1. Czynniki od których zależy rozpoznanie znaków kartograficznych

Dobrze jest znana zasada percepcji

mówiąca, e znacznie łatwiej zapamiętuje się co , co znajduje się

na początku lub na końcu ni w rodku. W odniesieniu do znaku kartograficznego, będącego zwartą

figurą, powy sza zasada mo e być sformułowana następującoŚ zewnętrzne elementy znaku są
odbie

rane i rozumiane łatwiej ni jego elementy wewnętrzne. Zgodnie z zasadą izomorfizmu tre ci,

ka dy znak powinien składać się z elementu przewodniego (kolor, kształt), a jego rozbudowa powinna

konkretyzować bardziej szczegółowo jego sens znaczeniowy. Nale y równie mieć na względzie

wła ciwo ci percepcji.

Niezawodno ć rozpoznania znaków, toŚ

• znaki, najprostsze są najlepiej rozró nialne,

• rozró nialno ć znaków zwiększa się, je li w ich zarysie zachowały się elementy tego

samego porządku widoczno ci,

• podstawowe cechy konfiguracji znaku nie powinny dominować nad rozró niającymi

je cechami informatywnymi,

• w znaku powinna mie cić się optymalna liczba rozró niających cech informatywnych

Nieprzestrzeganie tych prawidłowo ci powoduje pojawienie się redundancji (rozwlekło ć wyra ania i

nadmiar oznaczeń) utrudniającej czytanie mapy. Mo e to być redundancja merytoryczna (tre ć mapy

rozbudowana ponad potrzebę), sygmatyczna (same znaki są niepotrzebnie rozbudowane) oraz

syntaktyczna (zachodzenie na siebie oznaczeń).

2. Zmienne wizualne i ich charakterystyka

Mo na wyró nić następujące percepcyjne cechy znakówŚ różnice wielkości, odległości, porządku,

jakości. Ró nice odległo ci dostrzegamy patrząc na ró nice szaro ci tonów. Ró nice porządku będą
dostrzegane na podstawi

e ró nic wielko ci symboli, ich jasno ci i ziarnisto ci a tak e nasycenia

kolorów. Ró nice jako ciowe natomiast będą spostrzegane na podstawie ró nic barwy, kształtu i

orientacji znaków.

Omawiając percepcyjne wła ciwo ci rodków graficznych dotykamy istoty graficznych ró nic między

symbolami, które mo na wyrazić za pomocą 6 zmiennych wizualnych (wg Bertina): wielkości,

jasności, ziarnistości, barwy, orientacji, kształtu. W przypadku ró nic ziarnisto ci stosunek bieli do
czerni pozostaje taki sam, ale im gru

bszy wzór tym wy sza będzie spostrzegana hierarchia. Ró nice

barw

słu ą do przedstawiania ró nic jako ciowych jedynie wówczas, gdy są spostrzegane jako mające

podobną jasno ć. Ró nice orientacji odnoszą się do elementów deseni, a nie do elementów liniowych.

Ró nice kształtu mogą się odnosić do symboli punktowych, liniowych i powierzchniowych.

Oprócz tych 6 zmiennych amerykańscy kartografowie zaproponowali jeszcze: różnice nasycenia
barwy

(procent odbicia wiatła od obiektu o okre lonej barwie, której odpowiada okre lona długo ć

fali)

, układu znaków (regularno ć lub nieregularno ć rozmieszczenia symboli) i ostrości (symbole są

wyra nie widoczne i jednoznacznie umieszczone na płaszczy nie).

Charakterystyka ilo ciowa jest wyra ana zasadniczo przez wielko ć znaku. Jest to logiczny sposób

przedstawiania wielko ci zjawiska czy faktu, poniewa wielko ć znaku mo na zmierzyć bezpo rednio

i pozostaje ona w okre lonym stosunku do ilo ci.

