocniej, jakby uważał, że

potrzebuje oparcia.

Ale Ida uwolniła się z jego objęć. Nie czuła się dobrze w roli uwięzionego w klatce

ptaka. Miała w sobie silne poczucie wolności i niezależności.

- Trudno się dziwić, że po śmierci małej Raiji wciąż lękasz się o Mikkala. Dziwne

raczej by było, gdybyś zachowywała się inaczej. Ale teraz musiało ci się po prostu coś

przyśnić, kochanie.

Wszyscy byli tacy pewni swego.

Mogłaby jeszcze zrozumieć, że Sedolf uczepił się tego wyjaśnienia, ale Maja, jej

zdaniem, zbyt łatwo zgodziła się z taką wersją. Poza tym Maja nie udała się prosto do swojej

sypialni, ale zeszła na dół i długo tam pozostała. Wróciła potem na piętro sama. Co do tego

Ida nie miała wątpliwości. Słyszała jej kroki na schodach.

Nie rozumiejąc nic z tego, poczuła jeszcze większy niepokój.

O poranku dom ożył. Z dołu doleciały przytłumione odgłosy świadczące o tym, że

służba przystąpiła już do codziennych zajęć. Ida wymknęła się po cichu z łóżka i założyła

ubranie. Sedolf nie obudził się. Pomyślała z troską, że po wypadku nie śpi tak czujnie jak

kiedyś.

Boso, z trzewikami w rękach ruszyła w stronę schodów. Nie chciała, żeby ją ktoś

usłyszał ani zobaczył.

Schodząc, sprawdzała dokładnie każdy stopień. Nadeptywała, starając się znaleźć

miejsce, gdzie nie skrzypiało. Tym sposobem zeszła na sam dół. Zabrało jej to trochę czasu.

W holu, nie zauważona przez nikogo, postawiła buty, po czym postanowiła spróbować

wejść bezgłośnie na górę.

Udało jej się. Ani trochę nie zatrzeszczało.

Była już prawie na najwyższym stopniu, gdy zobaczyła Williama. Stał oparty o poręcz

i rozbawiony, przyglądał jej się bacznie. Znów uderzyło Idę jego niezwykłe podobieństwo do

ojca, czego nie omieszkała od razu powiedzieć.

- Po raz pierwszy zobaczyłam twojego ojca właśnie na schodach - uśmiechnęła się

promiennie, świadoma, jak to działa na mężczyzn. - Dzień dobry - dodała, po czym odwróciła

się i jakby nigdy nic zeszła na dół.

- Ranny ptaszek z ciebie, Ido - zauważył William, podążając za nią. - Odprawiasz jakiś

specjalny rytuał, chodząc w górę i w dół na bosaka?

Ida demonstracyjnie zaczęła zakładać buty. Oparła się na ramieniu szwagra, które jej

szarmancko podał, by nie straciła równowagi, i wyznała, udając zawstydzoną:

- Gdybyś się nie zjawił, to Ida córka Reijo zjechałaby po poręczy.

Miała nadzieję, że da się nabrać.

Spoglądając to na poręcz, to na Idę, roześmiał się cicho, a potem objął ją ramieniem i

poprowadził do jednego z przytulnych saloników, gdzie już napalono w piecu. Oczywiście,

wygodnie było mieć służbę, ale Ida odczuwała z tego powodu lekkie zażenowanie. Nie

uważała się za kogoś lepszego.

- Powiem ci w tajemnicy, że Maja robi to samo - zwierzył się William w zaufaniu. -

Tylko, proszę, nie zdradź się przed nią, że ci o tym powiedziałem, bo gotowa mnie ukarać i

wyrzucić z łóżka przynajmniej na miesiąc...

Ida odetchnęła z ulgą, że udało jej się odwrócić jego uwagę. Mało brakowało, a

przejrzałby ją na wylot. Szybki refleks i bystrość, a do tego trochę fantazji, pomagają jednak

wybrnąć z największych tarapatów. Mimo wszystko poczuła się trochę nieswojo, że potrafi

kłamać na poczekaniu.

- Kiedy cię zobaczyłem po raz pierwszy, wydałaś mi się bardzo podobna do Mai -

wyznał William, mrużąc oczy i uśmiechając się ujmująco. - Ale teraz nie pojmuję, jak

mogłem się dać zwieść pozorom. Ty jesteś o wiele bardziej spontaniczna niż Maja.

- Maja nie zawsze miała powody, żeby uśmiechać się do napotkanych na swej drodze

ludzi - skwitowała Ida chłodno, jakby rozmawiała z kimś postronnym. Odezwał się w niej

silny duch wspólnoty. Rodzeństwo solidarnie izolowało wszystkich, którzy próbowali

skrzywdzić któreś z nich. Dzieci Raiji różniły się bardzo, ale gdy było trzeba, gotowe były

pójść za sobą w ogień.

- W mojej rodzinie brakuje takiej solidarności - powiedział William, spoglądając

ciepło na Idę. - Nie stajemy wzajemnie w swojej obronie. Nie przywykłem do tego.

Przypomniała sobie, że ten mężczyzna szczerze kocha Maję.

- Naprawdę nie dostrzegasz jej blizn? William pokręcił głową.

- Tata zawsze przekonywał Maję, że kiedyś spotka takiego mężczyznę, ale ona

uważała, że opowiada jej bajki. Nikt nigdy nie był w niej zakochany, nie marzył o niej, nikt

nie poprosił do tańca. No, chyba że jakiś pijak albo stary dziad. A Elise, nasza przybrana

siostra, była najpiękniejszą dziewczyną nad fiordem. Ciężko dorastać w cieniu takiej siostry,

w cieniu matki, o której urodzie krążyły legendy. Maja nie miała szczęśliwej młodości.

Trudno to w ogóle nazwać młodością...

- Znam po części tę historię - odpowiedział William. - Ale cieszę się, że okazałaś mi

zaufanie. Wiele to dla mnie znaczy, Ido. Poznając rodzinę Mai, dowiaduję się o mojej żonie

czegoś nowego. Zapewne nigdy nie odkryję wszystkich niuansów jej osobowości, bo na to

trzeba by niejednego życia. Wiem jednak, że nie spotkałem w swoim życiu bardziej

fascynującej kobiety. Ją jedyną mogłem pokochać. Czy w twoich rozsądnych uszach nie

brzmi to nazbyt sentymentalnie?

- Nie jestem znów taka rozsądna - westchnęła Ida. - Bardzo się cieszę, że Maja ciebie

spotkała.

- Znałaś jej pierwszych dwóch mężów? Ida uśmiechnęła się.

- Nie wydajesz mi się typem mężczyzny, który za wszelką cenę chciałby poznać

przeszłość swojej żony.

- Zżera mnie ciekawość - przyznał. - A Maja tak niewiele wspomina. Heino trochę

znałem, wiem, jakim był mężczyzną, ale o tym pierwszym nic nie słyszałem.

- Pierwszym mężem Mai był kuzyn Sedolfa. Niemal równie przystojny. - Ida

mrugnęła porozumiewawczo i uśmiechając się, dodała: - Mężczyźni z tej rodziny obdarzeni

są wyjątkowym urokiem osobistym. Beztroski, lekkomyślny, właściwie nigdy za nim nie

przepadałam, chociaż pod koniec przekonałam się, że osądzałam go nazbyt surowo. Jego

można było albo lubić, albo nie znosić. Albo się ulegało jego urokowi, albo się go

nienawidziło. Tak naprawdę Simon nie był powierzchowny ani z gruntu zły. Udawał tylko, bo

tak było mu wygodnie. Ożenił się z Mają, bo musiał, wzbudzając ogólną wesołość wśród

mieszkańców osady nad fiordem. Wszyscy naśmiewali się, że los pokarał największego

podrywacza taką brzydką żoną. Najsmutniejsze, że Maja szybko straciła zainteresowanie

Simonem, a on tymczasem szczerze się w niej zakochał. Tak jak ty i Heino przestał zauważać

jej blizny. Szkoda, że za późno. Z Mają już tak jest: Daje wszystko albo nic.

William zrozumiał, że jego żona nigdy nie zakochała się w mężczyźnie po uszy.

Wszyscy jej mężowie musieli szukać i wydobyć z niej ciepło. Szukać u niej wzajemności.

- Niełatwo kochać Maję - mówiła Ida z powagą. - Nawet nam. Ale warta jest tego.

- Wiem - odpowiedział. - Wiem, Ido. Szczerość między nimi nie była wymuszona ani

udawana. Pojawiła się znienacka niczym płomienna róża, która rozkwitła na śniegu.

- Nie chciałabym, byście pomyśleli, że uczepiłam się przeszłości... - zaczęła nagle Ida

i urwała. Ale napotkawszy zachęcające spojrzenie Williama, zdecydowała się wyznać, co jej

leży na sercu. - Maja wprawdzie mówiła mi, co się stało na okręcie, ale jej przecież przy tym

nie było. Wolałabym, żebyś ty mi opowiedział wszystko, co zapamiętałeś. Ailo był moim

mężem, wiele dla mnie znaczył. I chociaż nic już nie przywróci mu życia, chciałabym

dokładnie wiedzieć, jak doszło do tej tragedii. Mam do tego prawo.

William popatrzył na Idę. Kiedy tak siedziała z dumnie wysuniętym podbródkiem,

wyglądała zupełnie jak Maja. Dwie siostry, takie podobne zewnętrznie, a tak różniące się

charakterami.

Nie powinni byli pozwolić Ailo, by tak długo pozostawiał ją w niepewności.

Oczywiście, miał rację, twierdząc, że Ida zasługuje na to, co najlepsze. Ale czy on był dla niej

kimś gorszym? Dla Idy nie uroda liczyła się najbardziej. Ailo jednak, zgorzkniały, powtarzał,

ż

e przypominaliby razem Piękną i Bestię. Baśń tę usłyszał podczas pobytu w Niemczech i za-

raz doszukał się podobieństwa z własnym życiem.

Ida miała prawo dowiedzieć się prawdy. William rozumiał to i zgadzał się z nią. Ale

przecież dał słowo przyjacielowi i przyrzekł Mai.

Nie może więc opowiedzieć Idzie, co się naprawdę wydarzyło.

Zaczął od tego, jak poznali się z Ailo. Przypomniał sobie ich wspólne rozmowy, te

błahe i te poważne, myśli, jakie razem dzielili. Wspomniał też, co Ailo mówił o niej, o Idzie.

A potem o okręcie królewskim i o tajnej akcji. O straszliwej chwili, kiedy wybuchł

pożar, i o beczkach z prochem, które wyleciały w powietrze.

Wydawało mu się, że znów słyszy krzyki rannych, których wybuch rzucił w toń, i

tych, którzy płonęli jak żywe pochodnie, nie zdążywszy dotrzeć do wody.

- Uciekaliśmy, ratując własną skórę, gdy żołnierze z armii królewskiej ruszyli

szturmem na okręt. Czuliśmy się jak tchórze i zdrajcy - wyznał William i opowiedział Idzie o

Ailo. - Z ran wystawało mu żywe mięso, bił od niego smród spalonej skóry. Zaciskał zęby z

bólu w krótkich chwilach przebłysku świadomości. Wszyscy odczuwali ulgę, gdy znów tracił

przytomność. Baliśmy się, że zostaniemy złapani...

William starał się wplatać w prawdziwą historię jak najmniej kłamstw. Był szczery na

tyle, na ile pozwalały mu złożone przyrzeczenia.

Ida była taką osobą, której chciało się wyznać prawdę, wobec której pragnęło się być

szczerym.

- A potem... - Wzruszył ramionami. - Resztę opowiedziała ci już pewnie Maja. Nie

uczynię tego lepiej. Ona całkowicie przejęła opiekę nad nim. Śmiertelnie się bałem tkwiącej

w niej mocy. Nic nie pojmowałem. Bałem się tylko, że ją stracę. Zresztą nadal niewiele z tego

rozumiem.

Popatrzył przeciągle na kredowobiałą dziewczynę.

- Przedstawiłem ci to, co widziałem i co zapamiętałem. To było piekło. Nadal czuję

się za wszystko odpowiedzialny. Gdybym wiedział, czym się to skończy, nigdy bym się nie

zaangażował w ten spisek. Nie przypuszczałem, że w takim stopniu odmieni los tylu ludzi. Bo

przecież nie tylko ciebie i Ailo dotknęło nieszczęście... Bardzo mi zależy, żebyś wiedziała, że

nie chciałem tego. Nie mogę cię prosić o to, byś mi wybaczyła. Bo tego nie da się wybaczyć,

wiedz jednak, że cierpię okrutnie z powodu tej tragedii.

Ida otarła łzy z policzków. Objęła Williama w pasie i przytuliła twarz do jego czystej

koszuli.

- Dziękuję - powiedziała. - Nie musisz mnie prosić o wybaczenie. Ailo nigdy nie

uczyniłby niczego wbrew swojej woli. Zresztą czy my sami ponosimy pełną

odpowiedzialność za wszystko, co się nam przydarza? Może kieruje tym jakaś wyższa siła?

Puściła Williama, już jej nie onieśmielał.

- Nie jestem łatwowierna - przyznała. - Ale czasem myślę sobie, że może nie należy za

wiele pytać, tylko po prostu pogodzić się z tym, co zsyła los. Uwierzyć, a nie ciągle

powątpiewać i zadręczać się. Może tkwi w tym jakiś głębszy sens?

- Pojmuję, dlaczego Ailo tak cię kochał - rzekł William, głaszcząc ją leciutko po

policzku.

- On kochał inną Idę - odparła ze smutkiem. - Idę, która nie znała cierpienia. Nie

byłam wtedy jeszcze w pełni człowiekiem. Nie wiem, czy by mnie w ogóle poznał, czy byłby

w stanie kochać mnie taką, jaka teraz jestem. Nie jestem pewna, czy ta obecna Ida

pokochałaby Ailo.

- Takie myśli do ciebie nie pasują - skwitował krótko William, a jego twarz zamknęła

się.

- Nie pasują, to prawda, ale często mnie nachodzą... Zamilkła i oparłszy się o parapet,

wyjrzała przez okno. Podobnie jak poprzedniego dnia był piękny pogodny poranek. W domu

nadal panowała cisza.

- Podoba mi się ta altana - powiedziała, zmieniając temat. - Podoba mi się pomysł, by

zatrzymać na zimę kawałek ukwieconej łąki.

- Moja mama właśnie dlatego kazała ją postawić - odparł William wzruszony, że Ida

to dostrzegła. Maja także od razu uchwyciła ów zamysł i zachwyciła się nim. Przed Mają nikt

nie zwrócił na to uwagi. Może dlatego, że ludzie z wyższych sfer, z którymi wówczas

obcował, nazbyt często stykali się z przepychem i mieli przez to stępioną wrażliwość.

- Mama po prostu chciała mieć ogród także zimą - wyjaśnił William. - Im jestem

starszy, tym bardziej ją rozumiem.

- Pójdę sobie tam teraz na chwilę - oznajmiła Ida. - Ale tym razem ubiorę się ciepło.

Chcę zobaczyć to miejsce, tak jak widziałam je w moich snach. Sedolf wspominał coś o tym?

William pokiwał głową.

- Te sny są częścią czegoś, co akceptuję, choć nie w pełni rozumiem. Przywykliśmy,

ż

e w naszej rodzinie każdy jest obdarzony jakimiś niezwykłymi zdolnościami. Takie

dziedzictwo pozostawiła nam nasza matka, Raija.

Ida ubrała się i wyszła po cichu, jakby potajemnie. Była czarująca, ale nawet w

połowie nie tak intrygująca jak jego Maja.

Ida zaglądała już do altany razem z Mają i Anjo. Ujrzała wówczas pomieszczenie

częściowo tylko przeszklone, zupełnie inne niż to, które pojawiało się w jej śnie. Teraz, kiedy

przyszła tu sama, odniosła zupełnie inne wrażenie. Na nowo ożył w niej ów tajemniczy

nastrój ze snu. Magia, piękno.

Usiadła na wąskiej, wyłożonej poduszkami drewnianej ławie umieszczonej we

wnętrzu altany dookoła pod ścianą. Dotknęła palcami szyby i chuchnęła. Szkło zaparowało,

osłabiając barwy malowideł.

Nachuchała ponownie na kwiaty i przyglądała im się uważnie, mimowolnie

wyobrażając sobie ukwieconą łąkę oglądaną przez łzy.

Z niezrozumiałych dla siebie powodów nie mogła oderwać oczu od barwnych

malowideł na szkle. Tak jakby należały do jej snu, którego nadal nie potrafiła w pełni

zrozumieć.

Ptak miał jej wskazać drogę do prawdy.

Teraz już ją znała.

Ale nadal czuła w sercu ból i jakiś niedosyt. Przepełniona wielkim niepokojem, cofała

się do snu, żeby w nim szukać wyjaśnienia.

W altanie panował chłód.

Dla ptaka jest tutaj za zimno, pomyślała, ale zaraz ofuknęła się w duchu. Rozsądek,

jakim była obdarzona, podpowiadał jej przecież już dawno, że nie ma żadnego prawdziwego

ptaka.

Chodziło o symbol.

Nie jest głupia. Ten ptak miał w sobie tyle życia i tyleż siły, co figury namalowane

przez szamana na bębnie czerwoną farbą z kory olszyny.

To był ptak ze snu, ptak Mikkala, ptak Ailo i po części jej.

Znak miłości silniejszej niż śmierć. Symbol uczucia, które być może zawiodła.

Ale przecież Ailo nigdy by nie wymagał od niej, żeby żyła samotnie. Ona zresztą

także nie wymagałaby tego od niego.

Tutaj na wyspie obudziły się w niej wyrzuty sumienia, że tak bardzo kocha Sedolfa.

Gwałtownie ożyły wspomnienia. Czuła się nieswojo, że nie pozostała w żałobie, by nadal

boleć po stracie męża.

Nie chciała się tak czuć. Sedolf był wart tego, by go kochała. Był wart więcej niż to,

co mu ofiarowała. Sedolf był dla niej wszystkim.

Ida siedziała wśród zatopionych w szkle kwiatów, pośród szklanej łąki. W samym

ś

rodku zimy kwitły kwiaty, zupełnie jak w lecie. Tu, w szklanym domku ze swojego snu,

nabrała w pełni przekonania, że kocha tylko Sedolfa i on jest jej prawdziwym, właściwym

mężem.

Powoli zaczynała być gotowa, by ostatecznie pogrzebać Ailo.

W końcu.

Musiała przybyć tutaj, żeby się z tym uporać. Trzeba było na nowo rozerwać rany i

pozwolić im krwawić. Rzeczywiście, konieczne było poczuć ból.

Z zachodu wieje lekki wiatr, pomyślała. To będzie cudowny, słoneczny dzień. Anjo

ma rację, tutejszy krajobraz także jest piękny. Przypomina rozległe, wielkie pole. Daje

uczucie przynależności, mimo że człowiek wśród owego bezkresu czuje się całkiem mały.

Ale czasami dobrze, by mu o tym przypomnieć.

Ida trochę zmarzła. O tej porze roku altana nie nadawała się na miejsce zbyt długich

rozmyślań, pozwalała jednak popatrzeć na odrobinę piękna w samym środku zimy. Latem zaś

z pewnością stanowiła wspaniałą oprawę wzruszających przeżyć.

Wstała, ale otulając się szczelniej peleryną, niechcący strąciła z ławki kilka poduszek.

Nie mogła nie zauważyć papierowych arkuszy, które wraz z poduszkami spadły na

ziemię.

Ida zapomniała o tym, że przemarzła. Osunęła się z powrotem na ławę i pochyliła się

nad arkuszami, nie mogąc oderwać od nich wzroku.

Nie znalazły się tu przypadkowo. Ktoś je tu położył dla kogoś, kto często bywał w

pawilonie. Dla kogoś, kto także cenił sobie barwy lata podczas mroźnej zimy.

Dla Mai.

Trzy rysunki...

Szkice węglem na kremowym kartonie. Gdzieniegdzie mocne, grube linie, całe

płaszczyzny pokryte czernią, gdzieniegdzie znów jasne, delikatne kreski, łagodne i cienkie,

ledwie widoczne muśnięcia.

Trójka bawiących się na śniegu chłopców. Uśmiechnięte buzie. Rozpoznała je aż

nazbyt wyraźnie.

Trzy kobiety na tle plaży, którą poprzedniego dnia zobaczyła po raz pierwszy. Trzy

kobiety, które także bez trudu rozpoznała: Anjo pod rękę z Mają, której zaokrąglone kształty

widoczne były nawet pod peleryną. I ona, Ida, trochę dalej, z boku. Kaptur spadł jej z głowy.

Artysta uchwycił ją w momencie, gdy kręciła się w kółko. Niesforny lok opadł jej na oczy, a

usta rozchyliły się w uśmiechu.

Ida pamiętała tę chwilę. Swój śmiech, Anjo i Maję. Dokładnie tak jak na rysunku.

Na ostatnim kartonie zobaczyła swoją twarz wykrzywioną w bólu, zalaną łzami.

Włosy ciasno uczesane, z grzywką jak zwykle opadającą jej na czoło tuż nad brwiami.

