ROZTWORY
Rozpuszczanie - proces fizykochemiczny polegający na takim zmieszaniu
ciała stałego, gazu lub cieczy w innej cieczy lub gazie, że powstaje jednorodna,
niemożliwa do rozdzielenia metodami mechanicznymi mieszanina. Mieszanina
taka nazywana jest roztworem, zaś substancja, w której to się odbywa
nazywana jest rozpuszczalnikiem
Roztwór to nierozdzielająca się w długich okresach czasu mieszanina dwóch
lub więcej związków chemicznych.
Proces rozpuszczania  trójetapowy proces spontaniczny
I  cząsteczki substancji rozpuszczanej oddzielane są od ciała stałego
 proces endotermiczny
II  cząsteczki substancji rozpuszczanej oddzielają się od siebie
- proces endotremiczny
III  cząsteczki substancji rozpuszczanej są przciągane przez cząsteczki
rozpuszczalnika (solwatacja, hydratacja)
- proces egzotremiczny
I+II>III  temperatura roztworu (podczas rozpuszczania) maleje,
rozpuszczanie wymaga dostarczenia energii (ogrzewanie zwiększa
rozpuszczalność)
I+II(ogrzewanie zwiększa rozpuszczalność)
g/100gH2O 0oC 20oC 60oC
KCl 27,6 34,0 45,5
NaCl 35,7 36,0 37,3
Ce2(SO4)3 20,8 10,1 3,87
Cukier 179 222 525
CO2 0,335 0, 169 0,058
ciała stałe przeważnie rozpuszczają się lepiej a gazy gorzej ze wzrostem
temperatury
Roztwory ciekłe
ROZTWÓR  homogeniczna (jednorodna) mieszanina dwóch lub więcej
substancji, których skład może się zmieniać w określonych granicach.
Składnik rozpuszczający to rozpuszczalnik, rozpuszczany to substancja
rozpuszczana.
Jeżeli substancja rozpuszczana występuje w roztworze w postaci
rozproszenia cząsteczkowego, roztwór nazywamy właściwym.
Mechanizmy rozpuszczania
Związki małocząsteczkowe
+
ą�
Roztwór
Ciało stałe Rozpuszczalnik
Związki wielkocząsteczkowe
PODSTAWOWE CECHY ROZTWORÓW
1. SELEKTYWNOŚĆ rozpuszczalników  dobrze rozpuszczają substancje o
podobnej budowie cząsteczki  polarnej lub niepolarnej
1. ST
ŻENIE w chemii  iloraz masy, objętości lub ilości substancji składnika
roztworu i objętości fazy mieszanej
Stężenie molowe (c)  stosunek liczby moli substancji rozpuszczonej (n) do
objętości roztworu (V).
stężenie ma związek z rodzajem substancji rozpuszczonej
c = n/V [mol. (dm3)-1-]
2. ST
ŻENIE w praktyce  iloraz masy (ms) substancji rozpuszczonej do
masy (mr) całego roztworu.
