1

XV. Komplement 补语

1.

Rodzaje komplementów

Komplement rezultatywny 结果补语

Komplement kierunkowy 趋向补语

Komplement potencjalny 可能补语

Komplement sposobu 情态补语

Komplement stopnia 程度补语

Komplement ilościowy 数量补语

Komplement przyimkowy 介词短语补语

2.

Komplement rezultatywny 结果补语

2.1.

Znaczenie komplementu rezultatywnego i problem dopełnienia

•

Komplement odnosi się do obiektu wykonywanej czynności, np.:

他擦干净桌子，扔掉一个空烟盒和一些碎纸。

听了他这句话，大家笑弯了腰，笑疼了肚子。

老农民和东郭先生一起把狼打死了。

卧铺全被卖光了，没有一个空的。

•

Komplement odnosi się do wykonawcy czynności, np.:

他一路上不知摔倒了多少次。

他一喝醉了酒就胡说八道。

•

Komplement odnosi się do czasownika:

o

Komplement opisuje przebieg akcji, czynności, np.:

你看完这本杂志了吗？

o

Komplement oznacza, że coś jest sprzeczne z regułą, np.:

今天上课我来晚了。

•

Komplement jest w rzeczywistości związkiem orzeczenie-dopełnienie, np.:

西瓜熟过劲了，不能吃了。

2.2.

Charakterystyka struktury zdania z komplementem rezultatywnym

•

Forma przecząca komplementu rezultatywnego

没

+ 动词 + 结果补语

这个故事我没听懂。

我不做完练习不去游泳。

2

•

Pomiędzy orzeczeniem a komplementem nie może znajdować się żaden inny

element. Po komplemencie może stać partykuła aspektualna “了” lub “过”,

ale nie może “着”, po komplemencie rezultatywnym może dodatkowo

znajdować się dopełnienie, np.:

他从来没打断过别人的发言。

•

Dopełnienie zawsze jest dopełnieniem frazy czasownik-komplement, np.:

他看见了

一个人。

Niektóre czasowniki nieprzechodnie po dodaniu komplementu rezultatywnego

mogą przyjmować dopełnienie, np.:

他跑丢了一只鞋。

2.3.

Wyrazy mogące pełnić funkcję komplementu rezultatywnego

•

Przymiotniki:

Większość powszechnie używanych przymiotników jednosylabowych oraz część

dwusylabowych

•

Czasowniki, np.:

见、成、懂、走、跑、哭、笑、往、掉、着、倒、翻、倒、作、为、死、

透、丢、到、在、给

他把妹妹气哭了。

3.

Komplement kierunkowy 趋向补语

来、去、上、上来、上去、下、下来、下去、进、进来、进去、出、出来、

出去、回、回来、回去、过、过来、过去、起、起来、开、到、到……来、

到……去

3.1.

Charakterystyka gramatyczna komplementu kierunkowego

•

Oznacza kierunek

Użycie “来” lub “去” zależy od punktu odniesienia:

o

Gdy osoba mówiąca pojawia się w zdaniu lub gdy zdanie jest w pierwszej

osobie – punktem odniesienia jest miejsce, w którym znajduje się osoba

mówiąca, np.:

他向我走过来。

3

o

Gdy zdanie jest w trzeciej osobie i obiektywnie relacjonuje wydarzenie –

punktem odniesienia może być miejsce, w którym znajduje się osoba, której

zdanie dotyczy, np.:

看见张大夫，他急忙跑了过去。

o

Gdy zdanie jest w trzeciej osobie i obiektywnie relacjonuje wydarzenie,

punktem odniesienia może być dane miejsce, np.:

会场里坐了不少人，这时还不断有人进来。

•

Oznacza rezultat

o

Podstawowe znaczenie rezultatu

o

Inne znaczenie rezultatu

•

Oznacza stan

Znaczenie kierunkowe, czasowe, znaczenie nie związane z kierunkiem

上、下、下来、下去、起、起来、开

3.2.

