1

Mgr Jolanta Sadek

MIĘŚNIE GRZBIETU

Mięśnie grzbietu występują w postaci dwóch warstw: powierzchownej związanej z kończyną
górną oraz głębokiej związanej z kręgosłupem, która zawiera właściwe mięśnie grzbietu.


I. Warstwa powierzchowna
Mięśnie grzbietu powierzchowne mają przyczepy na kościach obręczy barkowej i obręczy
biodrowej, na kości ramiennej, zebrach i czaszce oraz na kręgosłupie. Obustronny skurcz
mięśni prostuje kręgosłup i głowę. Działanie jednostronne mięśni zgina kręgosłup lub głowę
w stronę kurczących się mięśni. Część mięśni prostujących odcinek piersiowy kręgosłupa,
spełnia równocześnie funkcje pomocniczych mięśni wdechowych. Mięśnie te prostując
kręgosłup zwiększają wymiar pionowy jamy klatki piersiowej.
Mięśnie kolcowo-ramienne rozpoczynają się przede wszystkim na wyrostkach kolczystych
kręgów kręgosłupa. Mięśnie kolcowo-żebrowe rozpoczynając się podobnie a kończą na
żebrach są to mięśnie zębate tylne.

A. kolcowo-ramienne

1. m. czworoboczny (m. trapezius)
2. m. najszerszy grzbietu (latissimus dorsi)
3. m. równoległoboczny (m. rhomboideus)
4. m. dźwigacz łopatki (m. levator scapulae)

B. kolcowo-żebrowe

5. m. zębaty tylny górny (m. serratus posterior superior)
6. m. zębaty tylny dolny (m. serratus posterior inferior)

mięsień czworoboczny

dźwigacz łopatki

równoległoboczny mniejszy
większy

zębaty tylny dolny

najszerszy grzbietu

2

Mięsień czworoboczny ma kształt trójkąta, którego podstawa leży wzdłuż kręgosłupa
szyjnego i piersiowego, wierzchołek jest zwrócony w kierunku wyrostka barkowego łopatki.
Oba mięśnie, prawy i lewy, układają się tak, że wyglądem swym przypominają czworobok
(kaptur). Mięsień leży najbardziej powierzchownie. Podnosi staw ramienny do góry, pociąga
ku tyłowi, zbliża obie łopatki do kręgosłupa.

Mięsień najszerszy grzbietu znajduje się w dolnej i bocznej okolicy grzbietu. Kształtem
przypomina trójkąt podstawą skierowaną w kierunku kręgosłupa, wierzchołkiem ku okolicy
pachowej. Mięsień odpowiada za opuszczanie, przywodzenie do tyłu i obrocie do wewnątrz
ramienia. Dzięki niemu możliwe jest podciąganie się na drążku (wraz z mięśniem piersiowym
większym). Dźwiga również dolne żebra, przez co jest pomocniczym mięśniem wdechowym.
Skurcz jego brzegu bocznego działa wydechowo, na przykład przy kaszlu.

Pozostałe mięśnie tej grupy biorą udział w podnoszeniu łopatki ku górze, a mięśnie zębate
unoszą żebra uczestnicząc w fazie wdechu.


II. Warstwa głęboka

A. Głębokie mięsnie grzbietu (właściwe)

Stanowią właściwą warstwę mięśniową grzbietu. Ciągną się od podstawy czaszki do
kości krzyżowej, zamknięte powięzią piersiowo-lędźwiową
Przebieg większości mięśni jest równoległy do kręgosłupa, niektóre biegną skośnie.
Obustronny skurcz mięsni prostuje głowę i kręgosłup. Jednostronny skurcz tych mięśni
zgina tułów w stronę kurczących się mięśni.
Wszystkie wymienione niżej mięśnie odgrywają główną role w utrzymywaniu
równowagi i postawie pionowej, określamy je wiec wspólną nazwą m. prostownika
grzbietu. Są unerwione przez gałęzie tylne nn. rdzeniowych.