Charakteryst

yka jako ciowa jest zwykle wyra ana za pomocą takich cech graficznych znaków jakŚ

jasno ć, ziarnisto ć, barwa i orientacja. Jasno ć jest przy tym rozumiana jako proporcja czerni do bieliś

im więcej jest bieli w deseniu lub barwie, tym ich jasno ć jest większa

3. Skale pomiarowe i ich zastosowanie

Mapa zawiera dwa podstawowe rodzaje wypowiedzi, mianowicie charakterystyki jako ciowe i

ilo ciowe, które mo na identyfikować z odpowiednimi skalami pomiarowymi.

Skala pomiarowa

– system symboli kodujących wyniki pomiaru, lub ogólniej dowolne dane.

Symbole te charakteryzują mierzone obiekty pod względem okre lonej zmienne.

Skale pomiarowe klasyfikuje się według sposobu w jaki mo na zestawiać wyniki dwóch pomiarów.

Klasy te tworzą ciąg od skali nominalnej do skali absolutnej. Ka dy kolejny typ skal pomiarowych

umo liwia więcej operacji ni poprzedniŚ

•

skala nominalna

– warto ci na tej skali nie mają oczywistego uporządkowania (np. nazwy

miejscowo ci). Jedyną dozwoloną relacją porównującą dwie warto ci na skali nominalnej

jest równo ć. W ród skal nominalnych wyró nia się czasem skale dychotomiczne
przyjm

ujące tylko dwie warto ci, np. odpowied na pytania tak/nie.

•

skala porządkowa - warto ci mają jasno okre lony porządek, ale nie są dane odległo ci

między nimi (np. wykształcenie). Oprócz równo ci mo liwe są relacje porządku ( < > ≤ ≥)

•

skala interwałowa (przedziałowa) – ró nice pomiędzy warto ciami mają sensowną

interpretację, ale ich iloraz nie. Np. daty.

•

skala ilorazowa (stosunkowa)

– nie tylko ró nice, ale tak e ilorazy wielko ci mają

interpretację. Przykładem jest masa (co mo e być dwa razy cię sze). Wielko ci na skali

ilorazowej mo na dodawać odejmować i dzielić przez siebie.

•

skala absolutna

– skala w której dla danej zmiennej istnieje tylko jeden sensowny sposób

zakodowania wyników pomiaru. Przykładem są zmienne typu "liczba wystąpień x w
zbiorze".

War

to ci na wszystkich skalach mo na zapisywać za pomocą liczb, warto ci na skalach

dychotomicznej, nominalnej i porządkowej tak e za pomocą innych symboli, np. tekstów.

Według niej są wyra ane atrybuty obiektów, poniewa od niej zale y metoda przedstawiania danych.

Przed podjęciem decyzji o wyborze kartograficznej metody prezentacji nale y rozpoznać, na jakim

poziomie skali pomiarowej są ujęte dane i w przypadku, gdy ujęcie to nie odpowiada potrzebom danej

mapy dokonać zmiany.

Wyró niamy 4 poziomy skali pomiarowej:

•

nominalny

(jako ciowe cechy zjawiskŚ płeć, język, religia. Atrybuty ró nią się rodzajem,

przy czym aden nie jest wa niejszy od innych)ś

•

porządkowy (Atrybuty ró nią się między sobą, przy czym zachodzi miedzy nimi relacja

porządku, np. jedne z nich są wa niejsze lub większe ni inne. Nie mo na powiedzieć o ile

ró nią się warto ci cech)ś

•

interwałowy (atrybuty mają charakter liczbowy. Mo na okre lić nie tylko ich porządek,

ale tak e o ile większy jest jeden obiekt od drugiego. Nie jest mo liwe okre lenie, ile razy

większy jest obiekt od innych obiektów)ś

•

wska nikowy (warto ci atrybutów są ró ne, mo na je uporządkować, przy czym warto ci

mogą być odniesione w stosunku do siebie).”

PS. Na mapach

zasadniczych nie stosuje się skali ilorazowej bo dotyczy opisu zjawisk.

