DIAGNOSTYKA UKA
ADU KR
ŻENIA
Wywiad: dokładne przepytanie właściciela odnośnie okoliczności zachowania się zwierzęcia
�� niechęć do poruszania się
�� występowanie kaszlu sercowego (nie ma nic wspólnego z zaburzeniami układu oddechowego, jest ściśle związany z
układem krążenia)
Badanie przedmiotowe: oglądanie (też błony śluzowe, łapy od spodu), omacywanie, opukiwanie, osłuchiwanie
Badanie tętnic i żył  badanie tętna tętniczego i żylnego
Badanie dodatkowe  EKG (zapis prądów czynnościowych serca), RTG klatki piersiowej, echo serca, badania laboratoryjne
(badanie enzymów  zwiększona ich aktywność może mieć związek z uszkodzeniem mięśnia sercowego i stanem
zawałowym)
Nigdy nie należy rozpoczynać od badań dodatkowych bez uprzedniego badania klinicznego!!!
Odruch wątrobowo-jarzmowy:
Uniesienie podbrzusza z jednoczesną obserwacją żył jarzmowych. Ocena stopnia zastoju żył jarzmowych i tętna żylnego.
Dodatni wynik jest wyrazem choroby  serca prawego
Omacywanie tarczycy i badanie tchawicy
3/5 serca po lewej
2/5 serca po prawej
za guzem łokciowym a mostkiem w 3-6 przestrzeni międzyżebrowej jest serce; najbardziej leżące na mostku serce
(pionowe) ma pies i człowiek;
poprzez oglądanie i omacywanie można stwierdzić: obrzęk, zniekształcenia ppowierzchni skóry w okolicy serca; bolesność
można stwierdzić omacywaniem lub opukiwaniem (uderzeniami), zwłaszcza w przestrzeniach międzyżebrowych (zmiany
urazowe, nowotworowe)
1. Oglądanie i omacywanie okolicy serca
Przez oglądanie i omacywanie okolicy serca można stwierdzi:
�� zniekształcenia powierzchni skóry w okolicy serca
�� bolesność
�� uderzenia  unoszenie/opadanie ścian klatki piersiowej; można wyczuć omacywaniem miejsca
UDERZENIE BOCZNE/ KOMOROWE  kontakt ze ścianą klatki piersiowej ma komora
KONIE i PRZEŻUWACZE
Uderzenia serca  uderzenia mięśnia sercowego o ściany klatki piersiowej, w fazie skurczu
�� konie V P.M. po stronie lewej; III-IV P.M. po stronie prawej (8cm poniżej linii stawu barkowego)
�� przeżuwacze  IV P.M. po lewej (serce jest odsunięte przez płat sercowy płuca (naturalna izolacja) w 4 pmż krowa
ma szersze żebra
UDERZENIA KONIUSZKOWE  psy, koty  V P.M. nad mostkiem po stronie lewej, najniżej w trakcie skurczu, serce dotyka
koniuszkiem powłok
Uderzenia serca
Przesunięcie uderzeń serca na stronę prawą, ku przodowi, górze, tyłowi
�� wzrost objętości klatki piersiowej; wodopiersie
�� wzdęcie żwacza, żołądka i jelit
�� powiększenie wątroby i węzłów chłonnych śródpiersiowych u bydła (białaczka)
1
�� roztrzeń serca  rozszerzenie mięśnia sercowego  wady serca, nie mylić z rozrostem, dotyczy ścieńczenia ścian
komór i przedsionków (serce nadmuchiwane jak balon)
Osłabienie uderzeń serca
�� zwierzęta otyłe
�� rozedma pęcherzykowa płuc (powiększone płuca, najczęściej u koni)
�� płyn w worku osierdziowym i w jamie opłucnowej
�� urazowe zapalenie osierdzia u bydła  wiąże się z urazowym zapaleniem czepca;
�� zapaść, agonia  akcja serca upośledzona
Wzmocnienie uderzeń serca = kołatanie (dudniące uderzenia)
�� osłabienie siły skurczowej mięśnia sercowego
�� spadek ciśnienia krwi (po krwotoku)
�� gorączka
�� zapalenie wsierdzia i faza początkowa idiopatycznego zapalenia osierdzia
�� przerost mięśnia sercowego (fizjologicznie u sportowców, pracujących, lub w następstwie wady (patologia) 
przerost kompensacyjny);
�� niedokrwistość  hipoxia, intensywna praca
Granice stłumienia sercowego
Opukiwanie, w celu stwierdzenia charakteru odgłosu opukowego i stwierdzenia granicy stłumienia sercowego, u
większości zwierząt jest bezwzględne; może być otoczone czasem przytłumieniem (tkanka płucna)  płat sercowy wciska
się pomiędzy serce a ścianę klatki piersiowej = bydło, przeżuwacze  zamiast stłumienia mówimy przytłumienie
Koń  występuje stłumienie bezwzględne;
�� przy równomiernie obciążonych kończynach przednich po stronie lewej ma kształt trójkąta prostokątnego; w IV
P.M. na wysokości 12 cm od mostka; strona lewa za mięśniami łokciowymi, w V P.M. do 7cm od stronie mostka;
pole wyczuwalnie do VI P.M.
