INSTRUKCJA BEZPIECZEÑSTWA I HIGIENY PRACY

DOTYCZ¥CA WYMAGAÑ I PRACY

W LABORATORIUM

Budynek lub wydzielona czêœæ, w której znajduje siê laboratorium, powinien odpowiadaæ okre-
œlonym wymogom zapewniaj¹cym pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

1. Ze wszystkich pomieszczeñ laboratorium, w których mog¹ przebywaæ pracownicy, powin-

ny byæ wyznaczone drogi ewakuacyjne, umo¿liwiaj¹ce szybkie wydostanie siê na otwart¹
przestrzeñ.

2. Laboratorium musi byæ wyposa¿one w instalacje zabezpieczone przed niszcz¹cym dzia³a-

niem chemikaliów, wymagane przy pracach laboratoryjnych.

3. Instalacje i urz¹dzenia laboratoryjne powinny byæ tak wykonane, aby w czasie eksploatacji

nie nara¿a³y pracowników na pora¿enie pr¹dem elektrycznym, nie stanowi³y zagro¿enia
po¿arowego i wybuchowego oraz nie powodowa³y innych szkodliwych skutków.

4. Laboratorium nale¿y wyposa¿yæ w urz¹dzenia zapobiegaj¹ce zanieczyszczeniu lub ska¿eniu

powietrza, gruntu oraz wód substancjami chemicznymi – zgodnie z ustaleniami z w³aœci-
wym pañstwowym inspektorem sanitarnym.

5. W pomieszczeniach laboratorium, w których wystêpuj¹ czynniki szkodliwe dla zdrowia (np.

ha³as, promieniowanie, gazy, py³y, pary), powinny byæ:
–

wykonane rozwi¹zania techniczne uniemo¿liwiaj¹ce przedostawanie siê tych czynników
do innych pomieszczeñ,

–

zainstalowane hermetyczne urz¹dzenia lub ich czêœci,

–

zainstalowana wentylacja mechaniczna nawiewno-wyci¹gowa, gwarantuj¹ca wymianê
powietrza co najmniej w granicach nieprzekraczaj¹cych wartoœci najwy¿szych dopusz-
czalnych stê¿eñ tych substancji.

6. Œciany i sufity pomieszczeñ musz¹ byæ przystosowane do ³atwego oczyszczenia lub zmywania.
7. Pod³ogi powinny byæ równe, niepyl¹ce, przystosowane do ³atwego utrzymania w czystoœci.
8. Na ka¿dego pracownika w laboratorium powinny przypadaæ 2 mkw. wolnej powierzchni

pomieszczenia o wysokoœci nie ni¿szej ni¿ 3,3 m.

9. Oœwietlenie musi byæ dostosowane do rodzaju wykonywanych prac oraz powinno spe³niaæ

wymagania PN.

10. Pomieszczenia laboratorium nale¿y zabezpieczyæ przed niekontrolowan¹ emisj¹ ciep³a oraz

przed nap³ywem ch³odnego powietrza. Temperatura w pracowniach nie powinna byæ ni¿-
sza ni¿ 18°C.

11. Pomieszczenia nie mog¹ byæ zamykane w sposób uniemo¿liwiaj¹cy wyjœcie z nich.
12. Stanowiska laboratoryjne nale¿y tak zorganizowaæ, a¿eby zapewnia³y bezpieczne przepro-

wadzenie badañ. Do ka¿dego stanowiska pracy nale¿y zapewniæ bezpieczne dojœcie.

13. Jeœli wykonywana praca nie wymaga stale pozycji stoj¹cej, trzeba zapewniæ pracownikom

mo¿liwoœæ siedzenia.

14. W³aœciwa organizacja pracy w laboratorium zobowi¹zuje do ka¿dorazowego okreœlenia

osób odpowiedzialnych za dan¹ pracê. W ka¿dym przypadku praca powinna byæ nadzoro-
wana.

15. Przy wykonywaniu po raz pierwszy nieznanego dotychczas procesu, zw³aszcza niebezpiecz-

nego, nale¿y okreœliæ szczegó³owe wymagania bezpieczeñstwa i higieny pracy.

16. Pracownik prowadz¹cy reakcjê ma obowi¹zek:

–

zabezpieczenia siê w œrodki ochrony indywidualnej odpowiednie do rodzaju i poziomu
zagro¿eñ w laboratorium,

–

dok³adnego zaznajomienia siê z teoretycznymi mo¿liwoœciami jej przebiegu,

–

przedsiêwziêcia wszystkich œrodków ostro¿noœci na wypadek niepo¿¹danego przebiegu
procesu,

–

przygotowania substancji neutralizuj¹cych oraz wody do sp³ukania rozlanej zawartoœci
aparatury,

– przygotowania œrodków gaœniczych.

17. W pomieszczeniu pracy laboratorium, w którym zatrudniona jest tylko jedna osoba, a w sy-

tuacji awaryjnej mog¹ wyst¹piæ zagro¿enia dla zdrowia, nale¿y wprowadziæ obowi¹zek mel-
dowania siê jej w ustalony sposób.

18. Bezwzglêdnie nale¿y przeprowadzaæ systematyczne kontrole stanu bezpieczeñstwa i higie-

ny pracy w laboratorium. Rejestrowaæ nieprawid³owoœci i metody ich usuwania.

19. W pracowni obowi¹zuje bezwzglêdny nakaz utrzymywania czystoœci i porz¹dku. Wszystkie

narzêdzia i przedmioty wykorzystywane do pracy musz¹ znajdowaæ siê w wyznaczonych
miejscach.