4. Scharakteryzować modelowanie kartograficzne

W kartografii wynikiem modelowania danych przestrzennych jest mapa (lub inna geowizualizacja),

która powstaje jako obrazowy zapis modelu - najczę ciej bazy danych przestrzennych, słu ąc
poprawnemu

przekazywaniu informacji o przestrzeni. Zawsze od cech modelu w największej mierze

zale y tre ć obrazu kartograficznego. W mapowaniu rzeczywisto ci mamy, więc do czynienia po
pierwsze: z modelowaniem -

tworzeniem modelu rzeczywisto ci (bazy danych, czyli osnowy

pojęciowej i geometrycznej mapy) oraz po drugieŚ z wizualizowaniem - tworzeniem przekazu, czyli -

mapy. Zadaniem modelu nie jest wiec bezpo rednie przekazywanie informacji, ale uporządkowanie

zapisu pozwalającego na analizy przestrzenne w pewnym otoczeniu narzędziowym i metodycznym (w
systemie)

natomiast podstawowym zadaniem przekazu -

obrazu nie jest modelowanie danych, które

umo liwiałoby ich analityczną obróbkę, ale poprawne dotarcie z informacją do zmysłów odbiorcy. Na
rysunku bez chmurki fazy p

rojektowania systemów.

Model kartograficzny

– znakowy (z ang. Digital Cartographic Model – DCM) przekazuje informacje

o obiektach (zjawiskach) za pomocą ustalonych konwencji graficznych – systemu znaków

kartograficznych, które są tu no nikami informacji geograficznej. Jest więc obrazem przestrzeni

geograficznej, który został przygotowany do

bezpo redniego odbioru za pomocą zmysłów człowieka.

Własno ci topologiczne prezentowanych obiektów są

zachowywane w sposób po redni – mogą być

odczytywane metodą interpretacji obrazu. Obraz ten
powstaje w wyniku redakcji kartograficznej i nosi jej
znamiona

np.

w

postaci

graficznych

korekcji,

związanych z dyslokacjami znaków w stosunku do

cisłego poło enia prezentowanych obiektów. Mo e być

zapisywany zarówno w wektorowym jak i rastrowym modelu
danych

. Tym samym terminem okre la się często same zbiory

danych przestrzennych (najczę ciej zapisane w wektorowym

modelu danych), które tworzone są pod kątem prezentacji

graficznej (wizualizacji) danych, ale nie są jeszcze
skonwencjonalizowane

– nie zastosowano tam narzędzi

komponujących (i udostępniających) obraz. Są to
elektroniczne, cyfrowe zapisy map (dane odpowiednio

uogólnione i czę ciowo zredagowane), których nie mo na

zobaczyć ze względu na brak systemu znaków. Z całą

pew

no cią takie zestawy danych mo na będzie okre lić mianem modeli kartograficznych (choć

jeszcze nie w pełni znakowych). Zaznaczmy te wyra nie, e taki zestaw danych jest jedynie

półproduktem, pozwalającym na przygotowanie prezentacji graficznej, a du y zakres prac

redakcyjnych wykonuje się w nawiązaniu do konkretnego systemu znaków kartograficznych – wraz z

etapem symbolizacji ka dej prezentacji kartograficznej. Najlepszymi przykładami modelu tego typu są

mapy geograficzne, które, wyposa one w odpowiednią funkcjonalno ć, mogą nosić znamiona
prezentacji dynamicznych lub multimedialnych.

5. Generalizacja

Generalizacja kartograficzna

– (cartographic generalization), to proces wyboru (zale ny odŚ

przeznaczenia mapy oraz ilo ci i jako ci danych) zbioru danych przestrzennych i jego przekształcenia

(uwzględniającegoŚ klasyfikację danych, ich upraszczania i implikowania) w celu zachowania
przekazu kartograficznego utraconego na skutek zmniejszenia skali mapy.

http://notatek.pl/kartografia-odpowiedzi-na-egzamin?notatka