II. FINANSE PUBLICZNE W TEORII

II. FINANSE PUBLICZNE W TEORII

NURT INTERWENCJONISTYCZNY

•

MERKANTYLIŚCI

: wiek XVI i XVII

- przedstawiciele: A.M. Fredro, W. Gostkowski

p

,

- główne założenia: podstawowym sposobem

bogacenia się jest rozwój rodzimej produkcji,

proponowali ochronę gospodarki krajowej za

proponowali ochronę gospodarki krajowej za

pomocą ceł i podatków.

Ś

•

KAMERALIŚCI:

wiek XVIII

- przedstawiciele: J. G. H. Justi, J. F. Nax

główne złożenia: przypisują duże znaczenie

- główne złożenia: przypisują duże znaczenie

wykorzystaniu podatków jako instrumentu

interwencji państwowej, sformułowali zasadę

roczności budżetu

roczności budżetu.

NURT INTERWENCJONISTYCZNY

NURT INTERWENCJONISTYCZNY

y

KONCEPCJA PAŃSTWA OPIEKUŃCZEGO

: wiek XVIII i

XIX

- przedstawiciele: L. von Stein, Wagner
- główne założenia: konieczność szerszej ingerencji

państwa w mechanizm rynkowy (prawo wzrastających

państwa w mechanizm rynkowy (prawo wzrastających

wydatków publicznych zw. prawem Wagnera; W. von

Gerloff – prawo narastającego oporu wobec podatków )

y

KENYESIZM

: początek XX wieku

- przedstawiciele: J. M. Keynes, A. Lerner, A. H. Hansen
- główne założenia: gospodarka kapitalistyczna funkcjonuje

- główne założenia: gospodarka kapitalistyczna funkcjonuje

w warunkach braku równowagi, niepełnego wykorzystania

zdolności wytwórczych oraz bezrobocia. Głównym

źródłem zakłóceń jest ograniczona skłonność podmiotów

h d i

i D

ł

i

prywatnych do inwestowania. Dopuszczał występowanie

deficytu budżetowego. Należy koniecznie ograniczać

amplitudę wahań cyklu koniunkturalnego

NURT INTERWENCJONISTYCZNY

NURT INTERWENCJONISTYCZNY

U podstaw interwencjonistycznego nurtu w

U podstaw interwencjonistycznego nurtu w

teorii finansów publicznych leży:
k i

ść k

i

ń t

y

konieczność korygowania przez państwo
mechanizmu rynkowego,

y

możliwość występowania deficytów
budżetowych, które służą jako instrument
łagodzenia wahań cyklu
koniunkturalnego.

DOKTRYNA NEUTRALNOŚCI (I)

DOKTRYNA NEUTRALNOŚCI (I)

y

A. SMITH

: stworzył podstawy liberalizmu

gospodarczego; traktował podatki zło

k i

i

ł l ń t

d

koniczne; ograniczył role państwa do

klasycznych jego funkcji; państwo powinno

finansować obronę zewnętrzną, ochronę

własności, wymiar sprawiedliwości i

organizacje robót publicznych.

y

FIZJOKRACI

: F. Quesnay – twórca jedynego

podatku; jedynym źródłem bogactwa i

d h d j t

l i t

dochodu jest rolnictwo.

y

J B SAY

: deficyt jest nie tylko szkodliwy dla

y

J. B. SAY

: deficyt jest nie tylko szkodliwy dla

gospodarki, ale i nieetyczny; budżet należy

tworzyć wyłącznie do do takiej wysokości,

któ l

fi

ć k i

d i

która pozwala finansować konieczne zadania

publiczne

DOKTRYNA NEUTRALNOŚCI(II)

DOKTRYNA NEUTRALNOŚCI(II)

y

MONETARYZM

: M Friedman postuluje

y

MONETARYZM

: M. Friedman – postuluje

bierność państwa w gospodarce, a
wszelką jego ingerencję uważa za

wszelką jego ingerencję uważa za
szkodliwą; przyczyną wahań
koniunkturalnych w gospodarce jest

koniunkturalnych w gospodarce jest
niedostateczna elastyczność cen.

y

EKONOMIA PODAŻOWA

: koniec lat 70

XX wieku; przyczyny negatywnych
zjawisk gospodarczych leżą po stronie
podaży, a nie popytu.

