Wprowadzenie

PNOK1, 22 II 2013

dr Mariusz Luterek

[e-mail]

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Nauka o informacji

Użytkownicy

Zasoby

Komunikacja

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Interdyscyplinarność

nauki o informacji

Ekonomia

Informatyka

Psychologia

Statystyka

Socjologia

Prawo

Organizacja i

zarządzanie

Naukoznawstwo

Filozofia i etyka

Historia

Lingwistyka

Matematyka

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

teoria nauki o

informacji (podstawy

nauki o informacji)

ekonomia informacji

teoria informacji

bibliometria

wyszukiwanie

informacji (modele i

zasady)

ewaluacja i pomiar

reprezentacja,

organizacja i

klasyfikacja

informacji

rozpoznanie i analiza

postaci informacji

informacja

nietekstowa (nie-

drukowana) i

multimedia

hiperteksty i

hipermedia

sztuczna inteligencja

(przetwarzanie języka

naturalnego, systemy

ekspertowe)

Barbara SOSIŃSKA-KALATA: Współczesne oblicze nauki o informacji w
Polsce i za granicą. Konferencja naukowa „Kultura książki. Centra i
pogranicza”, Uniwersytet Śląski, Katowice, 21-22 kwietnia 2005 r. s.4-5

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

teoria komunikacji

interakcja

człowieka z

komputerem

projektowanie,

działanie i

zarządzanie

sieciami

modele odkryć

empirycznych

dotyczących

przekazu informacji

inteligencja

zbiorowa

współpraca

wspierana

komputerowo

oprogramowanie

prac zespołowych

przesyłanie

informacji

procesy

innowacyjne

Barbara SOSIŃSKA-KALATA: Współczesne oblicze nauki o informacji w
Polsce i za granicą. Konferencja naukowa „Kultura książki. Centra i
pogranicza”, Uniwersytet Śląski, Katowice, 21-22 kwietnia 2005 r. s.4-5

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

zarządzanie,

ekonomia i marketing

(ekonomia

informacyjna)

modele informacji w

podejmowaniu

decyzji

polityka informacyjna

zarządzanie zasobami

informacji

użytkownicy i badania

użytkowników

usługi dla specjalnych

grup użytkowników

Barbara SOSIŃSKA-KALATA: Współczesne oblicze nauki o informacji w
Polsce i za granicą. Konferencja naukowa „Kultura książki. Centra i
pogranicza”, Uniwersytet Śląski, Katowice, 21-22 kwietnia 2005 r. s.4-5

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

projektowanie systemów

informacyjnych

działanie systemów

informacyjnych

standardy

technologia

informacyjna (sprzęt i

oprogramowanie)

automatyzacja

systemów

informacyjnych

systemy wyszukiwania

online

zarządzanie

dokumentami

elektronicznymi

dokumenty

elektroniczne (wersje,
zasady postępowania,

archiwizacja,

bezpieczeństwo)

wnioskowanie

komputerowe w

wyszukiwaniu

biblioteki cyfrowe

przestrzenne systemy

informacyjne (GIS))

Barbara SOSIŃSKA-KALATA: Współczesne oblicze nauki o informacji w
Polsce i za granicą. Konferencja naukowa „Kultura książki. Centra i
pogranicza”, Uniwersytet Śląski, Katowice, 21-22 kwietnia 2005 r. s.4-5

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Nauka o informacji

Projektowanie systemów

Wdrażanie

Użytkowanie

Efekty

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Informacja naukowa

Informacja wytworzona

w toku działalności

naukowej lub

opracowana metodami

naukowymi

Informacja o nauce i

dla nauki

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Informacja naukowa

Nauka 2.0

(e-nauka)

O-nauka

Komunikacja

naukowa

Etyka informacyjna

Naukometria

(bibliometria,

infometria,

webometria)

