1. Rachunek makroekonomiczny
Rachunek makroekonomiczny - jest to system mierzenia zjawisk i

procesów gospodarczych poddających się kwantyfikacji za pomocą

określonych jednostek miary, wskaźników, modeli oraz zasileń
informacyjnych

obejmujący całą gospodarkę narodową.

Podstawowym celem rachunku ekonomicznego jest ilościowe określenie

efektywności gospodarowania, czyli konfrontowanie osiąganych wyników z

ponoszonymi na nie nakładami.

2. Mierniki makroekonomiczne(

definicje i jak obliczać, na symbolach).

Produkcja globalna –

to suma wartości dóbr i usług wytworzonych w

gospodarce w ciągu roku na terenie danego kraju.
Produkt krajowy brutto - [PKB]-

miara wielkości produkcji wytworzonej

przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju

niezależnie od tego kto jest ich właścicielem

PKB = C + I

[C] – konsumpcja; [I] – inwestycje.

Produkt krajowy netto – [PKN] –

PKB pomniejszony o amortyzację

PKN = PKB – A

Produkt narodowy brutto - [PNB] –

miernik całkowitych dochodów

osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie od kraju świadczenia

usług przez czynniki produkcji (powinien być większy od PKB).

PNB = PKB + W

[W] -

dochody netto z tytułu własności za granicą

Dochód narodowy – [DN] –

wartość nowowytworzona, która jest efektem

pracy ludzkiej w

ciągu danego roku pomniejszona o koszty amortyzacji; jest

sumą dochodów uzyskanych na terenie danego kraju, uzyskanych z
wykorzystania czynników produkcji;

DN = PNB – A lub DN= V + M

[V] -

płace pracowników; [M] – wartości dodane

NX = EX – IX

[EX] – eksport; [IX] – inwestycje.

NX –

eksport netto, bilans handlowy; może być ujemne lub dodatnie.

PKB = C + J + G – Te ± NX

Amortyzacja – [A] -

miara szybkości zmniejszenie się wartości istniejącego

kapitału w danym okresie będącego wynikiem jego fizycznego lub

ekonomicznego zużycia
Deflator (PKB lub DN) – stosunek DN

b

do DN

r

wyrażony w procentach.

DN

w cenach bieżących

DN w cenach realnych

Y = PKB = C + I + G PKB w cenach rynkowych
Y = PKB = C + J + G - T

e

PKB w cenach bazowych

3.

Budżet państwa (jakie są źródła dochodów i wydatki)

Dochody Budżetu Państwa to głównie podatki:

•

bezpośrednie – [T

d

]–

od nieruchomości (rolny, leśny), dochodów,

spadków i darowizn;

•

pośrednie – [T

e

] -

VAT, akcyza, cło, od gier losowych.

Wydatki Budżetu Państwa:

•

„budżetówka” – [G] – wydatki na płace dla pracowników sfery

budżetowej (rząd, oświata, policja, straż pożarna, sądownictwo,

służba zdrowia, wojsko);

•

wydatki transferowe – [B] –

np. do UE z tytułu przynależności,

zasiłki dla niepełnosprawnych, zasiłki dla bezrobotnych, stypendia)

0

0

100

⋅

4. Determinanty Dochodu Narodowego.

Determinanty to czynniki wyznaczające wielkość DN
Popyt globalny -

suma konsumpcji gosp. dom. i inwestycji przedsiębiorstw.

AD = C + I

Funkcja konsumpcji – pokazuje poziom zamierzonej konsumpcji

całkowitej przy każdym poziomie dochodów rozporządzalnych.

C = a + bY

[a] – popyt autonomiczny –

popyt niezależny od dochodu rozporządzalnego;

[b] –

krańcowa skłonność do konsumpcji – [MPC] – jest to część dochodu

rozp

orządzalnego przeznaczana na wzrost konsumpcji;

[Y] –

dochód rozporządzalny.

