Handel zagraniczny.

Kurs walutowy

Wykład 13

dr Katarzyna Szarzec

1

Wykład 13

LITERATURA zalecana, w szczególności:

-

Podstawy ekonomii / red. nauk. R. Milewski, E. Kwiatkowski, rozdział 16
i 17.

-

Makroekonomia. Zagadnienia wybrane / red. nauk. W. Jarmołowicz,
Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań 2006, Rozdział 21.

Międzynarodowe stosunki gospodarcze

Powiązania gospodarcze:

• wymiana dóbr i usług,

• przepływ czynników produkcji (kapitał

2

• przepływ czynników produkcji (kapitał

rzeczowy, zasoby siły roboczej),

• przepływy kapitału finansowego,

• przekaz informacji.

3

World Development Report, World Bank, 2009

Przepływy pracowników

World Development Report, World Bank, 2009

4

• Istnieje związek pomiędzy poziomem

rozwoju gospodarczego danego kraju a jego
pozycją w wymianie międzynarodowej,
gospodarce światowej.

• Ale pozycja ta nie jest dana na zawsze,

podlega zmianom w związku z

5

podlega zmianom w związku z
efektywnością gospodarowania w danym
kraju, jak i ze zmianami w efektywności
zachodzącymi w innych, konkurujących
krajach.

6

World Development Report, World Bank, 2009

Cechy handlu światowego

• udział w handlu w wysokości ok. 70% mają kraje

rozwinięte,

• struktura przedmiotów transakcji – dominują

dobra, ale zwiększa się udział usług,

7

dobra, ale zwiększa się udział usług,

• wzrasta udział wysokich technologii - transfer

technologii (kapitał rzeczowy, know-how, patenty,
licencje),

• kraje słabo rozwinięte - eksport dóbr

nieprzetworzonych, surowce,

• kraje wysoko rozwinięte - dobra przetworzone

Wielkość eksportu (mln USD)

4000000

6000000

8000000

10000000

8

World Development Indicators, World Bank, 2005

UWAGA: Chiny – dane
od 1970 r.

0

2000000

4000000

19

60

19

63

19

66

19

69

19

72

19

75

19

78

19

81

19

84

19

87

19

90

19

93

19

96

19

99

20

02

Ś

wiat

Afryka Subsaharyjska

USA

Chiny

Kraje OECD

Główne przyczyny rozwoju eksportu

• trwałe lub przejściowe dysponowanie określonymi

produktami przy równoczesnym niedysponowaniu tymi
produktami przez inne kraje:

– teoria kosztów absolutnych – A.Smith
– niedysponowanie zw na zasoby naturalne, klimat, poziom rozwoju

gospodarczego, przewagę technologiczną, wypadki losowe
(wojny, strajki)

9

(wojny, strajki)

• eksport zgodnie z teorią przewag (kosztów)

komparatywnych (D.Ricardo) – podstawowa zasada
racjonalnego gospodarowania w skali międzynarodowej

• eksport mający na celu zaspokojenie zróżnicowanego

popytu na towary i usługi (zróżnicowane preferencje)

Teoria przewag komparatywnych_1

Miasta

Wino

Sukno

Porto

6

2

Manchester

2

1

W tabeli pokazano dzienną wydajność pracy w każdym mieście

1. Jaki jest wewnętrzny stosunek wymienny w każdym mieście?

10

•

Porto: 3w:1s a Manchester: 2w:1s

•

Porto ma przewagę absolutną w produkcji obu dóbr: jest w stanie
wyprodukować je mniejszym nakładem pracy

2. Jaka jest komparatywna przewaga (wyższa wydajność)? Tam gdzie jest

większa, to dany kraj powinien się specjalizować w produkcji tego dobra.

•

Porto ma większą przewagę komparatywną w produkcji wina, bo 3
wina na 1 sukno, podczas gdy Manchester 2 wina na 1 sukno. Większy
stosunek wymienny jest w przypadku wina w Porto.

•

Manchester ma większą przewagę komparatywną w produkcji sukna.

Teoria przewag komparatywnych_2

3. Ile wina opłaca się Porto oddać Portsmouth za kawałek

sukna? Za ile dzbanów wina opłaca się Portsmouth oddać
kawałek sukna?

11

4. Rozpoczęto handel zagraniczny. Jakie dobra będą

sprzedawały poszczególne miasta? Po jakiej cenie?

•

Porto – wino; Manchester – sukno; granice 2 do 3w za 1 s.

1s=2w w Manchester

1s=3w w Porto

Korzyści z prowadzenia handlu

zagranicznego

•

specjalizacja - lepsza alokacja zasobów, niższe koszty
produkcji,

•

przedsiębiorstwa - korzyści skali,

•

dostęp do nowych technologii - transfer technologii - nie
trzeba prowadzić kosztownych badań,

12

trzeba prowadzić kosztownych badań,

•

konsument - bogatsza oferta,

•

gospodarka - większa produkcja, wyższe dochody
czynników produkcji, wyższe zatrudnienie = wzrasta
dobrobyt ekonomiczny

•

wyższa konkurencja - wyższa jakość, niższe ceny

Negatywne strony otwartej gospodarki

•

duża konkurencja – producenci krajowi nie są
gotowi jej sprostać i mogą zbankrutować,

•

stosowanie cen dumpingowych (nieuczciwa
konkurencja) – gorsza pozycja producentów

13

konkurencja) – gorsza pozycja producentów
krajowych,

•

napięcia społeczne,

•

napływ na krajowy rynek towarów o niższej
jakości – dotyczy to w szczególności produktów
rolno-spożywczych (choroba BSE)

•

SARS, „świńska grypa”

Polityka handlowa

• CEL: ochrona krajowego rynku poprzez

stosowanie różnych barier w wolnym handlu w
postaci instrumentów o taryfowych i
pozataryfowym charakterze

• Przyczyny jej stosowania:

14

• Przyczyny jej stosowania:

– pozaekonomiczne – związane są z przyjętą polityką

zagraniczną

– ekonomiczne – wspieranie określonych sektorów

gospodarki,

– społeczne – przeciwdziałanie bankructwu

przedsiębiorstw narażonych na bardziej konkurencyjne
towary z zagranicy i zwiększaniu bezrobocia.

