Charyzmatyczne postaci filmowe – mit, legenda, propaganda.

To pytanie, chyba najbardziej enigmatyczne, ale i najszersze nie powinno przysporzyć

kłopotów. Trzeba się tylko zdać na swoja pasję filmową i opowiedzieć to w pewnym kluczu.

Tak naprawdę jest ono sformułowane nieco niejasno, toteż postaram się omówić je dość

szeroko, co by dąć jak najwięcej tropów, którymi można podążać. Oczywiście, mój wybór

postaci będzie siłą rzeczy subiektywny (choć staram się myśleć obiektywnie), ale jak
zaczniecie to czyt

ać, to sami będziecie mogli dopasowywać też swoje postaci z epoki kina

klasycznego.

Tak jak napisałem, temat jest mega szeroki, więc skupię się głównie na kinie amerykańskim,

a inne kinematografie tylko zasygnalizuje, wtedy kiedy będzie to konieczne.

Kol

ejny problem to termin „charyzmatyczny”. Cóż to znowu zagadka. W przypadku postaci

filmowych można go rozumieć na kilka sposobów:
- legendarne –

najbardziej znane, najsłynniejsze, ikoniczne, takie które stały się ikonami kina

-

najbardziej inspirujące, wyjątkowe, charyzmatyczne, niekoniecznie ikoniczne

-

takie, które miały wpływ na świat rzeczywisty, często wykorzystywane propagandowo.

-

jest także typ postaci, niekoniecznie bardzo znanych, ale wiążących się pewna konkretną

gwiazdą, przez co stały się ich ikonami, często łączonymi z prawdziwymi osobami.

Postaram się teraz do każdego z tych typów podać kilka swoich przykładów i uzasadnić je.

Postaci legendarne i najbardziej znane – kwintesencja kina

• King-Kong – ikona, niby Frankenstein, Drakula, Tarzan, S

uperbohaterowie też, ale

King-

Kong jest dzieckiem kina, został wmyślony specjalnie dla kina. Stał się jednym

z symboli kina i wyznaczał dalsze drogi rozwoju horroru.

•

Frankenstein i Drakula też, choć nie wywodzą się bezpośrednio z kina – jednakże w
kinie s

ię rozwinęły i najlepiej zaistniały. O ich charyzmatyczności świadczą liczne

sequele i remaki. Filmowe wyobrażenie wampira naznaczyło całą jego ikonografię.

• Nieco z innej beczki – Scarlett O’Hara –

kolejna ikona kina. Postać z książki, jednak

dopiero na e

kranie stała się ikoną, głównie dzięki bezbłędnej roli Vivien Leigh w

„Przeminęło z wiatrem”. Kobieta pewna siebie, czasem zbyt pewna i za to musi na

koniec zapłacić, bardzo charyzmatyczna, choć popełnia błędy, kibicujemy jej i

współczujemy, kiedy trzeba. W zasadzie Rhett Butler, czyli postać grana przez

Gable’a też może się tym panteonie postaci filmowych znaleźć.

•

Innym przykładem mogą być postaci, które zyskały niesamowita sympatię widzów,

tak iż ich filmy miały dużo kontynuacji. Takimi bohaterami mogą być Nick i Nora z

serii filmów detektywistycznych (bardziej screwball Komedy niż detektywistyczny).

Filmy te („W pogoni za cieniem”, „Od wtorku do czwartku” i 4 inne) stały się hitami

przede wszystkim dzięki parze głównych bohaterów (grają ich William Powell i
Myrna Loy).

•

Czeto takimi mega charyzmatycznymi bohaterami stają się zwierzaki: np. Asta (piesek
Nory i Nicka –

patrz wyżej), Lessie – chyba najsłynniejszy pies klasycznych filmów

1

amerykańskich. W Lessim np. cały czas zmieniali się aktorzy i postaci ludzkie, a

Lessie pozostawał Lessim.

•

Mega ikonami stają się postaci animowane. Przede wszystkim z wytwórni Walta
Disneya. Myszka Miki i Kaczor Doland.

Wykorzystanie postaci do propagandy:

• Wracamy do Kaczora Donalda i Disneya –

dobrym przykładem mogą być

krótkometrażowe filmy Disneya z czasów wojny np. „Der Fuhrer Face” z 1943 z
Kaczorem Donaldem

wyśmiewającym i krytykującym totalitarne Niemcy. Albo „Blitz

Wolf” z postaciami z „Trzech świnek” także o wymowie anty-nazistowskiej.

• Wiele filmow z okresu wojn

y charakteryzowało się charyzmatyczna główną postacią,

czy grupa bohaterów, którzy

stanowią wzór dla widzów. Dobrym przykładem może

być tytułowa Pani Kay Minvier filmu z 1942 roku, gdzie główna bohatera, staje się

ostoją rodzinnego ciepła, ale potrafi także wpierać i aktywnie działać.

•

Odchodząc trochę od Ameryki – np. postaci historyczne bywają kreowana na bardzo
charyzmatycznych bohaterów w celach propagandowych –

można to omówić na

przykładzie filmów Eisensteina – Aleksander Newski i Iwan Groźny (Iwan – raczej I

część). Przywódcy rosyjscy są tam wzorem cnot, są pewna paralelą do sytuacji

obecnej. Są jak superbohaterowie.

•

Inny przykład Alosza z „Ballady o żołnierzu” – niesamowita postać, wzór do

naśladowania, prosty chłopak, żołnierz, pomaga ludziom, zakochuje się, mimo

wszystko, odwiedza matkę, choć tylko na kilka minut. Wyciskacz łez. Postać ikona
dla kina radzieckiego.