Funkcja oszczędności – pokazuje poziom zamierzonych oszczędności przy

każdym poziomie dochodu rozporządzalnego.

S = -a + bY

[-a] –

oszczędności;

[b] –

krańcowa skłonność do oszczędzania – [MPS] – cześć dochodu

rozporządzalnego przeznaczana na wzrost oszczędności.

Popyt inwestycyjny – popyt autonomiczny

Inwestycje wywołują dwa efekty:

•

efekt popytowy – wzrost popytu na dobra inwestycyjne i konsumpcyjne
spowodowany przez inwestycje (powsta

je z chwilą rozpoczęcia inwest.);

•

efekt podażowy – powiększenie możliwości kreowania dóbr przez

rozbudowę zdolności produkcyjnych (powstaje dopiero po zakończeniu
inwestycji).

Determinanty inwestycji to stopa procentowa i koszty i efektywność

wyposażenia kapitałowego.

Wydatki rządowe

•

polityka zrównoważonego budżetu

•

deficyt budżetowy

Eksport netto

•

stosunek cen towarów krajowych to cen towarów zagranicznych,

•

wielkość krajowego dochodu narodowego,

•

kurs walutowy.

5. Obroty handlu zagranicznego
Handel zagraniczny

to odpłatna wymiana towarów lub usług z partnerami

posiadającymi stałą siedzibę poza granicą celną państwa.

•

w wąskim znaczeniu – odnosi się jedynie do dóbr materialnych
sprzedawanych za gran

icę lub zakupywanych za granicą;

•

w szerokim znaczeniu – obejmuje

obroty majątkowo-kredytowe oraz

obroty bieżące, na które oprócz wymiany składają się zakup i sprzedaż za

granicę usług, dóbr niematerialnych oraz zobowiązania wynikające z

ruchu ludności poza granicę, utrzymywania własnych placówek
dyplomatycznych za

granicą i inne.

→ NX w 2.

6.

Bilans płatniczy (pozycje bilansu płatniczego)

Bilans płatniczy – zestawienie (dochody – wpływy kontra wydatki –

płatności) wszystkich transakcji dokonanych między rezydentami

(gospodarką krajową) a nierezydentami (zagranicą) w danym okresie.

Jest on sporządzany dla całej gospodarki narodowej. Bilans płatniczy Polski

(za poszczególne miesiące, kwartały oraz lata) publikuje NBP. Zestawieniem

komplementarnym dla bilansu płatniczego jest międzynarodowa pozycja
inwestycyjna.
Pozycj

e bilansu płatniczego:

•

R

achunek bieżący bilansu płatniczego – rachunek obrotówo bieżących:

o

obroty towarowe,

o

usługi,

o

dochody,

o

transfery bieżące,

o

NOB –

niesklasyfikowane obroty bieżące;

•

Rachunek obrotów kapitałowych;

•

Rachunek finansowy:

o

inwestycje

bezpośrednie,

o

inwestycje portfelowe,

o

pozostałe inwestycje

o

pochodne instrumenty finansowe;

•

Saldo błędów i opuszczeń (w tym transferowe zyski i efekty stosowania
cen transferowych);

•

Oficjalne aktywa rezerwowe.

7. System bankowy

(wydziały i zadania banków)

System bankowy 2-stopniowy:

•

banki komercyjne:

o

obsługa klientów: indywidualnych osób, przedsiębiorstw i firm,

o

finansowanie, prowadzenie rachunków międzynarodowych firm,

o

są nadzorowane przez Bank Centralny,

o

w Polsce są tylko one i obsługują wszelkiego rodzaju działania
finansowe;

•

banki inwestycyjne:

o

specjalizują się w transakcjach inwestycyjnych,

o

pozyskiwanie nowych

źródeł finansowania działalności przedsięb.,

o

emisja i handel papierów wartościowych dla swoich klientów,

o

przejęcia i fuzje firm.

