gornik odkrywkowej eksploatacji zloz 711[03] z2 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jan Izydor Korzeniowski
Irena Zimmer-Raducka

Wykonywanie czynności strzelniczych 711[03].Z2.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Krzysztof Bobowski
mgr Zbigniew Ociepka

Opracowanie redakcyjne:
mgr Janusz Górny

Konsultacja:
mgr inż. Teresa Myszor

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 711[03].Z2.03.
„Wykonywanie czynności strzelniczych”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Osoby wykonujące i nadzorujące roboty strzelnicze

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Dokumentacja robót strzelniczych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Ochrona załogi, osób postronnych oraz budowli przed odłamkami skał

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. 5.4. Główne zagrożenia przy robotach strzelniczych

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Ładowanie otworów strzałowych

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Odpalanie ładunków materiału wybuchowego w otworach strzałowych

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Metody strzelania w górnictwie odkrywkowym

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Ocena ryzyka zawodowego przy robotach strzelniczych

5.8.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik dla nauczyciela będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole

kształcącej w zawodzie: górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.711[03].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania–uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy

organizacyjne

pracy

uczniów

mogą

być

zróżnicowane,

począwszy

od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

7111[03].Z2

Technika strzelnicza

711[03].Z2.02

Wiercenie otworów

strzałowych

711[03]Z2.01

Stosowanie materiałów

wybuchowych i sprzętu

strzelniczego

711[03].Z2.03

Wykonywanie

czynności

strzelniczych

711[03].Z2.04

Stosowanie techniki

strzałowej poza

górnictwem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien:

−

stosować ogólne zasady BHP w górnictwie, ochrony przeciwpożarowej, ochrony
ś

rodowiska i zasady udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej,

−

stosować podstawowy sprzęt ochrony osobistej,

−

stosować podstawowe zasady rysunku technicznego,

−

umieć posługiwać się dokumentacją technologiczną oraz normami technicznymi,

−

umieć wykonywać szkice,

−

umieć posługiwać się podstawowymi narzędziami i sprzętem pomocniczym,

−

umieć dobierać narzędzia i przyrządy w zależności od wykonywanej pracy,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

−

dokonywać pomiarów podstawowych wielkości elektrycznych,

−

rozpoznawać podstawowe elementy układów elektrycznych i elektronicznych,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu czynności
strzelniczych,

−

scharakteryzować zadania służb strzałowych w zakładzie górniczym,

−

sporządzić metrykę strzałową i dokumentację strzelania,

−

scharakteryzować metodę strzelania jedno i wielorzędowego,

−

scharakteryzować metodę strzelania otworami krótkimi,

−

scharakteryzować metodę strzelania otworami długimi,

−

objaśnić zasady wypełniania formularzy obowiązujących przy prowadzeniu ewidencji
obrotu środkami strzałowymi,

−

określić zasady postępowania przy lokalizacji i usuwaniu niewypałów,

−

scharakteryzować łączenie linii strzałowych elektrycznych i nieelektrycznych,

−

zabezpieczyć teren robót strzałowych,

−

określić warunki i dokonać połączenia sieci strzelniczej i jej kontroli,

−

załadować otwory strzałowe i założyć przybitkę,

−

ocenić stan zagrożeń wynikających z czynności strzelniczych,

−

określić i nadać sygnały przed strzelaniem,

−

bezpiecznie składować i przenosić materiały wybuchowe i środki strzałowe w przodkach
eksploatacyjnych,

−

bezpiecznie posłużyć się środkami strzałowymi,

−

określić warunki bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu techniki strzelniczej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.711[03]

Moduł:

Technika strzelnicza 711[03].Z2

Jednostka modułowa:

Wykonywanie czynności strzelniczych 711[03].Z2.01

Temat: Stosowanie materiałów wybuchowych i sprzętu strzelniczego.

Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności stosowania materiałów strzelniczych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

określić porządkowe zasady przygotowania strzelania.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

prezentowania wyników swojej pracy.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

atrapy środków strzelniczych,

−

prezentacje multimedialne

−

rzutnik multimedialny.

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Zadanie dla ucznia

Przedmiotem zadania jest wykonanie przygotowanie stanowiska do strzelania.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Omówienie celów.
3. Plan zajęć:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenia w zakresie przygotowania stanowiska do przygotowania materiałów
strzałowych:

−

wstęp – należy przedstawić uczniom zadanie do wykonania,

−

nauczyciel rozdaje kartki z rysunkiem stanowiska wg wcześniejszych wskazówek,

−

nauczyciel sprawdza i doradza jak prawidłowo przygotować stanowisko do strzelania,

−

dobierają metody przygotowania materiałów strzelniczych,

−

uczniowie samodzielnie przygotowywują stanowisko (praca indywidualna).
W trakcie wypełniania tabeli nauczyciel zwraca uwagę uczniom na staranne

przygotowanie stanowiska.