�� przy kończynie lewej wyciągniętej do przodu ma kształt trójkąta równoramienny, w IV P.M. 7-10 cm od mostka,
nawet jest dostęp do III P.M.
�� po stronie prawej IV-V P.M.; przy odstawionej prawej kończynie nawet do III P.M.
Bydło  występuje stłumienie względne (przytłumienie) sercowe tylko po lewej stronie; pole względne; górna granica
stłumienia przebiega 3-4 palce poniżej linii stawu barkowego; powiększenie tego pola jest zawsze ku górze i przekracza
linię stawu barkowego, objaw powiększenia serca; 3 przestrzeń międzyżebrowa 12 cm od linii mostka, 4 przestrzeń
międzyżebrowa 7 cm od linii mostka
Psy i koty
Po lewej
�� pole stłumienia sercowego ma zasięg po lewej stronie większy niż u innych zwierząt; od IV do VI P.M. dzie łączy się
ze strumieniem wątrobowym
�� Górna granica = linia chrząstkozrostów  żebra kostne w chrzęstne  przejście na terenie 6 przestrzeni
międzyżebrowej stłumienia sercowego w wątrobowe (opukujemy od 3  6 przestrzeni międzyżebrowej)
po prawej
�� nad mostkiem, poniżej linii chrząstkozrostów, niewiele ponad mostkiem w pasie przytłumienia jest wypuk
bębenkowy (opukujemy od III do VI P.M., górna granica 2-3 cm nad mostkiem, dolna granica  linia mostka
2
U psa stłumienie sercowe zajmuje 4,5 i 6 przestrzenń międzyżebrową po lewej; stłumienie bezwzględne  biegnie
poziomo, wzdłuż chrząstkozrostu i w 6 przestrzeni międzyżebrowej opada i przechodzi w stłumienie wątrobowe;
stłumienie względne  sięga nieco poniżej linii stawu barkowego; powiększenie prawej komory  stłumienie względne
może sięgać a nawet przekraczać linię stawu barkowego; powiększenie lewej komory  stumienie zlewa się z wątrobowym
U konia bez względu na przyczynę powiększenie obserwujemy w kierunku guza biodrowego; u bydła do góry i przekracza
linię stawu barkowego;
Powiększenie pola stłumienia sercowego
�� roztrzeń mięśnia sercowego (dilatatio musculi cordis)
�� urazowe zapalenie osierdzia u bydła (próby bólowe  nie dotyczą jednak tego kolokwium)
�� przerost mięśnia sercowego z roztrzenią (przerost kompensacyjny, przy fizjologicznym przeroście nie występuje
powiększenie pola opukowego, gdyż z zewnątrz serce nie jest powiększone)
�� rzekome powiększone pole opukowe przy niepowietrzności płuc (krupowe zapalenie płuc), płuca przylegające do
serca ulegają zwątrobieniu;
Pomniejszenie pola stłumienia sercowego:
�� przemieszczenie serca
�� powiększenie objętości płuc (rozedma pęcherzykowa płuc)
�� gazy w worku osierdziowym (pneumopericardiaceae)  może nawet występować wypuk bębenkowy
�� gazy w jamie opłucnowej (pneumothorax);
Powiększenie względne  białaczka; choroby nowotworowe u psa; bezwzględne  roztrzeń serca, wady serca
Tony serca: wynikają z faktu osłuchiwania. Na bazie tych tonów powstają zmiany patologiczne
�� Ton I  skurczowy (systoliczny) = silniejszy, niższy, dłuższy, głośniejszy; tworzą go: skurcz komór i przedsionków,
zamknięcie zastawek dwu i trójdzielnej, napięcie (drżenie) strun ścięgnistych (przy zastawkach przedsionkowo
komorowych)
�� Ton II  rozkurczowy (diastoliczny) =słabszy, dz
więczniejszy, krótszy; toworzą go rozkurcz komór, zamknięcie się
zastawek aorty i tętnicy płucnej (krew chce się cofać do serca, zastawki maja kieszonki, które napełniają się krwią,
brak strun ścięgnistych)
Badanie tonów  tylko z lewej strony;
Osłuchujemy w tzw. punktach roboczych (np. koniuszek  praktyczne osłuchiwanie serca)
Ton I  słyszalny jest w okolicy wierzchołka serca po stronie lewej nad mostkiem w IV-V P.M.