Twarz wyrażającą rozpacz.

Ida pośpiesznie złożyła szkice i zwinęła je w ciasny rulon, ale nie stały się przez to ani

trochę mniej groźne.

Ktoś ich obserwował poprzedniego dnia. Zresztą przez cały czas pobytu na wyspie

miała jakieś takie niejasne przeczucie. Nie chciała o tym z nikim mówić. Poza tym póki nie

przebywała sama, nie miało to większego znaczenia.

Ale okazuje się, że niczego sobie nie wmówiła.

Nagle poczuła się też bardziej pewna siebie. Odważyła się zaufać własnym

przeczuciom.

Jej portret przeraził ją. Nieznana dłoń uwieczniła na papierze jej uczucia, nie widząc

ich przecież. Przestraszyła się, że ktoś potrafił dogłębnie wyrazić jej rozpacz. Ale nie chciała

o tym myśleć. Bardziej bowiem przestraszyła się czegoś innego. To nie zły sen obudził ją w

nocy. Nie przesłyszała się, jak sugerował Sedolf i jak usiłowała jej wmówić Maja.

Ktoś wszedł nocą do pałacu i zajrzał do pokoju Mikkala.

Jak Maja mogła do tego dopuścić? Przecież jest jej siostrą. Pod wieloma względami

stały się teraz sobie bliższe niż kiedykolwiek.

Poczuła zamęt w głowie.

Ida za nic w świecie nie dopuszczała do siebie myśli, że Maja chciałaby ją skrzywdzić.

Ale szkice były niczym cios wymierzony prosto w serce. Sprawiły, że zwątpiła także w Maję.

Mogła ufać jedynie sobie i Sedolfowi.

Na tej wyspie coś się działo, coś poza nimi. Dreszcz przeszedł jej po plecach, kiedy

uświadomiła sobie, że nie może być pewna nawet Knuta ani Anjo. Sprawiło jej to dotkliwy

ból. Silniejszy niż to, że nie może ufać Mai.

Co do Williama, zupełnie straciła orientację. Zirytowało ją to. Rankiem okazał się

godnym zaufania mężczyzną, bezgranicznie mu wierzyła.

Pewnie z powodu jego niekwestionowanego uroku, pomyślała z goryczą. Nadal łatwo

mnie omamić uśmiechem i oryginalną urodą.

Zacisnęła zęby i powiedziała do siebie, że nie ma odwagi zaufać nawet Williamowi.

W tej sytuacji z łatwością podjęła decyzję o powrocie do domu, i to jak najszybciej.

Trudno, że zima. Zresztą wielu ludzi teraz wędruje. A po zamarzniętym śniegu szybciej dotrą

do Skibom, niż gdyby mieli ruszyć wraz z wiosennymi roztopami.

I niech się Knut roztkliwia, powtarzając o radości ze spotkania i o miłości panującej

wśród rodzeństwa.

Pod peleryną Ida przyciskała mocno do piersi rulon.

Nikomu nie pokaże szkiców. Nawet Sedolfowi.

Bała się.

Ale nie da tego po sobie poznać.

10

Anna Kajsa nie spała tej nocy. Słyszała, że Ailo krążył po domu, nie mogąc sobie

znaleźć miejsca, a potem w ogóle gdzieś wyszedł. Udawała, że śpi, żeby mu nie utrudniać.

Uniknął w ten sposób tłumaczenia się przed nią.

Czuwała, póki nie wrócił. Ale on i wtedy się nie położył. Udał się wprost do swojej

pracowni i nie zważając, że hałasuje, przystąpił do pracy.

Anna Kajsa nie podejrzewała, że Ailo chce ją zranić. Był zbyt dobry, nie skrzywdziłby

nikogo. Coś jednak go dręczyło, coś, do czego ona nie miała przystępu.

Po odgłosach dochodzących z pracowni poznała, że przygotowuje formę na odlew.

Już kiedyś zrobił dla Mai wisiorek w kształcie ptaszka, a dla niej bratka. Nie miała

wątpliwości, że teraz powstaje ptak z rozpostartymi skrzydłami.

Nigdy nie rozumiała, dlaczego właśnie ptak stal się jego ulubionym motywem.

Dopiero kiedy zobaczyła Idę... Brwi wygięte jak ptasie skrzydła wyjaśniły jej wszystko.

Ida była taka piękna, że Annie Kajsie aż zbierało się na płacz. Sama nie była brzydka,

ale w żaden sposób nie mogła konkurować z porażającą urodą Idy.

Wiedziała, że nie potrafiłaby walczyć wszelkimi środkami o względy Ailo, a w tej

sytuacji lepiej było od razu się wycofać.

Pragnęła Ailo, miał takie łagodne dłonie. Dłonie, które niczego od niej nie żądały.

Pocieszały jedynie, wspierały i ogrzewały. Ale nie były zachłanne.

Ailo wyznał jej kiedyś, że chyba nie jest już zdolny kochać się z kobietą. Ostatnio, gdy

trzymał kobietę w ramionach, czuł jedynie złość i pogardę.

„Ciebie nie chcę upokorzyć”, powiedział.

Użył słów, jakie chciała usłyszeć. I wierzyła mu, póki na własne oczy nie zobaczyła

Idy.

Zrozumiała wówczas tęsknotę, którą ukrył głęboko, samemu nie zdając sobie sprawy,

jak bardzo jest nadal silna. Serce krwawiło mu z rozdartych na nowo ran.

Anna Kajsa kochała Ailo takiego, jakim był. Wiedziała, czego się po nim spodziewać.

On zresztą podobnie. Rozumiał, że Anna Kajsa prędzej umrze, aniżeli zechce począć nowe

ż

ycie. Nie urodzi mu syna ani córki. Zresztą on tego od niej wcale nie żądał, rozumiejąc tę

mroczną stronę jej przeszłości, do której ona sama lękała się wracać.

Wstała, ubrała się i umyła. Ale nie miała ochoty nic jeść. Dziś znowu nie. Jej

organizm przywykł obywać się bez jedzenia. Kiedyś zdarzało jej się głodować wiele dni pod

rząd. Potrafiła zamknąć się na własne najbardziej elementarne potrzeby.

Przestraszona otworzyła drzwi do pracowni Ailo, do której nie wolno jej było

zaglądać.

Ailo rzeźbił w drewnie. Oczy miał podkrążone, włosy sterczały mu na wszystkie

strony.

Jak zawsze na jego widok poczuła zalewającą ją falę ciepła. Przestraszyła się, że

mogłaby go stracić. Miała ochotę go dotknąć, pogłaskać po pomarszczonej twarzy, żeby

zrozumiał, że chce być przy nim, ale zabrakło jej odwagi.

- Zaharujesz się na śmierć, Ailo! - odezwała się tylko, pozostając przy drzwiach.

Nie odpowiedział.

Z daleka nie widziała dokładnie, co rzeźbi, ale sądząc po wielkości, nie była to

ozdoba. Poczuła ulgę. Może to głupie z jej strony, ale ucieszyło ją, że Ailo nie robi ozdób dla

Idy, mimo że myśli ma zaprzątnięte jej osobą.

- Zdaje się, że i ty niewiele spałaś, prawda? - odezwał się, odkładając nóż i drewno.

Odsunął się trochę, aby zrobić jej miejsce obok siebie, i patrząc w jej duże pytające

oczy, pokiwał lekko głową.

Anna Kajsa, przestraszona, przysiadła na samym brzeżku ławy. Bała się nawet głębiej

odetchnąć. Naciskając klamkę, spodziewała się, że Ailo zerwie się rozgniewany i wypędzi ją

z pracowni, a on tymczasem poprosił, by usiadła, i objął ramieniem. Nie był nachalny, raczej

zmęczony i zrezygnowany. Westchnął żałośnie i tak smutno, że Annie Kajsie ze współczucia

nad nim zebrało się na płacz.

- Co z nami będzie, Anno Kajso? - odezwał się. - Marny ze mnie mąż. Kiedy widzę,

jak cię krzywdzę, ogarnia mnie przerażenie. Chyba nigdy nie opowiadałem ci o moich

rodzicach. Wspominałem tylko o tym, jak silne uczucie łączyło mojego ojca z Raiją. Nie

mówiłem jednak, że moja mama także go bardzo kochała, a on nie potrafił tego odwzajemnić.

Teraz, gdy obserwuję siebie, znów przypomina mi się ojciec.

I tak w brzasku wschodzącego dnia Ailo opowiedział Annie Kajsie o swoich

rodzicach, o tym, jak jako mały chłopiec, rozdarty między dwojgiem dorosłych, żadnego nie

miał odwagi obdarzyć w pełni miłością.

- Dopiero Raiję pokochałem tak, jak powinienem był kochać Siggę. Raija troszczyła

się o mnie bezwarunkowo, nie musiałem się starać, by zasłużyć na jej miłość. Po prostu

akceptowała mnie takim, jakim byłem. Ją pierwszą, poza moją babką, odważyłem się

obdarzyć uczuciem. Tata też mnie na swój sposób kochał, ale zawsze miałem poczucie, że nie

do końca spełniam jego oczekiwania. Dlatego przyrzekłem sobie, że kiedy sam zostanę

ojcem, obdarzę swoje dzieci bezgraniczną miłością i będę z nimi rozmawiał...

Ailo oparł się głową o jej głowę. Anna Kajsa zalękniona zrazu, że będzie jej czynił

wyrzuty, uspokoiła się, gdy Ailo cofnął się wspomnieniami do czasów, kiedy jeszcze nie byli

razem.

- Pokochałem Idę równie silnym uczuciem. Cóż to była za miłość! Zobaczyłem w niej

kobietę, zobaczyłem matkę moich dzieci. I chyba tylko do tego momentu sięgała moja

wyobraźnia - dodał z goryczą. - Bo dzieci, które powinny mówić do mnie: „tato”, nigdy mnie

nawet nie zobaczą.

- Byłeś w pałacu? Poszedłeś tam nocą, żeby popatrzeć na swojego synka? - olśniło

Annę Kajsę.

Ailo pokiwał głową.

- Widziałem ich wczoraj na spacerze. Ale mi to nie wystarczyło. Nie wiem, jak w

ogóle mogłem sobie wyobrażać, że zadowoli mnie obserwowanie dziecka na odległość.

Zapragnąłem ze wszystkich sił zobaczyć jego twarz z bliska. Musiałem go dotknąć. On jest

mój, to ciało z mojego ciała, Anno Kajso! Trudno w ogóle opisać, jak silne to uczucie.

- Przyrzekłeś... Ailo rozpłakał się wtulony w jej włosy, uczepiony kurczowo jej

ramion, ale Anna Kajsa nawet nie jęknęła, by się

poskarżyć. Nagle ona stała się

opoką. Ailo

jej potrzebował, u niej szukał wsparcia i pociechy. Jak dobrze było coś dla niego znaczyć.

Być dla niego kimś ważnym! Anna Kajsa poczuła wdzięczność do losu.

- Przyrzekłem, wiem, co przyrzekłem... - szlochał. - Miałem się trzymać się z daleka.

Ale to mnie zabija.

Jego płacz z wolna zmienił się w bezgłośny szloch, a w oczach zabrakło łez. Tylko

ciałem wstrząsały konwulsje. Nie przestając jej obejmować, mówił, zniżając głos do szeptu:

- Stałem w ciemnym pokoju przy jego łóżeczku, mimo że nie miałem prawa tam być i

patrzeć na niego. Nie miałem prawa dotknąć tego dziecka, które śmieje się tak samo jak ja w

dzieciństwie. Nie miałem prawa pogłaskać go po włosach, choć jego grzywka jest równie

niesforna jak moja. Nigdy nie wezmę go za rękę. Potrafisz pojąć mój ból, Anno? Nie miałem

pojęcia, że dotknie mnie tak głęboko. Zdawało mi się, że jestem silny i potrafię temu podołać,

ale to mnie przerosło. Okazuje się, że nie miałem pojęcia, jakie uczucia wzbudza w człowieku

jego własne dziecko, krew z jego krwi...

- A co z nią? - zapytała ostrożnie Anna Kajsa, czując się nieco dziwnie, że przypomina

mu o Idzie. Niepojęte, że do tej pory w ogóle jej nie wspomniał.

- Z Idą? - zapytał Ailo szczerze zdumiony. W jego spojrzeniu nie tkwił nawet cień

fałszu. - Ida jest dla mnie nieosiągalna - odpowiedział po chwili zamyślony, ale bez

zniecierpliwienia w głosie. Długo szukał właściwego słowa, które oddawałoby to, co czuł. -

Kiedy zobaczyłem ją wczoraj, przeżyłem wstrząs - przyznał. - Poczułem się jak balon, z

którego uszło całe powietrze, jak ryba rzucona na ląd. Ale jakoś to przełknąłem. Dla niej

umarłem. Przybyła tu, żeby uporać się ze wspomnieniami i ostatecznie pożegnać się ze mną. I

chyba tak się stało. Ja mam ciebie, Ida ma Sedolfa. Dla siebie jesteśmy nieosiągalni.

Właśnie to chciała Anna Kajsa wiedzieć.

- Omal nie zostałem przyłapany na gorącym uczynku - mówił dalej. - Ida słyszała, że

ktoś zaglądał do Mikkala, i narobiła rabanu. Maja strasznie mnie zrugała, gdy już ją

uspokoiła.

Anna Kajsa przysłuchiwała się opowieści Ailo, zastanawiając się w duchu, czy

potrafiłaby polubić Idę. Właściwie lękała się kobiet takich jak ona: urodziwych, zmysłowych,

pociągających. Będących całkowitym jej przeciwieństwem.

Postanowiła jednak, że jeszcze tego dnia uda się do pałacu.

Co prawda nadal trochę się bala, uznała jednak, że musi bliżej poznać pierwszą żonę

Ailo, by się przekonać, jaka jest naprawdę. Czuła, że to jej obowiązek, skoro właśnie ona,

Anna Kajsa, jest mu teraz najbliższa. A przez pryzmat wspomnień Ailo nie mogła wyraźnie

dojrzeć prawdziwej Idy.

Ailo nie przestawał mówić. Wyrzucił z siebie cały ból, tęsknoty i marzenia, które, jak

sądził, runęły w gruzy, kiedy stał się mężczyzną w masce.

Słuchała go i gromadziła chciwie jego słowa, tak jak dzieci gromadzą piękne kamienie

i rzadkie okazy muszelek.

Dopiero przed samym południem pozwolił jej odejść. Ale najpierw ujął w dłonie jej

twarz, a kiedy pocałował ją leciutko w usta, Anna Kajsa aż się zapłoniła. Pocałunek był

delikatny, niemal braterski, pełen szacunku. Tak nikt prócz niego jej nie całował.

Tylko w jego oczach kryło się takie oddanie. Tak jakby ona, nic nie warta Anna Kajsa,

zrodzona w grzechu, bękart pozbawiony wszelkich praw, była doskonałym dziełem Stwórcy.

- Jesteś aniołem, brakuje ci tylko aureoli, Anno Kajso! Jak ty ze mną wytrzymujesz?

- Kocham ciebie - odparła po prostu. Ailo uścisnął ją. Jego uściski nie mogły jej

skrzywdzić. Ailo był nawet mniej groźny niż William, jej przyrodni brat, któremu jako

pierwszemu mężczyźnie zaufała.

Zapędziła go do łóżka, widząc, że głowa opada mu ze zmęczenia. Zasnął, nim zdążyła

rozwiązać mu tasiemki u kumagów. Przykryła go i rozczulona pocałowała pokryte bliznami

policzki, przyrzekając sobie w duchu, że nigdy go nie zrani.

Potem wyszła na dwór i podążyła wydeptanymi ścieżkami do pałacu.

Ida schowała rysunki na dnie szuflady w dużej komodzie, która stała w ich pokoju.

Dokładnie przykryła je ubraniami, żeby nawet Sedolf ich nie zauważył. Czuła się tak, jakby

zatrzasnęły się jakieś drzwi w jej sercu. Może Sedolf pomógłby jej w tej ciężkiej chwili, ale

nie była gotowa na razie dzielić z nim bólu.

Bezmyślnie wpatrywała się w lampę, gdy nagle zaintrygowała ją jej rzeźbiona

podstawa. Zdjęła szklany klosz i pogładziła zdobienia. Długo się przyglądała motywom

kwiatów i ptaków. Potem założyła z powrotem klosz i wytarła z palców sadzę. Upewniwszy

się raz jeszcze, czy nikt nie zauważy rysunków, siadła na brzegu łóżka straszliwie zagubiona.

Mężczyźni udali się na stały ląd i zabrali ze sobą chłopców. Bergfors zdjął Sedolfowi

opatrunek z głowy. Rana zagoiła się już prawie, a gdy Sedolf zaczesał włosy na prawo, w

ogóle nie było jej widać. Zresztą sam powtarzał, że nic już go nie boli. Ale co do tego Ida nie

była do końca przekonana. Sedolf zawsze udawał chojraka i nie lubił przyznawać się do

słabości. Teraz też chyba zanadto się forsował.

Ida cieszyła się, że Sedolf zabrał Mikkala, bo niepokój, jaki odczuła w nocy, nadal w

niej tkwił, i to bardziej, niż miała odwagę okazać.

Zeszła po schodach, odruchowo stawiając stopy w miejscach, gdzie najmniej

skrzypiało.

W odpowiednim obuwiu mogłaby się poruszać jeszcze ciszej.

Jedna myśl nie dawała jej spokoju. Ida odsuwała ją, ale ona natrętnie powracała.

Z dużego salonu dolatywały głosy. Ida stanęła pod drzwiami i usłyszała, jak Anjo

przemawia łagodnie do małej Aili. Uśmiechnęła się, gdy Anjo zanuciła kołysankę, jedną z

tych, które Reijo śpiewał im w dzieciństwie. Ida nadal ją pamiętała słowo w słowo.

Zresztą tę samą kołysankę śpiewała także Mikkalowi i małej Raiji....

Wzruszyło ją, że Anjo i Knut nazwali córeczkę imieniem upamiętniającym Ailo. Ona

sama nie przekazała dalej jego imienia. Miała z tego powodu wyrzuty sumienia, ale zdawała

sobie sprawę, że nie byłaby w stanie mieć nowego Ailo. Aby móc żyć, musiała odsunąć go na

dystans.

Nikt z tego powodu nie miał prawa jej potępiać.

Nikt...

Ida nie zajrzała do Anjo. Udała się wprost do niewielkiego, skromniej urządzonego

pokoju, który William ze śmiechem nazwał własnym salonem. Idzie zależało na tym, by

dokładnie obejrzeć dwa świeczniki i paterę, które widziała już wcześniej.

Zamknęła za sobą drzwi, jakby zamierzała zrobić coś nagannego. Zależało jej jednak,

ż

eby nie zauważył jej tu któryś z domowników i nie zorientował się, jakimi ścieżkami

podążają jej myśli. Chwilami nachodziła ją obawa, że pogrąża się w szaleństwie. Przypo-

minało to próbę przejścia suchą stopą przez nieznane grzęzawisko.

Pozłacana patera stała na stole przy dużym lustrze. Co wieczór napełniano ją różnymi

przysmakami: orzechami, kandyzowanymi owocami, słodyczami, jakich nad fiordem nikt

nawet na oczy nie widział.

Ida przez moment zapragnęła, by wszyscy ci, którzy tak naśmiewali się z Mai, wróżąc,

ż

e zdziwaczeje samotna w chacie nad rzeką, mogli ją teraz zobaczyć. Może byłaby to dla nich

dobra nauczka, że nie należy tłamsić kogoś tylko dlatego, że różni się od innych. Że czasem

lepiej trzymać język za zębami.

Takie i inne myśli kłębiły się jej w głowie, tak naprawdę usiłując zagłuszyć w niej to,

co bolało najbardziej. Ściskało ją w żołądku, jakby tam miała lodowaty i ciężki kamień.

Wzięła do ręki paterę. Na błyszczącej powierzchni pozostały ślady palców. Pomyślała,

ż

e będzie musiała ją wypolerować, żeby czasami ktoś ze służby nie został zganiony za to, że

nie dopilnował swoich obowiązków.

Patera była ciężka i zimna.

Ale oczywiście nie dlatego myśli Idy stały się chłodne i logiczne.

Chodziło o zdobienia.

Widziała je wcześniej, ale patrzyła na nie bezmyślnie. Dopiero teraz przyjrzała się

dokładniej kwiatkom moroszki splecionym z listkami dębika. Wystającym liściom szczawiu i

kłującym liściom ostrożenia. Pulchnym ukwapom obok górskich fiołków i tłustoszy na

cienkich łodyżkach, które u dołu były zakończone ułożonymi gwiaździście listkami.

Drobnym kwiatkom świetlika i przetacznika kwitnącym skromnie w jej rodzimych górach.

Ida odstawiła paterę i wzięła do ręki świeczniki ozdobione także motywami

roślinnymi: wrzośćce i mącznice, dereń i listki górskiej brzozy, i znowu liście dębika...

A na samej górze, zarówno na paterze, jak i na świecznikach, jak na klarownym niebie

unosiły się ptaki na rozpostartych skrzydłach.