Kompetencje
informacyjne

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Bibliografia i naukometria

• Badanie nauki metodą obserwacji i analizy

jej podstawowego i uchwytnego w
badaniach empirycznych przejawu, jakim
jest formalna komunikacja naukowa –
wnioskowanie o stanie, szansach,
kierunkach i rozwoju nauki

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Dane - informacja - wiedza - mądrość

Piramida epistemologiczna

Mądrość

Wiedza

Informacja

Dane

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Dane - informacja - wiedza – mądrość

dane + kontekst = informacja

informacja + rozumienie = wiedza

wiedza + wartości = mądrość

w wielkim uproszczeniu:

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

14

M. Muraszkiewicz

Dane - informacja - wiedza – mądrość

Nie ma jednoznacznej, akceptowanej

przez większość, definicji wiedzy !

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

15

M. Muraszkiewicz

Dane - informacja - wiedza – mądrość

W ujęciu „filozoficznym” za wiedzę uznaje się zbiór

uzasadnionych przekonań

.

W ujęciu „naukowym” za wiedzę uznaje się zbiór

uzasadnionych

empirycznie

lub logicznie/ matematycznie

stwierdzeń, które można

poddawać falsyfikacji i krytyce (K. Popper).

W życiu „potocznym” za wiedzę uznaje się zbiór doświadczeń i

przekonań.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Kilka pojęć

Metainformacja

(metadane)

Szara

informacja

Informacja

biznesowa

Informacja

publiczna

Informacja

sektora

publicznego

Informacja

przestrzenna

Informacja

regionalna

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Co to jest…

metainformacja?

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Metainformacja

• Informacja o informacji
• Podstawa systemów bazodanowych
• Pracownicy informacji rzadko kiedy pracują

z informacją – najczęściej jest to
metainformacja

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Co to jest…

szara informacja?

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Szara informacja

• Szara informacja (szara literatura, literatura

niekonwencjonalna): to, co jest
produkowane na wszystkich poziomach
rządu, nauki, biznesu i przemysłu, a co nie
jest kontrolowane przez komercyjnych
wydawców.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Szara informacja to:

sprawozdania i raporty,

niepublikowane materiały

konferencyjne,

normy i zalecenia techniczne,

tłumaczenia niepublikowane,

artykuły ukazujące się w

czasopismach: wydawanych

w małych nakładach,

udostępnianych nieodpłatnie

lub o zasięgu lokalnym,

niektóre dokumenty

urzędowe,

dokumentacja techniczna,

promocyjna i reklamowa,

dokumenty w formie

elektronicznej.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Wartość szarej informacji

• aktualność

• kompletność

• unikatowość

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Co to jest…

informacja biznesowa?

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Informacja biznesowa

• informacja o szeroko rozumianej treści

gospodarczej, tj. o biznesie (ujęcie

przedmiotowe);

• informacja służąca firmom, wiadomości

potrzebne do osiągnięcia celów działalności

gospodarczej, zysku, tj. dla biznesu (ujęcie

funkcjonalne)

• specjalistyczne oddziały bibliotek publicznych,

ośrodki informacji gospodarczej w dużych

firmach, brokerzy informacji

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Co to jest…

informacja publiczna?

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Ustawa o dostępie do informacji publicznej:

Art. 1.

• 1. Każda informacja o sprawach publicznych stanowi

informację publiczną w rozumieniu ustawy (…).

• 2. Przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw

określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji
będących informacjami publicznymi.

eGovernment

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Co to jest…

informacja sektora publicznego?

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Informacja sektora publicznego

• Zasoby informacyjne sektora publicznego

• Administracji publicznej
• Bibliotek
• Archiwów
• Muzeów
• Galerii
• Uczelni publicznych
• Policji
• …

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Co to jest…

informacja przestrzenna?

