3. Analiza widmowa sygnałów nieokresowych.doc, 1/11
ANALIZA WIDMOWA SYGNAŁÓW NIEOKRESOWYCH
1
• sygnał okresowy
( )
t
x
, o okresie 0
T
można rozwinąć w przedziale nieskończonym
(
)
∞
∞
− ,
szereg trygonometryczny lub wykładniczy
• w praktyce analizie częstotliwościowej poddawane są sygnały ograniczone w czasie oraz na ogół
nieokresowe
• potrzeba stworzenia narzędzi analitycznych do badania dowolnych sygnałów, w tym
nieokresowych, o dowolnym czasie trwania
• rozpatrzmy dowolny ograniczony w czasie sygnał nieokresowy
( )
t
x
oraz jego okresowe
powielenie
( )
t
x
T
0
T
0
t
x(t)
x
T
(t)
t
0
1
opracowano na podstawie [1-4], wersja z dnia 02.10.2014
materiał nie jest pełnym i ścisłym pod względem formalnym opracowaniem poszczególnych tematów, stanowi
jedynie szkielet, wokół którego budowany jest wykład
3. Analiza widmowa sygnałów nieokresowych.doc, 2/11
ANALIZA WIDMOWA SYGNAŁÓW NIEOKRESOWYCH (cd)
• przy założeniu, że okres
0
T
dąży do nieskończoności
( )
( )
t
x
t
x
T
T
=
∞
→
0
lim
• sygnał
( )
t
x
T
można zapisać w postaci
( )
(
)
∑
∞
−∞
=
+
=
n
T
nT
t
x
t
x
0
• ponieważ
( )
t
x
T
jest sygnałem okresowym można go rozwinąć w przedziale
nieograniczonym w wykładniczy szereg Fouriera
( )
∑
∞
−∞
=
ω
=
i
t
ji
i
T
e
a
t
x
0
, gdzie
0
0
2
T
π
=
ω
współczynniki rozwinięcia
( )
∫
+
ω
−
=
0
0
0
0
0
1
T
t
t
t
ji
T
i
dt
e
t
x
T
a
3. Analiza widmowa sygnałów nieokresowych.doc, 3/11
ANALIZA WIDMOWA SYGNAŁÓW NIEOKRESOWYCH (cd)
po podstawieniu otrzymamy
( )
( )
( )
∑ ∫
∑
∫
∞
−∞
=
ω
+
ω
−
∞
−∞
=
ω
+
ω
−
ω
π
=
=
i
t
ji
T
t
t
t
ji
T
i
t
ji
T
t
t
t
ji
T
T
e
dt
e
t
x
e
dt
e
t
x
T
t
x
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
1
1
jeśli
∞
→
0
T
wówczas okresowe powielenie
( )
t
x
T
staje się równoważne sygnałowi
( )
t
x
, pulsacja podstawowa
0
0
2
T
π
=
ω
dąży do nieskończenie małej wartości
ω
d
,
0
ω
i
(kolejna harmoniczna) przechodzi w ciągłą pulsację bieżącą
ω
zaś sumę dyskretną
można zastąpić sumą ciągłą (całką)
( )
( )
∫
∫
∞
∞
−
∞
∞
−
ω
−
ω
ω
π
=
d
dt
e
t
x
e
t
x
t
j
t
j
2
1
wielkość
( )
( )
∫
∞
∞
−
ω
−
=
ω
dt
e
t
x
X
t
j
nazywa się charakterystyką widmową sygnału
( )
t
x
3. Analiza widmowa sygnałów nieokresowych.doc, 4/11
ANALIZA WIDMOWA SYGNAŁÓW NIEOKRESOWYCH (cd)
ostatecznie
para całkowych przekształceń Fouriera:
( )
( )
∫
∞
∞
−
ω
ω
ω
π
=
d
e
X
t
x
t
j
2
1
( )
( )
∫
∞
∞
−
ω
−
=
ω
dt
e
t
x
X
t
j
Uwaga
przekształcenie całkowe Fouriera przedstawia sygnał w postaci nieskończonej sumy
nieskończenie małych składowych harmonicznych określonych na całej (ciągłej) osi
pulsacji
widmo
( )
ω
X
jest zespoloną funkcją pulsacji, niosącą informacje zarówno
o amplitudzie jak i fazie elementarnych składowych harmonicznych
3. Analiza widmowa sygnałów nieokresowych.doc, 5/11
ANALIZA WIDMOWA SYGNAŁÓW NIEOKRESOWYCH (cd)
• charakterystyką widmową sygnału
( )
t
x
(prostą transformatę Fouriera) można
przedstawić w postaci trygonometrycznej oraz wykładniczej
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
ω
ϕ
∞
∞
−
∞
∞
−
∞
∞
−
ω
−
ω
=
ω
−
ω
=
=
ω
−
ω
=
=
ω
∫
∫
∫
j
t
j
e
X
jB
A
tdt
t
x
j
tdt
t
x
dt
e
t
x
X
sin
cos
gdzie:
( )
( )
( )
ω
+
ω
=
ω
2
2
B
A
X
( )
( )
( )
( )
ω
ω
−
=
ω
=
ω
ϕ
A
B
X
arctg
arg
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
<
ω
=
ω
ω
π
≥
ω
=
ω
≠
ω
ω
=
ω
0
0
Im
sgn
0
0
Im
0
0
Im
arg
arg
X
X
X
X
X
X
X
i
i
moduł charakterystyki widmowej sygnału nazywa się charakterystyką
amplitudowo–częstotliwościową (
widmo amplitudowe
)
argument charakterystyki widmowej sygnału nazywa się charakterystyką
fazowo–częstotliwościową (
widmo fazowe
)