8. Banki komercyjne
Banki komercyjne –

są to wyspecjalizowane instytucje finansowe trudniące

się obsługą i organizowaniem ruchu pieniądza między wszystkimi

jednostkami gospodarującymi i ludnością. Podstawowe zadania to

gromadzenie środków pieniężnych, udzielanie kredytów i pożyczek oraz

dokonywanie rozliczeń w obrocie krajowym i zagranicznym.

Są to pośrednicy finansowi, którym państwo udzieliło licencji na działalność

polegającą na udzielaniu kredytów i przyjmowaniu depozytów, włączając w

to wkłady (na ich rachunek mogą być wystawiane czeki).
Bank komercyjny

kreuje

pieniądz kredytowy, ma prawo do

kreacji/zwiększania kredytowego pieniądza (ale w określonej ilości).
Aktualnie nie ma w obiegu banknotów

(można je wymienić na określoną

ilość złota), a jedynie pieniądze papierowe.

9. Bank Centralny (organy

i narzędzia BC)

Bank Centralny - instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu
bankowego

. Zazwyczaj działa jako jednostka państwowa bądź

podporządkowana państwu. W Polsce funkcję banku centralnego pełni
Narodowy Bank Polski.
Podstawowe funkcje BC:

•

emisja pieniądza gotówkowego,

•

jest bankiem banków i innych instytucji finansowych,

•

jest bankiem Skarbu Państwa – prowadzi rozrachunki inst. państwowych,

•

formułuje cele polityki pieniężnej państwa,

•

utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi kraju,

•

reguluje podaż pieniądza w obiegu.

Instytucje (organy):

•

Rada Polityki Pieniężnej – jej zadaniem jest:

o

coroczne ustalanie założeń i realizacja polityki pieniężnej państwa;

o

ustalanie wysokości podstawowych stóp procentowych, określanie
zasad operacji otwartego rynku;

o

ustalanie zasad, tryb naliczania i utrzymywania rezerwy

obowiązkowej;

o

zatwierdza plan finansowy Banku Centralnego.

•

Komisja Nadzoru Bankowego –

instytucja sprawująca nadzór nad

działalnością finansową banków,

•

Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego – organ wykonawczy KNB.

Narzędzia Banku Centralnego:

•

Stopa rezerw obowiązkowych – określa ile procent z depozytów muszą

przekazać banki komercyjne na rachunek w BC lub utrzymać je w swojej
kasie w formie zapasów gotówki;

•

Stopa dyskontowa – jest to stopa procentowa ustalana przez BC przy
udzielaniu kredytów bankom komercyjnym;

•

Operacje otwartego rynku –

dotyczą emisji, skupu i sprzedaży papierów

wartościowych przez Narodowy Bank Polski (obligacje Skarbu Państwa).

10. P

odaż pieniądza (Baza monetarna i Mnożnik kreacji pieniądza)

Podaż pieniądza gotówkowego – całkowita wartość znajdująca się w obiegu

zasobów pieniądza występujące w roli środka wymiany. Obejmuje ona

wartość gotówki (banknotów i bilonu) znajdującej się w obiegu
pozabankowym o

raz wkładów bankowych płatnych na każde żądanie.

Pp = Mn · Bm

[Mn] –

mnożnik kreacji pieniądza; [Bm] – baza monetarna.

Baza monetarna - [Bm] –

inaczej pieniądz wielkiej mocy; to całkowita ilość

pieniądza gotówkowego w obiegu bankowym i pozabankowym.
Mn

ożnik kreacji pieniądza – [Mn] - ilustruje wielkość zmiany ilości

pieniądza wywołanej zmianą bazy monetarnej o jednostkę.

Cp + 1

Cp + Cp

[Cp] –

stopa rezerw do wkładów; [Cb] – stopa rezerw do wkładów

11. Wzrost gospodarczy

(czynniki przyśpieszające tempo wzrostu i bariery)

Wzrost gospodarczy –

oznacza zwiększenie się podstawowych wielkości

ekonomicznych (PKB lub DN) w przyjętym okresie badawczym (njcz. 1rok).