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Informacja przestrzenna

• Informacja przestrzenna – każda informacja, którą

można odnieść do konkretnej lokalizacji

• GIS – Geographic Information Systems
• GIS graficzny – mapy (warstwy)
• GIS tekstowy (kody pocztowe)

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Przykładowe zastosowanie GIS



Dostarczanie usług medycznych



Zarządzanie wybrzeżem



Zarządzanie epidemiami



Monitorowanie zanieczyszczeń



Ochrona drzewostanu



Satelitarna kontrola wykorzystania

przestrzeni



Zarządzanie geograficzne usług

publicznych



Analizy przestępczości



Zarządzanie ruchem drogowym



Zarządzanie transportem publicznym



Handel gruntami



Śledzenie



Rewitalizacja gruntów



Planowanie przestrzenne



Dostarczanie wody, gazu i

elektryczności do klientów



Planowanie i zarządzanie dużymi

imprezami kulturalnymi i sportowymi



Łączenie administracji, dziedzictwa

narodowego i turystyki



Planowanie bezpiecznych dróg z i do

szkoły



Wykorzystanie GPS



Monitorowanie zmian klimatycznych, w

tym globalnego ocieplenia

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Iowa Sex Offenders Registry

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

http://www.edushi.com/

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

http://www.edushi.com/

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

http://www.edushi.com/

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

• Co to jest…

informacja regionalna?

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Informacja regionalna

• Informacja o regionie:

– Kultura, tradycja
– Gospodarka

• Regiony transgraniczne
• Szczególnie istotna w Unii Europejskiej (np.

produkty regionalne)

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

ftp://ftp.esat.kuleuven.ac.be/sista/frizo/reports/Janssens_F_Glanzel_W_DeMoor_B_AHybridMappingOfIS.pdf

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

I jeszcze kilka pojęć…

• Informacja europejska
• Informacja patentowa
• Informacja medyczna/o zdrowiu

Społeczeństwo informacyjne

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Etapy rozwoju

• Społeczeństwo oparte na zbieractwie i

łowiectwie,

• Społeczeństwo agrarne,
• Społeczeństwo industrialne,
• Społeczeństwo informacyjne.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Rewolucja informatyczna

• na jej rozwój złożyły się takie wynalazki jak

telegraf, telefon, film, radio, telewizja.

• dopiero wynalezienie komputera umożliwiło

dokonanie jakościowej i ilościowej zmiany w
charakterze pracy intelektualnej człowieka.

• komputery osobiste to narzędzia, które umożliwiły

gromadzenie i obróbkę bardzo dużej ilości danych
przez dużą liczbę osób.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

„każda intelektualna czynność, którą można

z góry zaplanować, będzie lepiej wykonana
przez komputer niż przez człowieka”

W. Cellary: Przemiany społeczne. [W:] W. Cellary [red.]: Polska w drodze do globalnego społeczeństwa
informacyjnego. UNDP, Warszawa 2002, s. 15.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Zmiany cywilizacyjne

• zmiana znaczenia czasu i przestrzeni
• przestrzeń życia jednostek poszerza się

dzięki sieci komputerowej i
telekomunikacyjnej i obejmuje nieomal cały
glob

• świat relatywnie się zmniejszył

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Marshall McLuhan

• w 1979 roku Marshall McLuhan stwierdził:

„Komputer jako narzędzie do badań i komunikacji

może usprawnić odzyskiwanie informacji, wyprzeć
potężne biblioteki, przywrócić jednostkom funkcję
encyklopedyczną oraz umożliwić szybki i płatny
dostęp do starannie wybranych danych”

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Pojęcia

• Społeczeństwo informacyjne
• Społeczeństwo sieciowe
• Społeczeństwo wiedzy
• Technopol
• Trzecia fala
• Społeczeństwo postindustrialne
• Społeczeństwo wysoce zinformatyzowane
• Społeczeństwo informatyczne

SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE
SPOŁECZEŃSTWO WIEDZY

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Społeczeństwo informacyjne.

• Johoka Shakai (w jęz. japońskim społeczeństwo

informacyjne).

• w 1963 r. po raz pierwszy użył go Tadao Umesao w

artykule poświęconym ewolucyjnej teorii społeczeństwa
opartego na przetwarzaniu informacji.

