Podstawy ekonomiki,
kalkulacji kosztów i cen

Opracowanie:
mgr inż. Aleksander Nicał
mgr inż. Paweł Kluczuk

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej

Rozróżnia się dwie zasadnicze metody

kosztorysowania:

metoda szczegółowa;

metoda szczegółowa;

metoda uproszczona.

W zależności od przyjętej metody

kosztorysowania robót budowlanych

istnieją różne podstawy cenowe

kalkulacji kosztów.

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej

Metoda uproszczona nie bazuje na analizie nakładów rzeczowych.
W metodzie tej podstawą cenową kalkulacji kosztorysowej są ceny jednostkowe
robót lub obiektów zależne od przyjętego poziomu agregacji robót.

Zasadniczo wyróżnia się cztery poziomy agregacji robót, a w związku z tym
cztery poziomy cen jednostkowych:

cztery poziomy cen jednostkowych:



roboty podstawowe - stopień scalenia jak w Katalogach Nakładów

Rzeczowych (KNR), Katalogach Norm Nakładów Rzeczowych (KNNR);



roboty scalone (asortymenty robót);



elementy scalone (elementy obiektów) - stopień scalenia niejednolity;



obiekty - stopień scalenia odpowiadający definicji obiektu budowlanego.

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej - definicje

Robota podstawowa – celowe połączenie

zespołu czynności prostych w obrębie

jednej pozycji rodzajowej uznawanej za

właściwą dla podstawowego szczebla

właściwą dla podstawowego szczebla

kalkulacji kosztorysowej. Są to jednostki

przyjmowane w poszczególnych pozycjach

kosztorysu wykonywanego na podstawie

przedmiaru sporządzonego zgodnie z

zasadami przedmiarowania.

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej - definicje

Robota scalona – często określana jako

asortyment robót, stanowi celowe
połączenie zespołu technologicznie

połączenie zespołu technologicznie
powiązanych robót podstawowych w
ramach jednej pozycji kosztorysowej
uznanej za właściwą dla wyższego
szczebla kalkulacji kosztowej.

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej - definicje

Element scalony – zespół robót

określonego rodzaju, który
wyodrębniono, aby ułatwić

wyodrębniono, aby ułatwić
kosztorysowanie, organizację robót lub
rozliczenia. Mogą to być wyróżnione
części obiektu.

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej - definicje

Obiekt – każdy obiekt kubaturowy wraz z

instalacjami, budowlę stanowiącą
całość techniczno-użytkową wraz z

całość techniczno-użytkową wraz z
urządzeniami i instalacjami, każdą z
osobna sieć zewnętrzną, a także
niektóre rodzaje robót (np.
makroniwelacja terenu lub instalacja
do obniżenia poziomu wody gruntowej)

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej

W metodzie szczegółowej bazujemy na nakładach rzeczowych, które są

podstawą rzeczową kalkulacji oraz na cenach jednostkowych

czynników produkcji. Ceny jednostkowe czynników produkcji to

stawki robocizny, stawki pracy sprzętu, ceny jednostkowe

materiałów.

Ceny te uzyskujemy z informacji rynkowych, bądź bazujemy na różnego

rodzaju publikacjach i wydawnictwach, takich jak:

rodzaju publikacjach i wydawnictwach, takich jak:

informatory budowlane

publikacje Ośrodka Wdrożeń Ekonomiczno-Organizacyjnych

Budownictwa PROMOCJA Sp. z o.o. - SEKOCENBUD

publikacje Warszawskiego Centrum Postępu Techniczno-

Organizacyjnego Budownictwa WACETOB Sp. z o.o.

publikacje Bistyp-Consulting Sp. z o.o.

dane publikowane przez producentów i sprzedawców

poszczególnych wyrobów;

Internetowa Baza Cen Materiałów Budowlanych Intercenbud.