Podsumowanie

−

uczniowie wyciągają wnioski dotyczące przygotowania stanowiska,

−

uczniowie wskazują najtrudniejsze elementy procesu przygotowania stanowiska.
Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

Praca domowa

Odpowiedz na pytanie: Jakie błędy popełniamy najczęściej podczas strzelania. Uzyskane

informacje zapisz do zeszytu.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.711[03]

Moduł:

Technika strzelnicza 711[03].Z2

Jednostka modułowa:

Wykonywanie czynności strzelniczych 711[03].Z2.01

Temat: Wypełnianie dziennika strzelań.

Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności wypełniania dziennika strzelań.

Szczegółowe cele

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wypełnić zgodnie z literą prawa dziennika strzelań

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

praca z dokumentacją strzelania,

−

wiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

dzienniki strzelań,

−

foliogramy

−

rzutnik pisma,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Formy organizacji pracy uczniów:

−

praca w grupach,

−

praca indywidualna.

Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Lp.

Ogniwa zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności uczniów

Stworzenie

ładu

zewnętrznego
i wewnętrznego

−

wita uczniów,

−

sprawdza obecność,

−

podaje temat zajęć,

−

przedstawia cele zajęć.

−

witają nauczyciela

−

podają obecności

−

zapisują temat zajęć
w zeszytach

Opracowanie nowego
materiału

−

przypomina zagadnienia
z ostatnich zajęć,

−

rozpoczyna opracowanie
nowego materiału.

−

odpowiadają na pytania,

−

biorą czynny udział
w zajęciach,

−

zapisują nowe informacje
w zeszytach.

Kształtowanie pojęć

−

wyjaśnia jak należy wypełniać
dzienniki strzelań,

−

nawiązuje rozmowę
z uczniami na temat sposobu
wypełniania dziennika
strzelań.

−

odpowiadają na pytania nauczyciela.

wiczenia

−

nadzoruje pracę uczniów.

−

rozpoczynają wypełnianie dziennika
strzelań,

−

uczą się estetyki wykonania.

Kształtowanie
nawyków

−

powtarza najważniejsze
wiadomości,

−

sprawdza wykonanie zadania.

−

odpowiadają na pytania,

−

prezentują wypełnione dzienniki.

Ocena i kontrola

−

ocenia aktywność uczniów.

Zakończenie zajęć

−

podaje treść zadania
domowego.

Zapisują treść zadania
w zeszytach.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne, dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ĆWICZENIA

5.1. Osoby wykonujące i nadzorujące roboty strzelnicze

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ (na podstawie karty przebiegu pracy) czy Jan Kowalski posiada odpowiednie

warunki, aby wykonywać roboty strzałowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) przeczytać dokładnie informacje podane w treści zadania,
3) określić warunki wykonywania robót strzałowych,
4) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

pokaz z objaśnieniem,

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

karta przebiegu pracy,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Dokumentacja robót strzelniczych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dysponując wzorem metryki strzałowej omów jej elementy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia, uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału materiału nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas
wykonania ćwiczenia 15 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) omówić elementy metryki strzałowej,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

pokaz z objaśnieniem,

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

metryka strzałowa,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dla zadanych warunków strzelania w kopalni węgla brunatnego wypełnij metrykę

strzałową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia
15 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) przeanalizować warunki strzelania,
3) wypełnić elementy metryki strzałowej,
4) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

pokaz z objaśnieniem,

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

metryka strzałowa,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dla zadanych warunków strzelania długimi otworami w kopalni surowców skalnych

wypełnij metrykę strzałową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia
15 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

pokaz z objaśnieniem,

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

metryka strzałowa,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Dla zadanych warunków strzelania długimi otworami sporządź dokumentację strzałową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia
15 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) przeanalizować warunki strzelania,
3) sporządzić dokumentację strzałową,
4) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

dokumentacja strzałowa,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Ochrona załogi, osób postronnych oraz budowli przed

odłamkami skał

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień rodzaje sygnałów dźwiękowych ostrzegawczych i podaj ich znaczenie:

−

sygnał pierwszy: ................................,

−

sygnał drugi: ......................................,

−

sygnał trzeci: ......................................,

−

sygnał czwarty: ...................................