• W 1964 r. dziennik Hoso Asahi otworzył debatę nad

przyszłością japońskiej gospodarki i społeczeństwa.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Struktura wskaźnika Johoka Index

Ilość informacji

Dystrybucja mediów

komunikacyjnych

Jakość zachowań

informacyjnych

Współczynnik

informacji

1) Liczba rozmów
telefonicznych w
roku/osobę
2) Obrót gazetami/100
osób
3) Liczba
opublikowanych
książek/1000 osób
4) Gęstość zaludnienia
jako wskaźnik
komunikacji
międzyludzkiej

1) Liczba abonentów
telefonii
stacjonarnej/100 osób
2) Liczba odbiorników
radiowych/100
gospodarstw domowych
3) Liczba odbiorników
telewizyjnych/100
gospodarstw domowych

1) Odsetek osób
zatrudnionych w
zawodach
informacyjnych
2) Odsetek studentów
wśród populacji w wieku
właściwym dla
studiowania

1) Wydatki informacyjne
jako odsetek wydatków
całkowitych

L.P. Rai; K. Lal: Indicators of the information resolution. Technology in Society 2000,
No. 22, p. 223.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Społeczeństwo informacyjne.

Europa.

• 1978 r. francuscy socjologowie Alain Minc i Simon Nora,

użyli tego sformułowania w raporcie przedstawionym
francuskiemu premierowi. Społeczeństwo informacyjne
przedstawiono jako ideologiczny cel.

• „wzrastająca komputeryzacja społeczeństwa jest zalążkiem

kryzysu. Może albo zwiększyć problem, albo pomóc go
rozwiązać”

A. Mattelart: Społeczeństwo informacji: wprowadzenie. Universitas, Kraków 2004, s. 86.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Społeczeństwo informacyjne

• W 1994 roku Martin Bangemann przedstawił Komisji

Europejskiej strategię rozwoju społeczeństwa
informacyjnego dla Unii Europejskiej.

• Raport ten (zwany Raportem Bangemanna) był pierwszym,

który spopularyzował termin „społeczeństwo
informacyjne” w Europie

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Społeczeństwo informacyjne

• Postęp technologiczny pozwala obecnie na

przetwarzanie, przechowywanie,
pozyskiwanie i przekazywanie informacji w
dowolnie wybranej formie – ustnej,
pisemnej lub wizualnej – bez względu na
odległość, czas i wielkość informacji

M. Bangemann [et al.]: Europe and the global information society: Reccomendations to the

European Council [online]. European Commission, Brussels 1994, p. 3. [Dostęp 11.12.2005].
Dostępny w World Wide Web: http://ec.europa.eu/archives/ISPO/infosoc/backg/bangeman.html

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Początki społeczeństwa informacyjnego

Nie ma powszechnie akceptowanej cezury, w literaturze

pojawiają się takie jak:

wynalezienie pierwszego komputera w 1943 r.,

stworzenie sieci ARPANET w 1969 r.,

zdominowanie gospodarki przez sektor usług –po raz pierwszy

przekroczył on granicę 50% PKB w Stanach Zjednoczonych w

połowie lat 90-tych.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Społeczeństwo informacyjne

• „...OECD uznała, iż gospodarka jutra będzie, w dużym

stopniu, „gospodarką informacyjną” a społeczeństwo
będzie w rosnącym stopniu „społeczeństwem
informacyjnym”. Oznacza to, że informacja będzie
stanowiła dużą część wartości dodanej większości dóbr i
usług a działania informacyjnie intensywne będą, w
rosnącym stopniu, charakteryzować gospodarstwa
domowe i obywateli.”

(ICCP 1998)

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Społeczeństwo informacyjne

• społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, w

którym informacja jest intensywnie
wykorzystywana jako element życia
ekonomicznego, społecznego, kulturowego i
politycznego

L.P. Rai; K. Lal: Indicators of the information resolution. Technology in Society 2000, No. 22, p. 222.