stężenie nie ma związku z rodzajem substancji rozpuszczonej
Stężenie procentowe (wagowe):
p= [ms/mr].100%
podobnie można wyrazić stężenie objętościowe
3. NASYCENIE roztworu
W danej temperaturze w roztworze mieści się określona ilość substancji
rozpuszczanej. Roztwór zawierający maksymalną jej ilość to roztwór
nasycony, jeżeli zawiera jej mniej to jest to roztwór nienasycony, jeżeli więcej
 przesycony (stan metastabilny)
4. ROZPUSZCZALNOŚĆ  stężenie substancji rozpuszczonej (jonów) w
roztworze nasyconym
ROZTWORY SUBSTANCJI JONOWYCH W WODZIE 
ELEKTROLITY
ZJAWISKA ZACHODZ
CE W ROZTWORACH WODNYCH ELEKTROLITÓW
1. Dysocjacja elektrolityczna  oddzielenie jonów od ich kryształów w
procesie rozpuszczania (rozpad cząsteczek związków jonowych na jony pod
wpływem wody)
Na+Cl- (stały)ą�Na+ (w wodzie) + Cl- (w wodzie)
2. Hydratacja (uwodnienie)  przyłączanie cząsteczek wody do jonów w
roztworze wodnym
Na+Cl- (stały)ą�Na+ (aq) + Cl- (aq)
3. Proces równowagowy
Na+Cl- (s) �� Na+ (aq) + Cl- (aq)
4. Strącanie osadów
Na+Cl- (s) �� Na+ (aq) + Cl- (aq) 36,0 g/100g H2O
Ag+NO3- (s) �� Ag+ (aq) + NO3- (aq) 222 g/100g H2O
Na+ (aq) + Cl- (aq) + Ag+ (aq) + NO3- (aq) ��AgCl + Na+ (aq) + NO3- (aq)
5. Obniżanie temperatury krzepnięcia i podwyższanie temperatury
wrzenia
Roztwory mają zwykle niższą temperaturę krzepnięcia i wyższą wrzenia
niż woda
6. Moc elektrolitów
Moc elektrolitów określana jest przez ilość jonów obecnych w roztworze
 im więcej jonów w roztworze , tym elektrolit jest mocniejszy. Związki
częściowo dysocjujące dają roztwory słabe, całkowicie - mocne
6. Elektroliza
Dzięki zjawisku jonizacji elektrolit może przewodzić prąd elektryczny. Po
umieszczeniu w roztworze elektrod: anody przez którą ładunek ujemny
opuszcza dany układ elektryczny i katody z której do układu dostaje się
ładunek ujemny
ZACHOWANIE SI
ZWI
ZKÓW JONOWYCH
W ELEKTROLITACH
Kwasy
(H+)nRn-
HnRn- �� H+ + (Hn-1Rn-)-
(Hn-1Rn-)- �� H+ + (Hn-2Rn-)2-
HnRn- �� nH+ + Rn-
H2SO4 �� H+ + HSO4-
HSO4- �� H+ + SO42-
H2SO4 �� 2H+ + SO42-
Zasady
Men+(OH)-n
Men+(OH-) �� OH- + [Men+(OH-)n-1]-
n
Men+(OH-) �� OH- + [Men+(OH-)n-2]2-
n
Men+(OH-) �� nOH- + Men+
n
Fe(OH)2��[Fe(OH)]+ + OH-
[Fe(OH)]+��Fe2+ + OH-
Fe(OH)2��Fe2+ + 2OH-
Sole
(Men+)m (Rm-)n
(Men+)m (Rm-)n �� mMen+ + nRm-
Fe2(SO4)3 �� 2Fe3+ + 3SO42-
4. Odczyn roztworów  wykładnik pH
nadmiar jonów H3O+ - odczyn kwaśny
nadmiar jonów OH- - odczyn zasadowy
równa ilość jonów H3O+ i jonów OH- - odczyn obojętny
dla roztworów niezbyt stężonych (od 1,0 M HCl do 1,0 M NaOH) odczyn określa
wykładnik pH  ujemny logarytm dziesiętny ze stężenia jonów wodorowych w roztworze.
pH 0  14
0pH=7 roztwór obojętny
7substancja pH
1,0M HCl 0,1
2,0M H2SO4 0,3
sok żołądkowy 2,0
0,02M H2SO4 2,1
cytryna 2,3
0,1M CH3COOH 2,9
pomidor 4,2
chleb 5,5
mleko 6,5
 czysta woda 7,0
jajko 7,8
woda morska 8,5
0,2M Na2CO3 11,6
0,1M NaOH 13,0
1M NaOH 14,0
pH oznacza się tylko w rozcieńczonych roztworach wodnych. W roztworach bardziej lub
mniej stężonych podaje się odpowiednie stężenia, w niewodnych np. liczbę kwasową