Ton II  nad podstawą serca po stronie lewej w IV P.M.
�� Duże zwierzęta 12-14cm. nad mostkiem
�� Małe zwierzęta V P.M. pod linią chrząstkozrostów
Zmiany tonu skurczowego i rozkurczowego;
Siła tonów zależy od:
�� siły i częstości skurczów mięśnia sercowego
�� wielkości ciśnienia tętniczego
�� warunków przewodzenia tonów serca = zmian ewentualnego przesunięcia serca w obrębie ścian klatki piersiowej
Akcentacja (wzmożenie obu tonów serca):
�� fizjologicznie po wysiłku
�� u zwierząt wychudzonych
�� przerost mięśnia sercowego (mięsień silniejszy)
�� wzrost temperatury (gorączka)
3
�� zwątrobienie (hepatisatio) płatów sercowych płuc  lepsze przewodnictwo odgłosów
Opukiwanie: przerost to wzrost włókien mięśniowych, bardziej spoisty ale nie ma powiększenia pola opukowego; większe
jest pole przy roztrzeni i zmianach kompensacyjnych
Osłabienie (obniżenie) tonów serca
�� zwierzę otłuszczone
�� niewydolność mięśnia sercowego (insufficientia musculi cordis)
�� zapalenie osierdzia i wsierdzia
�� płyn w jamie opłucnowej; infekcje bakteryjne;
Akcentacja tonu I  ton kłapiący = występuje najczęściej z osłabieniem tonu II
�� obniżenie ciśnienia krwi
�� zapaść; silne krwotoki
�� gorączka; niektóre choroby zakaz
ne
�� uszkodzenia mięśnia sercowego; nad zastawką dwudzielną przy zwężonym ujściu przedsionkowo- komorowym
lewym (stenosis ostii atrio-ventricularis sinistrii dextri)
Akcentacja tonu II  rozkurczowego
�� nad zastawką aorty, przy wzroście ciśnienia krwi w krążeniu dużym
o przerost mięśnia sercowego (stany zapalne nerek)
o marskość nerek oraz marskość i zwyrodnienie wątroby
�� nad zastawką tętnicy płucnej przy nadciśnieniu w krążeniu małym (rozedma, zapalenie płuc)  zespół sercowo
płucny (obrzęk, roztrzeń mięśnia sercowego  gwałtowne cofanie się krwi w kieszonki)
Osłabienie tonu I  do całkowitego zniesienia (niewystępowania)
�� zwyrodnienie mięśnia sercowego (wirusy np. pryszczycy u bydła, nosówki)
�� zapalenie wsierdzia (świnie  tylko sekcja, ubój; kalafiorowate rozrosty na wsierdziu, komplikacje różycy, rozrost
wsierdzia)
�� niedomykalność zastawek dwu i trójdzielnej (insufficientia valvulae di et tricuspidalis)  ton przechodzi w szmer
Osłabienie tonu II
�� nad zastawką aorty i tętnicy płucnej, przy obniżeniu ciśnienia w krążeniu małym i dużym
�� zwężenie ujścia aorty i tętnicy płucnej
(rozdwojenie a rozszczepienie poznać różnice)
Rozdwojenie tonu I  przedłużony  nierównoczesny skurcz obu komór; nadciśnienie tętnicze przy chorobach; bloki serca;
przerost lewej komory serca ( ta-ta/tam; tra-ta)
Rozdwojenie tonu II  rozkurczowego  niejednoczesne zamykanie się zastawek aorty i tętnicy płucnej; przy wzroście
ciśnienia tętniczego; zwężenie ujścia żylnego lewego; niedomykalność zastawki dwudzielnej (tra/ta-ta;ta/tam)
Rytm cwałowaty  galloprhytmus  występuje przy zaawansowanej niewydolności sercowej (serce kaput); jest to objaw
prognostycznie niepomyślny, występują 3 tony :skurczowy, rozkurczowy i przedskurczowy; następstwo zaburzeń w
wytwarzaniu bodz
ców; nadciśnienie tętnicze; zaburzenia w przewodnictwie przedsionkowo-komorowym