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej

Fragment bazy cenowej SEKOCENBUD- ceny jednostkowe pracy sprzętu

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej

Fragment bazy cenowej SEKOCENBUD- ceny jednostkowe materiałów

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej

Widok ekranu Internetowej Bazy Cen Materiałów

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej

Ceny jednostkowe robót- SEKOCENBUD

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej

Ceny jednostkowe robót scalonych (asortymentów robót)- SEKOCENBUD

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej

Ceny jednostkowe elementów scalonych (elementów obiektów)- SEKOCENBUD

Podstawa cenowa kalkulacji
kosztorysowej

Ceny jednostkowe obiektów- SEKOCENBUD

Kosztorysowanie metodą
kalkulacji uproszczonej

Kalkulacja uproszczona polega na obliczeniu ceny

kosztorysowej obiektów lub robót budowlanych, jako sumy

iloczynów odpowiednio ustalonych jednostek przedmiarowych i

cen jednostkowych, z uwzględnieniem podatku od towarów i usług

(VAT) - wg formuły:

C = Σ L * C + P

C

k

= Σ L * C

j

+ P

v

gdzie:

C

k

- oznacza cenę kosztorysową,

L - oznacza ilość ustalonych jednostek przedmiarowych,

C

j

- oznacza ceny jednostkowe dla ustalonych jednostek

przedmiarowych,

P

v

- oznacza podatek od towarów i usług (VAT), naliczony

zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Kosztorysowanie metodą
kalkulacji uproszczonej

Zgodnie z postanowieniami założeń

wyjściowych do kosztorysowania lub
uzgodnieniami stron w danych wyjściowych
do kosztorysowania, cenę kosztorysową

do kosztorysowania, cenę kosztorysową
obiektów lub robót budowlanych można
obliczać na różnych poziomach agregacji
robót, przy wykorzystaniu cen odniesionych
do jednostek przedmiarowych właściwych
dla danego poziomu.

Jednostki przedmiarowe w

kalkulacji uproszczonej

Jednostki przedmiarowe w kalkulacji uproszczonej zależą od poziomu

agregacji robót, na którym obliczana jest cena kosztorysowa

obiektu lub robót budowlanych.

Dla robót podstawowych jednostki przedmiarowe oraz zasady

obliczania ich ilości, są szczegółowo przedstawione w zasadach

przedmiarowania podanych w katalogach zawierających

jednostkowe nakłady rzeczowe oraz szczegółowe opisy robót (KNR,

jednostkowe nakłady rzeczowe oraz szczegółowe opisy robót (KNR,

KNNR, KNP).

Dla jednostek przedmiarowych na wyższych poziomach agregacji robót

aktualnie brakuje jednolicie określonych jednostek miary oraz

zasad obliczania ich ilości. Wobec powyższego, w przedmiarze

robót należy wskazać podstawy do ustalenia szczegółowego

opisu robót lub podać wprost szczegółowe opisy robót, z

wyszczególnieniem i opisem czynności składowych, wskazaniem

odpowiednich jednostek miary i sposobów obliczania ilości robót.

Tego rodzaju podstawy zawarte są w odpowiednich wydawnictwach

ośrodków informacji cenowych budownictwa.

Podstawy cenowe kalkulacji
uproszczonej

Ceny jednostkowe stosowane w kalkulacji

uproszczonej można ustalać na podstawie:

kalkulacji własnej wykonawcy robót,

publikowanych informacji o cenach

publikowanych informacji o cenach
jednostkowych,

dwustronnych negocjacji (jeśli bezprzetargowy

tryb zleceń).

O wyborze rodzaju cen jednostkowych stosowanych w

kalkulacji oraz sposobu ich ustalenia decydują

postanowienia założeń lub danych wyjściowych do

kosztorysowania.

Podstawy cenowe kalkulacji
uproszczonej

Kalkulacja własna ceny jednostkowej, sporządzana przez wykonawcę robót,

polega na szczegółowym obliczeniu kosztów robocizny, materiałów z

kosztami zakupu, pracy sprzętu, niezbędnych do wykonania robót objętych

daną jednostką przedmiarową oraz na dodaniu kosztów pośrednich i zysku.

Ceny jednostkowe przyjmowane do kalkulacji uproszczonej nie

uwzględniają podatku od towarów i usług (VAT). Podatek ten należy

doliczyć dopiero na końcu kosztorysu.

Cenę jednostkową dla określonej roboty wykonawca robót może obliczyć według

Cenę jednostkową dla określonej roboty wykonawca robót może obliczyć według

formuły:

C

j

= R

j

+ M

nj

+ S

j

+ K

pj

+ Z

j

gdzie:
R

j

- oznacza wartość kosztorysową robocizny na jednostkę przedmiarową,

M

nj

- oznacza wartość kosztorysową materiałów na jednostkę przedmiarową robót,

obliczoną w cenach nabycia materiałów,

S

j

- oznacza wartość kosztorysową pracy sprzętu na jednostkę przedmiarową,

K

pj

- oznacza koszty pośrednie na jednostkę przedmiarową,

Z

j

- oznacza zysk kalkulacyjny na jednostkę przedmiarową.