Polityka handlowa – instrumenty

•

Instrumenty taryfowe - cło

–

opłata, którą importer lub eksporter musi uiścić na rzecz budżetu państwa
przy dokonywaniu transakcji zagranicznej - zazwyczaj nakładane na import,
w postaci %-owej wartości danego dobra;

•

Instrumenty pozataryfowe:

–

ograniczenia ilościowe (tzw. kwoty) - stosowane w imporcie (rzadziej w
eksporcie); wydawane są licencję na przywóz do kraju określonych dóbr; ich
stosowanie przyczynia się kontrolowania podaży danego dobra na rynku;
regulacje lub praktyki administracyjne utrudniające dostęp zagranicznych
towarów do rynku wewnętrznego; np.: bardzo szczegółowo określone normy

15

towarów do rynku wewnętrznego; np.: bardzo szczegółowo określone normy
techniczne i standardy dla importowanych dóbr; przepisy sanitarne.

–

subsydia eksportowe - służą promowaniu eksportu; budżet państwa
wyrównuje różnice pomiędzy kosztami produkcji nieefektywnych (w
porównaniu z konkurencją zagraniczną) producentów krajowych a ceną
uzyskiwaną przez nich za swój towar zagranicą.

Instrumenty stosowane przez państwo w ramach polityki handlowej są
odstępstwem od stosowania zasad wolnego handlu, pozbawiającym
płynących z niego korzyści wynikających z zasady korzyści
komparatywnych. Znajdują jednak zastosowanie w polityce handlowej
wszystkich państw w imię różnorakich celów politycznych, ekonomicznych
i społecznych.

16

World Development Report, World Bank, 2009

Bilans płatniczy

•

zestawienie wartości wszystkich transakcji
gospodarczych zawartych między krajem
a zagranicą w danym okresie

•

w jego skład wchodzą:

17

•

w jego skład wchodzą:

–

rachunek obrotów bieżących

–

rachunek obrotów kapitałowych

–

rachunek finansowy

–

zmiana rezerw dewizowych

Bilans płatniczy w Polsce

w mln EUR

2002

2005

2006

2007

2008

A.

Rachunek obrotów bie

żą

cych

-5 924

-3 016

-7 445

-14 586

-19 613

Saldo obrotów towarowych

-7 701

-2 242

-5 539

-12 369

-16 538

Saldo usług

777

585

582

3 408

3 441

Saldo dochodów

-1 126

-5 373

-7 712

-11 827

-11 774

Saldo transferów bie

żą

cych

2 126

4 014

5 224

6 202

5 258

B. Rachunek kapitałowy

-7

786

1 666

3 418

3 936

18

B. Rachunek kapitałowy

-7

786

1 666

3 418

3 936

C. Rachunek finansowy, w tym:

7 646

12 190

10 459

28 801

27 611

Polskie ZIB za granic

ą

-228

-2 767

-7 122

-3 505

-2 333

ZIB w Polsce

4 371

8 330

15 741

16 674

10 970

D. Saldo bł

ę

dów i opuszcze

ń

-1 039

3 506

-2 649

-8 253

-14 451

Razem A - D

E.

Oficjalne aktywa rezerwowe

-676

-6 454

-2 031

-9 380

2 517

NBP

19

Raport o inflacji, NBP, 2009

20

Kurs walutowy

• kurs walutowy – cena danej waluty

wyrażona w innej walucie

– 1 USD = 3,2699 PLN

• główne systemy walutowe:

– System kursu stałego – administracyjne ustalanie kursu

21

– System kursu stałego – administracyjne ustalanie kursu

walutowego

• dewaluacja / rewaluacja (spadek / wzrost kursu walutowego

wywołany decyzją administracyjną)

– System kursu płynnego – rynek walutowy

• deprecjacja / aprecjacja (spadek / wzrost kursu walutowego

wskutek działań rynkowych)

Od czego zależy kurs walutowy:

• obowiązujący system kursu walutowego;

• wielkość obrotów handlowych – eksport i import;

• przepływy finansowe – zagraniczne inwestycje

bezpośrednie (ZIB), kapitał lokowany w papierach
wartościowych (giełda, papiery skarbowe);

22

wartościowych (giełda, papiery skarbowe);

• polityka monetarna – wysokość stopy

procentowej;

• czynniki polityczne;

• czynniki psychologiczne.

Kurs walutowy w Polsce – w PLN

23

Podsumowanie

• Przyczyny eksportu i importu – decyzja

racjonalnie działającego przedsiębiorstwa

• Liberalizacja przepływów handlowych,

finansowych

24

• Ograniczenie roli polityki handlowej

• Wszyscy korzystamy z wymiany

zagranicznej…

• Kurs walutowy – płynny w Polsce, ustala

się na rynku.

Pytania…?

dr Katarzyna Szarzec

25