World Information Report (1998)

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Społeczeństwo informacyjne.

• Społeczeństwo, w którym informacja jest traktowana jako

specyficzne dobro niematerialne, ważniejsze od dóbr
materialnych. Informacja staje się nowym towarem
(substytutem surowców, siły roboczej i innych zasobów),
stąd też następuje bujny rozkwit usług związanych z
przetwarzaniem, przechowywaniem, przesyłaniem i
wytwarzaniem informacji.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Społeczeństwo informacyjne.

Model jednostki.

• Proces przejścia od społeczeństwa industrialnego do

informacyjnego przebiega w warunkach ryzyka związanego
z podejmowaniem decyzji odnośnie własnej pomyślności.

• W świadomości społecznej zaczyna dominować

przekonanie, iż gwarantem pomyślności jednostek i
wspólnot jest efektywność ich działania i ciągła gotowość
do ekspansji, aktywnego wykorzystywania informacji.

• „Nie wiedziałem” przestaje być wytłumaczeniem

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Społeczeństwo informacyjne.

Struktura według U. Eco.

klasę najwyższą, do której będą należeć ci, co w

pełni opanowali sztukę współpracy z komputerem i

korzystania z jego możliwości.

klasę średnią zastąpią ludzie korzystający z sieci

komputerowych, ale nie umiejących programować;

klasę najniższą będą stanowić ludzie nie potrafiący

posługiwać się komputerami, zasadniczo będą oni

korzystać z informacji w sposób bierny (źródłem

informacji dla nich będzie słuchanie radia, oglądanie

telewizji, codzienne gazety);

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

USA a UE

USA - obywatel sam dba o swoje

wolności i prawa wykorzystując

potrzebne mu informacje w

powszechnie dostępnych mediach

informacyjnych bez ingerencji

państwa.

UE – władze podejmują inicjatywy

wspierające działalność

organizacji pozarządowych i

samorządowych, które mają

wspomóc działania jednostek i

wspólnot na rzecz budowy

społeczeństwa obywatelskiego .

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

• Społeczeństwo informacyjne, poprzez zmianę imperatywu

czasu i przestrzeni, „przywraca – choć oczywiście na innym
poziomie – wiele instytucji zniszczonych przez epokę
przemysłową – warsztat rodzinny przy komputerze, małe
wspólnoty ponadrodzinne („plemiona sieciowe”),
zdecentralizowaną komunikację ograniczającą wielkie
centra-molochy, docierające z tymi samymi przekazami do
wielomilionowych audytorów i widowni”

K. Krzysztofek: Homo mobilis: style życia i aktywności w społeczeństwie informacyjnym. [W:] W.
Cellary [red.]: Polska w drodze do globalnego społeczeństwa informacyjnego. UNDP, Warszawa 2002,
s. 99-101.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Społeczeństwo informacyjne a

społeczeństwo wiedzy.

• Ze względu na wzrastającą w nowoczesnych

społeczeństwach rolę dobrze wykształconych specjalistów,
termin "społeczeństwo informacyjne" coraz częściej bywa
używany zamiennie z pojęciem "społeczeństwo wiedzy".

• informacja nie jest tożsama z wiedzą.
• informacja dociera dziś, za pośrednictwem np. Internetu,

do większości ludzi, wiedza nadal jest przywilejem
mniejszości.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Społeczeństwo wiedzy. Edukacja.

• Społeczeństwo industrialne – kształcenie

zdyscyplinowanego pracownika przystosowanego
do wykonywania jednego zawodu przez cale życie.

• W społeczeństwie wiedzy średni czas aktywności

zawodowej pracownika jest większy niż średni
czas istnienia przedsiębiorstwa.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Społeczeństwo wiedzy.

Kognitariusz.

• Kognitariusz – termin wprowadzony przez Józefa

Kozieleckiego na określenie nowego modelu
człowieka: twórczego, otwartego na wszystko co
nowe, potrafiącego i chcącego się uczyć.