Punkty główne  puncta maxima
Stwierdzenie zmian podczas badań punktów roboczych
Odpowiadają umiejscowieniu zastawek i ujśś przedsionkowo komorowych, określają nam szmery sercowe
Lewa strona Prawa strona
4
ZASTAWKA T. ZASTAWKA AORTY ZASTAWKA DWUDZIELNA ZASTAWKA TRÓJDZIELNA
PA
UCNEJ
KOC
III P.M., tuż nad IV P.M., 1-2 palce V P.M., na szerokość dłoni III-IV P.M., w 1/3 dolnej
mostkiem poniżej linii stawu pod linią stawu części klatki piersiowej
barkowego barkowego
BYDA
O III P.M., tuż nad IV P.M., 2 palce poniżej IV P.M. na szerokość dłoni III P.M. w 1/3 dolnej części
mostkiem linii stawu barkowego pod linią stawu klatki piersiowej
barkowego (pod punktem
głównym zastawki aorty)
PIES III P.M. nad IV P.M., pod linią stawu V P.M., górna połowa 1/3 IV P.M., na wysokości
krawędzią mostka barkowego dolnej części klatki chrząstkozrostów; gdzie po
piersiowej lewej stronie jest górna
granica pola stłumienia
sercowego
KOT II-III P.M. na III-IV P.M,, w górnej 1/3 IV-V P.M., w dolnej ź IV-V P.M. nad mostkiem
wysokości połowy dolnej połowy odległości między
odległości między odległości między mostkiem a kręgami
mostkiem a kręgami mostkiem a kręgami
piersiowymi
ZMIANY PATOLOGICZNE
Szmery sercowe = zmienione tony serca, są oparte na tonie skurczowym i rozkurczowym:
1. szmery wewnątrzsercowe  wsierdziowe  endokardialne = zmiany w obrębie zastawek, ujść
(skurczowe/rozkurczowe)
2. szmery zewnątrzsercowe  osierdziowe  perikardialne = zmiany w obrębie osierdzia (-//-)
3. szmery osierdziowo-opłucnowe = powstają tam, gdzie opłucna płucna styka się z osierdziem (-//-)
Ad.1 Szmery wewnątrzsercowe
Charakterystyczny objaw wad serca (vita cordis); są one słyszalne w punktach głównych; są to zmiany we wsierdziu
zastawek oraz ujść żylnych i tętniczych; są synchroniczne z tonami (uderzeniami) serca
Organiczne  wzmagają się po wysiłku i lekach nasercowych
Szmery skurczowe Szmery rozkurczowe
Krew przedostaje się w czasie skurczu przez Krew cofa się do serca
elementy serca - zwężenie lewego ujścia przedsionkowo
- niedoczynność (niedomykalność) zastawki komorowego
dwudzielnej (strona lewa) - zwężenie prawego ujścia przedsionkowo
- niedoczynność zastawki trójdzielnej (strona komorowego
prawa) - niedomykalność zastawki półksiężycowatej
- zwężenie ujścia aorty aorty
- zwężenie ujścia tętnicy płucnej - niedomykalność zastawki półksiężycowatej
tętnicy płucnej
Jest to jednak teoretyczne podejście, ponieważ niedomykalność zastawki dwudzielnej wiąże się z innymi chorobami;
występują kombinacje tych szmerów; badamy EKG, echo serca
Czynnościowe  ze względu na różne podłoże szmeru, np. w przewodnictwie i pobudzeniu mięśnia sercowego
są niewyraz
ne, chuchające; zmienne; ustępują po wysiłku (nasilenie po wysiłku  istota próby wysiłkowej
Skurczowe Rozkurczowe
Niewydolność sercowa
- nadciśnienie tętnicze
- rozszerzenie włóknistych pierścieni zastawek
- zastój krwi w krążeniu małym (choroby
5
(najcz. u bydła) układu oddechowego)
- uwodniona krew (przewodnienie organizmu) - u zwierząt nie ma typowej choroby