Kosztorysowanie metodą
kalkulacji szczegółowej

Kalkulacja szczegółowa polega na obliczeniu ceny kosztorysowej obiektu lub

robót budowlanych jako sumy iloczynów: ilości ustalonych jednostek

przedmiarowych, jednostkowych nakładów rzeczowych i ich cen oraz

doliczonych odpowiednio kosztów pośrednich i zysku, z uwzględnieniem

podatku od towarów i usług (VAT) - według formuły:

C

k

= Σ L * (n * c + K

pj

+ Z

j

) + P

v

lub

lub

C

k

= Σ (L * n * c) + K

p

+ Z + P

v

gdzie:

C

k

- oznacza cenę kosztorysową,

L - oznacza ilość ustalonych jednostek przedmiarowych,
n - oznacza jednostkowe nakłady rzeczowe: robocizny - n

r

, materiałów - n

m

pracy

sprzętu i środków transportu technologicznego - n

s

,

c - oznacza ceny jednostkowe czynników produkcji, obejmujące: godzinową

stawkę robocizny kosztorysowej - C

r

, jednostkowe ceny nabycia materiałów

(tzn. jednostkowe ceny zakupu materiałów wraz z kosztami ich zakupu) - C

mn

,

ceny jednostkowe maszynogodziny pracy sprzętu i środków transportu

technologicznego - C

s

,

n * c - oznacza koszty bezpośrednie na jednostkę przedmiarową obliczone wg

wzoru:

Kosztorysowanie metodą
kalkulacji szczegółowej c.d

n * c = n

r

* C

r

+ Σ n

m

* C

m

+ M

pj

+ Σ n

s

* C

s

M

pj

- oznacza koszt materiałów pomocniczych na

jednostkę przedmiarową,

jednostkę przedmiarową,

K

pj

- oznacza koszty pośrednie na jednostkę

przedmiarową,

K

p

- oznacza koszty pośrednie,

Z

j

- oznacza zysk kalkulacyjny na jednostkę

przedmiarową,

Z - oznacza zysk kalkulacyjny,
P

v

- oznacza podatek od towarów i usług (VAT).

Kosztorysowanie metodą kalkulacji szczegółowej –
jednostkowe nakłady rzeczowe

Jednostkowe nakłady rzeczowe robocizny

przyjmuje się z katalogów lub ustala na
podstawie analiz indywidualnych. Nakłady
te określają ilości roboczogodzin dla

te określają ilości roboczogodzin dla
wszystkich czynności, wymienionych w
szczegółowych opisach robót przy
poszczególnych pozycjach kosztorysowych,
oraz 5% rezerwy na czynności pomocnicze.

Kosztorysowanie metodą kalkulacji szczegółowej –
jednostkowe nakłady rzeczowe

Jednostkowe nakłady rzeczowe materiałów

przyjmuje się z katalogów lub oblicza na podstawie

analiz indywidualnych. Nakłady te określają ilości

wyszczególnionych rodzajów materiałów, wyrobów

lub prefabrykatów, a także maszyn i urządzeń

lub prefabrykatów, a także maszyn i urządzeń

montowanych na stałe, niezbędnych do wykonania

robót ujętych w poszczególnych pozycjach

kosztorysowych, z uwzględnieniem ubytków i

odpadów powstających w procesie wbudowania. W

nakładach materiałów uwzględnia się również ilości

materiałów pomocniczych (innych) według zasad

podanych w odpowiednich katalogach lub

wynikających z analiz indywidualnych.

Kosztorysowanie metodą kalkulacji szczegółowej –
jednostkowe nakłady rzeczowe

Jednostkowe nakłady rzeczowe pracy sprzętu i

ś

rodków transportu technologicznego przyjmuje

się z katalogów lub oblicza na podstawie analiz

indywidualnych. Nakłady te określają ilości

maszynogodzin jednostek sprzętowych,

maszynogodzin jednostek sprzętowych,

niezbędnych do wykonania robót ujętych w

poszczególnych pozycjach kosztorysowych, z

uwzględnieniem przestojów wynikających z procesu

technologicznego.

O wyborze sposobu i podstawy ustalania

jednostkowych nakładów rzeczowych decydują

postanowienia założeń lub danych wyjściowych do

kosztorysowania.