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Podział cyfrowy

• Czym jest podział

cyfrowy?

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

New Africa broadband 'ready’. BBC, London 2009. Dostępny w World Wide Web [Dostęp 16.09.2009]
http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8255695.stm

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

New Africa broadband 'ready’. BBC, London 2009. Dostępny w World Wide Web [Dostęp 16.09.2009]
http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8255695.stm

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

New Africa broadband 'ready’. BBC, London 2009. Dostępny w World Wide Web [Dostęp 16.09.2009]
http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8255695.stm

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

New Africa broadband 'ready’. BBC, London 2009. Dostępny w World Wide Web [Dostęp 16.09.2009]
http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8255695.stm

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

New Africa broadband 'ready’. BBC, London 2009. Dostępny w World Wide Web [Dostęp 16.09.2009]
http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8255695.stm

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

New Africa broadband 'ready’. BBC, London 2009. Dostępny w World Wide Web [Dostęp 16.09.2009]
http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8255695.stm

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Według badań Grupy TNS aż 80 proc. naszych

rodaków umieszcza swoje zdjęcia w sieci. W

Niemczech z możliwości

zamieszczania fotografii w serwisach korzysta

niespełna połowa internautów, w Finlandii 37

proc., a we Francji 54 proc., zaś w najbardziej

technofilskiej Japonii jedynie 28 proc.

społeczeństwa dzieli się swoimi fotografiami w

sieci.

Polacy i ich internetowe zwyczaje

Marcin Turkot: W sieci bez wstydu.

http://blog.onet.pl/40972,1,archiwum_goracy.html

, 23,11,2010

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Podział cyfrowy jako problem badawczy

• Definiowanie podziału cyfrowego (internet-internet szerokopasmowy)
• Badanie wielkości, przyczyn i zasięgu zjawiska
• Testowanie mechanizmów i narzędzi zwalczania podziału cyfrowego
• Docieranie z informacjami do osób cyfrowo wykluczonych
• Rola bibliotek w zwalczaniu podziału cyfrowego
• Nasza Klasa, GG itp.

Uwaga! Większość dorosłych wie co to znaczy wygooglować, ale już o
blipowaniu, twitterowaniu czy chat roulette nigdy nie słyszeli!

WŁĄCZANIE UŻYTKOWNIKÓW

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Niepowodzenia implementacyjne

• dla 75% aplikacji proces wdrożenia nie zostaje

zakończony, lub też nie działają one jak
oczekiwano.

• 85% projektów informatycznych w sektorze

publicznym wdrażanych jest dłużej niż
przewidywano lub koszt wdrożenia jest znacznie
wyższy niż przewidywano

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Czym są niepowodzenia?

• Katastrofa implementacyjna: projekt nigdy

nie został wdrożony, lub też został
porzucony wkrótce po wdrożeniu.

• Częściowe niepowodzenie: główne cele

wdrożenia nie zostały osiągnięte i/lub
wystąpiły istotne niepożądane rezultaty

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Austriackie niepowodzenie

• W latach 2001-2005 w austriackim regionie

Salzburga jedynie 0.1% tranzakcji dla usług
zinformatyzowanych realizowanych było
online (mniej niż trzy usługi tygodniowo)

• 23 spośród 60 usług dostępnych online nie

zostało w tym okresie w ogóle
wykorzystanych

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Główne przyczyny niepowodzeń

implementacyjnych

• Przyczyny wewnętrzne
• Przyczyny zewnętrzne

– najczęściej kojarzone z poziomem

wykorzystania już gotowych produktów

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Główne przyczyny niepowodzeń

implementacyjnych

• Czas wdrożenia (projekty długookresowe kończą się

niepowodzeniem ze względu na zmianę technologii oraz
fakt dużej odległości pomiędzy okresem poniesienia
kosztów a uzyskania korzyści z wdrożenia; projekty bywają,
ze względów politycznych, wprowadzane pospiesznie).