nadciśnieniowej (tylko jako następstwo
- niewydolność mięśnia sercowego
innych chorób np. nerwowej)
Ad.2 Szmery zewnątrzsercowe (osierdziowe)
- szmer tarcia osierdziowego  stridor affrictus pericardiaceae
o powstaje przy ocieraniu się listków osierdzia
o zmienny, powierzchowny, synchroniczny z uderzeniami serca
o słyszalny w czasie skurczu i rozkurczu komór
o przy ostrym i przewlekłym zapaleniu osierdzia (bez względu na etiologię)
o zanika przy nagromadzeniu się płynu w worku osierdziowym
- szmer pluskania  stridor succusio
o w worku osierdziowym jest bardzo dużo płynu (z gazem)
o występuje u bydła w przebiegu urazowego zapalenia osierdzia (uszkodzenie z czepca)
o płyn i gaz są w worku  wypuk metaliczny
Ad.3 Szmery osierdziowo-opłucnowe - stridor pleuro-pericardiaceae
Są zwykle synchroniczne z pracą serca; występują, gdy osierdzie jest zmienione (z włóknikiem) i ociera o opłucną płucną (o
jej listki); powoduje bezdech; gdy szmer występuje przy wdechu to jest to szmer osierdziowy; natomiast jeśli występuje
normalnie to zmiany są głównie w opłucnej piersiowej
WADY SERCA  vita cordis
POJEDYNCZE (w jednym punkcie)/ZA
OŻONE (szmer skurczowy i rozkurczowy w jednym miejscu)/KOMBINOWANE
Konie
�� niedomykalność zastawki aorty (szmer rozkurczowy)
�� powiększenie stłumienia lewo komorowego
�� tętno chybkie i duże
Bydło
�� wady zastawki trójdzielnej (częściej) lub tętnicy płucnej
�� powiększenie stłumienia lewo i prawo komorowego; zastój żylny  sinica
�� duszność wysiłkowa
�� tętno żylne dodatnie (na żyle jarzmowej); tętno niemiarowe i małe
Psy
�� niedomykalność zastawki dwudzielnej (na tle reumatycznym)  prowadzi do roztrzeni
�� szmer skurczowy
�� powiększenie stłumienia lewo i prawo komorowego
�� akcentacja tonu II nad zastawką tętnicy płucnej
�� w I etapie wady serca prowadzą do przerostu kompensacyjnego serca, samo serce chce korygować wadę, powstają
zaburzenia w krążeniu dalej roztrzeń serca (dilatatio cordis)
6
Zaburzenia kardiologiczne najczęściej występują u koni i małych zwierząt; bydło  urazowe zapalenie osierdzia; reszta
zwierząt rzadko
Pojedyncze Złożone Kombinowane
1. niedomykalność zastawki Zwężenie ujścia i Zwężenie ujścia
dwudzielnej niedomykalność zastawek przedsionkowo-
2. niedomykalność zastawki trójdzielnej komorowego i
3. zwężenie ujścia przedsionkowo- niedomykanie zastawek
komorowego lewego aorty
4. zwężenie ujścia przedsionkowo-
komorowego prawego
5. niedomykalność zastawki aorty
6. niedomykalność zastawki tętnicy
płucnej
7. zwężenie ujścia aorty
8. zwężenie ujścia tętnicy płucnej
Pytanie egzaminacyjne
MECHANIZM POWSTAWANIA PRZEROSTU KOMPENSACYJNEGO  niedoczynność zastawki dwudzielnej
W momencie skurczu lewej komory, przy niedomykalności
NIEMIAROWOŚĆ SERCA
�� zaburzenia w wytwarzaniu bodz
ców  chromotropizm
�� zaburzenia w przewodzeniu bodz
ców  dromotropizm
�� zaburzenia w pobudliwości  batmotropizm
�� zaburzenia w zdolności kurczenia się  inotropizm
CHRONOTROPIZM
�� niemiarowość zatokowa  arrythmia sinusalis = powstają pauzy równe jednemu lub dwom uderzeniom serca,