Stopę wzrostu gospodarczego [r] obliczamy ze wzoru:

Δ

D

b

D

b – 1

[D] – dochód; [D

b

] – d. w ro

ku bieżącym; [D

b-1

] – d. w roku poprzednim.

Czynniki wzrostu gospodarczego:

•

Bezpośrednie – związane z zatrudnieniem i wydajnością pracy,

pracochłonnością, intensywnością pracy):

o

w

ielkość zatrudnienia (czynnik o char. ekstensywny, bo wymaga

zwiększenia kosztów na płace),

o

wydajność pracy (czynnik intensywny, bardzo chętnie

wykorzystywany przez wszystkich, bo nie pochłania kosztów, a

zwiększa się wydajność);

r = Z · W

[Z] - zatrudnienie; [W] –

wydajność pracy.

•

Pośrednie – mają związek z inwestycjami (wielkość majątku

produkcyjnego, produktywno majątku produkcyjnego):

o

współczynnik postępu organizacyjnego,

o

współczynnik zużycia środków trwałych.

I . 1

D m

[1/m] –

współczynnik efektywności; [I] – inwestycje; [D] – dochód.

Bariery wzrostu gospodarczego:

•

bariery technologiczne,

•

bariera surowcowa,

•

bariera handlu zagranicznego (powinien być eksport > import),

•

bariera transportowa (występuje w prawie każdym kraju),

•

bariera zatrudnienia (zasoby ludzkie),

•

bariera instytucjonalna (nierówny podział ziemi, podział kastowy itp.).

Każdy czynnik może stać się barierą wzrostu gospodarczego.

12. Rozwój gospodarczy

(rozwój zrównoważony)

Rozwój gospodarczy –

jest długofalowym procesem przemian

dokonujących się w gospodarce. Obejmuje zarówno zmiany ilościowe
dot

yczące wzrostu produkcji, zatrudnienia, inwestycji, kapitału, dochodów i

in. wielkości ekonomicznych char. gosp. od strony ilościowej (wzrost gosp.),

jak również towarzyszące im zmiany o char. jakościowym (niemierzalne).

Rozwój zrównoważony – polega na dążeniu do wysokiego poziomu wzrostu

gospodarczego przy poszanowaniu środowiska naturalnego oraz zachowania

sprawiedliwości międzypokoleniowej.

Polega na właściwym zużywaniu we właściwych proporcjach trzech

kapitałów: ekonomicznego, ludzkiego i przyrodniczego (ekologicznego).

W Konstytucji jest zapisane, że Polska rozwija się zgodnie z rozwojem

zrównoważonym.
Zasady

zrównoważonego rozwoju:

•

zasada ekorozwoju:

o

równorzędne traktowanie polityki gospodarczej, ekologicznej i

społecznej i ich współgranie,

o

harmonizacj

a procesów gosp. z przyrodą,

o

trwały, stabilny, samopodtrzymujący się rozwój,

•

zasada integralności środowiska (ekosystemu)
„M

yśleć globalnie, działać lokalnie”,

•

zasada

kooperacji w ochronie środowiska – współpracy podmiotów na

rożnych szczeblach zarządzania,

•

zasada ekonomizacji

(zanieczyszczający płaci, użytkownik płaci, zasada

wspólnej odpowiedzialności),

•

zasada etapowania i wyboru priorytetów,

•

zasada uwzględnienia,

•

zasada prewencji (zapobieganie zanieczyszczeniom),

•

zasada obowiązku reagowania na istniejące/pojaw. się zagrożenia ekol.,

•

zasada partycypacji publiczna

(prawo od roszczeń i informacji o stanie

środowiska),

•

zasada regionalizacji polityki ekol.,

•

zasada praworządności,

•

zasada sprawiedliwości międzypokoleniowej – jednakowe prawo do

korzystania ze środ. wszystkich i obowiązek dbania o nie,

•

zasada

subsydiarności (pomocniczości) – wyższy szczebel zarządzania

wyłącznie gdy niższe są wykorzystane.