Znaczenie wybranych komplementów kierunkowych

•

来

Oznacza kierunek: wskazuje ruch w kierunku punktu odniesienia, np.:

忽然一条小狗向我跑来。

•

去

Oznacza kierunek: wskazuje ruch w kierunku od punktu odniesienia, np.:

他朝图书馆的方向走去。

•

上

o

Oznacza kierunek: wskazuje ruch w górę, np.:

龙梅把羊赶上山。

o

Oznacza kierunek: wskazuje ruch w kierunku punktu odniesienia, np.:

老王叫我，我就快步走上前问他有什么事。

o

Oznacza rezultat: podstawowe znaczenie rezultatu, wskazuje na zetknięcie,

zespolenie, unieruchomienie, np.:

请你把门关上。

冰箱温度太低了，牛奶都冻上冰了。

o

Oznacza rezultat: wskazuje na spełnienie się oczekiwań, np.:

他终于买上了他喜欢的汽车。

4

o

Oznacza stan: wskazuje na początek czynności lub stanu, np.:

老师刚说了一句话，学生们就议论上了。

•

上来

o

Oznacza kierunek: wskazuje ruch w górę, punkt odniesienia znajduje się na

górze, np.:

这时我看见山下人很快地跑上山来。

o

Oznacza kierunek: wskazuje na ruch osoby lub przedmiotu w kierunku

punktu odniesienia, np.:

他走上前来，悄悄对我说：“你要注意旁边那个人！”

o

Oznacza rezultat podstawowy: wskazuje na zetknięcie, zespolenie,

unieruchomienie, punkt wyjścia znajduje się na głównym przedmiocie lub na

całości, np.:

这个名单上的人不够，能不能再补上来几个？

o

Oznacza rezultat: wskazuje na zakończenie czynności sukcesem, np.:

这个问题太难，我答不上来。

3.3.

Ogólne znaczenie komplementów kierunkowych

•

Komplement kierunkowy po czasownikach przechodnich odnosi się do obiektu

czynności, np.:

小明从图书馆借来一本书。

•

Komplement kierunkowy po czasownikach nieprzechodnich odnosi się do

wykonawcy czynności, np.:

气球慢慢地升起来了。

3.4.

Charakterystyka struktury zdania z komplementem kierunkowym

•

Użycie prostych i złożonych komplementów kierunkowych

Gdy komplement kierunkowy nie posiada dopełnienia i znajduje się na końcu

zdania, najczęściej stosuje się komplement złożony, np.:

办法我想出来了。（

*办法我想出了。）

上课了，学生们从外边走进来了。

上课了，学生们从外边走进了教室。

•

Pozycja dopełnienia

o

Prosty komplement kierunkowy a pozycja dopełnienia

5

x

Gdy komplement 来 lub 去 oznacza kierunek, a dopełnieniem jest

wyraz oznaczający miejsce, wtedy dopełnienie stoi przed 来/去, np.:

太晚了，我要回家去。

x

Gdy dopełnieniem jest wyraz oznaczający osobę lub przedmiot, może

ono stać przed lub po komplemencie kierunkowym, np.:

睡觉前，妈妈给我端来一碗汤，一定叫我喝了。

睡觉前，妈妈给我端一碗汤来，一定叫我喝了。

x

Dopełnienie powinno stać po prostych komplementach kierunkowych

takich jak 上、下、进、出, np.:

我们很快地走下山。

我们想出一个办法，你看行不行？

他闭上眼睛，深情地拉起“天鹅湖”。

o

Złożony komplement kierunkowy a pozycja dopełnienia

x

Gdy komplement kierunkowy złożony oznacza kierunek, a

dopełnieniem jest wyraz oznaczający miejsce, powinno ono stać

pomiędzy elementami komplementu, np.:

我们很高兴地走上楼去。

x

Gdy dopełnieniem jest wyraz oznaczający osobę lub przedmiot:

从房间里搬出一把椅子来。

他从房间里搬出来一把椅子。

从房间里搬一把椅子出来。

•

Problem użycia partykuły “了”

o

Zdanie z “了” oznacza, że rezultat został osiągnięty, bez “了” – że

rezultat jeszcze nie został osiągnięty, np.:

我去买下那所房子给你们住，好吗？

你既然买下了那所房子，就应该马上搬进去。

o

Niektóre zdania nie różnią się znaczeniem niezależnie od obecności “了”

lub jej braku, ale różnią się wyrażanym skutkiem, także zależnie od pozycji

“了”

w zdaniu, np.:

我走进教室后，全体学生立刻站了起来。

我走进教室时，看见学生已经站起来了。

6

o

W zdaniach, które wyrażają wydarzenie minione można opuścić “了” gdy

z treści zdania lub z kontekstu wynika, że wydarzenie miało już miejsce, np.:

有一次我们正吃得高兴，忽然有个人走到我们的房间里来。

•

Forma przecząca komplementu kierunkowego:

没

+ 动词 + 趋向补语

等一会儿吧，汽车还没有开过来。

我不拿回去她会骂我的。

4.