związana jest z fazami oddechowymi jako następstwo wzmożonej pobudliwości nerwu błędnego (u bydła w
syndromie Hoflunda)
�� niemiarowość oddechowa  arrythmia respiratora = przyspieszenie skurczów serca w czasie wdechu i zwolnienie w
czasie wydechu  podrażnienie zakończeń nerwu błędnego i jego hamujące działanie na węzeł zatokowy
o fizjologicznie u psów
o w stanach chorobowych u koni: rozedma pęcherzykowa, zapaleniu krupowym płuc, zapaleniu opłucnej
DROMOTROPIZM = bloki serca I, II i III�
�� I stopień = blokada wewnątrzpiersiowa
o Przy zmianach dystroficznych mięśni przedsionków
o Zwolnienie impulsów idących z węzła zatokowego
o EKG: rozszerzenie i rozdwojenie załamka P
7
�� II stopień = blokada przedsionkowo-komorowa (węzłowa) niezupełnia
o Występuje najczęściej u koni w następstwie zwiększonego napięcia nerwu błędnego
o Bodziec węzła zatokowego dochodzi do komór z opóz
nieniem i przerwami
o EKG: przedłużenie odstępu P-Q, brak zespołu komorowego QRST, pojawia się tylko załamek P
o W czasie przedłużającej się pauzy osłuchiwaniem stwierdza się ciche tony skurczów przedsionków. Długie
pauzy powodują utratę świadomości
�� III stopień = blokada przedsionkowo-komorowa zupełna
o Zniesienie przewodnictwa przedsionkowo-komorowego
o Przedsionki kurczą się rytmem przyspieszonym (pobudzane przez węzeł zatokowy)
o Komory kurczą się wolniej (pobudzane przez węzeł zatokowo-przedsionkowy)
o Dysocjacja (rozkojarzenie) czynnościowa przedsionków i komór
o Przyczyny: zwyrodnienie komórek nerwowych w pęczku Hissa w przewlekłym zapaleniu mięśnia
sercowego, infekcje, nowotwory złośliwe
o EKG: załamek P prawidłowy, nie związany z kolejnością z zespołem QRST; osłuchiwaniem stwierdza się
ciche i częste tony przedsionków i rzadkie i głośne tony komorowe
o U ludzi w takim przypadku potrzeba rozrusznika
BATMOTROPIZM
�� Niemiarowość pozaskurczowa  arrythmia extrasystolica  na skutek bodz
ca dodatkowego występuje
przedwczesny skurcz serca lub oddzielnych jego części a po nim pauza kompensacyjna
o W zależności od miejsca powstawania wyróżnia się
ż� Pobudzenie zatokowe przedwczesne
ż� Pobudzenie przedsionkowe przedwczesne
ż� Pobudzenie węzłowe przedwczesne
ż� Pobudzenie komorowe przedwczesne
�� Częstoskurcz napadowy tachykardia paroxymalis
o Nagłe przyspieszenie akcji serca trwające kilka minut do kilku dni
o Występuje w organicznych chorobach serca
o Wyróżniamy częstoskurcz pochodzenia przedsionkowego, węzłowego i komorowego
o Liczba skurczów dochodzi do 180-200/min
o Poza chorobami serca występuje: zapalenie otrzewnej, infekcje bakteryjne, stany zapalne przewodu
pokarmowego (związane z wytwarzaniem enterotoksyn: E .coli, Salmonella, Campylobacter (problem u
cieląt, prosiąt, psów)
�� Niemiarowość zupełna arrythmia absoluta
o Objawia się zjawiskiem trzepotania i migotania przedsionków (trzepotanie 200-300, migotanie 300-
600/min)
o Tętno może być częste lub rzadkie, silne lub słabe
o Występują zaburzenia w rytmie przedsionków komór
o Brak jest zależności między libczą skurczów przedsionków i komór, występują skurcze pojedynczych grup