1. m. płatowaty głowy (m. splenius capitis)
2. m. płatowaty szyi (m. splenius colli)

3. m. biodrowo – żebrowy (m. iliocostalis) m. krzyżowo-grzbietowy
4. m. najdłuższy (m. longissimus)

5. m. kolcowy (m. spinalis)
6. m. półkolcowy klatki piersiowej i szyi (m.

semispinalis thoracies et cervicis)

7. m. półkolcowy głowy (m. semispinalis capitis)
8. m. wielodzielny (m. multifidus)
9. m. skręcające (mm. rotatores)

Mięsień prostownik grzbietu bierze udział we
wszystkich ruchach tułowia z wyjątkiem zginania do
przodu. Jego antagonistami czynnościowymi są mięśnie
brzucha, szczególnie mięśnie proste brzucha.

3

Jednak jednocześnie mięsień prostownik grzbietu wraz z mięśniami brzucha ustala
wyprostną postawę ciała.

B. Krótkie mięśnie grzbietu

Drobne, metameryczne, łączą 2 sąsiednie kręgi

1. mm. międzykolcowe (mm. interspinales)
2. mm. międzypoprzeczne (mm. intertransversari)
3. mm. dźwigacze żeber (mm. levatores costarum)

Prostują kręgosłup w odcinku szyjnym i lędźwiowym.Biorą
udział w ruchach skręcających
Mięśnie dźwigacze żeber nie unoszą żeber. Prostują kręgosłup,
pochylają go w kierunku bocznym i obracają w stronę
przeciwległą

iliocostalis cervicies

spinalis

iliocostalis thoracis

multifidus

iliocostalis lumborum

longissimus thoracis

longissimus capitis

longissimus cervicis

splenius

4

C. Mięśnie podpotyliczne

1. m. prosty tylny mniejszy głowy (m. rectus capitis posterior minor)
2. m. prosty tylny większy głowy (m. rectus capitis posterior major)
3. m. skośny górny głowy (m. obliquus capitis superior)
4. m. skośny dolny głowy (m. obliquus capitis inferior)
5. m. prosty głowy boczny (m. rectus capitis lateraris)

• Są krótkimi, lecz silnymi mięśniami, które uległy szczególnemu rozwojowi i

zróżnicowaniu w związku z ruchami głowy. Skurcz obustronny wszystkich mięśni
podpotylicznych zgina głowę ku tyłowi. Obracają głowę, zginają w bok.
Mięśnie te leżą głęboko na karku i rozpięte są między kością potyliczną a obu górnymi
kręgami szyjnymi - szczytowym i obrotowym

Trójkąt podpotyliczny (trigonum suboccipitale) jest ograniczony przez m. prosty tylny
większy głowy, m. skośny dolny głowy i m. skośny górny głowy. W trójkącie tym znajduje
się t. kręgowa, n. podpotyliczny oraz tylny łuk kręgu szczytowego.


Powięzie grzbietu
1. Powięź powierzchowna grzbietu (fascia superficialis dorsi) – część ogólnej powięzi

powierzchownej, pokrywa mm. czworoboczny i najszerszy grzbietu.

2. Powięź piersiowo – lędźwiowa (fascia thoracolumbalis) – obejmuje mm. głębokie

grzbietu i składa się z blaszki tylnej (powierzchownej) i przedniej (głębokiej).

3. Powięź karku (fascia nuchae) – leży pod mm. czworobocznym i równoległobocznym,

pokrywa mm. płatowate i m. półkolcowy głowy.

Piśmiennictwo

1. Bochenek Adam, Reicher Michał - Anatomia człowieka, tom II
2. Lippert H. Anatomia. Tom 1. Urban & Partner, Wrocław 1998
3. Marecki Bogusław - Anatomia funkcjonalna.
4. Sokołowska-Pituchowa J.: Anatomia człowieka. PZWL

1. rectus capitis posterior minor.
2. rectus capitis posterior major.
3. obliquus capitis superior.
4. obliquus capitis inferior
5.

rectus capitis lateraris

.

5