3. Analiza widmowa sygnałów nieokresowych.doc, 6/11
ANALIZA WIDMOWA SYGNAŁÓW NIEOKRESOWYCH (cd)
• widmo gęstości energii sygnału
( )
t
x
(dla sygnałów o ograniczonej energii)
( )
( )
2
ω
=
ω
Φ
X
x
dostarcza informacji o rozkładzie energii na poszczególne składowe częstotliwościowe
• energia całkowita (twierdzenieParsevala)
( )
( )
( )
∫
∫
∫
∞
∞
−
∞
∞
−
∞
∞
−
ω
ω
π
=
ω
ω
Φ
π
=
=
d
X
d
dt
t
x
E
x
x
2
2
2
1
2
1
• widmo gęstości mocy sygnału
( )
t
x
(dla sygnałów o ograniczonej mocy średniej)
( )
( )
ω
Φ
=
ω
Ψ
∞
→
T
T
x
T
1
lim
gdzie
( )
ω
Φ
T
jest widmem energii wycinka sygnału
( )
t
x
T
o długości
T
• moc średnia sygnału
( )
( )
∫
∫
∞
∞
−
∞
∞
−
∞
→
ω
ω
Ψ
π
=
=
d
dt
t
x
T
P
x
T
x
2
1
1
lim
2
3. Analiza widmowa sygnałów nieokresowych.doc, 7/11
ANALIZA WIDMOWA SYGNAŁÓW NIEOKRESOWYCH (cd)
Warunki istnienia transformaty Fouriera
• przekształcenie Fouriera nie zawsze może być wyznaczone dla wszystkich sygnałów
( )
t
x
(np. nie są
F
-transformowalne w zwykłym sensie sygnały mocy, natomiast sygnały energii są
prawie zawsze
F
-transformowalne)
• w rozważaniach teoretycznych przekształcenie Fouriera w sensie zwykłym zapewnia spełnienie
warunków Dirichleta
warunek 1
sygnał
( )
t
x
jest bezwzględnie całkowalny (dostateczny, ale nie konieczny)
( )
∞
<
∫
∞
∞
−
dt
t
x
warunek 2
sygnał
( )
t
x
posiada skończoną liczbę ekstremów
warunek 3
sygnał
( )
t
x
posiada skończoną liczbę punktów nieciągłości
• w celu rozszerzenia zakresu stosowalności analizy częstotliwościowej na sygnały nie posiadające
F
-tranformaty w sensie zwykłym (np. sygnał stały, skok jednostkowy, sygnały harmoniczne,
sygnały dystrybucyjne) wprowadzane są uogólnienia, np. przekształcenie Fouriera w sensie
granicznym
3. Analiza widmowa sygnałów nieokresowych.doc, 8/11
ANALIZA WIDMOWA SYGNAŁÓW NIEOKRESOWYCH (cd)
Wybrane właściwości transformaty Fouriera
• dane są pary transformat
( )
( )
ω
↔ X
t
x
oraz
( )
( )
ω
↔ Y
t
y
właściwości
twierdzenie o liniowości
( )
( )
( )
( )
ω
+
ω
↔
+
bY
aX
t
by
t
ax
twierdzenie o splocie w dziedzinie czasu
( ) ( )
( ) ( )
ω
ω
↔
∗
Y
X
t
y
t
x
twierdzenie o splocie w dziedzinie częstotliwości
( ) ( )
( ) ( )
ω
∗
ω
π
↔
Y
X
t
y
t
x
2
1
3. Analiza widmowa sygnałów nieokresowych.doc, 9/11
ANALIZA WIDMOWA SYGNAŁÓW NIEOKRESOWYCH (cd)
twierdzenie o przesunięciu w dziedzinie czasu
(
)
( )
0
0
t
j
e
X
t
t
x
ω
−
ω
↔
−
twierdzenie o przesunięciu w dziedzinie częstotliwości (o modulacji)
( )
(
)
0
0
ω
+
ω
↔
ω
−
X
e
t
x
t
j
( )
(
)
(
)
[
]
0
0
0
2
1
cos
ω
+
ω
+
ω
−
ω
↔
ω
X
X
t
t
x
( )
(
)
(
)
[
]
0
0
0
2
1
sin
ω
+
ω
−
ω
−
ω
↔
ω
X
X
j
t
t
x
uogólnione twierdzenie Rayleigha
( ) ( )
( ) ( )
∫
∫
∞
∞
−
∞
∞
−
ω
ω
ω
π
=
d
Y
X
dt
t
y
t
x
*
*
2
1
iloczyn skalarny sygnałów jest proporcjonalny do iloczynu skalarnego ich widm
3. Analiza widmowa sygnałów nieokresowych.doc, 10/11
ANALIZA WIDMOWA SYGNAŁÓW NIEOKRESOWYCH (cd)
twierdzenie o energii (Parsevala)
( )
( )
∫
∫
∞
∞
−
∞
∞
−
ω
ω
π
=
d
X
dt
t
x
2
2
2
1
twierdzenie o różniczkowaniu w dziedzinie czasu
( )
( )
ω
ω
↔
X
j
dt
t
dx
3. Analiza widmowa sygnałów nieokresowych.doc, 11/11
BIBLIOGRAFIA
1. Izydorczyk J., Płonka G., Tyma G.: Teoria sygnałów. Kompendium wiedzy na temat
sygnałów i metod ich przetwarzania, Helion, Gliwice, 2006
2. Szabatin J.: Podstawy teorii sygnałów. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności,
Warszawa, 2003.
3. Baskakow S.I.: Sygnały i układy radiotechniczne. Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa, 1991.
4. Lathi B.P.: Systemy telekomunikacyjne. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne WNT,
Warszawa, 1972.