Harmonizacja podatkowa w Unii Europejskiej

Pojęcie harmonizacji podatkowej
Zbliżanie ustawodawstw poszczególnych państw w celu regulacji
regulacji dotyczących:
- całego systemu podatkowego
- poszczególnego podatku lub kilku podatków
- elementu konstrukcyjnego poszczególnego podatku ( stawki podatku,
powstanie obowiązku podatkowego, ulgi i zwolenianie itp.. )

Rodzaje harmonizacji podatkowej

Harmonizacja niezorganizowana

: wynika z samodzielnie podjętych

przez państwo działań i służy np. eliminacji odpływu inwestycji z
gospodarki krajowej w wyniku zbytnich restrykcji podatkowych

Harmonizacja zorganizowana

: przebiega w ramach zorganizowanych

struktur międzynarodowych ( np.. Unia Europejska ) lub w ramach
dwu lub wielostronnych umów międzynarodowych np.. w sprawie
unikania podwójnego opodatkowania

Zob. szerzej S. Dolata, Podstawy wiedzy o polskim systemie podatkowym, Wolters Kluwer Polska- LEX, Warszawa 2011, Rozdział III.

Cele harmonizacji podatkowej w ramach UE

Realizacja idei wspólnego rynku opartego na 4 swobodach:
- przepływu osób
- przepływu towarów
- przepływu usług
- przepływu kapitału

Wyeliminowaniu zjawisk dyskryminacyjnych wynikających z
nakładania dodatkowych obciążeń podatkowych na podmioty
zagraniczne w ramach Unii Europejskiej

Traktatowe podstawy harmonizacji podatkowej

Art. 113 TfUE: Przepis kompetencyjny upoważniający instytucje
unijne do wydawania aktów prawnych w celu harmonizacji podatków
obrotowych

Art. 115 TfUE: Przepis kompetencyjny upoważniający instytucje UE
do wydawania dyrektyw mających wpływ na ustanowienie lub
funkcjonowanie rynku wewnętrznego

Art. 116 TfUE: Przepis kompetencyjny upoważniający instytucje UE
do wydawania dyrektyw w celu eliminowania różnić w
ustawodawstwach państw członkowskich skutkujących naruszeniem
warunków konkurencji

Traktatowy zakaz dyskryminacji podatkowej

Art. 110, 111, 112 TfUE:

Ustanawiają

zakaz jakiejkolwiek (

pośredniej

lub

bezpośredniej ) dyskryminacji podatkowej produktów
pochodzących z innych państw członkowskich jak również
preferencyjnego traktowania podmiotów krajowych poprzez
stosowanie specjalnych odliczeń czy zwrotów podatkowych.

Dyrektywa jako podstawowe narzędzie harmonizacji
podatkowej w Unii Europejskiej

Dyrektywa: akt prawa wtórnego wydawany na podstawie art. 288
TfUE. Jego adresatami są państwa/państwo członkowskie. Wiąże ona
co do celu pozostawiając swobodę co do formy i środków realizacji.
Wymaga implementacji czyli wprowadzenia jej do krajowego
porządku prawnego.

Zasady zapewniające efektywność implementacji dyrektyw
podatkowych

Zasada skutku blokującego

Reguła powstrzymywania się

Nakaz effet utile

Kanony stosowania prawa podatkowego Unii Europejskiej

Zasada prymatu: w wypadku sprzeczności przepisów prawa
krajowego z przepisami prawa unijnego pierwszeństwo
stosowania mają przepisy unijne. Zasada ta została wywiedziona
z orzecznictwa TSUE ( Van Gend en Loos, Flaminio Costa )

Zasada skutku bezpośredniego: w wypadku braku implementacji
lub wadliwej implementacji dyrektywy jednostka może powołać
się bezpośrednio na jej postanowienia. Warunki: precyzyjność i
bezwarunkowość, przyznanie praw jednostkom, związek między
nieimplementowaniem dyrektywy a stratą u jednostki

Harmonizacja podatków posrednich

VAT

Obecnie najbardziej zharmonizowany podatek w ramach UE

.