• Niejasna hierarchia celów
• Różnorodność użytkowników i interesariuszy
• Brak reorganizacji procesów

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Brak reorganizacji procesów

– przykład polski

• "Trzeba jednak pamiętać, że do złożenia PIT przez internet potrzebny

jest nie tylko bezpieczny e-podpis, ale też... zgoda naczelnika urzędu
skarbowego. Na formularzu ZAW-E1 trzeba więc najpierw zgłosić mu
zamiar składania deklaracji w formie elektronicznej. Formularz ten
dostarcza się do urzędu skarbowego w formie... papierowej. Dopiero
po tym, już drogą elektroniczną przez portal www.e-deklaracje.gov.pl
należy wysłać zgłoszenie ZAW-E2. Potwierdza się w nim wolę
składania deklaracji w formie elektronicznej. Naczelnik urzędu
weryfikuje zgłoszenie i na specjalnym formularzu ZAS-E potwierdza
możliwość składania przez podatnika dokumentów elektronicznych.
Ma na to miesiąc."

Źródło: Gazeta Wyborcza

Na szczęście system został zmieniony…

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Główne przyczyny niepowodzeń

implementacyjnych

• Brak nakierowania na potrzeby

użytkowników

– brak uwzględnienia potrzeb użytkowników
– o użytkownikach często zapomina się w

momencie rozpoczęcia projektu

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Tradycyjne typy uczestnictwa

użytkowników

• Konsultacyjny (potrzeby użytkowników wpływają na

decyzje podejmowane przez grupę projektową)

• Reprezentatywny (przedstawiciele poszczególnych grup

interesariuszy wchodzą w skład grupy projektowej)

• Konsensus – wszyscy użytkownicy zaangażowani są w

projekt

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Formy udziału użytkowników

• Badania ilościowe

– ankiety
– analizy logów

• Badania jakościowe

– wywiady
– story telling
– grupy fokusowe
– …

CO-CREATION

Co-creation: new pathways to value. An overview.
London School of Economics, London 2009
http://www.promisecorp.com/newpathways/

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Założenia

• Raport, którego przygotowanie zostało zamówione przez

firmę Promise, miał na celu przeprowadzenie badań
literaturowych dla zdefiniowania czym jest i czym będzie w
przyszłości co-creation

• Trzy założenia:

– Wszyscy jesteśmy kreatywni
– Przełomy/odkrycia są wynikiem nierozsądnych żądań
– Prawdziwym źródłem wyników są związki między ludźmi

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

• co-creation jest formą pobudzania

kreatywności w oparciu o zbiorową
współpracę, stosowaną przez firmy i
instytucje w celu umożliwienia tworzenia
innowacji

z

, a nie

dla

klientów/

użytkowników

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Główne zalety co-creation

wspiera budowanie

wartości

pozwala na

zredukowanie ryzyka

zmniejsza koszty

poprawia jakość

produktów

wiąże

konsumenta/producenta

zwiększa poziom

satysfakcji użytkownika

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Współczesne wyzwania

• Klienci oczekują wyższego poziomu personalizacji

konsumowanych produktów i wykorzystywanych usług

• Klienci coraz częściej wymagają od firm i instytucji

stosowania mechanizmów współpracy w procesie
tworzenia

– Szukają i docierają do informacji online, niezależnie od ograniczeń

geograficznych

– Dobrowolnie dostarczają informację zwrotną, dotyczącą produktu/usługi
– Angażuja się w tematyczne wspólnoty konsumenckie,
– Eksperymentują i współtworzą z innymi konsumentami rozwiązania dla

konkretnych problemów

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Rewolucja współtworzenia

• Jest pewną formą outsourcingu innowacji
• Zamienia konsumenta w aktywnego partnera w tworzeniu

przyszłej wartości

• Konsumenci stają się animatorami zmiany i właścicielami

głównego środka produkcji – wiedzy

• W przypadku firmy następuje rozmycie granic pomiędzy

R&D, marketingiem i badaniami klientów

• Często odwołuje się bardziej do ukrytej,

nieuświadomionej wiedzy użytkowników. Z czasem biznes
(w szczególności duże firmy) zaczął doceniać intuicję i
ukryte myśli