Nie miała pojęcia, jak długo stała ze świecznikiem przytulonym do piersi.

Znalazła się na środku grzęzawiska i nie miała pojęcia, czy w ogóle chce się stamtąd

wydostać. Akurat w tym momencie najlepiej byłoby dać się pochłonąć i unicestwić.

Zniknąć...

Ida napotkała swoje odbicie w lustrze. Staranne uczesanie zajęło jej sporo czasu.

Ciasno zaplotła warkocze i upięła je wokół głowy niczym wianek. Fryzura była pracochłonna,

zwłaszcza przy takich długich włosach. Ida wyglądała w niej pięknie, ale czesała się tak tylko

w niedzielę.

Dziś, choć wypadał zwykły, a nie świąteczny dzień, chciała wyglądać równie pięknie.

Musiała poza tym zająć czymś ręce i uspokoić myśli.

Widziała w lustrze swoją bladą twarz. Kiedy była młodsza, szczypała się w policzki,

by nabrały kolorów. Dorosła Ida tego nie robiła. Wargi jej zadrżały, ale z oczu nie popłynęły

łzy. Tyle się napłakała, że już ich zabrakło.

Ida uciekła spojrzeniem. Nie chciała widzieć tego, co odbijało się w jej oczach.

Co innego przelotna myśl ukryta natychmiast głęboko w świadomości, a co innego

pewność wyzierająca z oczu.

Lustro jest groźnym elementem wyposażenia domu.

Ida wypolerowała świeczniki rękawem sukni, a do patery użyła brzegu spódnicy.

Odstawiła je z powrotem na miejsce, by nikt się nie domyślił, że były ruszane, a sama osunęła

się ciężko na krzesło. Podkurczyła nogi, zdjąwszy z nóg trzewiki, żeby ostrym obcasem nie

poniszczyć halki i strojnej sukni.

Reijo rozpoznałby w niej natychmiast młodziutką dziewczynę, która latem do późna

przesiadywała w kuchni na lawie i usadowiona w kącie, obejmowała rękoma podkurczone

kolana...

Reijo na pewno siadłby obok i pogłaskał ją po głowie swoimi silnymi dłońmi,

dającymi poczucie bezpieczeństwa.

Zatroskany ojciec, na którego w każdej sytuacji mogła liczyć, czekałby cierpliwie.

W końcu przerwałaby milczenie i opowiedziała mu, co ją gnębi.

Ida nie pamiętała, by ojciec kiedykolwiek zmuszał ją, by mówiła więcej niż chciała.

Nigdy nie domagał się, by odkryła przed nim coś poza tymi leżącymi jej na sercu

tajemnicami, które gotowa była przed nim odsłonić.

Ida zatęskniła za ojcem, bo czuła się teraz równie skrzywdzona i rozżalona, jak kiedyś

jako młoda dziewczyna. Rany na nowo się otworzyły i krwawiły obficie.

Boże, jak bardzo tęskniła za ojcem!

Ale Reijo pozostał nad fiordem w swojej Ruiji. Reijo był w domu daleko stąd.

Tym razem nie nakłoni jej do zwierzeń. Tym razem Ida nie odsłoni przed nim swojego

serca. Tym razem może liczyć tylko na siebie.

Serce jej krwawiło, ale oczy pozostały suche.

Ida nie miała wątpliwości, że złoty ptak jeszcze raz rozłoży skrzydła. Nieprawda, że

już odfrunął. Przybędzie i znów popatrzy na nią okrągłymi, czarnymi jak węgiel oczami.

I tym razem Ida podąży za nim na jawie.

Wiedziała.

Czekała.

11

Anna Kajsa weszła przez kuchnię tą samą drogą, którą Ailo dostał się nocą do pałacu.

Wydawało jej się, że tak powinna uczynić.

W holu zatrzymała się, jakby się ociągając, ale zaraz popchnęła drzwi do salonu.

Anjo, która właśnie usypiała małą Ailę, pokazała na migi, że Maja nie czuła się najlepiej i

położyła się. Anna Kajsa skinęła głową na znak, że rozumie, i zamknęła salon.

Sprawdziła pokój Williama.

Kiedy weszła do środka, Ida spojrzała na nią, a w jej głowie pojawiła się jedna jedyna

myśl. Wypełniła ją całą i sprawiła, że ogarnął ją lodowaty chłód. W żołądku nadal czuła

kamień.

- Nie wiedziałam, że to ty jesteś złotym ptakiem - wyszeptała do Anny Kajsy, która

oparła się o framugę, nie wchodząc głębiej. Zauważyła, że ma podkrążone oczy. Ida

przypomniała sobie dzień przyjazdu i zrozumiała, dlaczego Anna Kajsa tak długo jej się

przyglądała przy powitaniu.

Tym razem jednak przyrodnia siostra Williama nie czuła się gorsza.

Co prawda, uroda Idy nie podlegała dyskusji. Nawet teraz, kiedy z jej twarzy

wyzierała przeraźliwa samotność, pierwsza żona Ailo wyglądała pięknie. Anna Kajsa jednak

nabrała pewności, że Ailo pokochał tę kobietę nie dla jej urody, i przyszło jej na myśl, że

właściwie powinno je bardzo wiele łączyć. Coś więcej niż miłość do Ailo.

- Niedobrze jest budować życie na kłamstwie - odezwała się cicho. - Nawet jeśli

zrodziło się z chęci oszczędzenia komuś bólu.

Ida przytaknęła.

- Przyszłam, żeby cię poprosić, abyś poszła ze mną. Nie chcę cię zmuszać. Po prostu

proszę. Do ciebie należy wybór.

Zamilkła i bez lęku uchwyciła wzrok Idy.

- Wybór należy do ciebie. Wiesz, co odnajdziesz - dodała mocniejszym głosem.

Jej głos niósł ku nadziei niczym rozpostarte ptasie skrzydła.

Ida skinęła głową i wstała pośpiesznie.

- Muszę się ubrać - rzuciła i dodała: - Nikt nas nie może zobaczyć.

- Będę czekała przy altanie - powiedziała Anna Kajsa i zniknęła równie cicho, jak się

pojawiła.

Nigdy nie robiła wokół siebie zamieszania.

Ida wyszła na dwór z gołą głową, nie zdążyła zawiązać szala, zapomniała rękawic.

Wszystko było jak we śnie. Zima wokół, na bladobłękitnym niebie słońce, a

podświetlone szyby altany pokryte kwiatami wywoływały złudzenie lata. Kwiaty na szkle -

dzieło rąk człowieka.

Ida mimowolnie popatrzyła w górę, ale nie dostrzegła lśniących w słońcu piór, choć

gdzieś w oddali rozlegało się chrapliwe krakanie kruka.

Może fruwał tylko w jej wyobraźni?

Ida podążała przez las śladem Anny Kajsy. Wiedziała, że celem jest kamienny dom,

ale gdyby spacerowała sama, zapewne zagubiłaby się wśród tych wąskich ścieżek.

Znalezione w altanie szkice pozwoliły Idzie dopasować wszystkie części układanki.

Nikt nie narysowałby tak wiernie jej pogrążonej w rozpaczy twarzy, gdyby nie widział

jej płaczącej.

Maja nadal nosiła na szyi złoty wisiorek w kształcie ptaka.

Lampa, świeczniki, patera... wytworzone ręką nieznanego artysty. Zdobione

motywami delikatnych roślin z odległej północnej tundry. Ptaki unoszące się dumnie na

skrzydłach, przypominających kształtem brwi.

I ta nocna wizyta.

Tylko jeden człowiek mógł zakraść się nocą do pokoju, w którym spał Mikkal. Tylko

jeden mógł odczuwać równie palącą ciekawość.

To odkrycie sprawiło jej ból, choć wyjaśniało wszystkie ukradkowe spojrzenia

wymieniane na jej oczach, urywane zdania i nagłe milczenie. Wyjaśniało wreszcie, dlaczego

wyczuwała fałsz w opowiedzianych jej historiach.

Ta myśl niemal rozrywała ją na strzępy.

Anna Kajsa otworzyła drzwi i puściła Idę przodem do środka.

Ida od razu poczuła jego zapach. Z wrażenia uchwyciła się stołu, żeby nie upaść.

Rozejrzała się po niewielkim pomieszczeniu, przytulnym pomimo szarych

kamiennych ścian. Na otwartym palenisku palił się ogień.

Anna Kajsa zdjęła wierzchnie ubranie, powiesiła je i założyła fartuch.

Przez chwilę stały w milczeniu i patrzyły na siebie. Dwie kobiety, obie - żony Ailo.

Wreszcie Anna Kajsa skinęła w stronę drzwi.

- Nie wejdę tam z tobą - oznajmiła. - Nie mogę.

- Kochasz go?

Ida zdawała sobie sprawę, że pytanie jest zbędne. Bo to, co uczyniła ta dziewczyna,

dowodziło bardziej niż jakiekolwiek słowa, że kocha go nad życie. Żeby zdobyć się na taki

gest, trzeba wielkiej miłości.

Ale Anna Kajsa odpowiedziała z powagą:

- Tak, kocham go, choć nigdy nie widziałam go innym niż jest teraz. Chcę cię

uprzedzić, że on nie wygląda tak jak kiedyś. Musiał być bardzo przystojny! Zresztą nadal jest

piękny, ale w środku. Nie wygląda jednak tak samo. Mówię ci to po to, żebyś nie doznała

zbyt wielkiego szoku.

- A więc to wszystko, co mi opowiadano, nie było kłamstwem?

Anna Kajsa ze smutkiem pokręciła głową.

- Skłamali tylko, że umarł, ponieważ ich o to prosił. Zrobili to dla niego. Ja także

uczyniłabym to samo, gdybym wierzyła, że naprawdę tego chce.

Więcej nic nie dodała.

Ida musiała zobaczyć sama.

Ida nie mogła oprzeć się wrażeniu, że złoty ptak przysiadł na dachu domu i obserwuje

ją swymi mądrymi, bystrymi oczami. Była niemal pewna, że jeśli nie znajdzie w sobie dość

siły, by otworzyć dzielące ją od Ailo drzwi, usłyszy krakanie brzmiące jak chrapliwy śmiech.

Weszła do niewielkiego pomieszczenia o kamiennych ścianach. Zasunięte do połowy

zasłonki zakrywały małe okno. Masywne łoże z ciemnego drewna wydawało się

nieproporcjonalnie duże. Obok stała komoda i piec, w którym rozlegał się lekki trzask.

Ida stanęła w nogach łóżka i uczepiła się drewnianego oparcia tak mocno, że aż

zabolały ją dłonie.

A więc to prawda. Ailo wstał z martwych dla niej. Niewielu żonom zapewne dane jest

przeżyć taką chwilę.

Czas się zatrzymał.

Patrzyła na niego, ale choć serce rozrywał jej szloch, ani jedna łza nie spłynęła jej po

policzku. Poznała go, cokolwiek by się stało, zawsze by go poznała.

Przyglądała mu się w milczeniu, ale pewnie jej spojrzenie go zbudziło. Podniósł

dłonie do twarzy, przetarł oczy, a gdy je otworzył i zobaczył Idę, odezwał się dźwięcznym

głosem:

- To chyba było nieuniknione. A więc to nie sen. Nie rozprysnęła się w drobny

maczek.

Usiadł.

Ida nadal stała w tym samym miejscu, zaciskając dłonie na oparciu łóżka. Ailo

pomyślał, że ślady jej palców zostawią odcisk w drewnie.

Patrzyła szeroko otwartymi oczami. Zauważył, że wokół nich pojawiła się drobna

siateczka zmarszczek. Uroczych. Zapewne miał swój duży udział w ich powstaniu. Uczesała

się tak, jak zwykle czesała się na niedzielę. Chyba nie obcinała włosów przez cały ten czas,

bo urosły jej na tyle, że przybył jeszcze jeden zapleciony zwój wokół głowy. Dziwne, jak

dobrze pamięta się takie drobiazgi.

- Tak się cieszę, że żyjesz!

Takie były pierwsze słowa Idy.

Ailo zaśmiał się zmęczony. Odsunął na bok przykrycie i spuścił nogi na ziemię. Ida

zauważyła, że spał w skórzanych spodniach.

Niech widzi, że nadal noszę się po lapońsku, pomyślał, krzywiąc się. Nie usiłował

tego ukryć, bo przecież przy jego wyglądzie trudno było odróżnić uśmiech od grymasu.

- Nie powinienem przychodzić w nocy - westchnął, nie mogąc oderwać od niej

wzroku. - Wszystko popsułem, ale nie mogłem oprzeć się pokusie... Tyle o nim myślałem... o

naszym synu.

- To znaczy, że nie zmieniłeś się. Nadal jesteś wspaniały - powiedziała Ida miękko. W

tej jednej chwili znów była jego Idą.

- Nie chciałem, żebyś mnie takim zobaczyła.

Patrzyła na niego, nie mrugnąwszy nawet powieką. Anna Kajsa ostrzegła ją, a i

William, jak się teraz przekonała, jej nie okłamał, mówiąc o tragedii. Nie ukrywał, jak bardzo

Ailo został zmasakrowany.

Była więc przygotowana, a to, że żył, złagodziło szok spowodowany wyglądem. Ida

pamiętała go urodziwego, Anna Kajsa tymczasem pokochała okaleczonego, co czyniło jej

miłość doskonalszą. Ida zapragnęła przekazać Annie Kajsie swoje wspomnienia.

- Powiedziałam wszystkim, że mam największe prawo, by poznać prawdę - rzekła z

powagą. - A teraz to samo powtarzam tobie. Myślę, że powinniśmy porozmawiać. Tym

bardziej że już nie tylko nas dwojga dotyczy ta sprawa.

Zrozumiał. Ailo zawsze wszystko rozumiał. A w tym przypadku miał więcej czasu niż

ona, by wszystko dokładnie przemyśleć.

- Nie mogę rozmawiać z tobą tutaj - odpowiedział. - Tu jest teraz mój dom, Ido.

Przyjęła jego słowa z szacunkiem, jaki zresztą zawsze wobec niego czuła. Ailo stał się

innym człowiekiem, ale nie stracił nic ze swojej klasy.

- Nie przeszłabyś się razem ze mną wzdłuż plaży? - zapytał. - Nie mam ochoty

związać cię, Ido, z jakimkolwiek miejscem. Na pewno domyślasz się, dlaczego. Zamierzam

pozostać tu na resztę życia. Nie chciałbym, żeby jakieś konkretne miejsce przypominało mi

potem ciebie. Kiedy będzie mi ciężko, lepiej żebym szukał ciepła u otaczających mnie ludzi, a

nie wracał do przeszłości.

- Chętnie się z tobą przejdę - odpowiedziała pewnym głosem.

Ailo zauważył, że głos jej się trochę zmienił, spoważniał. Ida wydoroślała.

Zawiązał na twarzy maskę. Ida poznała przedmiot, który znalazła pierwszego dnia, i

zrozumiała, dlaczego Maja tak się wtedy zdenerwowała.

Założył buty, skórzaną kurtkę i czapkę. Był gotowy.

Ida, uśmiechnąwszy się lekko do Anny Kajsy, wyszła na dwór. Nie słyszała, co Ailo

powiedział dziewczynie. Może pogłaskał ją po policzku, pocałował ją, przytulił...

Miała nadzieję, że tak się zachował.

Zeszli w kierunku plaży wydeptaną ścieżką. Widać często tędy chodził. Jakże

znajomo brzmiał w uszach odgłos jego kroków. Gdy zamknęła oczy, zdawało jej się, że

przeniosła się w przeszłość. Wystarczyło jednak je otworzyć, by uświadomić sobie, że to nie

jest takie proste. Rzeczywistość różni się od marzeń.

Ramię w ramię wędrowali wzdłuż brzegu zmarzniętej zatoki. Dzień był piękny, jak

przewidywała. Bezchmurne niebo lśniło błękitem, a słońce dawało przedsmak wiosennego

ciepła.

- Sądziłeś, że nie podołałabym temu? - zapytała Ida. Długo ważyła słowa, nim

wypowiedziała je na głos.

Dawna Ida była bardziej spontaniczna.

- Sądziłeś, że po tym, co się stało, odwrócę się od ciebie?

- Nie - odpowiedział, nie patrząc na nią. - I właśnie to byłoby dla mnie straszne!

Byłem pewien, że będziesz wiernie trwać przy mnie. Nie przyszłoby ci do głowy mnie

opuścić, gdybym wrócił w takim stanie. Oszczędziłem ci tego.

- Miałam także prawo decydować...

- Czy nie jesteś teraz szczęśliwa? - zapytał, zatrzymując się. Nie dotykając Idy,

sprawił że i ona stanęła. Jego oczy były dokładnie takie, jak zapamiętała. Barwę miały

nieokreśloną, zmieniały się nieustannie, ale bił od nich blask. - Maja powiedziała mi, że nigdy

nie widziała cię równie szczęśliwej. Maja, mimo że taka mi bliska, przysięgała, że Sedolf jest

dla ciebie lepszy niż ja kiedykolwiek byłem.

Ida uśmiechnęła się mimowolnie, jak zawsze na dźwięk imienia męża. Poczuła ciepło

w sercu. Nie wiedziała, jak to wyjaśnić Ailo, który kiedyś był miłością jej życia. Jak łatwo

uczucia mogą ulec zmianie.

- Szczęście nie jest dane raz na zawsze - rzekła. - Trzeba nieustannie je pielęgnować,

chuchać na nie. Tego nauczył mnie Sedolf. To prawda, że jestem z nim bardzo szczęśliwa.

Gdybyś jednak wrócił, moje życie ułożyłoby się inaczej. I nie sądzę, że byłabym mniej

szczęśliwa...

- Jesteś zbyt mądra - odparł jedynie. - Za mądra dla mnie. Chciałem oszczędzić ci

cierpienia.

On także potrzebował czasu, aby odnaleźć właściwe słowa. Dziwne, bo przecież Ida

była kobietą, której kiedyś mógł powiedzieć wszystko. Nie spodziewał się, że tak trudno mu

będzie z nią rozmawiać. Zresztą... niczego się nie spodziewał, w ogóle nie oczekiwał, że

kiedykolwiek jeszcze spotka się z nią w cztery oczy.

- Któregoś dnia zapragnęłabyś mężczyzny takiego jak Sedolf, ale nie opuściłabyś

mnie. Byłabyś lojalna i wierna aż po grób. To byłoby dla mnie straszne. Znalazłem

możliwość, by nam obojgu oszczędzić cierpienia. Nie wierzysz, Ido, ale ja jestem pewien, że

taka chwila by nadeszła. Pomimo miłości do mnie nie umiałabyś stłumić innej drzemiącej w

tobie tęsknoty. Nie zniósłbym, gdybym zobaczył ją w twoich oczach...

- Czy gdybyś wiedział o dzieciach, postąpiłbyś inaczej?

Ailo odszedł na bok, gdzie leżało powalone sztormem drzewo. Kilkusetletni żywot

zakończony w ciągu jednej nocy. Usiadł na pniu. Ida, poprawiwszy pelerynę, usadowiła się

obok niego.

Nie spuszczała z niego wzroku.

- Nie ma sensu o to pytać - odpowiedział niechętnie.

- A więc byłoby inaczej - stwierdziła Ida. - Szkoda, że nie mogłeś zobaczyć małej

Raiji. Taka była do ciebie podobna. Tata mówił, że przypominała mu twojego ojca. Jak tylko

się urodziła, wiedzieliśmy, po kim odziedziczyła wygląd. Łatwo było znaleźć dla nich imiona.

Nie byłam w stanie nazwać Mikkala twoim imieniem.

A więc i to zostało powiedziane.

- Nie mam ci nic do zarzucenia - odpowiedział Ailo cicho. - Dla ciebie przecież

wówczas nie żyłem. Skąd mogłaś wiedzieć, że to nieprawda? Nie mógłbym mieć do ciebie

pretensji. Zależało mi, żebyś znalazła kogoś, kogo byś pokochała. Nigdy nie chciałem, żebyś

ż

yła samotnie. Nie jesteś do tego stworzona. Potrzebujesz kogoś, kto by cię przytulił. Kogoś,

komu mogłabyś także ofiarować część własnej siły. Kogo mogłabyś obdarzyć swoją radością.

Z początku, gdy o tym myślałem, targała mną ślepa zazdrość. O, jakże daleki byłem wówczas

od szlachetności! Ale chcę, żebyś wiedziała, że nie podjąłem tej decyzji nieświadomie.

Usiłowałem sobie wyobrazić cię razem z którymś z młodzieńców znad fiordu...

Zaśmiał się cicho najsmutniejszym śmiechem, jaki Ida kiedykolwiek słyszała.

- Najlepszy byłby Sedolf, myślałem wówczas. Dlatego też kiedy doszły mnie wieści,

ż

e jego wybrałaś, poczułem głęboko w sercu głuchy dźwięk...

- Tak się po prostu stało.

Nie zapytał kiedy, nie chciał tego wiedzieć. Uderzyło go, że nie ma żadnego prawa, by

tego dochodzić, bo to nie miało nic wspólnego z ich wspólnym życiem.

- Krewni z twojej sity są przekonani, że nie żyjesz, że zginąłeś gdzieś na pustkowiu.