mięśniowych
o Dotyczy zwierząt starych
INOTROPIZM
�� Niemiarowość tętna  występuje tętno naprzemienne (pulsus alternans)
o Objaw zaburzeń w kurczliwości komór
o Tętno naprzemienne wyczuwa się na tętnicy
o Występuje u zwierząt starych
o Zmiany sklerotyczne i degeneracyjne w mięśniu sercowym i daleko zaawansowana niewydolność serca
8
BADANIE UKA
ADU NACZYNIOWEGO
Badanie tętnic: oglądanie, omacywanie, osłuchiwanie, mierzenie ciśnienia tętniczego (na t. ogonowej; rzadko w praktyce
weterynaryjnej  brak nadciśnienia tętniczego u zwierząt; czasem zdarza się u kotów, ale nie jest diagnozowane)
Tętnice prawidłowo niewidoczne a wyczuwalne podczas chorob : wzmożone tętnienie tt. palcowych  ochwat u koni
(pododermatitis recidiva acuta nonpurulenta)  zapalenie miazgi twórczej rogu kopytowego; (objaw patognomiczny)
Tętniaki u koni  tętnicy krezkowej przedniej; wyczuwane w trakcie badania rektalnego (tętniaki są następstwem inwazji
słupkowców
T
TNO (pulsus)  rytmiczne unoszenie i opadanie ścian tętnic zsynchronizowane ze skurczem lewej komory
Patologiczne zmiany tętna
CZ
STOŚĆ T
TNA
�� Przyspieszenie tętna (tachykardia) ą� tętno szybkie (pulsus frequens), sporodowane przez:
o Zwyrodnienie mięśnia sercowego
o Obniżenie ciśnienia krwi, Niewydolność serca
o Choroby przebiegające z gorączką, choroby wyniszczające
o Niedokrwistość
o Choroby metaboliczne  cukrzyca (psy, koty), ketoza, mocznica, hepatargie (choroby wątroby)
o Wysiłek fizyczny, podniecenie, stany nerwicowe
o Częstoskurcz napadowy, zatokowy
o Leki: adrenalina, kofeina, kardiamid, nikotyna
o Ubytki krwi: krwotoki, spadek erytrocytów
�� Zwolnienie tętna (bradykardia) ą� tętni rzadkie (pulsus rarus)
o Fizjologicznie u koni wyścigowych i psów myśliwskich
o Choroby OUN: zapalenie mózgu i opon mózgowych, guzy mózgu, wodogłowie (konie)
o Choroby zakaz
ne z gorączką
o Bloki przewodnictwa wewnątrzsercowego, zaburzenia rytmu węzła zatokowego
o Syndrom Hofflunda i zatkanie ksiąg u bydła  schorzenie związane z zaburzeniami w transmisji treści
pokarmowej między żwaczem a księgami, między księgami a trawieńcem; powstaje jako konsekwencja
urazowego zapalenia czepca; wtedy czynnik np. gwóz
dz
powoduje uszkodzenie śluzówki ą� zwiększone
napięcie n. X ą� zwężenie ujść przedżołądków ą� zaburzenie transmisji treści pokarmowej ą� zwolnienie
tętna
o Przedawkowanie preparatów naparstnicy
WYPEA
NIENIE I WIELKOŚĆ T
TNA  zależy od różnicy między ciśnieniem skurczowym i rozkurczowym, siły skurczu serca,
elastyczności naczyń  zmniejsza się z wiekiem)
�� Tętno pełne (pulsus plenus)  bardzo dobrze wypełnione - u krów wysokomlecznych
�� Tętno próżne (pulsus inanis, vacus)  słabe wypełnienie  niedokrwistość, charłactwo
�� Tętno duże (pulsus magnus)  wysoka fala podnosząca ścianę tętnicy  wskazuje opory w krążeniu dużym
o Niedomykalność zastawki aorty
o Kłębuszkowe zapalenie nerek!!!!  obrzęk utrudnia przepływ krwi, co momentalnie rzutuje na wzrost
ciśnienia krwi
o Gorączka