•

%

100

⋅

a

−

+

µ

Instrumenty polityki ekologicznej (w Polsce):

•

opłaty za zanieczyszczenie,

•

opłaty za korzystanie (np. woda),

•

kary pieniężne,

•

subsydiowanie ekol. źródeł energii,

•

opłaty produktowe i depozyty ekolog.,

•

opłaty użytkowe za korzystanie z przyrządów ekol.

13.Koniunktura gospodarcza

(cykl koniunkturalny, jakie wielkości)

Koniunktura -

splot okoliczności wywierający znaczny, głównie

pozytywny, wpływ na warunki ekonomiczne.

Pojęcie to oznacza stan aktywności gospodarczej charakteryzowany poprzez

całokształt zmieniających się w czasie wskaźników życia gospodarczego,

takich jak: PKB, ceny, płace, zatrudnienie.

Może dotyczyć stanu gospodarki kraju lub konkretnego rynku towarowego.

W przypadku giełdy dobra koniunktura polega na ogólnym wzroście

wartości akcji.

Cykl koniunkturalny –

zjawisko występowania w gospodarce wahań

różnych mierników ekonomicznych char. poziom koniunktury, wokół

rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie.

Najczęściej tymi zmiennymi są:

•

PKB,

•

zatrudnienie,

•

ceny,

•

wielkość eksportu i importu,

•

wskaźniki rynku kapitałowego,

•

nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw,

•

dochody i wyd

atki ludności,

•

obroty i zyski przedsiębiorstw.

14. Rodzaje cykli (+

osoby tworzące je)

Fazy klasycznego cyklu koniunkturalnego:

(do II Wojny Światowej)

•

AB – faza kryzysu:

o

rośnie: bezrobocie,

o

maleją: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny;

•

BC – faza depresji:

o

koniec spadku; w

w. wielkości pozostaje się na niskim poziomie;

•

CD –

faza ożywienia:

o

rosną: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny;

o

maleje: bezrobocie

•

DE – faza rozkwitu:

o

koniec wzrostu; ww. wielkości utrzymują się na wysokim poziomie.

A

B C D

Trend wzrostu

E

Po

II Wojnie Światowej: AC – faza recesji; CE – faza ekspansji.

Podział cykli koniunkturalnych:

•

krótkie - Cykle Kitchina –

trwające 2-4lata, związane ze zmianami

zapasów, cen hurtowych, jak również z rozliczaniem operacji
bankowych; 1890-1922, GB, USA;

•

średnie:

o

Cykle Juglara –

trwające 7-11lat, związane ze zmianami wydatków

inwestycyjnych, PNB, inflacją i bezrobociem; piniężno-kredytowe
przyczyny zmian w gospodarce, XIX wiek, Francja;

o

Cykle Kuznetsa –

trwające 15-23lata, związane z akumulacją

czynników wytwórczych w długim okresie (inwestycje,
budownictwo, migracje);

•

długie – Cykle Kondratiewa – trwające 40-60lat, związane z odkryciami

lub ważnymi innowacjami technicznymi oraz procesem ich

rozprzestrzeniania się (elektryczność, silnik parowy, koleje, komputery,
Internet);

Kondratiew zauważył 3 długie fale: 1790-1951, 1851-1896,

1896-

19??, w każdej najpierw wzrost a potem spadek;

•

super

długie – Cykle van Ewijka – trwające 150-160lat z czego ok. 90lat

to spadek, a ok. 70lat to wzrost gospodarczy

; tworzą go lata 1760 do

1915/1920, po przełomie rozpoczął się drugi; brytyjska gospodarka

15

. Interwencjonizm państwowy

Interwencjonizm państwowy to polityka czynnego oddziaływania państwa

na gospodarkę narodową. Zaliczają się do niej:

•

polityka pieniężno-kredytowa – państwo wykorzystuje związek między

działalnością banków, a produkcją przedsiębiorstw (manipulowanie

stopą %, reglamentacja rezerwy obowiązkowej, operacje otwart. rynku),

•

polityka budżetowa – wpływa na gospodarkę przez stosowanie ulg

podatkowych, potrącanie kwot do opodatkowania, sum wydawanych na
inwestycje; stosowanie przyspieszonej amortyzacji –

zmniejsza się zysk

bilansowy do opodatkowania,

•

polityka cen -

cena maksymalna, żeby ochronić konsumentów,

•

polityka dochodów –

wpływ na dochody pewnych grup społecznych (aby

nie były zbyt wysokie) oraz planowanie gospodarcze (indykatywne) –

zachęcanie do działalności w tych dziedzinach, które państwo chce

rozwijać (wszystkie dziedziny powinny się równomiernie rozwijać).

16. Inflacja (kiedy mamy do czynienia, przyczyny , rodzaje)
Inflacja to

zjawisko monetarne wywołane szybkim wzrostem cen na rynku,

czego skutkiem jest gwałtowny spadek wartości pieniądza (obniżenie się siły

nabywczej pieniądza).

Może być mierzona na 2 sposoby: poprzez indeks wzrostu cen towarów i

usług konsumpcyjnych (CPI) lub indeks cen producentów (PPI) – jest to

wskaźnik zmiany cen produkcji przemysłowej.

Nie każdy wzrost cen jest procesem inflacji; dopiero gdy wzrost utrzymuje

się ponad rok i jest to proces powszechny.

Przyczyny:

•

nadmierna emisja pieniędzy – nieproporcjonalna do wzrostu
gospodarczego, prowadzona poprzez:

o

dodruk banknotów nie mających pokrycia,

o

oprocentowanie pieniędzy

o

działalność kredytową banków komercyjnych (tzw. "bankowa kreacja

pieniądza"),

•

niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych (np.
surowców energetycznych), który prowadzi do ograniczenia

zagregowanej podaży,

•

wzrost zagregowanego popytu w gospodarce,

•

niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają

wpływy)

•

przeinwestowanie gospodarki

(nadmierne rozwinięcie procesu

inwestycyjnego finansowanego przez państwo),

•

ingerencja państwa w politykę emisyjną Banku Centralnego, co prowadzi

w rezultacie do nadmiernej ilości pieniądza.

•

wadliwa struktura gospodarki,

•

import inflacji

(wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez

dany kraj następuje wzrost kosztów produkcji, co powoduje wzrost cen),

•

długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu
nad importem),

•

monopolizacja gospodarki

(monopoliści wzrost kosztów produkcji mogą

przenosić na cenę),

•

zadłużenie głównych przedsiębiorstw w danym sektorze.

•

Skutki:
Negatywne:

•

realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają
waloryzacji

(w szczególności skutkiem inflacji jest względne

zmniejszenie się dochodów osób, których nominalne dochody są stałe;
emeryci) –

można je w pewnym stopniu zmniejszyć dokonując

odpowiednio często waloryzacji zobowiązań,

•

niechęć przedsiębiorców do inwestycji → spadek innowacji w firmach,

•

dewaluacja waluty handlowej,

•

zakłócenia na giełdzie,

•

tzw. koszty zdartych zelówek –

są związane z tym, że w warunkach

wysokiej inflacji ludzie dążą do utrzymywania mniejszych zasobów

gotówki, co związane jest z pewnymi kosztami, jak np. koszty dojazdu do
bankomatu – wraz z

rozpowszechnianiem się obrotu bezgotówkowego

znaczenie tych kosztów będzie maleć,

•

tzw. koszty zmienianych jadłospisów – są to koszty związane z tym, że w

warunkach wysokiej inflacji firmy częściej muszą zmieniać ceny, co

wiąże się z dodatkowymi kosztami – przykładowo restauracje muszą

częściej zmieniać jadłospisy.