Nakłoniłam szamana, by ciebie szukał. Ale on cię nie znalazł. Powiedział, że potężniejsze siły

bronią dostępu do ciebie. Mówił też, że jesteś naznaczony przez Roto.

- Sam też użyłem tego określenia. Bo to prawda. Pozostanę naznaczony przez Roto,

póki nie dopadnie mnie śmierć. Wiedziałem, że będziesz mnie szukać, nie szczędząc

ś

rodków. I znalazłabyś mnie, gdyby Maja nie była Mają.

Siedzieli obok siebie, prawie się dotykając. Dwie istoty: kobieta w nazbyt strojnej

sukni swojej siostry i skromnej pelerynie, i mężczyzna w białej koszuli z krochmalonym

kołnierzem pod znoszoną kurtką ze skóry, w skórzanych spodniach i kumagach, takich jakich

używano od stuleci wśród jego ludu.

Dwoje ludzi wyrwanych ze świata, w którym było im dobrze, ze świata, w którym

łączyło ich płomienne uczucie.

Teraz siedzieli spięci, lękając się, że doznają szkody, jeśli któreś spróbowałby

pogłaskać to drugie. Wyczuwali siebie i to ich przerażało.

- Nie prosiłem Anny Kajsy, żeby to uczyniła. Ailo musiał upewnić się, że Ida to

rozumiała. Nie powinna tkwić w przekonaniu, że i to było ukartowane.

- Nawet nie pomyślałam o tym. - W jej głosie pojawiło się coś na kształt czułości.

Coś, co tak bardzo przypomniało mu dawną Idę, że aż musiał na nią spojrzeć. Jej oczy miały

w sobie żar lata, mieniły się zielonością. - Ty po prostu nadal przychodziłbyś nocą, Ailo. Sam

zadawałbyś sobie cierpienie, aż w końcu byś tego nie zniósł. Ale nie uczyniłbyś tego, co

najprostsze™ - Ida zaśmiała się. - Skąd, na niebiosa, wytrzasnąłeś to imię, Axel? Ailo także

udało się uśmiechnąć.

- Podobne, prawda? Miało brzmieć podobnie, by Karl i Henrik stracili orientację,

które jest właściwe. Długo się przygotowywaliśmy na to spotkanie, maleńka...

- Skończmy tę zabawę w chowanego, Ailo!

- A możemy? Jak to? - zdumiał się.

- Obawiasz się reakcji Sedolfa? - spytała. Usłyszał, że jej głos nabierał swoistego

brzmienia, gdy wypowiadała to imię. Pamiętał dobrze, że niegdyś jego imię tak brzmiało w

jej ustach.

- Przyznasz chyba, że ta sprawa dotyczy także jego. Nie tylko ciebie i mnie, Ido. Sama

powiedziałaś. Poza tym jest jeszcze nasz syn.

- Poznasz Mikkala - obiecała Ida, przybierając stanowczy wyraz twarzy.

- Ale dla niego ojcem jest Sedolf - próbował słabo oponować Ailo.

- Mikkal wie, że miał innego tatę. Wspólnie z Sedolfem postanowiliśmy, że nie będzie

dorastał, nie wiedząc o tobie, nie otrzymując w dziedzictwie moich wspomnień o tobie. Nie

miałeś być zapomniany, Ailo!

- Zmarli ojcowie nie wstają z grobu. Odrzuciła w tył głowę. Jak dobrze pamiętał ten

jej gest.

Te pociemniałe oczy, nieugięte spojrzenie. I ten jej klarowny, dobitny głos. Znów

serce ścisnęło mu się z żalu.

- To twój syn, Ailo. On także ma do ciebie prawo!

I to większe niż ktokolwiek inny. Żałowałam, że cię nigdy nie pozna. Nie żyłeś... Ale

to, u diabła, pewna różnica w stosunku do tego, co okazało się prawdą. Nie możesz zabronić

swojemu synowi, by ciebie poznał! Nikogo tym nie skrzywdzisz.

- Nadal zapominasz o Sedolfie.

Sam sobie zadawał ból, powtarzając w kółko jego imię.

Nie byli już parą kochanków. Raz za razem udowadniał to samemu sobie.

Tak łatwo byłoby zamknąć oczy i o tym zapomnieć.

Zauważył w twarzy Idy, że i jej nie jest lekko. Tylko dzięki temu powstrzymał się, by

jej nie objąć i nie przytulić.

Ale tylko w marzeniach trzy lata rozłąki nie pozostawiają śladu.

W końcu Ida odważyła się wypowiedzieć na głos to, wokół czego cały czas krążyli.

Nabrała powietrza w płuca i uchwyciwszy spojrzenie Ailo, oznajmiła:

- Oboje wiemy, że między nami nie może znów być tak samo jak kiedyś.

Ailo skinął lekko głową.

- Ujmę to bardziej brutalnie, Ailo: nasze uczucie umarło. Pod tym względem

pozostaniesz dla mnie martwy.

Jego Ida rozpłakałaby się, wypowiadając takie słowa, ale ta nowa, dorosła Ida

nauczyła się być silna. Upodobniła się do kobiet tam na wybrzeżu: Stała się twarda na

zewnątrz, w środku pozostając delikatna i ciepła. Taka, która potrafi spojrzeć prawdzie prosto

w oczy. Stoi wyprostowana na szeroko rozstawionych nogach nawet przy największych

porywach wiatru. Nigdy się nie poddaje. Bystra i mądra, potrafi znaleźć wyjście z każdej

najtrudniejszej sytuacji.

Ailo poczuł, że jest z niej dumny.

Ból i cierpienie, jakie jej zadał, nie złamały jej, ale ją umocniły. Ida dorosła, stała się

dojrzalsza niż byłaby, pozostając w związku z nim.

- Wiem, że nie mogę wrócić do Lyngen i rozpowiedzieć wszystkim, że jednak nie

umarłem - powiedział Ailo, wykrzywiając kąciki ust. - Nie zamierzam też przenieść się do

twojego łoża i odstawić Sedolfa za drzwi. Nie ma tam dla mnie miejsca. Ja mam swój

kamienny dom, Annę Kajsę i parę rąk, którymi potrafię tworzyć piękne przedmioty. Zanim tu

przybyłem, nie miałem o tym pojęcia. Doskonale wiem, że nie może być tak jak kiedyś.

A więc i to zostało wypowiedziane. Oboje mieli pewność, że podobnie odbierają tę

sytuację. Ale Ida ujęła to jeszcze dobitniej.

- Sedolf wie, co do niego czuję. Wie, że należymy do siebie. Ty nie zagrażasz

trwałości naszego związku. On nigdy nie odebrałby ci prawa do Mikkala. Nie odebrałby ci

szansy, byś poznał i pokochał twojego syna.

- Jako wujek Ailo? - zapytał, nie mogąc ukryć goryczy.

Ida zamrugała powiekami, powstrzymując łzy.

- Nie mogę mu wszystkiego tłumaczyć. Nie zrozumiałby tego. To nazbyt zawikłane.

Ale nie będzie nazywał cię wujem. To twój syn i zawsze będziesz jego ojcem.

Ailo nie zamierzał zmuszać Idy do takiej deklaracji, choć z pozoru mogłoby się tak

wydawać. Ale nie przeczył, że jej zapewnienie sprawiło mu ulgę. Oznaczało bowiem, że

mimo wszystko coś ich nadal łączy.

Mikkal.

- Okropnie się zmartwiłem, kiedy dowiedziałem się o malej Raiji...

- To było straszne - odparła Ida szczerze. - Gdyby nie Sedolf, nie poradziłabym z tym

sobie.

Popatrzyła ku Finlandii, gdzieś w kierunku południowego wschodu, ku stałemu

lądowi.

- A nawet jeśli jakoś bym to przeżyła, bez niego stałabym się innym człowiekiem:

rozgoryczonym, oschłym. Maja ma chyba rację, mówiąc, że pasujemy do siebie z Sedolfem. -

Zerknęła ku Ailo i dodała: - Nie mówię tego, żeby cię zranić, Ailo, ani umniejszać wartości

uczucia, jakie nas łączyło. Nie ma naszej winy w tym, co się stało.

Pokiwał głową zamyślony.

- Nosisz maskę, żeby ochronić twarz przed mrozem? - zmieniła nieoczekiwanie temat.

- Nie teraz - odparł zaskoczony tym pytaniem. - Ale podczas trzaskającego mrozu to

moja dodatkowa warstwa skóry.

- Mógłbyś ją zdjąć? Zmarszczył czoło, nie pojmując.

- Dla mnie wyglądasz gorzej w masce niż bez niej - wyjaśniła. - Nie obawiaj się, że

mnie przestraszysz, Ailo. Wiem, że nie wyglądasz, jak kiedyś... ale ty to ty. Wolałabym

widzieć ciebie bez tej maski.

Obnażył przed nią twarz. Ucieszyło go, że ona nie ucieka spojrzeniem w bok. Ona,

która widziała go, jak dorastał, jak stał się mężczyzną, kiedy był urodziwy. Ale przecież nie z

powodu jego okaleczonej twarzy znalazła się w ramionach innego mężczyzny. Nie wybrała

innego dlatego, że nie mogła znieść jego wyglądu.

- Anna Kajsa kocha cię tak, jak ja kiedyś - rzekła.

- Ona kocha mnie bardziej niż ty kiedyś - poprawił ją Ailo. - Wielu rzeczy nie wiesz o

niej. I niech tak pozostanie. Może ona sama zechce ci to opowiedzieć.

Ale jej uczucia są silniejsze niż twoje czy moje w młodości. A ja może jeszcze nie

dorosłem, żeby umieć je właściwie odwzajemnić? Być mężczyzną, na jakiego zasługuje? Ale

kocham ją na swój sposób.

Ida uniosła dłoń i dotknęła jego pomarszczonej twarzy. Uchwycił jej dłoń i ucałował

mocno. Oboje z trudem powstrzymywali się od płaczu, kapnęło zaledwie kilka łez.

Potem Ida pochyliła się i dotknęła wargami wąskiej kreski jego ust.

Poczuła słony smak.

- Przyjdziesz dziś do domu, Ailo - rzekła stanowczo. - Weźmiesz ze sobą Annę Kajsę i

przyjdziecie razem za dnia. Oficjalnie, nie ukradkiem, nocną porą. Może inni nie potrafiliby z

tym żyć, ale my musimy dać sobie radę. Tak już nam było pisane...

Nadal trzymali się za ręce.

Przysięgali sobie niegdyś, że są dla siebie stworzeni. Planowali wspólną przyszłość.

A teraz stoją na plaży przy powalonym drzewie, które przez setki lat wczepiało się

korzeniami w grunt, ale uległo sztormowi.

- Przyjdę - przyrzekł. - Tak nam się ułożyło życie, Ido. Rozstali się na ośnieżonej

plaży. On ruszył w górę w stronę kamiennej chaty. Ida wróciła wzdłuż plaży do pałacu. Nie

chciała iść wydeptanymi ścieżkami.

Czasami lepiej je ominąć. Czasami lepiej wybrać własną drogę.

Ida nadal czuła w piersi ból, ale z ulgą odsunęła kłamstwa.

Miała nadzieję, że panowie wrócą wcześnie do domu. Musi porozmawiać z Sedolfem

o kolejnej niespodziance, jaką zgotowało im życie.

12

Domownicy zareagowali różnie. Anjo wystarczyło, że spojrzała na Idę, by natych-

miast się domyślić, skąd wraca.

Odetchnęła z ulgą i poprosiła o wybaczenie.

- To było okropne okłamywać ciebie - wyznała. Maja rozszerzyła oczy, kiedy Ida

opowiedziała jej o wszystkim.

- Poprosił, żebyś przyszła?

- Nie on, Anna Kajsa.

- Może to i lepiej - skwitowała Maja, ale w jej głosie pobrzmiewało niedowierzanie.

- Nie mam do nikogo żalu - zapewniła Ida. Znów jednak między nią a Mają wyrósł

mur. Może powinna się wściekać na Maję, żeby sobie ulżyć i oczyścić napiętą atmosferę, ale

zabrakło jej siły. Czuła się tak, jakby uszła z niej cała energia. Tymczasem to jeszcze nie był

koniec.

- Potrafisz z tym żyć? - zapytała Maja, przyglądając się Idzie badawczo, z

powątpiewaniem. Błysnęła miodowa obwódka wokół źrenicy.

- Przede mną zapewne jeszcze wiele lat życia - odparła Ida znużona. - To jedno wiem

na pewno... Na szczęście stąd do Lyngen jest bardzo daleko.

Anna Kajsa i Ailo przybyli z wizytą, nim mężczyźni z chłopcami wrócili z wycieczki.

Anjo długo wyglądała przez okno w kierunku, skąd mieli nadejść wycieczkowicze.

Przygotowała sobie, co im powie. Długo ćwiczyła wyraz twarzy. Gdy ich w końcu

wypatrzyła, pobiegła do drzwi i jednym tchem wydobyła z siebie nieskładnie:

- Oni tu są! Anna Kajsa i Axel! Ida odwiedziła ich dzisiaj...

- Do diabła! - wyrwało się Knutowi.

Ruszył do środka, ale zaraz cofnął się i położył Sedolfowi rękę na ramieniu,

zatrzymując go na chwilę. Ten natychmiast zauważył, że coś jest nie tak.

- Co z Idą? - zapytał. Niósł na rękach Mikkala, który przytulił się do niego i zasnął.

Dla maluchów mijający dzień był ciężki i obfitował w nadmiar wrażeń.

- Ida chciała ci opowiedzieć o wszystkim sama - wyjaśniła Anjo, ściskając obu rękami

wolną dłoń Sedolfa. Miała nadzieję, że Sedolf okaże się takim mężczyzną, za jakiego zawsze

go uważała. - Ida odkryła dzisiaj, że okłamaliśmy was po to, żeby zaoszczędzić wam bólu.

- A więc jednak przybył złoty ptak i poprowadził ją do prawdy - stwierdził Sedolf z

zastygłą twarzą i westchnął ciężko. - On nie umarł, prawda? Nigdy o tym nie pomyśleliśmy.

Knut potwierdził.

Sedolf wszedł do środka i ruszył zdecydowanym krokiem w kierunku salonu. Anjo, z

trudem za nim nadążając, nie puszczała jego ręki.

Otworzyli drzwi. Na sofie obok siebie siedzieli Anna Kajsa i Ailo, a Ida skuliła się na

krześle obok Mai. Gdy Sedolf stanął kilka kroków od drzwi, w zimowym ubraniu z dzieckiem

na ręku, Ida w jednej chwili znalazła się przy nim. Prawą ręką objął ją za ramię.

Jego żona, jego rodzina. Należeli do siebie.

Nikt tego nie zmieni. Nawet ten, który ożył, gdy kłamstwo zostało zdemaskowane.

On już dość przysporzył Idzie cierpień.

Ailo zdarł z twarzy maskę i uchwycił spojrzenie Sedolf a.

Sedolf mocniej ścisnął Idę. Ona dotknęła lekko jego dłoni. Odwrócił wzrok i popatrzył

wprost w jej mądre oczy. Serdeczna wspólnota, to nie była poza.

Mikkal poruszył się przez sen i wtulił się w znajomą pierś.

- Myśleliśmy, że zginąłeś! - przerwał wreszcie milczenie Sedolf. - Gdybym wiedział,

ż

e żyjesz, nie ośmieliłbym się nawet marzyć...

- Wiem.

Usłyszeć głos Ailo, który, jak sądzili, zgasł na zawsze, było prawdziwym szokiem.

William tymczasem minął Sedolfa i Idę i podszedł do Mai.

- To są wyłącznie ich sprawy - usłyszeli, po czym wyprowadził trochę opierającą się

ż

onę oraz Anjo z pomieszczenia, zamykając za sobą dokładnie drzwi.

Sedolf usiadł na krześle z Mikkalem na rękach. Ida uczepiła się jego ramienia.

Jeszcze wyraźniej widać było, jak silna łączy ich więź.

Ida miała wrażenie, że ona i Ailo stoją na przeciwnych brzegach szerokiej rzeki.

Widzieli siebie, ale nie miało sensu, by próbowali do siebie dotrzeć. Wiadomo było, że mogą

się jedynie utopić.

- Nie pytam dlaczego - odezwał się Sedolf, długo przypatrując się Ailo.

Uświadomił sobie, że nie rozpoznałby swojego starego kompana, gdyby go spotkał

przypadkiem. Minąłby go pewnie, współczując w duchu. Może tylko zastanowiłoby go, co się

biedakowi stało. Ale ponieważ słyszał te same historie co Ida, zrozumiał.

- Ida mi potem wszystko opowie - dodał. - Teraz chcę tylko wiedzieć, co dalej. Bo w

końcu i mnie to dotyczy. Tak przynajmniej czuję...

Ailo położył rękę na oparciu sofy tuż za plecami Anny Kajsy, nie dotykając jednak

siedzącej blisko niego dziewczyny.

- Ida przyrzekła, że będę mógł poznać mojego syna!

Sedolf ciągle nie mógł otrząsnąć się z szoku wywołanego widokiem Ailo, wydawało

mu się dziwne, że słyszy znajomy głos wydobywający się z ust tego monstrum.

W przebłysku zazdrości wyobraził sobie Idę sam na sam z Ailo pozbawionym twarzy,

z Ailo w masce, ale zaraz powstrzymał napór takich obrazów.

- Rozumiem - odpowiedział Sedolf. - Ale ja o to nie pytałem. Sądziliśmy, że umarłeś.

Twoi najbliżsi, którzy byli przy tobie, zapewniali, że nie żyjesz. Tak zaczął się nasz, Idy i

mój, związek. Ludzie opowiadali o mnie różne plotki. Krążyły anegdoty, że Sedolf Bakken

sprawdził sienniki wszystkich młodych kobiet w okolicy. Nigdy jednak nie dałem powodu, by

ktokolwiek przypuszczał, że uganiam się za mężatkami. Nigdy nie zbliżyłbym się do Idy i nie

zakochałbym się w niej, gdyby istniał choć cień wątpliwości, że nie leżysz głęboko w ziemi,

Ailo.

Przerwał na chwilę, by zaczerpnąć tchu. Ida uciszyła go, wskazując na śpiącego

Mikkala. Bała się, że podniesiony głos Sedolfa obudzi małego.

- Ida nigdy nie dopuściłaby do siebie innego mężczyzny, gdyby wiedziała, że żyjesz.

Pojmujesz to?

Ailo skinął głową.

Sedolf zdjął z głowy skórzaną czapkę i cisnąwszy nią gwałtownie o podłogę, rzucił

porywczo:

- Tymczasem ty nie umarłeś. A to oznacza, że nadal jesteście z Idą małżeństwem.

Bezwiednie spojrzał na Annę Kajsę, która również stała się mimowolną ofiarą tej

sytuacji, i podobnie jak Ida odgadł od razu, że młoda dziewczyna ubóstwia Ailo.

- Zarówno Anna Kajsa, jak i ja poślubiliśmy osoby, które nie miały prawa wchodzić w

związek małżeński. Może jestem głupi, ale taka sytuacja wydaje się mi kłopotliwa. Cóż,

Sedolfowi Bakkenowi zapewne daleko do doskonałości, ale nie zamierza on żyć w grzechu z

kobietą, którą kocha i poważa.

Sedolf przybrał podniosły ton, dobierając słowa, których Ida nigdy wcześniej nie

słyszała w jego ustach. Nie podejrzewała nawet, że je zna.

- Rozmawialiśmy z Idą trochę... - Ailo także potrafił się wysławiać. - Nie chcemy

niczego zmieniać. Ida oświadczyła, że dla niej pozostanę martwy. Ale zgadzam się, że istnieje

niebezpieczeństwo, by kiedyś mogło to wyjść na jaw. Do Lyngen stąd wprawdzie daleko, ale

plotki czasami gnają szybciej niż końskie kopyta.

Ailo chwycił Annę Kajsę za rękę. Jej blada twarzyczka rozpromieniła się. Kiedy tak

uśmiechała się do niego, wydawała się piękna. Jej policzki oblały się rumieńcem, a w

spojrzeniu pojawiło się zawstydzenie. Należała do tego typu kobiet, które pięknieją, gdy

kochają.

- Trudno przyrzekać coś - zaczął z ociąganiem. - Ale warto spróbować. W szeregach

bojowników o wolną Finlandię byli także duchowni. Nie byliby zadowoleni, gdyby prawda o

mnie wyszła na jaw. Może wykorzystamy to i zdobędziemy dokument, który będzie

stwierdzać, iż Ida i ja rozwiedliśmy się tamtego lata, kiedy zniknąłem. Dzięki temu twój ślub

z Idą i mój z Anną Kajsą będą prawnie ważne. Ida sprzeciwiła się, wykrzywiając usta.

- Coś ty! Kwenka i Lapończyk z gór rozwiedzeni? Przecież to nonsens! Chyba

bylibyśmy pierwsi... Zresztą nawet wśród arystokracji nie ma aż tak wielu rozwodów.

- Ale takiego dokumentu nikt nie mógłby zakwestionować! - upierał się Ailo.