o Nadciśnienie tętnicze  tylko dotyczy kotów starych (objaw przewlekłej niewydolności nerek)
�� Tętno małe (pulsus parvus)  niska fala krwi
o Niewydolność serca
o Niedokrwistość pokrwotoczna  za mało krwi
o Zwężenie ujścia aorty
�� Tętno naprzemienne (pulsus alternans)  na przemian słabo i silnie wypełniona fala tętna
9
o Niemiarowość na tle zaburzeń w kurczliwości
o Nadciśnienie tętnicze w karskości nerek i wątroby
o Niewydolność LK (psy)
o Zwyrodnienie mięśnia sercowego
NAPI
CIE T
TNA
�� Tętno twarde (pulsus durus)  tętnica nie podlega uciskowi, trudno ją ucisnąć
o Tężec
o Stwardnienie naczyń  rzadko zwierzęta gospodarskie dożywają do takiego wieku by wystąpiło
stwardnienie; może występować u papugJ� �
�� Tętno drutowate (pulsus contactus)  objaw niepomyślny
o Nadciśnienie tętnicze  nie związane z chorobą nadciśnieniową, ale oporami w krążeniu (wątroba, nerki)
o Marskość nerek
o Zatrucia np. ołowiem
�� Tętno miękkie (pulsus mollis)  mała różnica między skurczowym a rozkurczowym
o Choroby zakaz
ne
o Gorączka
o Niewydolność sercowa i naczyniowa
o Zapalenie otrzewnej
�� Tętno nitkowate (pulsus filiformis)  praktycznie niewyczuwalne
o Mocno zaawansowana niewydolność sercowa i naczyniowa
o Zapaść
MIAROWOŚĆ T
TNA
�� Tętno miarowe (pulsus regularis)  równe odstępy czasu  jednakowa wysokość fali tętna
�� Tętno niemiarowe (pulsus irregularis, anaequalis)  niejednakowe, nierówne
�� Tętno brakujące (pulsus definiens)  blok zat-przed, przed-kom
�� Tętno bliz
niacze (pulsus bigeminus)  dodatkowy skurcz, blok serca
Narastanie tętna:
- tętno chybkie p. celer  niedomykalność zastawki aorty
- tętno leniwe p. tardus  zwężenie ujścia tętnicy płucnej, ołowica
BADANIE ŻYA
OBWODOWYCH
Twarzowa, szczękowa zewnętrzna, mleczna - bydło
Jarzmowa, piersiowa zewnętrzna - konie
Żyła dostępowa  towarzyszące
Tętno żylne ujemne  zjawisko fizjologiczne, występuje na żyle jarzmowej (bak zastawek) w następstwie fali krwi
wywołanej skurczem przedsionka (cofanie krwi do żyły czczej)
Rozpoznanie: pochylić głowę zwierzęcia ku dołowi, ucisnąć żyłę jarzmową pośrodku rynienki naczyniowej
�� Obwodowy (dogłowowy)  odcinek żyły lekko nabrzmiewa i pulsacja zanika
�� Przy podniesionej głowie (dosercowo)  odcinek żyły opróżnia się i pulsacja zanika
�� Przy opuszczeniu głowy odcinek ten nabrzmiewa się i pojawia się falowanie
10
Tętno żylne dodatnie  powstaje przy niedomykalności zastawki trójdzielnej, urazowym zapaleniu osierdzia, migotaniu
przedsionków
Krew kurczącej się PK powraca do silnie rozszerzonego i napiętego przedsionka ten nagły wzrost ciśnienia przenosi się na
pozbawione zastawek pnie żylne. Przy ucisku żyły jarzmowej tętno żylne dodatnie&
Undulacja żylna  pulsacja żyły jarzmowej spowodowana tętnieniem pod nią tętnicy szyjnej (najwyraz
niej u bydła) 
zjawisko fizjologiczne
Różnicowanie: dodatniego tętna żylnego i undulacji żylnej
�� Przy ucisku na ż. jarzmową wahania pulsacja w odcinku obwdowym zanika a w odcinku dosercowym postaje przy
tętnieniu żylnym dodatnim
�� Przy undulacji i ujemnym tętnieniu żylnym falowanie w odcinku obwodowym nie zniknie
11