Początek harmonizacji VAT przypadł na końcówkę lat 60 ( 1967
rok ). Kluczowe znaczenie Szóstej Dyrektywy 77/388/EWG z 1977
roku.

Szósta dyrektywa uregulowała

- podmiot podatku

- przedmiot podatku

- powstanie obowiązku podatkowego

- podstawę opodatkowania

- zwolnienia podatkowe

- zasady odliczeń podatku naliczonego

Dyrektywa 2006/112/WE

Zastąpiła Szóstą Dyrektywę zachowując jej podstawowe założenia.
Ustanawia ona następujące zasady w podatku VAT:
- powszechności
- opodatkowania konsumpcji
- proporcjonalności
- neutralności
- zasada jednokrotności poboru podatku
- zasadę unikania zakłócania warunków konkurencji

VAT

Stawki:

- podstawowa min. 15 %

- obniżona min. 5%

- 0% dla transakcji wewnątrzunijnych i eksportu

Akcyza

Dyrektywa 2008/118/WE- Dyrektywa horyzontalna normująca przede
wszystkim kwestie proceduralno-formalne dotyczące harmonizacji
podatku akcyzowego, np. zasady funkcjonowania składów
podatkowych.

Pozostałe dyrektywy dotyczą spraw związanych z opodatkowaniem
konkretnych produktów objętych harmonizacją podatkiem akcyzowym:

- alkohol i napoje alkoholowe ( 92/83EWG )
- wyroby tytoniowe ( 2011/64/UE )
- wyroby energetyczne i energia elektryczna ( 2003/96/WE )

Podatki bezpośrednie

Harmonizacja podatków bezpośrednich ma dużo mniejszy zakres
niż podatków pośrednich. Nie ma również bezpośrednich
traktatowych przepisów kompetencyjnych dających instytucjom
unijnym prawo do harmonizowania tych podatków.

Podatek dochodowy od osób prawnych

Dyrektywy dotyczące podatku dochodowego od osób prawnych:

1. 2009/133/WE- dotyczy transgranicznych przekształceń spółek,
wniesienia wkładów majątkowych i udziałów w odniesieniu do spółek
różnych państw członkowskich oraz przeniesienia siedziby SE oraz
SCE pomiędzy państwami członkowskimi

2. 90/435/ECC- dotyczy systemu opodatkowania spółek zależnych i
dominujących państw członkowskich

3 2003/49/EC- dotyczy opodatkowania odsetek i należności
licencyjnych między spółkami powiązanymi różnych państw
członkowskich

Współpraca administracyjna w sprawach podatkowych

Celem współpracy administracyjnej w sprawach podatkowych jest
walka z unikaniem bądź uchylaniem się od opodatkowania.
Wykorzystywane przy tym mechanizmy mają często charakter
zorganizowanej działalności grup przestępczych i wiążą się z
wielomilionowymi stratami dla budżetu państwa.

Współpraca administracyjna w sprawach podatkowych

Bazy danych wykorzystywane we współpracy administracyjnej w
sprawach podatkowych w ramach UE:

VIES- baza informacji, w której znajdują się dane podatników
zarejestrowanych w danym Państwie jako podatnicy VAT

CCN/CSI- wspólna sieć łączności, przy pomocy której Państwa
wymieniają się informacjami podatkowymi

SEED- system wymiany danych dotyczących akcyzy

MVS i EWSE- niezależne od SEED systemy dotyczące wymiany
informacji na temat przesyłek towarów akcyzowych

Współpraca administracyjna w sprawach podatkowych

Program Fiscalis:

- Inicjatywa powołana w 1998 roku na podstawie decyzji PE i Rady

- Celem programu Fiscalis jest rozwój sieci wymiany informacji
podatkowych między państwami członkowskimi, rozwój kooperacji
państw członkowskich w sprawach podatkowych oraz podnoszenie
kompetencji pracowników administracji podatkowych krajów UE w
dziedzinie podatków i prawa wspólnotowego

- Obecnie trwa trzecia edycja programu Fiscalis, której podstawą jest
decyzja Rady i PE 1482/2007/WE. ( od 1 stycznia 2008 do 31 grudnia
2013 )