Kalkulacja składników ceny
kosztorysowej

Kalkulowanie ceny robocizny

kosztorysowej (R)

Kalkulacja wartości kosztorysowej

materiałów (M)

Kalkulacja wartości kosztorysowej

materiałów (M)

Kalkulacja kosztów pracy sprzętu

budowlanego (S)

Ustalenie kosztów pośrednich (K

p

)

Kalkulacja zysku (Z)

Definicje podstawowych dokumentów

Dokumentacja projektowa - projekt

wykonawczy z rysunkami (1:50, 1:20,
1:10) i opisami niezbędnymi do

1:10) i opisami niezbędnymi do
realizacji robót

Definicje podstawowych dokumentów

Specyfikacja techniczna - opracowanie zawierające:



opis wymagań w zakresie właściwości materiałów,

sposobu wykonania i kontroli danego rodzaju robót,



określenie zakresu prac, które powinny być ujęte w



określenie zakresu prac, które powinny być ujęte w

cenach poszczególnych pozycji przedmiaru,

zawierających asortymenty robót zaliczonych do

danego rodzaju robót (rodzaj: konstrukcje
ż

elbetowe monolityczne, asortyment: stropy

ż

elbetowe)



wskazanie podstaw określających zasady

przedmiarowania lub opis zasad przedmiarowania

Definicje podstawowych dokumentów

Dane wejściowe do kosztorysowania - dane

techniczne, technologiczne i organizacyjne
nieokreślone w dokumentacji projektowej i
specyfikacjach technicznych, a mające

specyfikacjach technicznych, a mające
wpływ na wysokość ceny kosztorysowej (na
przykład, dane dotyczące planowanych
metod wykonania robót i dane dotyczące
organizacji placu budowy)

Przedmiar robót

Definicja - opracowanie obejmujące:



zestawienie planowanych robót w kolejności

technologicznej ich wykonania,



skrócony opis planowanych robót z podaniem ich

wymaganych parametrów technicznych,

wymaganych parametrów technicznych,



szczegółowy wykaz prac podstawowych i

pomocniczych opłaconych w cenie danej roboty lub

wskazanie podstaw dla ustalenia takiego

wykazu (np. numer odpowiedniej specyfikacji

technicznej),



obliczenie i podanie ilości ustalonych jednostek

przedmiarowych.

„zestawienie planowanych robót w

kolejności technologicznej ich

wykonania"

„skrócony opis planowanych robót z

„skrócony opis planowanych robót z

podaniem ich wymaganych

parametrów technicznych"

Termin „Roboty" oznacza w tym

przypadku świadczenia wykonawcy

wynikające z umowy zawartej z

zamawiającym.

Produkcja budowlana może być
rozpatrywana:

W ujęciu procesowe - zasobowym: rozpatruje się czynności

prowadzące do powstania określonych części i elementów obiektów

budowlanych oraz zasoby, zużywane podczas realizacji tych

czynności

Przykłady:



wykonanie wykopu koparką podsiębierną o pojemności łyżki

0,5 m3 w gruncie kat.lll/IV na głębokość do 4,5 m z przewiezie-



wykonanie wykopu koparką podsiębierną o pojemności łyżki

0,5 m3 w gruncie kat.lll/IV na głębokość do 4,5 m z przewiezie-

niem urobku samochodami o ładowności 10t na odkład w

odległości 8 km.



montaż i demontaż deskowań systemowych,



przygotowanie (prostowanie, cięcie, gięcie), ręczny trans-
port i montaż zbrojenia o średnicy do12 mm ze stali zbroje-

niowej gładkiej.



układanie mieszanki betonowej C-25/30 z transportem mecha-

nicznym przy zastosowaniu pompy do betonu o wydajności

60 m3/godz. z mechanicznym zagęszczeniem mieszanki.

Produkcja budowlana może być
rozpatrywana:

W ujęciu produktowym: rozpatruje się wyłącznie wyniki końcowe

realizacji określonych procesów

Przykłady:



wykop fundamentowy w gruncie kat. III/IV o przekroju

trapezowym, głębokości do 4,5 m i szerokości dna 2,20 m.

trapezowym, głębokości do 4,5 m i szerokości dna 2,20 m.



ławy fundamentowe żelbetowe o przekroju 0,80x0,40 m

z betonu B-25 na kruszywie łamanym, zbrojone prętami o
ś

rednicy do 12 mm ze stali zbrojeniowej gładkiej w ilości 98,0

kg/m3, powierzchnia zatarta na gładko.