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia
10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) opisać sygnały dźwiękowe,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

pokaz z objaśnieniem,

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dokonaj przy pomocy dostępnych materiałów (deski, siatka ogrodowa) zabezpieczenia

okna przed skutkami robót strzałowych.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela

uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) wykonać zabezpieczenie okna przed skutkami robót strzałowych,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

pokaz z objaśnieniem,

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

deska,

−

siatka ogrodowa,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Główne zagrożenia przy robotach strzelniczych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Masz do dyspozycji trzy punkty (miejsca) strzelania, warunki strzelania dla nich są

jednakowe, promienie stref rozrzutu odłamków skał są równe dla wszystkich miejsc
strzelania; naszkicuj (w granicach pola) cyrklem fragment wspólnej strefy dla tych strzelań.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia, wskazany przez nauczyciela

uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) naszkicować wspólną strefę rozrzutu dla strzelań,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

cyrkiel,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Ładowanie otworów strzałowych

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź plan składu procentowego przybitki suchej do pionowych otworów strzałowych

dobierając (lub nie) następujące składniki:

Materiał

glina

piasek drobny

kruszywo o frakcji 5–30 mm

woda

Razem

100

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia, uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie. Należy
zwrócić uwagę na umiejętność wyszukiwania informacji w normach i Poradniku. Czas
wykonania ćwiczenia 5 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) dobrać odpowiednie składniki przybitki,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dysponując atrapami środków strzałowych (MW, ZE, przewody strzałowe, nabijaki,

otoczki przybitki piaskowej, piasek) i otworem strzałowym – załaduj otwór przestrzegając
zasad bezpieczeństwa.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia, uczniowie powinni przeczytać

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) załadować otwór przestrzegając zasad bezpieczeństwa,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

atrapy środków strzałowych,

−

rodki ochrony indywidualnej,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Zaproponuj sposób załadowania otworu strzałowego poziomego o długości trzech

metrów z czterema nabojami materiału wybuchowego; jeden z nich to nabój udarowy
uzbrojony zapalnikiem elektrycznym ostrym.

Otwór strzałowy poziomy

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia, uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału materiał nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie. Należy
zwrócić uwagę na umiejętność wyszukiwania informacji w normach i Poradniku. Czas
wykonania ćwiczenia 15 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) zaproponować sposób załadowania otworu strzałowego,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

książka kontroli ściany,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Odpalanie ładunków materiału wybuchowego w otworach

strzałowych

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Masz do dyspozycji plan pięciu otworów strzałowych, w każdym otworze jest jeden

zapalnik elektryczny ostry, zaprojektuj połączenie równoległe tych zapalników.

* * * * *

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia, uczniowie powinni przeczytać

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) zaprojektować połączenie równoległe zapalników,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela

Ćwiczenie 2

Masz do dyspozycji dwa naboje, lont detonujący oraz taśmę izolacyjną; wykonaj plan

(szkic) jednego naboju udarowego wykorzystując do tego celu oba naboje.

Szkic naboju udarowego

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia, uczniowie powinni przeczytać

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) wykonać szkic jednego naboju udarowego wykorzystując podany materiał,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

dwa naboje,

−−−−

lont detonujący,

−−−−

taśma izolacyjna,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Połącz równolegle-szeregowo dwa otwory zawierające każdy po dwa zapalniki

elektryczne. Aby tego dokonać powinieneś narysować przekroje tych otworów.

O O

Otwór strzałowy poziomy

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia, uczniowie powinni przeczytać

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) narysować przekroje otworów oraz połączyć je równolegle-szeregowo,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Metody strzelania w górnictwie odkrywkowym

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Naszkicuj (bez skali) kwadratową siatkę otworów o następujących parametrach: Z

= 3 m,

a = 3 m, b = 3,6 m.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia, uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału materiał nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie.
Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas
wykonania ćwiczenia 15 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) naszkicować kwadratową siatkę otworów o parametrach podanych w zadaniu,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
4) wykonać odpowiednie szkice połączeń sieci strzałowej,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dysponując modelem bryły skalnej określ, jaką metodę strzelania dla jej rozdrobnienia

zastosować (dobierz konieczne długości otworów, ilość MW). Scharakteryzuj zagrożenia
związane z przyjętym sposobem strzelania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia, uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie.
Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas
wykonania ćwiczenia 15 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) określić metodę strzelania,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

bryła skalna,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Ocena ryzyka zawodowego przy robotach strzelniczych

