II Rzeczpospolita – konstytucje i dokumenty konstytutywne

II Rzeczpospolita – konstytucje i dokumenty konstytutywne

I. Deklaracja Rady Regencyjnej przekazująca w ręce Józefa Piłsudskiego władzę nad wojskiem
Warszawa, 11 listopada 1918 r.

Rada Regencyjna do Narodu Polskiego.

Wobec grożącego niebezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego, dla ujednolicenia wszelkich zarządzeń
wojskowych i utrzymania porządku w kraju, Rada Regencyjna przekazuje władze wojskowa i naczelne
dowództwo wojsk polskich, jej podległych, Brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu.[...]

Aleksander Kakowski, Józef Ostrowski, Zdzisław Lubomirski, Józef Piłsudski

II. Pismo Rady Regencyjnej do Naczelnego Dowódcy Wojsk Polskich Józefa Piłsudskiego składające w

jego ręce władzę państwową. Dan w Warszawie, dnia 14 listopada 1918 roku.

Do Naczelnego Dowódcy Wojsk Polskich Józefa Piłsudskiego.

Stan przejściowy podziału zwierzchniej władzy państwowej, ustanowiony odezwą z dnia 11 listopada 1918

roku, nie może trwać beż szkody dla powstającego Państwa Polskiego.

Władza ta powinna być jednolita.
Wobec tego, kierując się dobrem Ojczyzny, postanawiamy Radę Regencyjną rozwiązać, a od tej chwili

obowiązki nasze i odpowiedzialność względem narodu polskiego w Twoje ręce, Panie Naczelny Dowódco,
składamy do przekazania Rządowi Narodowemu.

Aleksander Kakowski Zdzisław Lubomirski Józef Ostrowski

III. Dekret o najwyższej władzy Republiki Polskiej
Warszawa, 22 listopada 1918 r.

Na podstawie dekretu z 14 listopada br. przedłożył mi p. Prezydent Ministrów uchwalony przez Tymczasowy
Rząd Ludowy Republiki Polskiej, projekt utworzenia Najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej aż
do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego.

Zatwierdzając przedłożony mi projekt stanowię, co następuje:

Art. 1 Obejmuje, jako Tymczasowy Naczelnik Państwa, Najwyższa Władze Republiki Polskiej i będę ja
sprawował aż do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego.
Art. 2. Rząd Republiki Polskiej stanowią mianowani przeze mnie, i odpowiedzialni przede mną aż do zebrania
się sejmu, Prezydent Ministrów i Ministrowie.
Art.3. Projekty ustawodawcze uchwalone przez Radę Ministrów ulegają mojemu zatwierdzeniu [...]
Art.5. Sądy wydają wyroki w imieniu Republiki Polskiej.[...]

Prezydent Ministrów

Józef Piłsudski Jędrzej Moraczewski

IV. Uchwała Sejmu o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika
Państwa –

tzw. Mała Konstytucja

Warszawa, 20 lutego 1919 r.

I. Sejm przyjmuje oświadczenie Józefa Piłsudskiego, ze składa w ręce Sejmu urząd Naczelnika Państwa[...]
II. Aż do ustawowego uchwalenia tej treści Konstytucji, [...]Sejm powierza dalsze sprawowanie urzędu
Naczelnika Państwa Józefowi Piłsudskiemu na następujących zasadach:

1) Władza suwerenna i ustawodawcza w Państwie Polskim jest Sejm Ustawodawczy[...]
2) Naczelnik Państwa jest przedstawicielem Państwa i najwyższym wykonawca uchwał Sejmu w sprawach
cywilnych i wojskowych.

1

II Rzeczpospolita – konstytucje i dokumenty konstytutywne

V. Konstytucja Marcowa z 17 marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.

W imię Boga Wszechmogącego!
My, Naród Polski, dziękując Opatrzności za wyzwolenie nas z półtora wiekowej niewoli [...]

Rozdział I. Rzeczpospolita
Art. 1
Państwo Polskie jest Rzecząpospolitą.
Art. 2
Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do narodu. Organami narodu w zakresie
ustawodawstwa są Sejm i Senat, w zakresie władzy wykonawczej - Prezydent Rzeczypospolitej łącznie z
odpowiedzialnymi ministrami, w zakresie wymiaru sprawiedliwości - niezawisłe Sądy.

Rozdział II. Władza ustawodawcza
Art. 3[...]
Nie ma ustawy bez zgody Sejmu, wyrażonej w sposób regulaminowo ustalony.
Ustawa uchwalona przez Sejm zyskuje moc obowiązującą w czasie przez nią samą określonym.[...]

VI. Ustawa Konstytucyjna z 23 kwietnia 1935 r.

Art. 1
(1) Państwo Polskie jest wspólnym dobrem wszystkich obywateli.
(2) Wskrzeszone walką i ofiarą najlepszych swoich synów ma być przekazywane w spadku dziejowym z
pokolenia w pokolenie.
(3) Każde pokolenie obowiązane jest wysiłkiem własnym wzmóc siłę i powagę Państwa.
(4) Za spełnienie tego obowiązku odpowiada przed potomnością swoim honorem i swoim imieniem.

Art. 2
(1) Na czele Państwa stoi Prezydent Rzeczypospolitej.
(2) Na Nim spoczywa odpowiedzialność wobec Boga i historii za losy Państwa.
(3) Jego obowiązkiem naczelnym jest troska o dobro Państwa, gotowość obronną i stanowisko wśród narodów
świata.
(4) W jego osobie skupia się jednolita i niepodzielna władza państwowa.

Art. 3
(1) Organami Państwa, pozostającymi pod zwierzchnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej, są: Rząd, Sejm,
Senat, Siły Zbrojne, Sądy, Kontrola Państwowa.

Art. 4
(1) W ramach Państwa i w oparciu o nie kształtuje się życie społeczeństwa.
(2) Państwo zapewnia mu swobodny rozwój, a gdy tego dobro powszechne wymaga, nadaje mu kierunek lub
normuje jego warunki.
(3) Państwo powoła samorząd terytorialny i gospodarczy do udziału w wykonywaniu zadań życia zbiorowego.

Art. 6
Obywatele winni są Państwu wierność oraz rzetelne spełnianie nakładanych przez nie obowiązków.

Art. 7
(1) Wartością wysiłku i zasług obywatela na rzecz dobra powszechnego mierzone będą jego uprawnienia do
wpływania na sprawy publiczne.
(2) Ani pochodzenie, ani wyznanie, ani płeć, ani narodowość nie mogą być powodem ograniczenia tych
uprawnień.

Art. 8
(1) Praca jest podstawą rozwoju i potęgi Rzeczypospolitej.
(2) Państwo roztacza opiekę na d pracą i sprawuje nadzór nad jej warunkami.

2