Produkcja budowlana może być
rozpatrywana:

Ustalenie metod wykonania robót jest

zadaniem wykonawcy, a nie

zamawiającego. Dlatego, dla opracowania

przedmiaru jako dokumentu

przekazywanego przez zamawiającego

przekazywanego przez zamawiającego

wykonawcy robót, powinno się rozpatrywać

produkcję budowlaną (Roboty) w ujęciu

produktowym. Natomiast, ujęcie

procesowo - zasobowe powinno mieć

zastosowanie przy kalkulowaniu cen

jednostkowych przez wykonawcę robót.

Każdy przedmiar tworzony przy

zastosowaniu podejścia
produktowego podaje przyjęty w

danym przedsięwzięciu podział:

danym przedsięwzięciu podział:



Całej inwestycji na obiekty,



Obiektów na części,



Części na elementy,



Elementów na produkty częściowe.

UWAGA!!!

W sprawach spornych, słowo pisane ma pierwszeństwo przed

rysunkiem. Oznacza to , że w zbiorze dokumentów

tworzących umowę o roboty budowlane, przedmiar robót ma

wyższą rangę prawną, niż rysunki. Jako dokument umowny,

przedmiar robót pełni funkcję formalnego wykazu świadczeń,

które wykonawca ma zrealizować na rzecz zamawiającego.

które wykonawca ma zrealizować na rzecz zamawiającego.

Rysunki uwidaczniają przyszły obiekt, to jest zakładany wynik

końcowy procesów budowlanych. Natomiast, tekst opisowy w

przedmiarze wyjaśnia, co i jak ma być wykonane, likwidując w

ten sposób potencjalne spory na temat zawartości rysunków.

Dzięki temu, umożliwia wykonawcy zapoznanie się w krótkim

czasie ze szczegółami projektu i odpowiednie przygotowanie

dokumentów tworzących ofertę.

UWAGA!!!

OPIS ROBÓT JEST NAJWAŻNIEJSZĄ

FORMĄ PRZEKAZU INFORMACJI
OD PROJEKTANTA DO

OD PROJEKTANTA DO
WYKONAWCY. JEST NAJLEPSZYM
Ś

RODKIEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI

I NIE MOŻE BYĆ ZASTĄPIONY
Ż

ADNĄ METODĄ KONTROLI.

Redagowanie tekstu opisowego:



Tekst formułować zwięźle, ale

dokładnie.



Używać jasnych sformułowań, unikać
ż

argonu, skrótów i słów bez

Używać jasnych sformułowań, unikać
ż

argonu, skrótów i słów bez

znaczenia.



Przekazywać informacje opisujące

wynik świadczenia, nie opisywać

metody wykonania robót

„szczegółowy wykaz prac

podstawowych i pomocniczych
opłaconych w cenie danej roboty

opłaconych w cenie danej roboty
lub wskazanie podstaw dla
ustalenia takiego wykazu (np.
numer odpowiedniej specyfikacji
technicznej)"

produkt częściowy: ściany zewnętrzne murowane z

cegieł

prace podstawowe: murowanie ściany

prace pomocnicze:



transport zaprawy i cegieł na stanowiska robocze



ustawianie i przestawianie rusztowań murarskich



moczenie i przycinanie cegieł



wytyczenie robót



kontrola wykonania

Brak takiego wykazu daje wykonawcy

podstawę do roszczeń o dodatkowe
wynagrodzenie

wynagrodzenie

„obliczenie i podanie ilości ustalonych

jednostek przedmiarowych „



Nie należy tworzyć własnych zasad
obliczania ilości robót – zawsze będą

obliczania ilości robót – zawsze będą
niekompletne.



Należy dokładnie przestudiować i
stosować zasady pomiaru ilości robót wg
katalogów nakładów rzeczowych (KNR).
Te zasady muszą być podane w
Specyfikacjach technicznych.

W obliczeniach odwoływać się do:



numeracji obiektów, ich części, kondygnacji
i pomieszczeń
(ważne przy robotach wykończeniowych),

(ważne przy robotach wykończeniowych),



numeracji rysunków i zestawień,



oznaczeń i symboli elementów

tak, aby można było łatwo ustalić lokalizacje

danei roboty w obiekcie.

!!!

PRZEDMIAR MUSI

PRZEDMIAR MUSI

BYĆ SPRAWDZALNY

!!!