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posiadając materiały źródłowe (metryka strzałowa, dokumentacja strzałowa, plan ruchu

zakładu, ocenę ryzyka zawodowego górnika strzałowego) stwórz „dokument bezpieczeństwa”.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia, uczniowie powinni przeczytać

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania,
2) stworzyć „dokument bezpieczeństwa”,
3) sprawdzić poprawność wykonania zadania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

metryka strzałowa,

−−−−

dokumentacja strzałowa,

−−−−

plan ruchu zakładu,

−−−−

ocena ryzyka zawodowego górnika strzałowego,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie czynności
strzelniczych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–16 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 17–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. b, 4. a, 5. d, 6. d, 7. a, 8. a, 9. b, 10. a, 11. a,

12. a, 13. a, 14. b, 15. a, 16. d, 17. d, 18. c, 19. c, 20. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić sieć strzałową

Zdefiniować niewybuch

Określić kwalifikacje strzałowego

Określić sposób nadzoru nad środkami
strzałowymi

Określić zawartość planu ruchu

Sporządzić ewidencję odstrzałów

Zastosować zasady bezpieczeństwa podczas
wykonywania robót strzałowych

Analizować sygnały dźwiękowe

10 Definiować podstawowe pojęcia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11 Wykonywać czynności strzelnicze

Wykonywać mechaniczne ładowanie
materiałów wybuchowych

13 Wskazać rolę przybitki

14 Wymienić elementy sieci strzałowej

15 Wskazać zadanie szybkozłączy

16 Określić sposoby łączenia zapalników

17 Określić zastosowanie przyrządów

Określić elementy zawarte w tabliczce
znamionowej

Podać warunki konieczne do odpalania
ładunków lontami detonującymi

20 Dobrać typ strzelania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 17–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

8. Czas trwania testu – 30 minut.
9. Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu

wynosi 20.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

−

instrukcja dla ucznia,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Sieć strzałowa to sieć składająca się z

a) zapalników elektrycznych i nieelektrycznych uzbrajających ładunki materiału

wybuchowego w otworach strzałowych i ich przewodów, sieci przewodów
pomiędzy otworami strzałowymi i linii od miejsca strzelania do miejsca odpalania
sieci lub sieć ułożona z lontu detonującego.

b) zapalników uzbrajających ładunki materiału wybuchowego elektrycznych otworach

strzałowych

c) zapalników lub sieć ułożona z lontu detonującego.
d) przewodów pomiędzy otworami strzałowymi i linii od miejsca strzelania do miejsca

odpalania sieci lub sieć ułożona z lontu detonującego.

2. Niewypał to

a) każdy pojedynczy ładunek środka strzałowego, który podczas pomiaru ciągłości

obwodu strzałowego wykazał przerwę, lub który przy wykonywaniu odstrzału nie
odpalił.

b) pojedynczy ładunek środka strzałowego, który przy wykonywaniu odstrzału nie

odpalił.

c) MW, który nie jest zabezpieczony przed kradzieżą.
d) ZE, który przy wykonywaniu odstrzału nie odpalił.

3. Kandydat na górnika strzałowego powinien spełniać następujące warunki

a) wykształcenie średnie, wiek – 23 lata, aktualne badania psychofizyczne, staż pracy:

12 miesiące w ruchu zakładu górniczego w charakterze górnika lub wiertacza,
ukończony kurs techniki strzałowej.

b) wykształcenie min. Zawodowe, wiek – 21 lat, aktualne badania psychofizyczne, staż

pracy: 24 miesiące w ruchu zakładu górniczego w charakterze górnika lub wiertacza,
ukończony kurs techniki strzałowej.

c) wykształcenie min. Zawodowe, wiek – 21 lat, aktualne badania psychofizyczne.
d) szkolenie specjalistyczne: kurs techniki strzelniczej w zakresie określonych metod

strzelania.

4. Nadzór nad gospodarką środkami strzałowymi, sprzętem strzałowym oraz robotami

strzelniczymi sprawuje
a) inżynier strzałowy lub technik strzałowy, podlegający kierownikowi ruchu zakładu

górniczego.

b) kierownik ruchu zakładu górniczego.
c) wydawca MW.
d) kolegium instruktorów strzałowych.