DOKTRYNA NEUTRALNOŚCI (III)

DOKTRYNA NEUTRALNOŚCI (III)

DOKTRYNA NEUTRALNOŚCI (III)

DOKTRYNA NEUTRALNOŚCI (III)

i fi

U podstaw doktryny neutralności finansów

publicznych leży:

y

maksymalnie neutralna, nie prowadząca
do redystrybucji dochodów polityka
podatkowa,

y

„mały budżet” i to bezwzględnie

„

y

g ę

zrównoważony, finansujący jedynie
podstawowe zadania publiczne państwa.

p

p

p

Tabela. 1. Wydatki publiczne jako % PKB.

Tabela. 1. Wydatki publiczne jako % PKB.

Wyszczególnienie

2000

2007 2009

UE27

45,2

45,7

50,7

UE15

45 4

46,0

51,2

UE15

45,4

46,0

51,2

UE12

42,1

41,2

44,5

Belgia

49,2

48,4

54,2

Bułgaria

:

41 5

40 7

Bułgaria

:

41,5

40,7

Czechy

41,8

42,5

46,1

Dania

53,6

50,9

58,7

Niemcy

45 1

43 7

47 6

Niemcy

45,1

43,7

47,6

Estonia

36,5

34,8

45,4

Irlandia

31,5

36,6

48,4

Grecja

46 7

45 0

50 4

Grecja

46,7

45,0

50,4

Hiszpania

39,1

39,2

45,9

Francja

51,6

52,3

55,6

Włochy

46 2

47 8

51 9

Włochy

46,2

47,8

51,9

Cypr

37,0

42,2

46,4

Tabela. 1. Wydatki publiczne jako % PKB.

Tabela. 1. Wydatki publiczne jako % PKB.

Wyszczególnienie

2000

2007

2009

Łotwa

37,3

35,7

42,9

Litwa

39 1

34 8

43 0

Litwa

39,1

34,8

43,0

Luksemburg

37,6

36,2

42,4

Węgry

46,5

49,8

49,8

Malta

41 0

42 4

44 3

Malta

41,0

42,4

44,3

Holandia

44,2

45,5

51,6

Austria

52,1

48,7

51,8

Polska

41 1

42 2

44 5

Polska

41,1

42,2

44,5

Portugalia

43,1

45,8

51,0

Rumunia

40,6

36,0

40,4

Słowenia

46 7

42 4

49 9

Słowenia

46,7

42,4

49,9

Słowacja

50,7

34,4

40,8

Finlandia

48,3

47,3

55,6

Szwecja

55 6

52 0

55 8

Szwecja

55,6

52,0

55,8

Wielka Brytania

39,0

44,2

51,7

Tabela 2.

Tabela 2. Human

Human development

development index

index..

W

ól i i

2000

2007

2009

2010

Wyszczególnienie

2000

2007

2009

2010

Belgia

0.945

0.953

0.865

0.867

Bułgaria

0.803

0.840

0.741

0.743

Czechy

0.868

0.903

0.841

0.841

Dania

0.936

0.955

0.864

0.866

Dania

Niemcy

0.947

0.883

0.885

Estonia

0.835

0.883

0.809

0.812

0 936

0 965

0 894

0 895

Irlandia

0.936

0.965

0.894

0.895

Grecja

0.895

0.942

0.853

0.855

0.931

0.955

0.861

0.863

Hiszpania

Francja

0.941

0.961

0.869

0.872

Włochy

0.927

0.951

0.851

0.854

Włochy

Cypr

0.897

0.914

0.809

0.810

Łotwa

0.866

0.769

0.769

0 830

0 870

0 782

0 783

Litwa

0.830

0.870

0.782

0.783

Tabela. 1.

Tabela. 1. Human

Human development

development index

index ((cd

cd).

).

W

ól i i

2000

2007

2009

2010

Wyszczególnienie 2000

2007

2009

2010

Luksemburg

0.845

0.960

0.850

0.852

Węgry

0.844

0.879

0.803

0.805

ęg y

Malta

0.874

0.902

0.813

0.815

Holandia

0.950

0.964

0.888

0.890

A

t i

0 940

0 955

0 849

0 851

Austria

0.940

0.955

0.849

0.851

Polska

0.853

0.880

0.791

0.795

Portugalia

0.895

0.909

0.791

0.795

Rumunia

0.788

0.837

0.764

0.767

Słowenia

0.892

0.929

0.826

0.828

Słowacja

0 840

0 880

0 815

0 818

Słowacja

0.840

0.880

0.815

0.818

Finlandia

0.825

0.959

0.869

0.871

Szwecja

0.954

0.963

0.884

0.885

Wielka Brytania

0.932

0.947

0.847

0.849

Japonia

0.943

0.960

0.881

0.884

Stany Zjednoczone

0.949

0.956

0.899

0.902

y j

0.956

0.899