JAN DWOREK- wykład 21/11/2010
Państwowy dług publiczny =PDP- powstaje na skutek zaciągania przez państwo zobowiązań w związku z koniecznością pokrycia deficytu budżetowego. Powstanie PDP powoduje może ujemne skutki dla finansów publicznych z tego względu, że kwoty długu powinny być spłacone z zasobów finansowych państwa gromadzonych w latach późniejszych. Dodatkowym obciążeniem staje się oprocentowanie PDP, zalezne podmiotom, którzy stają się wierzycielami panstwa.
PDP może mieć forme emitowanych przez panstwo papierów wartosciowych (bony skarbowe, obligacje skarbowe, skarbowe papiery oszczednościowe), pozyczki bądź kredytu bankowego. Wartośc nominalna zobowiazań z tytułu PDP to suma wartości nominalnej wyemintowanych papierów oraz wartości nominalnych zaciagnietych kredytów lub innych zoobowiazań.
FINANSE PUBLICZNE
Art. 216.
1. Środki finansowe na cele publiczne są gromadzone i wydatkowane w sposób określony w ustawie.
2. Nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości, udziałów lub akcji oraz emisja papierów wartościowych przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski lub inne państwowe osoby prawne następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie.
3. Ustanowienie monopolu następuje w drodze ustawy.
4. Zaciąganie pożyczek oraz udzielanie gwarancji i poręczeń finansowych przez państwo następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie.
5. Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa.
Art. 216 konstytucji oraz ustawa o finansch publicznych stanowi prawne ograniczenie państwowego długu publicznego.
Dług ten powiększony o kwotę przewidywalnych wypłat z tytułu poręczen i gwarancji nie może przekroczyć 3/5 wartości rocznego PKB. Za przestrzeganie tej zasady odpowiedzialny jest minister finansów
Wysokość deficytu budżetowego w mld zł
| 1999 | 273.4 | |
|---|---|---|
| 2000 | 280.3 | |
| 2001 | 302.1 | |
| 2002 | 352.1 | |
| 2003 | 352.4 | |
| 2004 | 431.4 | |
| 2005 | 466.6 | |
| 2006 | 506.3 | |
| 2007 | 527.4 | |
| 2008 | 597.8 | |
| 2009 | 670.0 | |
| 2010 | 739.1 | 53.2% |
| 2011 | 814.5 | 54.2% |
| 2012 | 878.7 | 54.3% |
| 2013 | 921.5 | 53.7% |
| 2014 | 52.7% |
Dług publiczny w przypadku przekroczenia okreslonego poziomu podlega odpowiednim procedurą ostroznościowym i sanacyjnym.
1.Gdy wartośc relacji PDP do PKB jest wiekszy >50%<55%
To na kolejnym rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budzetu w którym relacja deficytu budzetowego nie może być wyższa niż relacja do dochodów w roku bieżącym
2. >55%<60%
**To na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budzetowej w którym: nie przewiduje się deficytu budżetowego,a więc wydatki sa równe dochodom. Nie przewiduje wzrostu wynagrodzeń przcowników strefy budżetowej
**Waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu inflacji (wzrostu cen)
**Rada Ministrów dokona przeglądu wydatków państwa i przedstawi Sejmowi program sanacyjny mający na celu obnizenie relacji PDP do PKB
**Nie przewiduje się wzrostu wydatków w jednostce władzy państwowej i sądownictwa
** Wydatki budżetu i JST w uchwale budzetowej na kolejny rok mogą być wyższe niż dochody o ile nastepuje nadwyzka z lat ubiegłych.
3. z 60%>60%
**Utrzymuje się wszystkie ograniczenia w wydatkach
**Rada Ministrów w ciagu miesiaca przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu obniżenie długu poniżej 60%PKB
**Wydatki samorządu terytorialnego nie mogą być wyższe niż dochody tego budzetu
**Jednostki sektora finansów publicznych nie mogą udzielac nowych poręczeń i gwarancji
Zasady i tryb emisji papierów wartosciowych
Skarbowy papier wartościowy- jest dokumentem, w którym Skarb Państwa stwierdza, że jest dłuznikiem właściciela takiego papieru i zoobowiazuje się wobec niego do spełnienia okreslonego świadczenia, które ma charakter pienieżn. Ustawa o finansach publicznych przewiduje możliwość emisji trzech rodzajów skarbowych papierów wartościowych:
*bon skarbowy
*obligacje skarbowe
*skarbowy papier oszczędnościowy
**Bon skarbowy- jest to krótkoterminowy papier wartościowy oferowany do sprzedazy w kraju na rynku pierwotnym z dyskontem i jest wykupywany według wartości nominalnejpo upływie okresu w jakim został wyemitowany. Termin wykupu jest w każdym wypadku krótszy niż 1 rok.
Bony skarbowe mają wysokie nominały , co czyni je dostepnymi przede wszystkim dla inwestorów instytucjonalnych.
*DYSKONT- oznacza iż nabywca płaci kwote niższą niż nominalna wartośc obligacji skarbowej. Przy jej wykupieniu natomiast otrzyma wartośc nominalną.