5. Informacje dotyczące robót strzelniczych zamieszczone są

a) tylko w planie ruchu,
b) w planie ruchu i metryce strzałowej,
c) w planie ruchu, metryce strzałowej, dokumentacji strzałowej i ewidencji odstrzałów,
d) w ewidencji odstrzałów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Metryka strzałowa to podstawowy dokument ustalający sposób wykonywania robót

strzelniczych, w którym musisz umieścić informacje dotyczące m.in.
a) miejsca wykonania robót strzelniczych, rodzaju stosowanych środków strzelniczych.
b) miejsca wykonania robót strzelniczych, rodzaju stosowanych środków strzelniczych

oraz rozmieszczenia otworów strzałowych.

c) miejsca wykonania robót strzelniczych oraz osób wykonujących te roboty.
d) sposobu transportu MW ze składów do miejsca strzelania.

7. Dla bezpieczeństwa podczas wykonywania robót strzałowych wszyscy pracownicy i inne

osoby przebywające na terenie zakładu powinni znać
a) obowiązujące dźwięki i znaczenie sygnałów i znaków ostrzegawczych o robotach

strzelniczych.

b) godziny strzelania.
c) lokalizację masztu sygnalizacyjnego.
d) lokalizację schronu dla załogi.

8. W czasie wykonywania robót strzałowych w całej strefie zagrożenia muszą być słyszalne

dźwięki
a) jeden przeciągły ton – „uprzedzenie”, dwa przeciągłe – „przygotowanie

do odpalenia” jeden krótki ton – „odpalanie”, trzy ciągłe – „odwołanie”.

b) dwa przeciągłe – „uprzedzenie”, jeden krótki ton – „przygotowanie do odpalenia”

trzy ciągłe – „odwołanie”.

c) tylko jeden przeciągły ton – „uprzedzenie”, dwa przeciągłe – „przygotowanie

do odpalenia” jeden krótki ton – „odpalanie”.

d) tylko jeden krótki ton – „odpalanie”, trzy ciągłe – „odwołanie”.

9. Podczas nadawania sygnałów dźwiękowych oznajmiających roboty strzałowe ruch

w strefie zagrożenia
a) musi być wstrzymany, a dojścia do tej strefy obstawione posterunkami

zabezpieczającymi.

b) musi być wstrzymany tylko w trakcie sygnału „odpalenie”.
c) nie musi być wstrzymany gdyż wystarczającym zabezpieczeniem są sygnały

akustyczne.

d) nie musi być wstrzymany, gdyż zakład górniczy należy całkowicie zabezpieczyć

posterunkami policji.

10. „Ramowanie” w pracach związanych z robotami strzałowymi oznacza

a) oczyszczenie z nawisów, niestabilnych fragmentów i występów skalnych przed

przystąpieniem do robót strzałowych.

b) czynności związane z tzw. zakładaniem ram pod fundamenty.
c) zabiegi pielęgnacyjne na skarpach powstałych po robotach strzałowych.
d) zakładanie siatki otworów strzałowych zgodnie z metryką strzałową.

11. Przed wprowadzeniem MW do otworu strzałowego podczas ładowania należy wykonać

czynność
a) oczyszczania otwór z zwiercin i określić długość naboju nabijakiem.
b) określania długości naboju nabijakiem.
c) wprowadzania do otworu przybitki.
d) prześwietlania otworu latarką elektryczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Mechaniczne ładowanie MW stosowane jest głównie do

a) masowego strzelania otworami długimi.
b) strzelania pojedynczych otworów długich.
c) strzelania otworów przy rozsadzaniu brył kamienia.
d) strzelania otworów o długości nie większej niż 1,5 m.

13. Zadaniem przybitki otworu strzałowego jest

a) niedopuszczenie do ucieczki gazów wybuchowych i zmuszenie ich do pracy nad

rozsadzeniem skały.

b) niedopuszczenie do wypadnięcia ładunków materiałów wybuchowych z otworów

nachylonych.

c) utrzymanie plastyczności kolumny MW w otworze strzałowym.
d) zapewnienie bezpieczeństwa przy odpalaniu strzałowemu.

14. Na sieć strzałową składają się następujące elementy

a) MW, zapalarka, górnik strzałowy.
b) ZE z przewodami zapalników, przewody przodkowe łączące poszczególne zapalniki

w otworach strzałowych, linia strzałowa główna.

c) ZE z przewodami zapalników.
d) przewody przodkowe łączące poszczególne zapalniki w otworach strzałowych, linia

strzałowa główna.

15. Szybkozłącza służą do

a) łączenia przewodów zapalników między sobą oraz do łączenia linii przodkowej

pomiędzy otworami i do sieci głównej.

b) zabezpieczenia przybitki otworu strzałowego przed wypadnięciem ZE z otworu.
c) łączenia odcinków stałej linii strzałowej.
d) łączenia linii przodkowej pomiędzy otworami.