Postaci inspirujące, ukochane, interesujące, charyzmatyczne:

Tak naprawdę, to zależy od osobistych gustów, bo takich postaci może być mnóstwo, jednak

te szczególnie popularne i ważne dla amerykańskiej kultury to np.:

• Rick Blaine –

główny bohater „Casablanki” , wspaniały Humphrey Bogart. Poświęca

miłość do ukochanej, dla dobra ogółu (wojna, konspiracja etc) – po prostu wzór!

Płaczemy, kiedy Rick zostaje na lotnisku, a Isla i Victor odlatują.

• George Bailey –

główny bohater „To wspaniale życie” Franka Capry. Jak większość

postaci, granych przez Jimmy’ego Stewarta –

człowiek, jakiego chcielibyśmy znać.

Niezwykle inspirująca postać. Pokazująca jak cenne jest życie i że nie może nas w nim

zabraknąć. George i anioł Clarence wpisali się na stałe w kulturę amerykańską

• Jefferson Smith –

kolejna, druga najbardziej znana postać Jimmy’ego z „Pan Smith

jedzie do Waszyngtonu”

także Franka Capry. Smith to wzór Amerykanina, dobry do

gruntu. Do gruntu. Uczciwy, za wszelka cenę walczący o prawdę, przeciw korupcji.

Wzór do naśladowania dla wszystkich.

• Will Kane –

postać Gary’ego Coopera z „W samo Południe” – kolejny wzór postawy

obywatelskiej, oddania i uczciwości. Mega ikona -> plakaty na wybory 4 czerwca ‘89
hehe

• Heathcliff –

z powieści do filmu, antybohater, ale jednak go lubimy. Najsłynniejsza

adaptacja „Wichrowych Wzgórz” 1939 z Laurencem Olivierem.

• Johnny (Brando) z „Dzikiego” i Jim Stark (James Dean) z „Buntownika bez powodu”

–

kolejne ikony zarówno ze względu na ich postaci, o byli to mega buntownicy, ale

tutaj wchodzi kolejny aspekt, kojarzeni bardziej z aktorami, którzy je odtwarzali.

2

Bohatera „Buntownika…” kojarzymy bardziej jako Jamesa Deana w „Buntowniku”

niż jako Jima Starka.

Ikony, mity, aktorzy ich postaci

Tutaj tak naprawdę można wymienić szereg postaci zrośniętych z ich odtwórcami. Np.

wspomniani już wyżej Brando i Dean

• Marlena – zarówno posta

ć Loli Loli jest ikoniczna, jak i jej „wspólna postać” w

późniejszych, sześciu melodramatach Sternberga zrealizowanych już w Hollywood.

Postać = Marlena, nie ważne, czy to Lola, Kicia, Amy, Lily czy jeszcze inna. Liczyla

się charyzma, urok i powab Marleny.

• Marilyn Monroe –

zwłaszcza postaci Sugar Kowalczyk („Pół żartem, pół serio”) i

Roslyn („Skłóceni z życiem”). Większość postaci Marilyn to po prostu Marilyn –

seksowna blondynka, wiadomo, ciało, wdzięk, urok, to się liczyło. Widzimy to także
w postaci Suga

r. W zasadzie jedyna rola, w której Marilyn tak bardzo zerwała ze

swoim wizerunkiem to bardzo smutna postać owej Roslyn. Przez tę postać prześwituje

nie Marilyn Monroe ale Norma Jane Baker (prawdziwa Marilyn). To bardzo piękny

przykład burzenia swojego własnego mitu i emploi, splatający się z realnym zyciem
aktorki

• Chaplin –

postać Charciego- niby jeszcze kino nieme, ale dwa jego filmy „Światła

wielkiego miasta” i „Dzisiejsze czasy” to już po wprowadzeniu dźwięku. Nie będę się

rozwodził nad postacią Włóczęgo Charciego. Każdy ją zna i to kolejna ikona kina. Ale

Chaplin umiał tez stworzyć inna postać, różnie charyzmatyczną, która miała

wydźwięk propagandowy- mowa o żydowskim fryzjerze z „Dyktatora” (w zasadzie

jest to trochę przedłużenie postaci Charciego. Jego słynne finałowe pacyfistyczne

przemówienie przeszło do historii.

• Bracia Marx –

mieszanie się wizerunku rzeczywistego i postaci

• Flip i Flap – generalie postaci z komedii.

• Gilda –

postać, legenda, kreowana przez Ritę Hayworth. Rita to Gilda i Gilda to Rita.

• Fred Astaire i Ginger Rigers –

ich postaci także zbudowane sa na ich empli. Tańczą,

śpiewają, jest uroczo. Bardziej pamiętamy „Freda Astaire’a z Panó w Cylindrach” niż

konkretna postać.

• We Francji w latach 30s – postaci kreowane przez Jeana Gabina np. Pele le Moco –

ikona dla Francuzów.

• Gloria Swanson – Norma Desmond –

każdy widział „Bulwar” więc wie, jaka jest

zależność między Glorią a Normą. W zasadzie to ta sama osoba/postać. Poza tym, ze

Gloria nie postradała zmysłów.

• Blanche DuBois i Stanley Kowalski – ikony z „Tramwaju…”.

• John Wayne – kowboj

• Errol Flynn – zawsze gra bohaterów – „Kapitan Blood” (dobry pirat), „Przygody

Robin Hooda”

• Charyzmatyczne postaci Mae West

Tak naprawdę w tym temacie można mega popłynąć i mówić o tym, co się lubi. Pewnie
takic

h charakterystycznych postaci jest dużo więcej, ale wszystkie je można powsadzać do

tych kategorii (choć niektóre pasują do kilku, jak np. Chaplin, Kaczor Doland, czy Sugar).
Powodzenia!

3