- Załatwiaj! - zgodził się Sedolf. - Zapłacimy za to. Obiecaj im złotą chrzcielnicę z

ornamentami... Obiecaj cokolwiek, byleby się zgodzili i dostarczyli potrzebny papier, zanim

stąd wyjedziemy.

Sedolf nie miał większych złudzeń co do ludzi. Nawet tych wywodzących się z

kręgów kościelnych.

Ailo rozumiał go. Na jego miejscu nie zawahałby się nawet zabić, byleby zdobyć taki

dokument. Zresztą czuł się w obowiązku przystać na takie rozwiązanie. Miał poczucie winy.

Może w ten sposób choć trochę wyrówna rachunki i wynagrodzi Idzie to, przez co musiała

przejść.

Mikkal poruszył się niespokojnie, przebudził się, ale był rozespany.

Ida wzięła dziecko na ręce i patrzyła to na Sedolfa, to na Ailo. Ailo uścisnął dłoń żony

i powiedział:

- Pomóż, Anno, Idzie położyć małego. My z Sedolfem musimy pogadać jak

mężczyzna z mężczyzną. Nie ma sensu tego odwlekać.

- O czym tu gadać? - rzucił Sedolf, zdejmując kurtkę pożyczoną od Knuta. Jego

własna była nazbyt licha, by jechać w niej z wizytą do Oulu, albo Uleaborg, jak oficjalnie

nazywało się miasto. A sprawiać sobie nową specjalnie na ten jeden dzień, nie miało sensu.

Nazbyt wytworna, nie pasowałaby nawet na niedzielną mszę w ich parafii w Karnes.

- Któż by przewidział tamtej nocy po waszym ślubie, kiedy omal nie utopiliście się,

jak potoczy się wasze życie. Dobrze, że was wtedy wyłowiliśmy z fiordu...

- Stare dzieje - westchnął Ailo.

Zabrzęczały kieliszki i karafka. Sedolf nalał trunku do pełna. Nie tak jak William,

który nalewał zawsze na grubość dwóch palców, co świadczyło, że odebrał dobre

wychowanie. Tam, skąd pochodził Sedolf, rzadko używano kieliszków. A już w ogóle spo-

radycznie popijano trunek w cudzej izbie. Właściwie tylko wtedy, kiedy kobiety zbierały się,

ż

eby pomóc przy porodzie, zdarzało się, że mężczyźni zasiadali w kuchni i polewali trunek aż

po same brzegi do kubków bez ucha. Potem mieli wyrzuty sumienia, że zbyt mocno się

uraczyli w czterech ścianach chaty, spodziewając się, że Bóg, który z góry wszystko dokład-

nie widzi, pokarze ich żoninymi narzekaniami.

- Ida zrobiła wszystko, żeby cię odnaleźć - rzekł Sedolf. Wziął karafkę z koniakiem i

usiadł obok Ailo. Napełnił na nowo kieliszki po sam czubek. - Tak jak się pije u nas - rzucił,

wykrzywiając twarz w grymasie, ale zaraz obejrzał się za siebie jakby w obawie, że ściany

wyrażą swą dezaprobatę dla takiego braku kultury i znajomości dobrego tonu.

Ailo przeczesał włosy sterczące na wszystkie strony, jedyne, co utwierdzało Sedolfa w

przekonaniu, że rzeczywiście ma obok siebie męża Idy.

- Wyglądasz okropnie - powiedział Sedolf szczerze, wychylając kieliszek do połowy.

- Należysz do grona nielicznych, którzy mi to powiedzieli wprost - odparł Ailo. - To

prawda, wyglądam okropnie. Ida rozpływałaby się ze współczucia.

- Trudno byłoby z tym żyć - Sedolf pokiwał głową ze zrozumieniem.

Ailo popatrzył na niego zdumiony.

- Naprawdę potrafisz to pojąć? - zapytał.

- Gdybym znalazł się na twoim miejscu, też bym tak sobie pomyślał. Gdybym,

oczywiście, nie wiedział o dzieciach. Ale ja pewnie skończyłbym ze sobą, nie potrafiąc bez

niej żyć.

- Myślałem o tym - przyznał Ailo i popatrzył na dłonie, w których trzymał kieliszek. -

Ale wtedy odkryłem, że potrafię nie tylko rzeźbić w drewnie i w kości, ale także wytwarzać

różne piękne przedmioty. Robić odlewy w złocie i srebrze, formować nici ze szlachetnych

metali... - Potrząsnął głową. - Trudno wyjaśnić radość tworzenia komuś, kto nigdy nie czul

czegoś podobnego. Przypomina stan, kiedy człowiek jest na rauszu. Bywało, że piłem

tygodniami, ale nie zdarzyło się mi doznawać takiej euforii jak wówczas, kiedy nadaję formę

ozdobnej misie.

Zaśmiał się.

- Pewnie brzmi to niedorzecznie, co? Kto tam, na północy, w ogóle myśli o paterach.

Kogo obchodzi kwiatowy ornament na podstawie lampy, gdy musi się martwić o to, żeby

starczyło oliwy do końca zimy. Ale zapewniam cię, to jest euforia większa niż ta, jaką

czujesz, kochając się z kobietą. Zresztą może jedyna, jaka mi pozostała...

Usłyszawszy gorycz w jego słowach, Sedolf domyślił się reszty.

- Dzięki temu ciągle żyję. Tworzenie nadal sprawia mi radość, równocześnie wiem, że

raduję innych. Co prawda nie ludzi naszego pokroju, bo który Lapończyk gromadzi tyle

srebra czy złota, który syn komornika? - Ailo urwał i zmienił temat: - Byłeś z nią, kiedy

pojechała do mojej sity?

Sedolf skinął głową i skrzywił się. Wytrzymał jednak spojrzenie Ailo.

- Tak - przyznał. - To się stało podczas tej wyprawy. Nie będę udawał lepszego, niż

jestem. Przeżyłem wówczas coś zbyt pięknego, bym mógł zrzucać na nią winę.

Przypuszczam, że nigdy by do niczego między nami nie doszło, gdybym nie był takim

uwodzicielem...

- Nie, ona tak łatwo by ci nie uległa - rzucił Ailo zamyślony i nalał do kieliszków. Po

chwili dodał: - Nie mam prawa w ogóle o to pytać, nie mam prawa wiedzieć. Męczy mnie to

jednak, bo ciągle jakaś część mnie nie potrafi się uporać z uczuciem do Idy. Wiem, że nigdy

już nic między nami nie będzie, ale ona nadal na mnie działa. Ona tego nie chce. Należy do

tych kobiet, które nie potrafią kochać kilku mężczyzn naraz. Jest wierna aż po grób.

Zaśmiał się chrapliwie.

- Zapewne miała straszne wyrzuty sumienia, ponieważ nie do końca była pewna, czy

zginąłem.

- A co z twoim sumieniem? - zdumiał się Sedolf. - Przecież przez te wszystkie lata

musiałeś wiedzieć, co się z nią dzieje. Maja na pewno przekazywała ci wiadomości z domu.

O czym myślałeś, dowiedziawszy się o dzieciach, o nas, o tym, że Ida wyszła ponownie za

mąż?

Ailo miał dwadzieścia cztery lata. Był zaledwie dwa lata starszy od Sedolf a, ale czuł

się jak stuletni starzec.

- Pożałowałem swojej decyzji, kiedy dotarła mnie wieść o dzieciach.

Ailo mówił jakby sam do siebie, nie patrząc na Sedolfa.

- Chciałem, żeby znalazła sobie kogoś - rzucił niemal opryskliwie. - Do diabła,

przecież dlatego sam się uśmierciłem! Zmarnowałaby sobie życie, pozostając samotną wdową

nad fiordem. Co to za życie dla niej? Dla Reijo? On także nigdy nie odzyskałby wolności. Oni

oboje na to zasłużyli. - Im więcej mówił, tym żałośniej brzmiał jego głos. - Miałem tylko

nadzieję, że nie wybierze Emila. Oparł kark na oparciu sofy. Skóra na twarzy naprężyła się,

stając się niemal przezroczysta. Sedolf przez moment przeląkł się, że popęka, ale odetchnął z

ulgą, że to tylko złudzenie.

- Przyznaję, że nawet się ucieszyłem, kiedy dowiedziałem się, że wybrała ciebie. Nie

jesteś do mnie podobny, a o kobietach wiesz tyle, że potrafisz docenić Idę i uszczęśliwić ją.

Wiedziałem, że będziesz dobrym ojcem dla moich dzieci... A niech to diabli porwą, byłem

strasznie zazdrosny, ale też zadowolony. Można być tak piekielnie rozbitym! To jest możliwe.

Ale to zżera człowieka od środka. W tym czasie zrobiłem wiele pięknych przedmiotów, na

wszystkich znajdziesz ptaki. To ona była tym ptakiem, i nadal nic się nie zmieniło.

Wytwarzane przeze mnie przedmioty ozdabiałem też motywami roślin z rodzimej tundry,

które w kręgach Williama uznawane są za egzotyczne...

Pokręcił głową.

- Ida pochowała małą Raiję w wisiorku z ptakiem. Wiesz, ten pierścień na łańcuszku -

odezwał się cicho Sedolf. - Wiele dla niej znaczył. - Roześmiał się. - Z początku nie miała

odwagi go założyć. Bała się, co ludzie powiedzą, gdy zobaczą, że stroi się w biżuterię. Czy to

nie wystarczająco mówi o niej?

- Zrobię nowy. - Ailo odstawił na bok kieliszek. - Pozwolisz, żebym jej ofiarował?

Sedolf także odstawił kieliszek, ale nic nie powiedział.

- Teraz to co innego. - Ailo zrozumiał po chwili milczenie Sedolfa. - Wtedy nie żyłem,

a teraz, jak widać, mam się całkiem dobrze, a to pewna różnica. Zamilkli obaj.

- Przygotowałem formę do odlewu klamry do paska - odezwał się Ailo, chrząknąwszy

wpierw kilkakrotnie. - Nie zabronisz mi chyba zrobić ozdobnej klamry dla syna. Jakiś spadek

musi w końcu otrzymać po ojcu. Ma kształt ptaka. Motyw ptaka upodobał sobie mój ojciec, ja

przejąłem to po nim. A mały Mikkal jest moim synem, wnukiem Mikkala. Nie możesz mi

odmówić tej przyjemności...

Sedolf pokręcił głową.

- Nie. Ale Ida jest teraz moją żoną, nie wypada, żeby nosiła na szyi wisiorek od ciebie.

- Chciałbym, żebyś wyjaśnił wszystko Reijo. - Głos Ailo nabrał intensywności. -

Zaraz po moim ojcu i Raiji, Reijo cenię największym szacunkiem. Nie wspominam

oczywiście Idy, ale ukochana osoba to całkiem co innego... Uczyń mi tę przysługę i wyjaśnij

mu, czym się kierowałem, dokonując takiego wyboru. Nie chciałbym, żeby mną gardził. A on

przecież także jest stroną w tej sprawie. Jest ojcem. Łatwo w takim przypadku odwrócić się

plecami do tych, którzy skrzywdzili dziecko. Chciałbym nadal myśleć o nim jak o

przyjacielu.

- Opowiem mu o wszystkim - przyrzekł Sedolf. - Ida na pewno też, na swój sposób.

Ona jest wobec ciebie bardzo lojalna. Jak wobec przyjaciela, jako matka twoich dzieci. Nigdy

nie powiedziała złego słowa o tobie. Niełatwo było zdobyć jej względy. Zdarłem zelówki,

chodząc do niej. Pierwszy raz uległa mi, jak myślę, z powodu tęsknoty za tobą. Ale potem

walczyła odważniej niż niejeden żołnierz w pierwszym szeregu podczas ataku wroga.

Zaczynałem już powątpiewać, czy kiedykolwiek się ożenię. Bo wiedziałem, że albo to będzie

ona, albo żadna inna.

- Tak, ona tak działa na mężczyzn...

- A dzieci traktowałem jak własne. Sedolf nalał resztę koniaku Williama do kielisz-

ków, rozdzielając sprawiedliwie.

- Czułem się jak ich ojciec, ale nie tak, by żądać prawa do nich. Rozumiesz? Piekielnie

trudno to wyjaśnić. Ida pozwoliła mi przyłożyć ucho do swojego brzucha zaledwie kilka

miesięcy przed porodem. Położyłem dłoń na naciągniętą skórę na jej brzuchu i czułem

poruszające się w niej nowe życie. Słyszałem bicie serduszka, szybsze niż tupot maleńkich

stóp. I po takim przeżyciu jej dzieci stały się poniekąd także moje. Czułem się spokrewniony

z nimi...

Ailo słuchał w milczeniu. Tak blisko Ida dopuściła tego mężczyznę już wtedy, choć

trzymała go na dystans. Potrzebowała po prostu kogoś, z kim mogłaby się podzielić radością.

Mógłby to być on, Ailo. Los jednak zadecydował, że tym kimś został Sedolf.

To Sedolf miał szczęście poczuć się jak ojciec jego, Ailo, dzieci.

Sedolf będzie pewnie jeszcze miał własne dzieci. Córki z maleńkim nosem Idy,

ciemnobrązowymi oczami, może z ciemnowłosą czuprynką... rudowłosych piegowatych

synów z pogardliwym uśmieszkiem na wydatnych ustach, charakterystycznych dla rodu

Bakkenów.

- Zdobędę ten dokument - oznajmił, a wstając z sofy, trochę zachwiał się na nogach. -

Zrobię to dla Idy i dla Anny Kajsy.

Sięgnął po skórzaną maskę i zakrył twarz. Zawiązał z tyłu na mocne węzły.

- Anna Kajsa snuje o mnie romantyczne marzenia.

I płacze nad nimi, nade mną i nad sobą. Jako dziecko została zbrukana i dopiero we

mnie ujrzała swe wybawienie. Kocham tę dziewczynę na swój sposób, ale ona nie urodzi mi

synów ani córek. Prędzej by umarła, aniżeli miałaby wydać na świat dziecko. Zresztą ja także

jako mężczyzna niewiele jestem wart... - Popatrzył na Sedolfa intensywnie i dodał: - Dlatego

też ten jedyny mój syn jest dla mnie taki ważny. Wiem, że zatroszczysz się o niego, póki nie

dorośnie. Wiem, że •wychowasz go niemal tak samo, jak ja bym go wychował. Wiem, że

wyrośnie na wspaniałego młodego człowieka, takiego z którego byłbym dumny. Ale boli

mnie, że nie będę mógł sam tego uczynić. Ze nie będę mógł go poznać jak ojciec syna.

Jedynego syna.

- Do diabła, Ailo! Nie doprowadzaj do tego, żebym czuł się jak złodziej!

Sedolf wstał i położył dłoń na ramieniu przyjaciela.

- Dzielę łoże i stół z kobietą, którą ty pierwszy wybrałeś. Przytulam ją w nocy, a ona

zasypia oparta na moim ramienia I nie wypuszczę jej z objęć. Twój synek nazywa mnie tatą.

Ale nie próbuj grać mi na uczuciach! Nie jestem nędznym złodziejem. Nie ukradłem nikomu

ani Idy, ani dziecka. Wybrałem kobietę, która sądziła, że ma wolność wyboru. A ona wybrała

mnie. Nie odczuwam żadnych wyrzutów sumienia. Nadal uważam, że małżeństwo ze mną to

najlepsze, co mogło jej się zdarzyć.

Objęli się w braterskim uścisku.

- Chcesz zobaczyć go teraz? Pewnie już zasnął. Ailo skinął głową oniemiały i poszedł

za Sedolfem na górę. Bezwiednie stawiał stopy tak, żeby schody nie skrzypiały, ale Sedolf nie

zwrócił na to uwagi.

Znaleźli Idę i Annę Kajsę na łóżku. Oparte o drewniane oparcie siedziały pogrążone w

rozmowie.

Anna Kajsa zarumieniła się lekko na widok mężczyzn i pewnie spadłaby z łóżka,

gdyby Sedolf w porę nie złapał ją w pasie. Zapłoniła się jeszcze bardziej.

Ida spuściła nogi na podłogę i ucałowała dziewczynę serdecznie.

- Poznałyśmy się trochę już z Anną Kajsą. Okazuje się, że wiele nas łączy...

Ż

ona Ailo posłała Idzie pełne wdzięczności spojrzenie. Ailo zerknął ukradkiem na Idę

i zamrugał powiekami, żeby odpędzić napływające łzy, które być może były na miejscu, ale

nie chciał się do nich przyznać.

Skierował się do półotwartych drzwi. Za plecami usłyszał kroki Sedolfa, nie Idy.

W pokoiku było znacznie jaśniej niż poprzedniej nocy, kiedy zajrzał tu po kryjomu.

Wtedy czaił się jak złodziej, teraz przybył jako ojciec.

Ailo ukucnął przy łóżeczku. Jego twarz znalazła się na wysokości twarzy synka.

Usłyszał i poczuł na policzku spokojny oddech dziecka.

Ś

cisnął dłonie na krawędzi łóżeczka. Nagle spłynęły na niego wspomnienia z

dzieciństwa, marzenia, nadzieje. Przypomniał sobie ojca, a także ciepłe dłonie Raiji, którymi

głaskała go przed snem w tamtym szczęśliwym czasie, kiedy przebywali w Finlandii.

Pierwsze uczucia do Idy, jej nieśmiałe spojrzenie, które obiecało wszystko. Wszystkie plany,

które legły w gruzach wraz z wybuchem na okręcie. Tęsknoty, które nosił w sobie, gdy

dowiedział się o dzieciach, ból po stracie córeczki, nadzieje, jakie wiązał z tym chłopcem...

Wszystko ułożyło się w całość, przybierając niemal formę modlitwy.

Oparł czoło o złożone dłonie i zapłakał cicho. Pod maską zrobiło się mokro.

A kiedy wstał, zobaczył, że jest sam w pokoju. Sam z synem. Sedolf wyszedł,

dyskretnie zamykając za sobą drzwi, ofiarując mu te chwile.

Nogi mu ciążyły.

Zsunął z twarzy przemoczoną maskę, bo węzły były zbyt ścisłe, żeby je rozwiązać.

Stał przy łóżeczku, póki nie obeschły mu łzy. Wstąpiły w niego nowe nadzieje. Odkrył

nagle, że chce mu się żyć, i to nie tylko po to, by tworzyć. Nie tylko dlatego, że coś jest

winien Annie Kajsie za jej bezgraniczne oddanie, za jej ciche poświęcenie.

Pragnął żyć, żeby zobaczyć, jak ten chłopiec dorasta. Chciał go ujrzeć, gdy stanie się

mężczyzną.

Pewnego dnia usiądzie z synem na obalonym drzewie i razem popatrzą w dal ku

otwartej przestrzeni, a może ku innej, równie płaskiej okolicy, gdzie można wędrować na

wszystkie strony świata. Wtedy opowie mu o swoim życiu, o dokonanym przez siebie

wyborze. O tym, jak przypadek rządzi ludzkim życiem. Opowie o tym, co nazywa się losem.

Porozmawia z synem jak mężczyzna z mężczyzną. Mikkal zrozumie.

- Dobranoc, Mikkalu synu Ailo - wyszeptał w swoim ojczystym języku i musnął

palcami dziecięcy policzek, po czym wyszedł, ale nie do Idy i Sedolfa. Wyszedł na korytarz i

tam czekał, aż Anna Kajsa dołączy do niego.

Chwycił jej dłoń i uścisnął na znak, że należą do siebie i odtąd naprawdę będą razem.

- Wracamy do domu? - usłyszał swój głos.

Anna Kajsa przytaknęła. Oparła mu głowę na ramieniu i wpółobjęci opuścili pałac.

Bliżsi sobie bardziej niż kiedykolwiek.

Ida uchyliła drzwi do pokoiku synka, Sedolf wziął ją w ramiona i ucałował delikatnie.

Rozwiązał wstążki i wyjął spinki z misternie upiętej fryzury, korony z warkocza. Płomienne

włosy opadły luźno na plecy. Opuszkami palców Sedolf uciskał skronie Idy. Wiedział, że

ś

ciśle upięta fryzura powoduje u Idy ból głowy. Nie tylko z przekory nosiła włosy

rozpuszczone.

- Co czujesz? - zapytał.

Stali przytuleni na środku pokoju. Ida oparła policzek o jego ramię, jej oddech łaskotał

go w szyję.

- Spotkanie z nim pozwoliło mi się pozbierać. Tysiąc razy zastanawiałam się, co by

było, gdyby...

- Ja także - przyznał Sedolf, zanurzając podbródek w jej włosach. - Ale tak bardzo się

przeląkłem, że mogę cię stracić, kiedy zrozumiałem, kim on jest. Uświadomiłem sobie, że to

może się stać.

- Nie może - odparła Ida, ściskając męża nieco mocniej. - Mnie nigdy nie stracisz.

Nigdy!

- Pamiętam, jak bardzo się kochaliście... Na szyi poczuł jej łzy. Przełknął ciężko ślinę.

Czuła, że i on płacze, poznawała to po jego głosie, zachrypłym, urywanym.

- Kochaliśmy się - powtórzyła z naciskiem. - Ale teraz jesteśmy my: tylko ty i ja.