16. Zapalniki elektryczne możemy łączyć w układy

a) szeregowo-równoległe, równoległe, szeregowe.
b) szeregowe, równoległe, równoległo-szeregowe.
c) równoległo-szeregowe, równoległe, szeregowe, szeregowo-równoległe.
d) szeregowo-równoległe, równoległe.

17. Pojedyncze otwory lub grupy otworów strzałowych tzw. otwory włomowe spełniają

następujące zadania
a) wytwarzają dodatkowo powierzchnie odsłonięte i poprawiają prace pozostałych

ładunków w otworach później odpalanych wpływając pozytywnie na efektywność
strzelania.

b) nie mają żadnego znaczenia dla efektywność strzelania.
c) zwiększają ilość grubych sortymentów skalnych.
d) poprawiają wydajność sprzętu wiertniczego.

18. Na tabliczce znamionowej znajdują sięcechy zapalarki strzałowej

a) tylko nazwa wytwórcy.
b) nazwa zapalarki, nazwa wytwórcy, numer fabryczny.
c) numer fabryczny.
d) termin ważności i numer fabryczny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Aby odpalanie ładunków materiału wybuchowego lontami detonującymi mogło być

stosowane powinien być zachowany następujący warunek
a) odcinki lontu o potrzebnej długości należy przygotować przed ułożeniem linii

strzałowej oraz połączenia odcinków lontu nie mogą być umieszczone w przybitce.

b) do inicjowania lontów detonujących wolno używać spłonek.
c) połączenia odcinków lontu muszą być umieszczone w przybitce.
d) w tej samej sieci należy używać lontów różnego rodzaju.

20. Przy uzyskaniu urobku w małych ilościach ma zastosowanie strzelanie

a) otworami krótkimi.
b) otworami długimi.
c) komorowe.
d) szczelinowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie czynności strzelniczych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie czynności
strzelniczych”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 2, 10, 12, 13, 14 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a. 2. a. 3. a. 4. a. 5. a. 6. a. 7. a. 8. d. 9. b. 10. b. 11. a.

12. d, 13. a. 14. a. 15. b. 16. a. 17. a. 18. a, 19. a, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zdefiniować otwór długi

Uzasadnić wpływ stosowania otworów
włomowych na efektywność strzelania

Określić zastosowanie strzelania
rozszczepkowego

Scharakteryzować strzelanie komorowe

Scharakteryzować strzelanie podporowe

Określić sposób ładowania otworów
strzałowych

Określić wpływ sposobu ładowania na wielkość
ładunku MW

Określić najkorzystniejszy skład przybitki

Określić warunki sporządzania dokumentacji
strzałowej

10 Objaśnić zasady wypełniania dokumentacji

obrotu środkami strzałowymi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11 Ocenić stan zagrożeń wynikających z czynności

strzelniczych

12 Dobrać metodę strzelania do sposobu ładowania

MW do otworów strzałowych

13 Określić warunki stosowania lontów

detonujących do odpalania MW

14 Scharakteryzować strzelanie otworami krótkimi

15 Określić przepisy górnicze i warunki dotyczące

kwalifikacji zawodowych górnika strzałowego

16 Scharakteryzować zadanie służb strzałowych

w zakładzie górniczym

17 Określić zasady bhp w czasie przebywania

w strefie zagrożenia robotami strzałowymi

18 Rozróżnić prawidłową sygnalizację dźwiękową

w strefie zagrożenia

19 Określić sposób zabezpieczenia terenu robót

strzałowych

20 Wymienić sposoby łączenia ZE

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Za długi otwór strzałowy uważa się otwór o długości powyżej

a) 6 m.
b) 10 m.
c) 3 m.
d) 30 m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Otwory włomowe pełnia następujące zadanie

a) wytwarzają dodatkowo powierzchnie odsłonięte i poprawiają prace pozostałych

ładunków w otworach później odpalanych wpływając pozytywnie na efektywność
strzelania.

b) nie mają żadnego znaczenia dla efektywność strzelania.
c) zwiększają ilość grubych sortymentów skalnych.
d) poprawiają wydajność sprzętu wiertniczego.

3. Strzelanie rozszczepkowe stosuje się do

a) rozbijania (rozdrobnienia) dużych nadwymiarowych brył skalnych.
b) zrzucania nawisów skalnych.
c) poszerzania wielkości otworu strzałowego dla uzyskania dużego skupienia MW

w otworze.

d) oderwania wymiarowego bloku skalnego.