Pozytywne:

•

zyskują osoby przewidujące i skłonne do ryzyka, zaciągające kredyty
hipoteczne w czasie inflacji,

•

zyskuje rząd, bo dodrukowuje pieniądz, ale ubożeje społeczeństwo.

Rodzaje inflacji:
Ze

względu na przejawianie się oraz skutków:

•

Inflacja jawna – wzrost cen,

•

Inflacja ukryta –

ceny niezmienne, ale zaczyna brakować towarów.

Ze względu na przyczyny:

•

Inflacja kosztowa – spowodowana wzrostem kosztów,

•

Inflacja popytowa – spowodowana wzrostem popytu na pewne towary

przy niedostatecznej podaży; zachodzi gdy podaż pieniędzy na rynku

przekracza wartość towarów i usług.

•

Inflacja strukturalna –

zmiana formy własności, struktury gospodarczej.

Ze względu na tempo:

•

pełzająca – nie przekracza 5% rocznie,

•

k

rocząca – do 5 do kilkunastu %,

dwucyfrowe → niepokojące

•

galopująca – powyżej 20 % - narastanie zakłóceń w procesach gosp.,

osłabienie systemu motywującego do działania gosp.→ zahamowanie.
tempa wzrostu gosp.,

•

hiperinflacja –

miesięczny wzrost cen przekracza 50% - uniemożliwia

racjonalne gospodarowanie, prowadzenie/planowanie rachunku

ekonomicznego → anarchizacją życia społecznego.

Ze względu na zależność od innych kategorii ekonomicznych:

•

stagflacja – stagnacja (zerowe lub ujemne tempo wzrostu gosp.)

gospodarki połączona ze wzrostem cen.

•

slumpflacja –

wzrost cen połączony ze spadkiem PKB, co oznacza, że

wraz z bezrobociem i inflacją występuje recesja (wyst. od połowy lat 50
XX wieku)

Inflacja inercyjna (oczekiwana) – jest to oczekiwana stopa inflacji, która

zostaje wbudowana w umowy i porozumienia nieformalne oraz założenia

polityki fiskalnej i pieniężnej; ma tendencję do utrzymywania się przez

dłuższy czas na określonym poziomie; jej obniżenie jest bardzo drogie.

Ograniczenie inflacji lub przeciwdzi

ałanie jej występowaniu wymaga

odpowiedniej polityki państwa w zakresie dochodów społeczeństwa,

ograniczania deficytu budżetowego (polityka fiskalna), kontroli emisji

pieniądza przez bank centralny i kreacji pieniądza kredytowego przez banki
komercyjne (polityka monetarna).

17. Bezrobocie

(rodzaje, polityka państw- jak zmniejszają)

Bezrobocie –

ilość osób w wieku produkcyjnym chętnych do podjęcia pracy,

które nie znajdują zatrudnienia dla siebie.
Rodzaje:

•

frykcyjne

(przejściowe) – związane z przerwami w zatrudnieniu z

powodu poszukiwania lepszej/innej pracy, zmiany miejsca zamieszkania,

•

dobrowolne –

tworzą je osoby, którym nie zależy na podjęciu pracy,

•

sezonowe –

związane z pewnymi działami w gospodarce (np. rolnictwo,

ogrodnictwo, budownictwo),

•

przymusowe (niebezpieczne) –

dotyczy osób, które powinny mieć

odpowiednie zarobki, ze względu np. na stan rodzinny,

•

normalne – na poziomie 3-4% ogólnej liczny zasobów pracy – nie jest

powodem do niepokoju; nie zależy ono od cyklu koniunturalnego,

•

chroniczne

(długotrwałe) – tworzą je osoby pozostające bez pracy co

najmniej 12 miesięcy (często są to osoby w podeszłym wieku, które nie

mogą znaleźć pracy, ze względu na swoją przeszłość polityczną),

•

strukturalne –

powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między

podążą, a popytem na pracę; jest konsekwencją zmian technologicznych i

ewolucji struktury produkcji, zachodzących w danej gospodarce,

•

jawne –

odnosi się od osób zarejestrowanych w Urzędach Pracy,

•

ukryte –

występuje, gdy zwiększenie liczby pracowników nie powoduje

zwiększenia produkcji (marginalna produkcyjność pracy równa zero);

także osoby nie zarejestrowanych w UP,

•

częściowe – dotyczy pracy w niepełnym wymiarze godzin,

•

całkowite – należy mieć na uwadze pozostawanie bez pracy w

określonym czasie(?).

Formy przeciw

działania:

•

poradnictwo zawodowe, doradztwo, kluby pracy,

•

aktywne formy

o

szkolenia grupowe i indywidualne,

o

dotacje dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą,

o

refundacja pracodawcom kosztów wyposażenia i doposażenia
stanowisk pracy dla skierowanych do nich bezrobotnych,

o

aktywizacja zawodowa absolwentów (umowy absolwenckie, staże),

o

przygotowanie zawodowe,

o

roboty publiczne oraz prace interwencyjne,

18. Systemy walutowe

(jakie są, charakterystyki)

System walutowy -

ściśle określony zespół norm prawnych, reguł oraz

zasad, które określają warunki oraz regulują określony sposób

funkcjonowania pieniądza danego kraju świata w transakcjach

międzynarodowych.

Międzynarodowy system walutowy kształtuje się w wyniku różnych umów

międzypaństwowych. W warunkach istnienia odrębnych systemów

pieniężnych oraz walutowych w poszczególnych krajach zachodzi

konieczność szczegółowej regulacji określonych stosunków walutowych

pomiędzy poszczególnymi krajami.
Rodzaje:

•

stały – waluta danego kraju w stosunku do innych walut jest

utrzymywana na stałym poziomie (utrzymuje go rząd za pośrednictwem
Banku Centralnego),

•

płynny – nie ma stałego kursu walutowego; w zależności od zmian

popytu i podaży na rynku międzynarodowym na określone waluty

kształtują się kursy walut poszczególnych krajów,

19.Integracja gospodarcza (unia, nafta itp.)
Unia

jest to dobrowolny związek dwóch lub więcej państw przynoszący im

korzyści.
Unia Europejska –

powstały 1 XI 1993r. na mocy Traktatu z Maastricht

gospodarczo-

polityczny związek demokratycznych krajów europejskich (27),

będący efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i

społecznej zapoczątkowanej po II Wojnie Światowej. Jest unikalna formą

tego typu na świecie mającą 30% udziału w światowym PKB.

NAFTA

(Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu) – umowa zawarta

1 I 1994 między USA, Kanadą i Meksykiem, tworząca pomiędzy tymi

państwami strefę wolnego handlu. Kraje należące zniosły stawki celne w

handlu wzajemnym, zachowując jednak autonomiczne stawki celne w handlu
z krajami trzec

imi. NAFTA w przeciwieństwie do UE nie tworzy

ponadpaństwowych ciał rządowych, a jej prawo nie jest nadrzędne w
stosunku do prawa narodowego.

CEFTA -

Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu – powstała

na podstawie porozumienia podpisanego 21 grudnia 1992 r. w Krakowie.

Sygnatariuszami porozumienia były pierwotnie trzy kraje: Czechosłowacja,

Polska i

Węgry. Przyczyną powstania CEFTY był drastyczny spadek

wymiany handlowej między krajami Europy Środkowej po upadku muru

berlińskiego i rozwiązaniu RWPG. Obecnie rozciąga się od Bałtyku po
Morze Czarne i Adriatyk.

(???)