Jakże bym mogła, Sedolfie, wymazać z pamięci naszą miłość, dla tego, co należy do

przeszłości?

Nie pojmował, czym zasłużył sobie na takie oddanie, ale przyjął je z pokorą i

wdzięcznością.

- Nic nam nie może zagrozić! - powiedziała z przekonaniem. - Nikt nie może zburzyć

tego, co razem zbudowaliśmy. Kocham cię.

13

Nadeszła wiosna. Zatoka Botnicka lśniła skąpana w majowym słońcu. Świat pławił się

w zieleni, a niebo przybrało barwę błękitu.

Ida zatęskniła za domem. Wiedziała, że tam daleko na północy śnieg nadal okrywa

zbocza gór aż po granicę lasów, ale jakie to miało znaczenie? Cóż z tego, że tu wśród zieleni

traw pojawiły się pierwsze kwiaty? Co z tego, że z południowych ciepłych krajów powróciły

ptaki, żeby na wyspie Mai założyć gniazda? Cóż z tego, że słońce przygrzewało mocniej,

zabarwiając bladą po zimie skórę pierwszą swędzącą opalenizną?

Nad fiordem zapewne mróz ciągle jeszcze chwytał nocami, ale Ida tęskniła za domem.

- Powinniście poczekać do lata - radził Knut. - To szaleństwo ruszać w samym środku

wiosennych roztopów. Trudno się będzie wam przeprawić przez rwące potoki. Połowa

północnej Finlandii to podmokłe tereny, łatwo zgubić kierunek i pobłądzić...

- Nie planowaliśmy zostać tu tak długo - odpowiadała Ida, która nie mogła się

doczekać, by zająć ręce pracą. Chciała znów robić coś ważnego, coś, co nadawało życiu sens:

pomagać przy cieleniu się owiec, wypiekać chleb, palić w piecu, prać ubrania nad rzeką... Nie

potrafiła siedzieć bezczynnie.

Razem z Knutem pod pozorem łowienia ryb wypłynęła łodzią na zatokę. Tak

naprawdę chcieli trochę ze sobą porozmawiać. Niedaleko od brzegu zanurzyli w wodzie

krótkie sznurki z przynętą.

- Jak ty to znosisz? - wyrwało się Idzie.

- Co takiego? - spytał zdziwiony, poruszając raz po raz leniwie wiosłami, ale

właściwie nie zważając, że ich znosi. Nie wypłynęli daleko i powrót na wyspę nie zabierze im

dużo czasu.

- No, takie próżniacze życie - wyjaśniła Ida. - Czy o tym marzyłeś, gdy jako młody

chłopak wyruszyłeś na północ w poszukiwaniu złota? Spodziewałeś się, że tak potoczą się

twoje losy?

- Wtedy nie wiedziałem, czego właściwie chcę. - Knut przyciągnął wiosła. W jego

spojrzeniu Ida dostrzegła cień bezradności, którą czuła w sobie. - Chciałem coś mieć, nabrać

pewności, że jestem coś wart. I wtedy wierzyłem, że złoto mi w tym pomoże.

- Nie ckni ci się za gospodarstwem?

- Chciałbym tam dożyć starości - odpowiedział szczerze. - Ale Anjo tęskni do Alty.

Długo tam mieszkała. Nic dziwnego, że ciągnie ją tam jak w rodzinne strony. Alta byłaby

dobrym miejscem, by osiąść tam na stałe.

- Przecież kiedyś będziecie mogli wrócić - wtrąciła Ida. - Wiesz, Knut, jesteśmy

prostymi ludźmi. Choć byśmy się czuli nie wiem jak bogaci, to nie możemy się równać z

arystokracją. W tym świecie liczą się nazwiska rodowe, koligacje. Tylko Mai udało się

przestąpić ten próg.

- Maja przez cały czas płaci swoją cenę, Ido. Nigdy nie stanie się jedną z nich. Ty

wrócisz do domu, do przyjaciół. Maja zaś jest chwastem w tym wypielęgnowanym ogrodzie.

Najchętniej by ją odsunięto, jest tolerowana wyłącznie ze względu na arystokratyczny

rodowód Williama.

- Teraz rozumiesz, dlaczego tęsknię do domu? - powiedziała Ida, czując, jak po

plecach przebiega jej dreszcz.

- Wiesz, ile znaczyły te tygodnie dla Ailo? - zapytał. Rozumiała. Sedolf i Ailo wzięli

trójkę chłopców na spacer wzdłuż plaży.

Ailo żył każdą chwilą spędzoną razem z synem. Ida była niewypowiedzianie

wdzięczna Sedolfowi, że traktuje to tak naturalnie. Nie miała prawa tego od niego żądać, ale

on był na tyle wspaniałomyślny, by dzielić te chwile z Ailo, pozostając z nim w przyjaźni.

- Nigdy tu nie wrócę - oznajmiła Ida.

- Ailo wie o tym - wyjawił cicho brat. Nad ich głowami na tle błękitnego nieba

poszybował w powietrzu biały ptak. Zaskrzeczał.

Obce dźwięki. Obce obrazy. Inne niż w rodzinnych stronach.

- Tymi dniami będzie się karmił do końca życia.

- Czuję się jak nędznik - wyznała Ida i odwróciła się, pozwalając wiatrowi targać

włosy. Korciło ją, by zamknąć oczy i wrócić w marzeniach do młodości. Kusiło, by udawać,

ż

e w życiu nie zdarzyło się nic złego. Udawać, że nadal jest promiennie młoda i zakochana, a

wszystkie jej myśli wędrują ku Ailo.

Nie powinna mu była pozwolić odjechać samemu, a on nie powinien był odpowiadać

na nieme wołanie o pomoc.

Korciło ją, by uciec w marzenia. Rozmyślać o życiu bez bólu i cierpienia, w którym

panowałoby wieczne szczęście i bliskość, nie zagrożone żadną nagłą katastrofą...

Ale istniał mężczyzna o imieniu Sedolf, który miał najpiękniejsze brązowe oczy, jakie

można sobie wyobrazić, mężczyzna, w którego głosie czuła tyle ciepła i którego śmiech

sprawiał, że wszystko w niej śpiewało. Taki, który dowcipkował w najmniej oczekiwanej

chwili, który potrafił największy smutek obrócić w żart... Sedolf został stworzony dla niej.

- Mam wyrzuty sumienia - powiedziała Ida. - Wiem, że to niemądre, bo przecież w

tym, co się stało, nie ma mojej winy. Ale czuję, że zdradziłam Ailo, że ograbiłam go...

- On nie liczył na to, że wszystko na powrót stanie się takie jak dawniej.

Knut znów wykonał parę ruchów wiosłami.

- Ale to nie umarło w nim na dobre - sprzeciwiła się Ida ze smutkiem. - Pamiętam

swoje uczucie do niego: takie szalone, intensywne i wielkie. Wystarczyło, że spojrzał na

mnie, a ciarki przebiegały mi po całym ciele. Chora byłam z tęsknoty, gdy stał z dala ode

mnie i nie mogłam go dotknąć. Ale ten ogień we mnie wygasł! - Westchnęła. - Wiem, że taki

stan nie trwałby wiecznie, bo przecież trudno przez całe życie być zakochanym do

szaleństwa. Ale przecież coś z tego by pozostało... A teraz wydaje mi się taki obcy...

- Minęły trzy lata, Ido. Dla ciebie on umarł. Odnalazłaś szczęście u boku innego

mężczyzny. To nie twoja wina. Życie nie stoi w miejscu. Ma wówczas sens, kiedy zamiast

zamartwiać się wspomnieniami o tych, co na zawsze odeszli, staramy się odnaleźć radość w

każdym dniu. Byłoby inaczej, gdyby nie decyzja Ailo. On wie, że przegrał swoje prawo, by

czegokolwiek od ciebie żądać.

- Dlaczego więc coś nadal każe mu mnie kochać?

- Dla niego ty nigdy nie umarłaś. Jesteś matką jego dzieci. Pielęgnował wspomnienia

o tobie. Ciągle myślał o Idzie, którą zostawił nad fiordem. Nie o tej, która pod wpływem

zdarzeń gwałtownie dorosła. Może tej nowej Idy wcale by nie pokochał tak mocno. Powinnaś

dać mu szansę i porozmawiać z nim o tym... Ida zanurzyła dłoń w nadal zimnej wodzie. Na

lato trzeba jeszcze poczekać.

- Porozmawiam - obiecała. - Choć trochę się boję swojej reakcji. Co będzie, jeśli

napadnie na mnie, zarzuci oskarżeniami? Poczuję się bezbronna albo jego zranię. Ten strach

we mnie jest tak silny, Knut, że pragnę tylko jednego: wrócić do domu.

- Ailo także się boi - odparł Knut i uśmiechnął się. - Nie mówię tego po to, żebyś

miała jeszcze większe wyrzuty sumienia, ale po to, by ci uświadomić, że z was dwojga ty

jesteś silniejsza. Jest ci tak dobrze w nowym związku, jak jemu nigdy nie będzie. On i Anna

Kajsa nie osiągną takiej harmonii jak ty i Sedolf. Wy na pewno będziecie jeszcze mieli dzieci.

Oni nie. Was dwoje tyle łączy, nawet wyrośliście nad tym samym fiordem. Jesteście do siebie

podobni. Natomiast trudno sobie wyobrazić bardziej odmienne osobowości jak Ailo i Anna

Kajsa. Poza tym, że oboje zostali mocno okaleczeni. Ty, Ido, masz siłę, której brak Ailo. To

jeden z najwspanialszych ludzi, jakich znam, ale jego ojcem był Mikkal. Ailo odziedziczył po

ojcu jego słabości. Gdyby życie potoczyło się inaczej, mógłby je przezwyciężyć. Ale nie

teraz. Może czujesz się winna, Ido, ponieważ on tak chce?

- Może? - zastanowiła się.

Słowa Knuta nie dawały jej spokoju. Kiedy mężczyźni wrócili ze spaceru, wzmogła

czujność.

Ailo niósł Mikkala na barana. Małe rączki chłopca ufnie spoczywały w ogorzałych

dłoniach. Mikkal bez trudu zaakceptował nową sytuację. Nie rozumiał, że mali chłopcy

rzadko miewają dwóch bliskich mężczyzn: jednego, na którego mówią: „tata”, i drugiego, do

którego zwracają się: „ojcze”. Jemu wystarczało, że poświęcają mu całą swoją uwagę i

kochają go.

Malcy wrócili brudni, zmęczeni i szczęśliwi. Pewnie szybko zasną, pomyślała Ida,

pozwalając Sedolfowi, by ją objął. Zwykle unikała demonstrowania na oczach Ailo, jak

wielka zażyłość łączy ją z mężem. Nie potrafiła traktować tej sytuacji równie naturalnie jak

Sedolf, który z Ailo zbliżył się bardziej niż ona. Spędzali razem wiele czasu, dużo

rozmawiali.

Intrygowało ją, o czym. Sedolf, zapytany, twierdził, że nie o niej, nie miała więc

prawa pytać o nic więcej.

Prosić Sedolfa, żeby przekazał Ailo, co jej leży na sercu, byłoby tchórzostwem. Ida

nigdy nie umiała ani też nie lubiła wysługiwać się innymi.

Mikkal wcale nie miał ochoty rozstawać się z Ailo. Ida musiała uciec się do podstępu,

by wreszcie zechciał przyjść do niej na ręce. O tym, by stanął na własnych nogach, w ogóle

nie było mowy.

- Małe nóżki są zmęczone - wyjaśniał z pełnym przekonaniem. - Jak chcesz, zapytaj

tatę i ojca Ailo.

Ida nie mogła powstrzymać się od śmiechu.

- Wierzę ci - zapewniła. - Małe nóżki zapewne za dużo się dziś nabiegały, co?

Pokiwał głową z powagą.

- Jutro pójdziemy jeszcze dalej.

Miał takie rumiane policzki i blask w oczach. Zrobiło jej się żal, że mała Raija nie

dożyła tej chwili. Cóż, martwych dzieci nie trzeba uszczęśliwiać. One tego już nie potrzebują.

Ida stała z Mikkalem na korytarzu, niepewna i rozdarta. Sedolf wyczuł to i dyskretnie

wycofał się do pokoju. Ailo jednak nie dostrzegł tego, że chce mu coś powiedzieć, i musiała

poprosić, żeby został.

- Ailo... Jego oczy szukające jej, ale nie mające odwagi, by uchwycić jej wzrok, tak

jak zaledwie przed trzema laty. Od tamtej pory nauczył się, że bezpieczniej prosić, niż

przystępować od razu do rzeczy.

Ale był w tych oczach cień nadziei, który rozrywał zabliźnione rany i sprawiał, że Ida

czuła się okropnie.

Nie poznawała go. A przez niego nie poznawała też siebie samej.

- Muszę z tobą porozmawiać w cztery oczy. Możesz?

- Dziś? - zdziwił się, marszcząc czoło. Wyglądał na zdumionego.

Nie rozmawiali na osobności od pamiętnego dnia, gdy zobaczyła go po raz pierwszy.

Zawsze przebywali w towarzystwie Anny Kajsy i Sedolf a, jakby chronili się grubą warstwą

lodu.

Tak bardzo lękali się siebie.

Ida pokiwała głową.

- Gdy się ściemni - zdecydował. - I dzieci już zasną.

- W altanie - dodała Ida, zupełnie bezwiednie. Słyszała swój głos jakby z zewnątrz.

Słyszała słowa, których wcale nie miała zamiaru wypowiedzieć.

Ailo przytaknął, a przez jego zniekształconą twarz przebiegło coś na kształt uśmiechu.

- W altanie - obiecał.

Ida poczuła na nowo strach. Na Hailuoto od dawna trwała wiosenna odwilż.

Warstwa lodu nie była już taka gruba.

- Co takiego może się zdarzyć? - pytał Sedolf, trzymając Idę w ramionach i wtulając

twarz w jej włosy. Mikkal dawno już zasnął. Powoli ciemność wieczoru okrywała wyspę, z

każdą chwilą zatapiając ją coraz bardziej w czarnym mroku nocy. - Czego, na miłość boską,

się tu bać? - powtórzył.

Nie wiedziała.

- Będziesz blisko domu. Jeśli chcesz, otworzę okno i będę nasłuchiwał. Gdybyś mnie

potrzebowała, wystarczy krzyknąć...

- To nie to... Przygarnął ją mocniej, by poczuła jego siłę i bijące od niego ciepło.

- Ailo nie rzuci się na ciebie jak jakiś nieokrzesaniec - uspokajał Idę.

Nie tego się obawiała.

- Nie potrzebujesz siedzieć i czuwać przy otwartym oknie - powiedziała tylko, cofając

spocone dłonie.

Sedolf, gdyby zauważył, wyśmiałby ją pewnie dobrodusznie. Była teraz taka drażliwa,

ż

e pewnie i to by ją zraniło.

- To nie twoja wina, Ido - zapewnił Sedolf, który rozumiał więcej, niż miał odwagę

wyrazić słowami. Wiedział, że nie mogą stąd wyjechać, póki Ida nie upora się do końca z tym

wszystkim, co wiąże się z Ailo. Zanim nie pozbędzie się wyrzutów sumienia, które tak ją

męczą i niszczą od środka.

Nie zasługiwała na to.

Ailo zresztą też tego nie chciał.

Oboje cierpieli. Byli jak porażeni. Nie dostrzegali, że ranią tym swoich obecnych

małżonków. Nie potrafili zrzucić ciężaru z serca nawet dla dobra tych, których kochali.

Musieli jednak w końcu sami uporać się ze swymi uczuciami i ostatecznie odciąć się

od przeszłości.

Sedolf niemal wyrzucił Idę z domu wprost w czarną czeluść nocy.

Otulił ją dużym wełnianym szalem. Na dworze nie było tak zimno. Położywszy dłonie

na jej ramionach i patrząc na nią z powagą, rzekł:

- Przestań się zadręczać, Ido. Kocham cię niezależnie od wszystkiego. Idź tam i

porozmawiaj z nim! Powiedz, co masz do powiedzenia, zrób, co trzeba, i nie lękaj się, jak to

wygląda z zewnątrz. Wyrzuć z siebie to, co cię gnębi, to, co także dotyczy mnie. Nie rań go

po to, by ranić. Ale jeśli będziesz musiała, to trudno...

Ailo stał odwrócony plecami do pałacu. Nie mógł widzieć, jak nadchodzi, nic też nie

mógłby uczynić, gdyby w ogóle nie przyszła. Po chrzęście kamyków poznał, że się jednak nie

rozmyśliła.

Nie odwrócił się, kiedy nacisnęła klamkę, a potem starannie zamknęła za sobą drzwi,

jakby ich oboje chciała zamknąć wewnątrz altany.

Chwilę trwało, nim przyzwyczaiła wzrok do ciemności. Najpierw dostrzegła biały

kołnierz i mankiety, potem kapelusz na stole.

Ida spodziewała się spotkać Ailo, do którego przywykła. Niewiele różniącego się od

mężczyzny, którego pożegnała w Skibom, nim wyruszył na płaskowyż. Objuczonego

skórzanymi torbami pełnymi złota przeznaczonego dla swoich współbraci. Mężczyznę, który

miał po nią wrócić. Ubranego w skórzane spodnie i skórzany kaftan, w miękkich kumagach,

mężczyznę, którego włosy i ubrania przesiąknięte były zapachem dymu z ogniska. Zresztą na

wyspie Ailo nadal ubierał się podobnie: w miękkie spodnie ze skóry, skórzane buty do kolan i

w starą znoszoną kurtkę.

Był podobny do Ailo syna Mikkala.

Teraz jednak, gdy się odwrócił, ledwie go poznała. Na śnieżnobiałą koszulę miał

założoną kamizelę, a na to zarzucony surdut sięgający do połowy ud, rozszerzony od pasa.

Obcisłe spodnie wsunął do wysokich butów z wywiniętą cholewką. Pachniał skórą. Włosy

zaczesał do tyłu, twarz zakrył maską.

Przełknęła ślinę. Brakowało mu tylko blond peruki. Jeśli zależało mu, żeby pokazać

jej zupełnie obcego Ailo, to odniósł zamierzony skutek.

Ida, choć bardzo dbała o czystość, nagle poczuła się nieświeżo w sukni, którą miała na

sobie także poprzedniego dnia.

- Przyszłaś.

Kiwnęła głową w milczeniu i nagle poczuła w duchu złość na samą siebie.

Nie da się zaślepić olśniewającą powierzchownością! Wystarczająco często

podglądała ptasie gniazda, by wiedzieć, że pisklęta nie są tak samo upstrzone jak skorupy jaj.

- Mam nadzieję, że nie czekałeś długo - odparła. Jak obco brzmiały wymienione

uprzejmości. Usiedli ciężko na ławie. Ailo wyjął z surduta jakiś dokument i położył na stole.

- Nie udało mi się uzyskać rozwodu - powiedział. - Duchowny, z którym to

załatwiałem, był nazbyt pryncypialny. Ale oto papier potwierdzający mój zgon. Tyle udało mi

się załatwić. Tylko nie mów o tym Annie Kajsie. Niech myśli, że wszystko jest tak, jak

miałem nadzieję załatwić.

Ida nie zapytała, od jak dawna ma ten dokument. Nie dociekała też, czy specjalnie go

schował, by jak najdłużej zatrzymać ją i Mikkala na wyspie.

- Co do mnie czujesz, Ailo? - zapytała zamiast tego. Na takie pytanie nie był

przygotowany.

- Byłaś moją żoną - odpowiedział, gdy się opanował, starannie dobierając słowa. - No

i jesteś matką Mikkala.

Oboje doskonale zdawali sobie sprawę, że nie wyjaśnił niczego poza tym, co było

najzupełniej oczywiste.

- Nadal mnie kochasz?

Odwrócił się do niej gwałtownie. Uniósł ręce, jakby chciał ją chwycić w ramiona, ale

nim jej dotknął, opuścił, je.

- O co ci chodzi? - zapytał porywczo. - Zamierzasz mnie upokorzyć, a potem

podeptać? - Opanował się. - Jesteś żoną Sedolfa. Akceptuję to. Nie pytaj mnie więc o nic

więcej. Ja jestem mężem Anny Kajsy i kocham ją.

- Na swój sposób? - zapytała Ida niewinnie, ale w jej głosie pobrzmiewał obcy ton,

jakby była zła na niego.

Nie rozumiał, o co jej chodzi.

- Tak, na swój sposób - odparł ze złością, wyraźnie się broniąc. Gotów uderzyć

pierwszy, gdyby uznał, że jest atakowany.

- Czy podczas wypadku odniosłeś takie rany, że nie możesz... kochać się z kobietą?

Czy może ja jestem ci przeszkodą?

Zapadła cisza.

Ailo oparł się o ścianę. Tył głowy wsparł o ramę dużego okna ozdobionego barwnymi

kwiatami, które w mroku przybrały różne odcienie szarości.

- No cóż, spodnie się na mnie nie paliły - odrzekł w końcu z największą niechęcią. -

Twoja osoba nie ma z tym nic wspólnego. Do diabła, Ido, co cię to w ogóle obchodzi? Nie

masz prawa...