**Obligacje skarbowe- jest ro długoterminowy papier wartościowy, oferowany do sprzedazy w kraju lub zagranicą oprocentowany w postaci dyskonta lub odsetek.
Obligacja skarbowa oprocentowana w postaci odsetek, nabywana jest po cenie nominalnej. Przy wykupie zas nabywca otrzymuje zwrot nominalnej wartości obligacji oraz oprocentowanie.
Obligacje skarbowe sprzedawane mogą być na rynku pierwotnym albo z dyskontem albo według wartości nominalnej. Mają one z reguły niskie nominały co czyni je dostepnymi dla przecietnego obywatela. Ustawowa cecha obligacji skarbowych jest to że termin ich wykupu nie może być krótszy niż 1 rok.
**Skarbowy papier oszczędnościowy- jest w polsce nowa formą skarbowych papierów wartościowych. Skarbowy papier oszczednościowy jest papierem wartościowym oferowanym do sprzedazy wyłącznie krajowym osobom fizycznym. SPO może być przedmiotem obrotu pomiedzy krajowymi osobami fizycznymi, o czym decydują ogólne warunki emitowania tego rodzaju papieru (są sprzedawane zarówno w karaju jak i zagranica)
Skarbowy papier wartościowy moga być emitowane lub wystawiane w granicach limitu zadłuzen okreslonego w ustawie budżetowej, wyłącznie przez Ministra Finansów. Emisja SPW wymaga wydania przez Ministra Finansów rozporządzenia określającego warunki emitowania danego rodzaju SPW tj:
*limit kwoty emisji
*jednostkowa wartośc nominału
*zasady i tryb sprzedazy
*podmioty którym SPW danej emisji są oferowane na rynku pierwotnym
Minister Finansów podaje do publicznej wiadomosci szczegółowe warunki danej emisji. Z chwilą wykupu SPW podlegają umożeniu.
SYSTEM PODATKOWY- podatek jako instrument w programach partii politycznych.
Formy podatkowe
Opodatkowanie według skali podatkowej, czyli opodatkowanie progresywne
Podatek dochodowy
Opodatkowanie podatkiem liniowym 19%
Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych
Podatek- jest danina publiczną o nastepujących cechach:
*przymusowy charakter
*bezwzwrotność
*nieodpłatność
*jednostronnośc ustalania
*ogólny charakter
*pienięzna forma
Cechy podatku:
*Przymusowy charakter podatku- wyraża się tym, ze zwiazek publiczno-prawny uprawniony do pobierania podatku może stosować środki przymusu w celu wyegzekwowania od osoby zoobowiązanej do zapłaty podatku należnej jego kwoty.
*Bezzwrotność podatku- wyraża się tym że beneficjent świadczenia podatkowego (państwo bądź JST) nie ma obowiązku, a nawet prawnych mozliwości zwrotu środków pienięznych uzyskanych z podatków.
*Nieodpłatnośc podatku- wyraża się tym, że podmiot zoobowiązanydo zapłaty podatku w zamian za jego uiszczenie nie otrzymuje żadnego świadczenia wzajemnego za strony benificjenta świadczenia podatkowego.
*Jednostronność ustalania- odnost się do faktu, że wysokośc obciążeń podatkowych okreslana jest przez państwo i nie jest przedmiotem negocjacji między podatnikiem a panstwem.
*Ogólny charakter podatku- wyraża się tym, że podatki ustalane są dla okreslonych kategorii podmiotów, a nie indywidualnie.
Zasady Adama Smith 1723-1790 r.
Poważne osiągnięcia w dziedzinie doktryny podatkowej mieli przedstawiciele ekonomii liberalnej, z których A Smith sformułował najbardziej w świecie znane zasady podatkowe.
Równość
Pewność
Dogodnośc
Taniość
**Równość opodatkowania-nakładania ciężarów podatkowych stosownie do możliwości płatniczych podatników. Miało się to realizowac poprzez opodatkowanie dochodu jednostki.
**Pewnośc opodatkowania- oparcie podatku na zgóry okreslonych regułach przy eliminacji dowolności i uznaniowosci
**Dogodność- oznacza taką konstrukcje systemu podatkowego aby podatki były płacone w momencie gdy podatnik dysponuje środkami pienięznymi
** Taniość –to postulat minimalizacji kosztów wymiaru i poboru podatków
3 rodzaje danin publicznych:
Daniny osobiste (obowiązek słuzby wojskowej, nieodpłatne usługi pracy w przypadkach klęsk żywiołowych)
Daniny rzeczowe (istniał obowiązek nieodpłatnego dostarczania panstwu żywności)
Daniny pieniezne- (podatki, opłaty, dopłaty, cła)
Opłaty wynikają z pewnej taryfy świadczeń jaka podatnik uzyskuje związku publiczno-prawnym. Opłata ma wszystkie cechy podatku z wyjątkiem tego, że podatnik otrzymuje świadczenie. Wysokośc opłaty nie jest skorelowana (wzajemny związek) z wartością świadczenia. Może być równa wyzsza lyb niższa od wartości świadczenia.
Dopłaty- jako partycypacja w nakładach inwestycyjnych dotyczących zadan publicznych.