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Co-creation a kolektywna inteligencja

• Wiedza konsumentów, pozyskana z doświadczenia, coraz

częściej widziana jest jako kluczowy kapitał

• Firmy projektują i sprzedają produkty w sposób coraz

bardziej odwołujący się do emocjonalnej strony
konsumentów

• Zgodnie z tym poglądem co-creation oznacza podłączanie

się pod kolektywną inteligencję konsumentów. W świecie
nowych technologii, które pozwalają na istnienie różnego
rodzaju wspólnot konsumenckich, co-creation pozwala na
utrzymanie ciągłego procesu w ramach którego produkty
są dostosowywane lub przerabiane

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Włączenie konsumenta:

Proctor & Gamble’s

“By 2000, it was clear to us that our
invent-it-ourselves model was not
capable of sustaining high levels
of top-line growth. The explosion of
new technologies was putting ever
more pressure on our innovation”

•Efekt: program Connect + Develop
•W roku 2004 przedstawiciel P&G stwierdził, że przed uruchomieniem
programu w 2001 r. 20% innowacji w firmie pochodziło spoza P&G, w
roku 2004 – 35%, z poziomem docelowym 50%.
•Zmniejszono nakłady na R&D o 20% (!)
•Connect + Develop zaowocowało ponad 1000 pisemnych porozumień z
współtwórcami

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Terminy powiązane

open innovation

(np. system

Linux)

mass

customisation

(np. Nike ID)

user-generated

content (np.

youtube.com)

co-production

(np. Ikea)

mass-

collaboration (np.

Wikipedia)

collaborative

innovation (np.

Airbus)

crowdsourcing

(jednokierunkowy)

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Co-creation a tradycyjny model

biznesowy

Tradycyjny model

Co-creation

Bierni nabywcy

Aktywne czynniki

Konsumenci jako nabywcy

Konsumenci jako zasób

Badanie potrzeb

Rozumienie doświadczeń

Eksperci

Wiedza konsumencka

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Tematyczne społeczności

konsumentów

• Mogą powstawać oddolnie – wówczas firma może

być co najwyżej aktywnym członkiem takiej
społeczności, ułatwiać jej funkcjonowanie

• Mogą być tworzone przez firmy, w ramach

kampanii marketingowej – firma ma dużo większą
kontrolę i może kierunkować kreatywność ku
pożądanym obszarom

LIVING LABS

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Living labs

• Sieć zainicjowana przez fińską prezydencję UE w 2006 r.
• Opiera się na partnerstwie podmiotów

gospodarczych/instytucji publicznych/osób fizycznych

• Pozwala na zaangażowanie wszystkich aktorów w procesy

badawcze, projektowe i innowacyjne

• Produkty i usługi są tworzone w naturalnym środowisku,

zorientowanym na człowieka i bazującym na co-creation.

• Posiada wbudowane mechanizmy pozwalające na ciągłe

przekazywanie informacji zwrotnej pomiędzy podmiotami

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Living labs

• “Network of Leading Cities for Mobile

Innovation” w marcu 2007 obejmowało
Living Labs z 14 krajów UE, z ponad 70.000
użytkowników i ponad 200 lokalnych
interesariuszy instytucjonalnych

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Mariusz Luterek | PNOK 1/2013

Living labs

• Odwołuje się do metodologii R&D, w której ulepszenia

aplikacji są tworzone, weryfikowane i zatwierdzane w
wielokontekstowym środowisku osadzonym w świecie
rzeczywistym

• Osoba jest w centrum procesu w swojej roli obywatela,

użytkownika, konsumenta czy pracownika