- ...zadawać tobie takich pytań? - odetchnęła z drżeniem. - Owszem, u licha, mam

prawo! Skoro ty dajesz mi do zrozumienia, że jestem wszystkiemu winna, to ja mam wszelkie

prawo poznać całą prawdę!

- Nigdy nawet słowem nie wspomniałem...

- Nie, słowem nie - przyznała Ida, kładąc chłodną dłoń na jego ściśniętej pięści, od

której biło gorąco. - Ale myślisz tak, czuję to. Czuję twoje ukradkowe spojrzenia i poematy,

jakie lęgną się w twojej głowie. Chyba nie zaprzeczysz?

Ida nie miała pojęcia, skąd bierze się u niej taki spokój, jak udało jej się ostudzić

emocje. To się stało jakby poza nią.

- Po tym wypadku miałem kobiety - rzucił zmęczony, strasznie wyczerpany. - Ale

gardziłem nimi, najchętniej bym je zabił. Tyle nagromadziło się we mnie nienawiści. Później

nie było wcale lepiej. Przepełniała mnie przeraźliwa, martwa pustka. Potem pustkę zastąpiło

cierpienie. Straciłem ochotę na kobiety, Ido. Nie potrzebuję ich w taki sposób. Mogę się bez

nich obyć i mimo to żyć pełnowartościowym życiem.

Ida może by uwierzyła w te słowa, gdyby dotyczyły innej osoby, nie Ailo.

- Anna Kajsa i ja pod tym względem pasujemy do siebie - zapewnił zraniony do

ż

ywego, udając, że się śmieje. - Ona, skrzywdzona i zbrukana, i ja, impotent.

Ida wiedziała o Annie Kajsie. Żona Ailo bezbarwnym głosem z twarzą pozbawioną

wyrazu opowiedziała Idzie o swoim dzieciństwie, młodości, o całym swoim życiu w

cierpieniu, strachu i poniżeniu.

- Sam nie wierzysz, w to co mówisz - rzuciła hardo. - Tak naprawdę wydaje ci się, że

prócz mnie nie potrafisz się kochać z żadną inną kobietą.

- Przyszłaś tu, żeby przekonać mnie, że z tobą mogę? - zapytał równie

bezceremonialnie. - Czyżby żona Sedolfa przybyła tu, by się ze mną przespać?

Ida pokręciła głową.

- Dobrze wiesz, Ailo, że nie potrafiłabym. A ty nie jesteś takim prostakiem, by mnie

do tego nakłaniać. Nigdy nie byłeś. Nie chcę jednak, żebyś przez resztę życia chował się w

skorupie cierpienia. Bo wierzę, że potrafisz żyć pełnią życia.

Ida nic nie wspomniała o swojej rozmowie z doktorem Bergforsem, który ostatnio

gościł na wyspie, ani o tym, jakie jest jego zdanie na ten temat. Uznała, że Ailo nie musi znać

wszystkich szczegółów.

- Dlaczego więc nie mieliśmy odwagi porozmawiać ze sobą szczerze? - zapytała.

- Zabliźnione rany na nowo zaczęłyby krwawić - odparł głosem pozbawionym

wyrazu, przygotowany na takie pytanie.

- A może obawialiśmy się, że osoby, które zachowaliśmy w pamięci, nie są już takie

same jak dawniej? - drążyła Ida i sama sobie na to odpowiedziała: - Ja się bałam ujrzeć twoją

gorycz. Śmiertelnie się lękałam spotkać zgorzkniałego Ailo. Nie chcę wracać do domu z

przekonaniem, że cię unieszczęśliwiłam. Chcę, żebyś żył szczęśliwie, Ailo.

Zaśmiał się chrapliwie.

- Szczęśliwie? - powtórzył, wpatrując się w Idę. - Szczęśliwie, Ido córko Reijo?

Potrząsnął głową, ale przestał się śmiać. Ten pozbawiony radości śmiech drażnił jej

uszy i sprawiał ból większy niż to wszystko, co do tej pory zostało powiedziane.

- Zawsze byłaś obdarzona fantazją, moja droga. Zostawmy lepiej tę sprawę.

- Owszem, mam bogatą wyobraźnię - zareagowała z wyjątkowym jak na siebie

spokojem, bo gwałtowne słowa, jak zrozumiała, bardzo go raniły. - Ale mam coś jeszcze.

Coś, z czego nie zdawałam sobie sprawy, póki cię nie straciłam. Może byłam zbyt młoda, by

to odkryć, a może po prostu zbyt mało wycierpiałam, by dostrzec łzy u innych ludzi. Żeby to

zrozumieć, trzeba samemu coś przeżyć. Nikt ci tego nie jest w stanie wytłumaczyć. O tym, że

jestem obdarzona wyjątkowym darem, powiedział mi noaida z twojej sity, a taki był przy tym

uroczysty, że nie wyśmiałam go, choć bardzo mnie rozbawił...

Ailo mimowolnie także się uśmiechnął, przypomniawszy sobie szamana, którego tak

trafnie opisała Ida.

- Powiedział, że drzemią we mnie zdolności, których istnienia wcale się nie

domyślam. Z czasem pojęłam, o czym mówił. Bo ja naprawdę wyczuwam nastroje,

wyczuwam, co tkwi w drugim człowieku. Nie znaczy to, że potrafię czytać w cudzych

myślach, nie. Po prostu jestem wrażliwa na uczucia tak jak inni na zapachy. W twoim

przypadku jest mi o tyle łatwiej, że znałam cię kiedyś lepiej niż kogokolwiek innego.

- Ja zaś widzę cię, jak byłaś młodziutka - odezwał się chrapliwie. - Widzę ciebie taką,

jaka byłaś, gdy cię pokochałem... gdy ty mnie pokochałaś.

- Czy wyglądam tak samo? - zapytała Ida głosem kobiety, której nie znał.

- Tak.

- Miałeś odwagę mi się przyjrzeć? - zdziwiła się.

- Wyglądasz wciąż tak samo - zapewnił i dodał: - Nie myśl, że mówię tak, by ci

pochlebiać. Może gdy o tobie rozmyślałem, brałem pod uwagę, że dorosłaś, dlatego teraz

wydaje mi się, że wyglądasz jak wtedy... - Jego śmiech zazgrzytał wśród szklanych ukwieco-

nych ścian. - Nie będę cię pytał, czy ja także wyglądam jak kiedyś, bo nigdy nie umiałaś

kłamać.

- A może przez te lata nauczyłam się? - odpowiedziała cicho. - Może życie mnie do

tego zmusiło? Nie jestem tą Idą, od której odjechałeś. Zmieniłam się nie tylko dlatego, że

przestałam cię kochać. Nie dlatego, że pokochałam Sedolfa. Zmieniłam się z tysiąca innych

powodów. Przede wszystkim dlatego, że żyłam bez ciebie.

- Ja nie przestałem cię kochać - wyznał Ailo wreszcie. - Może także się zmieniłem...

tak, na pewno się zmieniłem. Ale nie przestałem cię kochać.

- Mnie? - zapytała Ida, modląc się w duchu, żeby teraz nie opuściła jej odwaga. Udało

jej się w końcu sprowokować szczerą rozmowę, mimo że rany nadal piekły. Taka chwila

mogła się nie powtórzyć. - Czy może kochasz marzenie o mnie?

Z bólem uświadomił sobie, że ma rację. Nie wiadomo, czy zdołałby do tego dojść

sam, gdyby go nie zmusiła do spojrzenia w głąb siebie. Anna Kajsa może dostrzegała to, ale

ona nie byłaby w stanie zadać mu cierpienia, jakie wiązało się z samopoznaniem.

- Ciebie tu nie było...

Właśnie, miała Ida na końcu języka, ale powstrzymała się. Nie prosiła go o tę

rozmowę, żeby go zranić. Nie o to chodziło. Ludzie, których łączyło tak wielkie uczucie,

powinni umieć rozmawiać ze sobą, nie zadając sobie bólu.

- Marzyłeś o tym, żeby się ze mną kochać? - spytała.

Ailo wyprostował się i popatrzył na nią. Pamiętał, że zawsze była bezpośrednia, nigdy

jednak do tego stopnia obcesowa.

- Marzyłeś?

- Oczywiście!

- Podnieca cię to? Budzi twoją męskość?

- Kobieto, do licha, o co pytasz? Odwrócił się, uciekając wzrokiem.

- Nie potrzebujesz mi odpowiadać - rzekła drżącym głosem. - Chcę, żebyś sam sobie

odpowiedział na to pytanie, żebyś się zdobył na szczerość wobec samego siebie.

Cisza.

Zdawało się, że powietrze wokół nich zgęstniało. Cóż w ogóle można rzec w takiej

chwili?

Ida nieoczekiwanie objęła Ailo ramionami. Chciał ją odepchnąć, ale przytrzymała go

mocno. Zesztywniał. Niechętny. Długo walczył ze sobą, nie chcąc ulec pokusie, wreszcie

przesunął dłonie po szczupłej talii Idy i splótł za jej plecami.

- Czego ty chcesz ode mnie, kobieto? - zapytał.

- Pocałuj mnie! - poprosiła stanowczo.

- Czym? - zaśmiał się głucho, niepewnie. Ida pochyliła wargi i wzdrygnęła się lekko,

kiedy dotknęła tego, co pozostało z jego ust.

Przypomniała sobie pocałunki z młodości, które wprawiały ją w oszołomienie, w

których najchętniej utopiłaby się.

Pocałowała go intensywnie. W myślach stała się na powrót Idą sprzed lat. Tą, która

całym sercem kochała chłopca imieniem Ailo.

Długo nie wypuszczała go z objęć.

Wreszcie ją odsunął i dysząc ciężko, oparł stopę o ławkę i oparł czoło o kolano.

Dopiero gdy złapał równy oddech, odezwał się.

Idzie było to na rękę, bo i jej niełatwo było uciszyć oszalałe bicie serca. Ciemności i

wspomnienia bywają niebezpieczną pułapką. Reakcje ciała kłócą się czasem z rzeczywistymi

uczuciami.

- Przekonałaś mnie - rzekł w końcu, z trudem odzyskując głos. - Może ty także

nauczyłaś się lepiej kłamać. Cóż, zaczynam ci powoli wierzyć. W każdym razie znakomicie

udawałaś...

- Rozumiesz dlaczego? - zapytała Ida, nie będąc w stanie spojrzeć mu w twarz.

Tak naprawdę wcale nie była z siebie taka dumna.

- Chyba się domyślam. Nie wiem, czy masz rację. Być może rzeczywiście przeszkodą

są mi wspomnienia, może gniew, a może gorycz...

- Spróbujesz to przezwyciężyć? - zapytała Ida. - Zrób to dla Anny Kajsy!

Nie rozumiał.

- Ona jest kobietą - wyjaśniła. - Zbrukaną, wykorzystaną i upokorzoną. Może jednak

miłość czułego mężczyzny wróci jej poczucie bezpieczeństwa. Może i ona nauczy się czerpać

radość z cielesnej bliskości.

Ailo nic nie powiedział, nie był w stanie. Ida miała niezwykłą zdolność zadziwiania

ludzi. Jako osoba dorosła bardziej nawet niż jako podlotek, najmłodsza spośród rodzeństwa w

chacie na cyplu.

Ile naprawdę wiedziała, a ile się domyśliła, wolał nie zgadywać.

- Nie mógłbym cię teraz posiąść - przyznał powoli. Dziwne, ale musiał jej to

powiedzieć. Bo to, co się stało, zupełnie odbiegało od marzeń, jakie snuł. Od obrazów, jakie

podsuwała mu wyobraźnia. Czegoś całkiem innego spodziewał się po chwili, w której mógłby

ją trzymać w ramionach.

Czegoś zupełnie innego.

- Zapaliło się i zgasło - ciągnął. - Jak sucha kora na wilgotnej gałęzi. Spłonęła tylko

zewnętrzna warstwa.

- ...a ogień zgasł - dokończyła Ida z głębokim smutkiem.

- To koniec naszej miłości.

Gdyby ktoś starał się mu to na siłę wyperswadować, nie uwierzyłby. Zaakceptował to

tylko dlatego, że sam doświadczył.

- Nie bez bólu przyznaję ci rację - rzekła Ida. Dopiero teraz zauważył, że płakała.

Przez cały czas tak bardzo był zaabsorbowany sobą, tak głęboko wniknął w siebie, że nie

dostrzegł, jak Ida to przeżywa.

Gładząc palcem delikatną skórę wokół oczu Idy, wytarł łzy. Żartobliwie złapał ją za

nos. Dawno temu, kiedy ich uczucie dopiero się budziło i wszystko było dla nich takie nowe,

właśnie tak często żartowali.

Najpierw osuszyli sobie nawzajem twarze z łez, a potem uściskali się mocno.

- Niektórych rzeczy nigdy się nie zapomni - powiedział Ailo z uśmiechem. - Nie

płacz, Ido. Byłem ślepy i pielęgnowałem w sobie cierpienie. Ale to minie...

Spojrzeli na siebie. Siedzieli, trzymając się za ręce, i płakali oboje, ale w końcu płacz

zamienił się w śmiech. A kiedy wreszcie uwolnili dłonie, oboje wiedzieli na pewno, że to

koniec. Dla obojga było to ciężkim przeżyciem, ale pogodzili się z tym.

Cierpieli, ale chyba dopiero teraz byli gotowi znów żyć naprawdę szczęśliwie.

14

Powrót do domu trwał równie długo jak wyprawa do Finlandii. Mieszkańcy Hailuoto

uczynili, co w ich mocy, by im pomóc.

Do traktów na północ od Ylitornio dotarli wozem powożonym przez woźnicę, dalej

Ida, Sedolf i Mikkal musieli już sobie radzić sami. William zatroszczył się o trzy konie dla

nich: dwóch dosiadali, a jeden dźwigał bagaże. Wóz w tamtych stronach pozbawionych dróg

na niewiele by się zdał.

Cierpliwie poczekali, aż na dobre zagości lato. Ruszając wcześniej, ryzykowali, że

utopią się gdzieś na rozmokłych bagnistych łąkach na pustkowiu. Zwyciężył więc rozsądek.

W drodze powrotnej na szczęście nie musieli walczyć ze śnieżnymi zawieruchami i

mrozem. Nie potrzebowali też prosić się o dach nad głową. W rozstawianym na noc namiocie

było im przytulnie jak w domu. Oczywiście bez wygód, do jakich przywykli przez ostatnie

miesiące, ale zarazem oczyszczające.

Najbardziej im jednak dokuczały komary i niezliczone ilości owadów, których nazw

nawet nie potrafili wymienić. Mimo że nastała pora białych nocy, wieczorami ściemniało się

od gęstego roju owadów.

Kierując się na północ, mijali lasy sosnowe, które zdawały się nie mieć kresu, lasy

liściaste tak gęste, że trzeba je było omijać szerokim łukiem. Potoki i strumyki płynęły wartko

w miejscach, które zimą tworzyły nieogarnioną białą płaszczyznę.

- Każda pora roku ma swój urok - stwierdził Sedolf, kiedy po całym dniu okrążania

trzęsawiska, białego od kwitnących teraz moroszek, znaleźli miejsce na postój.

Ida jednak nie dostrzegała uroku w dniu, który minął. Zaciskała zęby aż zgrzytało,

ż

eby się nie rozpłakać. Zadziwiające, jak człowiek może się nauczyć powstrzymywać łzy.

Wystarczy trochę poćwiczyć.

Właściwie nie wiedzieli, kiedy znaleźli się na ojczystej ziemi. Wytyczone daleko stąd,

w stolicy Danii, graniczne linie na mapie, na rozległym pustkowiu były praktycznie

niezauważalne.

Trwający wiele lat spór o Finnmark został ostatecznie rozwiązany w 1751 roku.

Pomiędzy Szwecją a monarchią duńsko - norweską długo toczyły się rokowania

dotyczące prawa do ziem na północy. W każdej ze stolic całkowicie odmiennie

interpretowano kwestie graniczne. Ziemię niczyją na północ od Torne, Japońskie pastwiska

Kemi, a także te na południe od wybrzeża oceanu oba królestwa traktowały jako swoją

własność. Niektórzy mieszkańcy tamtych stron doświadczyli nie raz, że mają dwóch królów -

tak im przynajmniej tłumaczyli nękający ich poborcy podatkowi.

Trudno jednak było wytyczyć granice tam, gdzie kończyły się rzeki, które mogły

stanowić naturalną linię graniczną.

Sytuacja kształtowała się tak, że Szwedzi wytyczali własną granicę, a poddani

monarchy duńskiego swoją. Szwecja próbowała udowodnić swoje prawo do morza. Został

odgrzebany stary traktat z Danią z 1613 roku, z którego zapisów wynikało, że Dania zrzekła

się na rzecz Szwecji trzydziestokilometrowego odcinka wybrzeża pomiędzy Tysfjord i

Varanger.

Ale Dania nie zamierzała oddać ani piędzi swego terytorium na północy. Szwecja pod

ż

adnym pozorem nie mogła uzyskać dostępu do morza.

Finnmark stanowił terytorium duńsko - norweskie.

Królestwo Danii i Norwegii wygrało wszystkie swoje żądania w sprawach

granicznych w Finnmarku. Szwecja nie zdobyła dostępu do morza.

Państwo szwedzkie zrezygnowało z żądań granicznych na terenach północy, o które

przez stulecia toczyło spory i wojny z Danią.

W 1751 roku został podpisany traktat, w którym ostatecznie ustalono granice między

Szwecją a monarchią duńsko - norweską.

Pozostała kwestia granicy wschodniej, ale ani król duński, ani monarcha szwedzki nie

chcieli irytować potężnego sąsiada na wschodzie.

Nie od razu wzniesiono słupy graniczne. Planowano, że roboty rozpoczną się w rok po

zawarciu traktatu i potrwają około siedmiu lat.

Tymczasem wytyczanie granicy ciągnęło się lat piętnaście i zostało zakończone

dopiero w 1767 roku. W tym czasie zresztą powstało dwadzieścia siedem różnych map tego

obszaru.

Ale zwykły, przeciętny człowiek wędrujący po tym pustkowiu nie zauważał żadnych

granic. Czuł się częścią rozległej północnej krainy porośniętej wrzośćcem, pokrytej

trzęsawiskami, urozmaiconej jeziorkami, górami i lasami. Spotykani po drodze wędrowcy

mówili różnymi językami, ale nikomu to nie przeszkadzało.

Dopiero kiedy oczom Idy i Sedolf a ukazały się góry, domyślili się, że dotarli już do

Norwegii. Byli pewni, że w dole pomiędzy wzniesieniami leży fiord. Mimo że nastała pora

nocy, zdecydowali się kontynuować wędrówkę, póki starczy im sił. Postanowili rozbić obóz

dopiero, gdy już będą bardzo zmęczeni.

Idzie serce mocniej zabiło na myśl, że wnet znów poczuje w nozdrzach zapach słonej

wody. A kiedy słońce zabarwiło różowoczerwonym blaskiem szczyty, odniosła wrażenie, że

chwyciła w dłonie kawałek nieba.

Uklęknęła we wrzosach i zapłakała nad tym najbardziej swojskim ze wszystkich

ś

wiateł. Mikkal stracił orientację, kiedy jest dzień, a kiedy noc. Biegał dookoła roześmiany,

pragnąc się podzielić wszystkim, co nowe, z Karlem i Henrikiem, a także z ojcem Ailo.

Wokół niego wznosiły się ciemne skaliste szczyty. Rzeka spływała urwistym stromym

zboczem ku fiordowi. Skąd mógł wiedzieć, że tu zaczyna się dom? Tak długo bawili na

Hailuoto, że przywykł do tamtych okolic.

Ida płakała wzruszona słońcem białej nocy, płakała ogarnięta żałością, że Mikkal już

nie podzieli się wszystkimi nowinami z Ailo, płakała wreszcie nad samym Ailo, a także nad

tymi, których zostawili w Finlandii, a których już pewnie nigdy nie zobaczą.

U kresu tej podróży ogarnął Idę straszliwy smutek.

- Nie płacz, kochana - żartował Sedolf. - Fiord jest wystarczająco słony.

Usiadł przy niej na niewielkim pagórku. Zerwał parę wrzosów i pełną garść borówek.

Przygryzając swojską łodyżkę, popatrzył na żonę z lekkim uśmiechem i dodał na wpół

ż

artobliwie:

- Pomyśl lepiej, że już koniec tej laby. Teraz przyjdzie ci samej szorować do białości

podłogi. I to na kolanach, które odzwyczaiły się od klęczenia na deskach i zrobiły bardzo

delikatne. Obawiam się, że zetrą się do krwi! Poza tym czeka cię znów codzienny obrządek,

znów włosy przejdą ci zapachem gnoju, bo jak zwykle zawieruszy ci się gdzieś chustka na

głowę. Będziesz się zrywać w przeraźliwie chłodne poranki, by napalić w piecu. Czeka nas

całkiem nowe życie różniące się zasadniczo od leniuchowania na wyspie, do którego nas

chcieli przyzwyczaić. Prawda?

Złapał ją za rękę i przyłożył do swojego zarośniętego policzka.