4. Strzelanie komorowe polega na

a) odpaleniu od razu dużej ilości skupionego ładunku MW, umieszczonego na

określonej głębokości wewnątrz urabianej skały.

b) urabianiu skał długimi otworami z poszerzonym dnem.
c) urabianiu krótkimi otworami skał bardzo twardych.
d) nakładaniu MW bezotworowo na caliznę skalną.

5. Podczas strzelania podporowego wykorzystuje się jako podpory

a) naturalne filary pozostawione przy podwrębianiu lub stojaki drewniane pojedyncze

lub ich grupy bądź filary kamienne utworzone sztucznie.

b) tylko stojaki drewniane.
c) tylko filary kamienne naturalne.
d) tylko filary kamienne utworzone sztucznie.

6. Przy ładowaniu otworów strzałowych pierwszy nabój

a) jest nieuzbrojony a ostatni lub przedostatni – uzbrojony.
b) jest uzbrojony i ostatni nieuzbrojony.
c) i ostatni nie są uzbrojone.
d) i ostatni nie są nieuzbrojone.

7. Przy pomocy agrafki możemy ładować do otworu strzałowego następujące wielkości

ładunków MW
a) do 30 kg MW i do 10 kg ładunku udarowego.
b) do 10 kg MW i do 30 kg ładunku udarowego.
c) nie ma ograniczeń wielkości ładunków.
d) do 5 kg MW i do 5kg ładunku udarowego.

8. Przybitka sucha jest najlepsza, jeżeli w jej skład wchodzą

a) jedna część gliny, jedna część piasku, jedna część wody.
b) jedna część piasku, 2 części gliny oraz 20% wody.
c) jedna część piasku, 1 część gliny.
d) jedna część gliny, 2 części piasku oraz 20% wody.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Dokumentację strzałową sporządza się w przypadku, gdy

a) metryka strzałowa nie jest w stanie spełnić wszystkich potrzeb.
b) metryka strzałowa nie jest w stanie spełnić wszystkich potrzeb, przeważnie

w przypadku strzelania długimi otworami lub strzelaniem komorowym.

c) tylko w przypadku strzelania w bryłach ponadwymiarowych.
d) jeżeli zabraknie druku metryki strzałowej.

10. Dziennik strzałowy to dokument, którego używa

a) inżynier strzałowy do zlecania robót strzelniczych.
b) tylko strzałowy do wpisywania zapotrzebowania oraz do rozliczania się z pobranych

rodków strzałowych.

c) dowolna osoba wyznaczona przez inżyniera strzałowego.
d) tylko wydawca do odnotowania wydanych środków strzałowych.

11. Przed przystąpieniem do ładowania otworów strzałowych pracownicy nie biorący udziału

w tych czynnościach powinni być wycofani na odległość
a) co najmniej 30 m.
b) maksimum 30m.
c) od 40-100m.
d) nie muczą być wycofani, mogą się przyglądać.

12. Mechaniczne ładowanie MW stosowane jest głównie do

a) strzelania pojedynczych otworów długich.
b) strzelania otworów przy rozsadzaniu brył kamienia.
c) strzelania otworów o długości nie większej niż 1,5 m.
d) masowego strzelania otworami długimi.

13. Metoda strzelania na wyrzut ma zastosowanie przy

a) wykonywaniu wykopów udostępniających, wykopów drogowych, ładunek MW

powinien być zwiększony (stożek działania

1).

b) wykonywaniu wykopów udostępniających, wykopów drogowych, ładunek MW

powinien być zmniejszony ( stożek działania

1).

c) eksploatowaniu piętra kopaliny o znacznej wysokości.
d) podziale piętra na dwa podpiętra.

14. Małą ilość urobku uzyskuje się w przypadku strzelania

a) otworami krótkimi.
b) otworami długimi.
c) komorowego.
d) szczelinowego.

15. Kandydat na górnika strzałowego powinien spełniać następujące warunki

a) wykształcenie średnie, wiek – 23 lata, aktualne badania psychofizyczne, staż pracy:

12 miesięcy w ruchu zakładu górniczego w charakterze górnika lub wiertacza,
ukończony kurs techniki strzałowej.

b) wykształcenie min. zawodowe, wiek – 21 lat, aktualne badania psychofizyczne, staż

pracy: 24 miesiące w ruchu zakładu górniczego w charakterze górnika lub wiertacza,
ukończony kurs techniki strzałowej.