Komplement potencjalny 可能补语

4.1.

Komplement potencjalny typu A

得

/不 + 结果补语/趋向补语

•

Znaczenie gramatyczne komplementu potencjalnego typu A

Czy z obiektywnego lub subiektywnego punktu widzenia dany rezultat/kierunek

może zostać osiągnięty, np.:

我只学了几个月汉语，看不懂《人民日报》。

教室里很吵，听不清录音。

o

Różnica między komplementem potencjalnym typu A, a “能”

外边很冷，你又在发烧，不能出去。

*外边很冷，你又在发烧，出不去。

•

Forma twierdząca i przecząca

Forma twierdząca używana jest w następujących okolicznościach:

o

Gdy w pytaniu pojawia się komplement potencjalny, w odpowiedzi też

zazwyczaj się on pojawia, np.:

A：我的话你们听得懂吗？

B：听得懂。

o

Gdy spełnienie danego rezultatu lub kierunku jest stosunkowo trudne lub

mamy co do niego małą pewność, np.:

我去书店看看，你要的书也许买得到。

o

Gdy chce się taktownie wyrazić przeczenie, np.:

这里没有一个人比得上他。

7

o

Gdy wyrażana przez formę twierdzącą treść ma ścisły związek z formą

przeczącą, np.:

这个人什么坏事都做得出来！

•

Idiomatyczne komplementy potencjalne typu A

来不及、对不起、靠不住、合得来

•

Charakterystyka struktury zdania z komplementem potencjalnym typu A

o

Z komplementem potencjalnym typu A łączą się głównie czasowniki,

zwłaszcza jednosylabowe

o

Przed czasownikiem może znajdować się okolicznik, ale tylko okolicznik

niedeskryptywny odnoszący się do całego orzeczenia, np.:

大娘接过药，眼里含着感激的泪水，半天说不出话来。

o

Komplement potencjalny nie jest używany w zdaniach z “把” ani z

“被”

, nie występuje po pierwszym czasowniku w zdaniach z serią

konstrukcji werbalnych, np.:

*我把这个活干不好。

*这个杯子被他打不破。

*我没有票，进不去看电影。

o

W środek niektórych komplementów potencjalnych można wstawić

przysłówki stopnia takie jak “太、大、很”, np.:

我看不大清楚。

•

Pozycja dopełnienia

o

Gdy komplement składa się z komplementu rezultatywnego lub z prostego

komplementu kierunkowego, dopełnienie stoi za komplementem

potencjalnym, np.:

这个口袋装不下六十斤米。

o

Dopełnienie może stać przed frazą czasownik-komplement, ale wtedy

czasownik musi być powtórzony, np.:

他说话说不明白。

o

Gdy komplement składa się ze złożonego komplementu kierunkowego,

dopełnienie zazwyczaj stoi w środku komplementu, np.:

她激动得说不出话来。

8

•

Czasem dla podkreślenia przed formą twierdzącą komplementu może stać “能”

你别说，我能猜得出来。

4.2.

Komplement potencjalny typu B

得

/不 + 了 (liǎo)

•

Znaczenie gramatyczne komplementu potencjalnego typu B

Czy subiektywne lub obiektywne warunki pozwalają na spełnienie danej

czynności lub zmiany, np.:

今天下雨，去不了颐和园了。

Może też oznaczać przypuszczenie, np.:

我看小刘比小陈大不了几岁。

•

Różnice między komplementem potencjalnym typu B a typu A

Komplement typu A ma związek z rezultatem lub kierunkiem wykonywanej

czynności, komplement typu B nie posiada takiego związku, np.:

今天晚上我有事，看不完这本书了。

今天晚上我有事，看不了这本书了。

•

Charakterystyka struktury zdania z komplementem potencjalnym typu B

o

Czasowniki i przymiotniki łatwiej łączą się z komplementem typu B niż z A.

o

Pomiędzy składnikami komplementu typu B nie mogą stać przysłówki

stopnia.

4.3.

Komplement potencjalny typu C

得

/不得

•

Komplement potencjalny typu C

1

Czy subiektywne lub obiektywne warunki pozwalają na spełnienie danej

czynności lub zmiany, np.:

（三仙姑）羞得只顾擦汗，再也开不得口。

o

Idiomatyczne komplementy potencjalne typu C

1

怪不得、恨不得、记得

/记不得

•

Komplement potencjalny typu C

2

= “应该”

这个人你可小看不得。

那推针的手，轻不得、重不得、慢不得、快不得。