- Skóra jak jedwab, co? - uśmiechnął się i pocałował jej dłoń, tak jak mężczyźni witają

kobiety w świecie Mai. Spojrzał na nią uwodzicielsko, jakby chciał przeciągnąć tę chwilę, po

czym cmoknął i dodał: - Nikt by nie pomyślał, że jesteś wieśniaczką z Ruiji. Ale nie martw

się, mój aniele, wszystko wróci do normy. Tydzień w domu i znów twoje ręce będą czerwone

i spierzchnięte jak u każdej porządnej gospodyni!

Ida nie potrafiła powstrzymać się od śmiechu.

Łzy przestały jej płynąć. Sedolf zawsze wiedział, jak odgonić ponure myśli żony i

sprawić, by pogodniej spojrzała na świat.

- Zatrzymamy się tu na noc? - zapytał. - Czy jedziemy dalej, by jak najprędzej położyć

się w łożu, do którego już od zimy tak tęsknię?

Ida nie miała żadnych wątpliwości, dokonując wyboru. Do domu wprawdzie mieli

jeszcze kawałek drogi, jej jednak zdawało się tak blisko, że szkoda było czasu na rozbijanie

obozu.

- Zjemy tutaj, a potem ruszymy w dalszą drogę - zadecydowała.

Sedolf bynajmniej nie zamierzał protestować. Dlatego też, kiedy już zjedli ugotowaną

na mięsie zupę i przegryźli pajdami czarnego chleba grubo posmarowanymi masłem,

skierowali się w dół ciasną doliną w stronę fiordu Lyngen.

Do domu.

Idzie wszystko śpiewało w duszy.

Nad ranem zobaczyli swoje gospodarstwo, znajomą chatę i krowy pasące się na łące.

Sedolf wiózł przed sobą na siodle śpiącego chłopca. Juczny koń kroczył niespiesznie za nimi.

Jechali powoli, pozwalając zwierzętom decydować o tempie. Przecież bez nich nie

daliby rady. Tyle zdążyli się nauczyć podczas zimowej wyprawy do Finlandii.

Ida nie miała cierpliwości czekać, aż koń leniwie doczłapie na miejsce. Nie mogła

usiedzieć na końskim grzbiecie i obserwować ze spokojem powiększające się w oczach

zabudowania.

Puściła więc konia luzem, bez obawy że ucieknie. Była pewna, że podąży za

pozostałymi. Zwierzęta czuły, że gdy tylko dotrą do zabudowań, otrzymają wodę i poskubią

sobie zielonej trawy.

Sama zaś ruszyła biegiem, z przyjemnością rozprostowując nogi po długiej jeździe.

Znów mknęła przez łąki i swojskie pagórki porośnięte trawą.

Poczuła w nozdrzach znajomy zapach sosny, żywiczną woń wiecznie zielonego

drzewa, które w poszukiwaniu wody zapuściło głęboko korzenie.

Nawet sobie nie uświadamiała, jak bardzo tęskniła do widoku i zapachu sosen

porastających płaski teren nad rzeką uchodzącą do fiordu. Teraz, gdy ujrzała swojski obrazek

po tak długiej nieobecności, serce ścisnęło się jej ze wzruszenia.

Biegła co sil w nogach, czując w ustach smak krwi. Po wielu dniach spędzonych na

końskim grzbiecie jej ciało było zmęczone. Była śpiąca po całym dniu i nocy jazdy właściwie

bez odpoczynku. Poza tym zaczął jej doskwierać głód. Ale jakież to wszystko miało zna-

czenie w porównaniu z tym, że wróciła do domu?

Czuła wzruszenie, stawiając stopy na własnej ziemi. Ogarnął ją nastrój niemal równie

podniosły jak w kościele.

Zauważyła, że drzwi do obory są otwarte, więc by nie tracić czasu, tak samo jak

wówczas, gdy była małą dziewczynką, nie otworzyła furtki, lecz przeskoczyła przez płot.

Podwinęła spódnicę aż do bioder i bardziej czuła, niż słyszała śmiech Sedolfa. Mogła sobie

wyobrazić, jak sobie z niej pokpiwa.

„Ido, takie zachowanie nie uchodzi w kręgach fińsko - szwedzkiej arystokracji!

Wytworna młoda dama przeskakuje przez płot? A fe!”

I miałby oczywiście rację.

Z pewnością nie umiałaby się zachować na salonach. Szybko zdemaskowano by ją

jako siostrę nieokrzesanej żony Williama Runefelta.

Nie była stworzona do wystawnego życia.

Boże, naprawdę jestem w domu, pomyślała Ida, czując znajomy zapach obory i

zapach zwierząt.

- Tato! - wykrzyknęła radośnie zupełnie jak wtedy, gdy była małą dziewczynką i

biegła na łeb na szyję na cypel, żeby opowiedzieć okrooopnie ważne nowiny. - Tato,

wróciliśmy!

Reijo Kesaniemi wybiegł nie mniej raptownie i w otwartych drzwiach obory porwał w

ramiona swoją córkę, nie dowierzając, że ściska w objęciach tę, którą karmił i wychowywał,

odkąd skończyła roczek.

- Boże drogi, Ido, czy to naprawdę ty? Odsunął ją na odległość ramion, żeby

dokładnie jej się przyjrzeć, ale i tak niewiele widział przez zasłonę łez. On, stary chłop, stał

na widoku w biały dzień i płakał! Ida przytuliła twarz do policzka ojca i osuszyła łzy. I

roześmiała się tak, jak tylko jego córka potrafi.

- Jesteśmy w domu, tato. Wróciliśmy na dobre, rozumiesz? Wydaje mi się, że już dość

się naoglądałam świata.

Ona też pociągała nosem. Pozwoliła, by objął ją ramieniem, i powoli ruszyli w stronę

płotu, tam zamierzając poczekać na Sedolfa i Mikkala.

- Jak oni się miewają w Finlandii? - zapytał Reijo, choć zwykle czekał, by dzieci same

opowiedziały mu to, co chciał wiedzieć. I zwykle tak się działo.

- Dobrze im, tato! - westchnęła Ida. - Ale wiodą próżniacze życie. Ja bym się nie

nadawała. Odkryłam, że brakowało mi nawet czyszczenia ryb. Uwierzyłbyś w to?

Roześmiał się pogodnie. Dobrze pamiętał, jak przez wszystkie lata kręciła nosem na to

zajęcie.

Konie były coraz bliżej gospodarstwa.

Sedolf pokiwał do nich.

Reijo tak się cieszył, że ich znowu widzi. Tak za nimi tęsknił. Byli ostatnimi z

rodziny, którzy wiązali go z przeszłością.

Nie chciał, by jego życie z Raiją poszło całkiem w zapomnienie. Było mu co prawda

teraz bardzo dobrze, był wolny, ale nie chciał zapomnieć tego, co minęło.

Nikt z tych, z którymi dzielił życie, nie zasłużył na zapomnienie.

- A jak się ma Helena i Ivar?

- Malec jest gruby jak kulka - zaśmiał się Reijo, ale w jego głosie pobrzmiewała duma.

Przez moment trudno było Idzie wyobrazić sobie go jako ojca maleńkiego dziecka.

Policzyła szybko, że przed miesiącem, w czerwcu, skończył czterdzieści trzy lata.

Równocześnie wiedziała, że chyba nie ma równie wspaniałych ojców jak on. Przypomniało

jej się, jak, dumny i szczęśliwy, pierwszy raz trzymał synka w ramionach.

To było takie wzruszające.

Teraz promieniał nie mniejszą dumą.

- Mówię Helenie, że daje dziecku za dużo jedzenia, ale ona mnie wyzywa, że chcę

zagłodzić jej syna. Te kobiety!

Znów roześmiał się pogodnie. Ida uwielbiała jego śmiech. Zdała sobie sprawę, że

tęskniła za nim przez cały czas pobytu w Finlandii.

- Maja ma się dobrze - powiedziała cicho, bo dobrze wiedziała, że Reijo przede

wszystkim o Maję się troszczy. Ona zajmowała w jego sercu szczególne miejsce. Czasami Ida

zastanawiała się, jak bardzo szczególne, ale o to nigdy go nie pytała. Zbyt mocno szanowała

ojca, by wdzierać się z butami w jego życie.

- Niebawem Williamowi i Mai urodzi się drugie dziecko. Maja jest już dość gruba.

Mały Henrik jest oczkiem w głowie, nie do wiary, że mniej więcej za miesiąc będzie już

starszym bratem...

Oparła się o płot i pokręciła głową. Byli tak daleko od Hailuoto. Wszystko, co tam

stanowiło codzienność, wydawało się teraz takie obce i niepojęte.

- William nosi Maję dosłownie na rękach. Mówię ci, tato, jeśli ona nie zacznie się

trochę sama ruszać, to utyje. Naprawdę. Ani trochę nie przesadzam. On ją ubóstwia. U - bóst -

wia! Nie spotkałam jeszcze mężczyzny, który byłby tak zapatrzony we własną żonę!

- Wydaje mi się, że właśnie takiego męża potrzebowała Maja - odparł cicho Reijo

zmienionym głosem. - Polubiłaś go?

Ida pokiwała głową.

- Williama nie można nie lubić. Jest niczym skała: bezpieczny, duży i silny. Ma się

wrażenie, że można na niego liczyć we wszystkim. Jestem pewna, że gdyby Maja zażyczyła

sobie gwiazdki z nieba, znalazłby sposób, by ją dla niej zdobyć.

Nabrała powietrza w płuca. Sedolf był już blisko, a ona chciała powiedzieć ojcu to, co

najważniejsze, zanim nadjedzie.

Dokładnie ze szczegółami powie mu o wszystkim później. Wówczas dobrze będzie

mieć obok Sedolfa, żeby przytrzymał ją za rękę i był jej wsparciem. By uzupełnił to, co jej

samej trudno będzie rzec. Ale uprzedzić o tym musi, póki są sami.

- Knut ma się dobrze - odezwała się piskliwie. Ojciec popatrzył na nią uważniej.

Domyślił się, że coś ją dręczy, że w Finlandii nie wszystko było tak, jak się spodziewała. Ale

nie pytał.

- Knut i Anjo marzą, żeby osiąść na stale w Alcie. Ale to będzie dla nich trudne,

dopóki ten niegodziwiec żyje...

Reijo wiedział oczywiście, dlaczego Knut z rodziną nie mogą wrócić do Alty.

- Karl strasznie przypomina Knuta, gdy był mały. A mała Aila jest taka słodka, że

chciałoby się ją zjeść. Nazwali ją tak dla upamiętnienia Ailo. Uważam, że to piękne z ich

strony...

Reijo przytaknął i już nie odrywał wzroku od córki.

Ida była całkiem blada, ale oczy jej pociemniały. Dyszała ciężko, jakby gotowała się

do czegoś trudnego, czegoś bolesnego...

- Maja nie opowiedziała ci całej prawdy o Ailo - rzekła ochrypłym głosem.

Kiedy już te słowa przeszły jej przez gardło, z resztą poszło już łatwiej. Najtrudniej

było zacząć... Reijo mocniej ścisnął ramiona Idy.

- Tak właśnie sądziłem... Maja nigdy nie potrafiła mi kłamać. Wiedziałem, że coś jest

nie tak. Że coś się w tym wszystkim nie zgadza. Nie podobało mi się to. O ile straszniejsza

okazała się prawda?

Ida nabrała powietrza. Musiała jeszcze raz na niego spojrzeć, zanim zaczęła

opowiadać.

Nigdy by się tego nie domyślił. Jej miły i dobry ojciec odznaczał się często taką

naiwnością...

Był taki łatwowierny, jeśli chodzi o mroczne strony życia. Zresztą nawet ona i Sedolf

do końca nie mieli odwagi uwierzyć w to, co okazało się prawdą.

- To zabrzmi jak baśń, tato. Można by ją nazwać: „Mężczyzna w masce”. Ale to

najprawdziwsza prawda.

Reijo popatrzył na nią przeciągle. Nigdy Idy takiej nie widział.

- A więc on wcale nie umarł?

- Jak się domyśliłeś? - Ida wpatrywała się w niego zaskoczona.

Wzruszył ramionami.

- Twój stary ojciec żyje trochę na tym świecie. Widziałem już i słyszałem to i owo,

sporo rozmyślałem. Niewiele więc rzeczy może mnie zadziwić. - I ukołysał Idę tak jak

wówczas, gdy była dzieckiem. - Jak on się czuje? - zapytał spokojnie. - Dobrze mu tam?

Bardzo jest okaleczony? Na twarzy? Wspomniałaś coś o masce - wyjaśnił, nie

przestając na nią patrzeć pytająco.

Sedolf był już tymczasem u płotu. Ida ucieszyła się, że zdoła chwilę ochłonąć.

Potrzebowała tej chwili. Niepojęte, że ojciec przyjął to z takim opanowaniem. Nie

spodziewała się tego.

Reijo puścił Idę i zdjął z konia śpiącego wnuka. Chłopiec tylko pomrugał oczami, ale

nie dał po sobie poznać zaskoczenia, że to dziadek go trzyma w ramionach.

- Witajcie w domu! - zwrócił się Reijo do Sedolfa i uśmiechnął się do córki.

- Jedźmy na cypel. Obrządek zrobiony. Nie mogę się doczekać, kiedy opowiesz mi,

Ido, tę twoją baśń o mężczyźnie w masce.

POSŁOWIE

Zdeterminowani, żeglowali od wielu tygodni. Doświadczony Oleg i Michaił,

najmłodszy spośród wszystkich szyprów, jakich Oleg kiedykolwiek spotkał na pokładzie.

Chłopak miał niespełna siedemnaście lat i mleko pod nosem. Oleg rozumiał tych

marynarzy, którzy odmówili udziału w rejsie. Nie dziwił się także tym, którzy, choć pozostali,

mruczeli z dezaprobatą, że taki młodzik pełni tak odpowiedzialne zadanie.

Właśnie z tego powodu Oleg postanowił płynąć razem z nim. Oficjalnie jako sternik,

ale tak naprawdę jako kapitan.

Robił to ze względu na Jewgienija, swojego długoletniego przyjaciela. Uważał, że jest

mu to winien. Poczuwał się do opieki nad chłopcem, który stracił ojca. Był gotów także

przytrzymać go w cuglach, gdy zajdzie taka potrzeba.

Michaił nie był całkiem zielony. Dużo pływał razem z ojcem. Od maleńkości bawił się

w porcie, a o statkach wiedział więcej niż większość jego rówieśników. Dorastał wśród nich.

A jeszcze zanim nauczył się mówić, słyszał słowa i terminy żeglarskie.

Urodził się, by zostać kapitanem.

Tyle że powszechnie sądzono, iż po kolei przejdzie poszczególne szczeble

wtajemniczenia, a dowodzić statkami będzie już jako doświadczony młody człowiek.

Tymczasem on, niespełna siedemnastoletni, stał się właścicielem floty.

A tego rejsu nie dał sobie wybić z głowy. Oleg próbował nakłonić Raiję, by

wyperswadowała synowi, ale ona uparła się tak samo jak on.

Oleg zrozumiał, dlaczego, kiedy okazało się, że i ona ma zamiar popłynąć.

Nie była to zwykła wyprawa po ryby wzdłuż wybrzeża północnej Norwegii.

Przyczyny tkwiły głębiej.

Michaił musiał tam płynąć.

Raija musiała.

I Oleg nie mógł im w tym przeszkodzić. Poza tym nie był pewien, czy tego chciał.

Wydawało mu się, że Raija ma prawo wrócić i odnaleźć to, co pozostawiła przed

wielu laty, po to, żeby zebrać fragmenty swojego życia w całość. Nikomu nie można

odmówić prawa do przeszłości.

Jewgienij umarł, więc jemu już to nie mogło zaszkodzić. Przeżył takie życie, o jakim

marzył. Przeżył je z jedyną kobietą, której pragnął, i uszczęśliwił ją. Mieli razem dziecko.

Wczesnym rankiem, właściwie jeszcze w nocy, skierowali statek w stronę fiordu. O

tej porze roku tu, daleko za kołem polarnym, mrok w ogóle nie zapadał. Nocą tarcza

słoneczna pochylała się tylko nieco nad horyzontem, wysyłając różową poświatę, by zaraz

unieść się wyżej na nieboskłonie i rozbłysnąć intensywniej, co przypominało perlisty śmiech

ś

wiatła.

Koło południa ich oczom ukazały się strome skały schodzące wprost do wody. Tylko

nad samym brzegiem, u stóp gór, ciągnął się pas ziemi. Tam osiedlili się ludzie. Widać było

ich darniowe chałupy i chaty z bali, a także łodzie leżące na kamienistym nabrzeżu.

Oleg odnalazł Raiję przy relingu, niemal na samym dziobie. Nie miał teraz czasu na

pogawędkę, ale coś go do niej ciągnęło.

Nadal była piękną kobietą. Zimą skończyła czterdzieści jeden lat. Życia nie miała

najłatwiejszego. Gdy się jej uważniej przyjrzeć, dało się dostrzec wokół oczu i ust drobne

zmarszczki.

Na czole pojawiły się pierwsze bruzdy od zmartwień.

Ale włosy nadal miała kruczoczarne. A oczy błyszczały jak rozżarzone węgle.

Rozwiązała węzeł na karku i pozwoliła wiatrowi targać długimi do pasa włosami.

Z daleka można ją było wziąć za młodą dziewczynę. Co prawda jej ciało wraz z

upływem lat nabrało pełniejszych kształtów, ale po nagłej śmierci Jewgienija, która nią

bardzo wstrząsnęła, zeszczuplała.

Stała się jakby kimś innym.

Wyczuwało się w niej coś obcego.

Ale co, Oleg zrozumiał dopiero teraz. Wcześniej nie był w stanie tego określić.

Uderzyło go, jak bardzo przypomina mu kobietę, którą wzięli na pokład owej

pamiętnej zimowej nocy przed wielu, wielu laty właśnie w tym fiordzie.

Oleg domyślił się, że do Raiji powróciły wspomnienia.

- Byłaś tu już kiedyś - odezwał się cicho, przystanąwszy obok niej.

- Wiem - odparła. Nie widział jej twarzy, bo przysłaniały ją ciemne loki, które

zdawały się żyć własnym życiem.

- Obiecałem Jewgienijowi, że nigdy ci tego nie wyjawię.

Raija spojrzała na niego. W jej ciemnych głębokich oczach nie dostrzegł oskarżenia.

- Uważam, że powinieneś dotrzymać słowa, Oleg! - powiedziała, zaczesując za uszy

najbardziej niesforne loki. - Teraz to już bez znaczenia.

Uśmiechnęła się tak, jak tylko ona potrafiła. Jej uśmiech wnikał do najgłębszych

zakamarków duszy.

- Pamiętam to, co powinnam - dodała, wpatrując się w głąb fiordu. - Nikt mi nie musi

niczego przypominać.

Oleg także pamiętał.

- Zawsze nienawidziłam tych gór - rzekła cicho, niemal ze zdumieniem. - A teraz

czuję się tak, jakbym wróciła do domu. Czy to nie dziwne?

Oleg milczał. Nie był w stanie nic mówić. Głos uwiązł mu w gardle. Poczuł się tak,

jakby uczynił jej wielką krzywdę. Za późno było błagać o wybaczenie. Nawet gdyby o to

poprosił, ona pewnie tylko zwróciłaby ku niemu swoje ciemne, bystre oczy, a układając usta

w czerwony kwiat, zapytałaby: „Za co mnie przepraszasz?”.

Raija zawsze różniła się od kobiet, które znał. Zapragnął, by była tu teraz z nimi

Tonią. Ona potrafiłaby zrozumieć Raiję.

Ale Raija była jedyną kobietą na pokładzie. Marynarze przywykli, że kapitan czasem

zabiera w rejs żonę. Żaden jednak nie stanąłby na pokładzie, gdyby na statku znalazło się

więcej kobiet. Marynarze są bardzo przesądni.

Im dalej wpływali w głąb fiordu Lyngen, tym większa fala wspomnień zalewała Raiję.

Rozpoznała szczyty, przypomniały się jej nawet ich nazwy. Wiedziała także, jak nazywają się

poszczególne osady wzdłuż fiordu. Znała wszystkie, po obu jego stronach.

Wpłynęli najdalej, jak się dało, i spuścili kotwicę.

Przyszedł Michaił i stanął obok matki, która przez cały dzień obserwowała fiord z tego

miejsca na pokładzie. Widziała cypel najpierw w wyobraźni, a potem zobaczyła na własne

oczy stojącą na jego krańcu chatę z drewnianych bali. Dobry Boże, jaka wydała się jej nie-

wielka! Ale pamiętała, jak było w niej przytulnie. Z komina unosiła się łukiem ku niebu

cienka smużka dyma Na samym brzegu, tuż przy szopie, leżała łódź. Stamtąd do chaty,

niczym brązowa wstążka wśród zielonej trawy, pięła się wąska wydeptana ścieżka.

Oczy Raiji zasnuły się woalem łez.

Poczuła na ramieniu dłoń syna.

- To tutaj - powiedziała pewnym głosem. - Spuść na wodę łódź, Michaił. Jestem na

miejscu.