c) wykształcenie min. zawodowe, wiek – 21 lat, aktualne badania psychofizyczne.
d) szkolenie specjalistyczne, kurs techniki strzelniczej w zakresie określonych metod

strzelania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Nadzór nad gospodarką środkami strzałowymi, sprzętem strzałowym oraz robotami

strzelniczymi sprawuje
a) inżynier strzałowy lub technik strzałowy, podlegający kierownikowi ruchu zakładu

górniczego.

b) kierownikowi ruchu zakładu górniczego.
c) wydawca MW.
d) instruktor strzałowy

17. Dla bezpieczeństwa podczas wykonywania robót strzałowych wszyscy pracownicy i inne

osoby przebywające na terenie zakładu w strefie zagrożenia powinny znać
a) obowiązujące dźwięki i znaczenie sygnałów i znaków ostrzegawczych o robotach

strzelniczych, lokalizację schronu dla załogi, lokalizację masztu sygnalizacyjnego,
godziny strzelania.

b) godziny strzelania i lokalizację masztu sygnalizacyjnego.
c) lokalizację masztu sygnalizacyjnego i schronu dla załogi.
d) lokalizację schronu dla załogi i obowiązujące dźwięki.

18. W całej strefie zagrożenia muszą być słyszalne następujące sygnały dźwiękowe

a) jeden przeciągły ton – „uprzedzenie”, dwa przeciągłe – „przygotowanie do

odpalenia”, jeden krótki ton – „odpalanie”, trzy ciągłe – „odwołanie”.

b) dwa przeciągłe – „uprzedzenie”, jeden krótki ton – „przygotowanie do odpalenia”,

trzy ciągłe – „odwołanie”.

c) jeden przeciągły ton – „uprzedzenie”, dwa przeciągłe – „przygotowanie do

odpalenia”, jeden krótki ton – „odpalanie”.

d) jeden krótki ton – „odpalanie”, trzy ciągłe – „odwołanie”.

19. Podczas nadawania sygnałów dźwiękowych oznajmiających roboty strzałowe ruch

w strefie zagrożenia
a) musi być wstrzymany, a dojścia do tej strefy obstawione posterunkami

zabezpieczającymi.

b) musi być wstrzymany tylko w trakcie sygnału „odpalenie”.
c) nie musi być wstrzymany gdyż wystarczającym zabezpieczeniem są sygnały

akustyczne.

d) nie musi być wstrzymany gdyż zakład górniczy należy całkowicie zabezpieczyć

posterunkami policji.

20. Zapalniki elektryczne możemy łączyć w układy

a) szeregowo-równoległe, równoległe, szeregowe.
b) szeregowe-równoległe, równoległo-szeregowe.
c) równoległo-szeregowe, równoległe, szeregowe, szeregowo-równoległe.
d) szeregowo-równoległe, równoległe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie czynności strzelniczych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Glapa W., Korzeniowski J. I.: Mały leksykon górnictwa odkrywkowego. Wyd. i Szk.

Górnicze, Wrocław 2005

2. Gos S., Bonarek J., Siemianowski J.: Górnik strzałowy. Ś.W T, Katowice 1999
3. Korzeniowski J. I., Onderka Z.: Roboty strzelnicze w górnictwie odkrywkowym. Wyd.

i Szk. Górnicze, Wrocław 2006

4. Korzeniowski J. I.: Strzałowy w kopalni odkrywkowej. Wyd. „Śląsk”, Katowice 1972
5. Maranda A., Nowaczewski J., Świetlik M.: Materiały wybuchowe dla górnictwa

odkrywkowego. Historia – stan aktualny – przyszłość. Górnictwo Odkrywkowe 6/97

6. Modrzejewski Sz., Labuda J.: Określenie zasięgu strefy zagrożenia toksycznymi

produktami wybuchowego urabiania złóż w górnictwie odkrywkowym. VII Krajowy
Zjazd Górnictwa Odkrywkowego, 2000

7. NONEL – poradnik użytkowania. Dyno-Nobel, Sweden AB
8. Nowak K., Kostrz J.: Górnictwo cz. I. Wyd. Śląsk, Katowice 1989
9. Onderka Z.: Technika strzelnicza w górnictwie odkrywkowym. AGH, 1992
10. Onderka Z.: Inżynieria strzelnicza, podstawy teoretyczne. Skrypt uczelniany 796. AGH,

Kraków 1979

11. Samujłło J.: Górnictwo kamienne, cz. II, Wyd. Górniczo-Hutnicze, Katowice 1962
12. Samujłło J.: Roboty strzelnicze w kopalniach odkrywkowych węgla i kamienia. AGH,

1956

13. Źródła własne, fotografie z materiałów szkoleniowych KW SA

Literatura metodyczna
1. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004