20. Materia³y niebezpieczne nale¿y przechowywaæ w miejscach i opakowaniach przeznaczo-

nych do tego celu i odpowiednio oznakowanych.

21. Odczynniki chemiczne i materia³y o nieznanych w³aœciwoœciach mog¹ byæ stosowane tyl-

ko w warunkach laboratoryjnych, do celów badawczych i doœwiadczalnych.

22. Do przemieszczania materia³ów chemicznych trzeba stosowaæ w³aœciwe œrodki transportu.

Wózki do przewozu butli z gazami, kwasami lub innymi ¿r¹cymi cieczami powinny byæ wy-
posa¿one w specjalne urz¹dzenia zabezpieczaj¹ce.

23. Do prac laboratoryjnych winno siê u¿ywaæ wyrobów ze szk³a i tworzyw, które gwarantuj¹

wysok¹ jakoœæ i bezpieczeñstwo pracy.

24. Przy myciu szk³a laboratoryjnego i u¿ywaniu ró¿nych œrodków czyszcz¹cych musz¹ byæ

stosowane rêkawice ochronne i fartuch kwasoodporny.

25. Przy przeprowadzaniu reakcji chemicznych, podczas których mog¹ wytworzyæ siê gazy,

nale¿y zadbaæ o szczelnoœæ aparatury. Na drzwiach do danej pracowni umieœciæ ostrzegaw-
czy napis.

26. Przy pracach z kwasami nakazuje siê zabezpieczenie pracownika za pomoc¹ rêkawic, fartu-

cha kwasoodpornego i ochronê oczu poprzez zastosowanie okularów ochronnych.
Nale¿y pamiêtaæ o zasadzie: Przy rozcieñczaniu nale¿y wlewaæ kwas do wody, nie na od-
wrót.

27. Reakcje pod zwiêkszonym lub zmniejszonym ciœnieniem, np. przy destylacji pró¿niowej, pro-

wadziæ zawsze w okularach lub maskach ochronnych.

28. Ekstrakcjê winno siê przeprowadzaæ z dala od Ÿróde³ otwartego ognia, a w przypadku ³a-

two palnych rozpuszczalników, takich jak np. eter, z dala od przedmiotów silnie rozgrza-
nych.

29. Ka¿dy pracownik bezwzglêdnie zobowi¹zany jest niezw³ocznie zawiadomiæ prze³o¿onego

o zauwa¿onych nieprawid³owoœciach. W razie zagro¿enia dla ¿ycia lub zdrowia ludzkiego
trzeba natychmiast ostrzec wspó³pracowników, a tak¿e inne osoby znajduj¹ce siê w rejonie
zagro¿enia o gro¿¹cym im niebezpieczeñstwie.

30. Osoby odpowiedzialne za przebieg wykonywanych prac oraz w³aœciw¹ eksploatacjê urz¹-

dzeñ s¹ zobowi¹zane do podjêcia dzia³añ celem bezzw³ocznego usuniêcia nieprawid³owo-
œci, a tak¿e do zg³aszania naprawy uszkodzonych elementów urz¹dzeñ.

31. Wszelkie maszyny i urz¹dzenia techniczne w laboratorium (urz¹dzenia do rozdrabniania,

palniki gazowe, autoklawy, butle) powinny spe³niaæ wymagania BHP oraz PN, natomiast
sprzêt, maszyny i urz¹dzenia techniczne podlegaj¹ce dozorowi technicznemu powinny mieæ
odpowiednie dokumenty uprawniaj¹ce do ich eksploatacji.

32. Ka¿dy pracownik laboratorium musi mieæ:

–

odpowiednie kwalifikacje przewidziane dla zajmowanego stanowiska,

–

aktualne orzeczenie lekarskie lekarza medycyny pracy o dopuszczeniu do okreœlonej
pracy,

–

przeszkolenie w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy (wstêpne ogólne i stanowiskowe).

33. Pracownicy laboratorium musz¹ byæ, zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami w tym zakresie,

wyposa¿eni w odzie¿ robocz¹ i odpowiedni sprzêt ochrony osobistej. Rodzaj odzie¿y robo-
czej i ochronnej uzale¿niony jest od rodzaju czynnoœci wykonywanych przez pracownika
w laboratorium.

Obowi¹zkowo nale¿y zadbaæ, by pracownicy laboratorium mogli stale korzystaæ z aktualnych
instrukcji:
–

BHP dotycz¹cych obs³ugi maszyn i urz¹dzeñ technicznych znajduj¹cych siê w danym labo-
ratorium,

–

postêpowania z materia³ami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi,

–

udzielania pierwszej pomocy.

Przygotowywanie i spo¿ywanie posi³ków winno odbywaæ siê w wydzielonym pomieszczeniu.
Naczynia u¿ywane do celów spo¿ywczych nie powinny byæ wykorzystywane w inny sposób,
a tak¿e winny znacznie ró¿niæ siê od naczyñ laboratoryjnych.

Laboratorium musi byæ odpowiednio zaopatrzone w:
–

sprzêt przeciwpo¿arowy wraz z instrukcj¹ jego obs³ugi,

–

dobrze wyposa¿on¹ apteczkê pierwszej pomocy.

W dobrze widocznym miejscu, najlepiej w s¹siedztwie telefonu, nale¿y umieœciæ spis telefonów
alarmowych, np.:
Policja

997

Stra¿ po¿arna

998

Pogotowie

999

Stra¿ miejska

986

Pogotowie:
Energetyczne

991

Gazowe

992

Ciep³ownicze

993

Wodoci¹gowe 994

Nadzór techniczny ............
Twoja firma ............