HORMONY TARCZYCY I LEKI

TYREOSTATYCZNE

HORMONY TARCZYCY

1. 1.Tyroksyna-T4 - (3,5,3',5'-tetrajodotyromna)

2.

2.Trójodotyronina-T3 - (3,5,3'-trijodotyronina)

3.

1,2-aminokwasy zawierające jod, (wpływ na przemianę materii)

4. 3.Kalcytonina-hormon peptydowy - (gospodarka wapniowo-fosforanowa)

•

TYROKSYNA-T4-prohormon, syntetyzowany w tarczycy

•

TROJODOTYRONINA-T3 - biologicznie aktywny hormon-głównie powstający w
tkankach obwodowych wyniku konwersji T4 do T3

•

T3 i T4 są niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu, zwłaszcza rozwoju mózgu i kości

DZIAŁANIE HORMONÓW TARCZYCY

I. Wpływ na przemianę materii

1. Zwiększenie podstawowej przemiany materii
2. Synteza i wykorzystanie wysokoenergetycznych związków
3. Przyspieszenie procesów spalania
4. Zwiększenie komórkowego zużycia tlenu i temperatury ciała

II. Wzrost, dojrzewanie, różnicowanie komórek

1. przyspieszenie podziałów komórkowych, wzrostu, różnicowania i dojrzewania

komórek

III SERCE

1. dodatnie działanie inotropowe
2. dodatme działanie chronotropowe
3. zwiększenie liczby receptorów beta-adrenergicznych
4. zmniejszenie liczby receptorów alfa-adrenergicznych
5. nasilenie poreceptorowego działania amin katecholowych

IV. Układ pokarmowy

1. Nasilają motorykę przewodu pokarmowego

V. Układ kostny

1. Nasilają resorpcję kości

VI. Układ nerwowy

1. Pobudzająco na OUN
2. Zwiększają szybkość przewodzenia bodźców

VlI. Procesy metaboliczne;

1. Nasilona glukoneogeneza i glikogenoliza w wątrobie, zwiększone wchłanianie

glukozy

2. Zmniejszenie cholesterolu we krwi poprzez zwiększenie liczby receptorów LDL w

wątrobie

3. Zwiększona lipoliza, wzrost WKT

VIII. Hormony

1. Wytwarzanie innych hormonów (T3- regulator transkrypcji mRNA dla hormonu

wzrostu)

2. Wpływ na ekspresję innych hormonów (wpływ T3 na receptory adrenergiczne)
3. T3 zwiększa metabolizm innych hormonów np. kortyzolu

IX Nerki

1. Zwiększenie przesączania kłębuszkowego i diurezy, przy zmniejszonym wydalaniu

substancji mineralnych; sodu, potasu, wapnia, fosforanów

Porównanie T4 i T3

T3

T4

Miejsce biosyntezy

głównie konwersja T4 do T3 w

tarczyca

tkankach obwodowych, w mniejszym
stopniu w tarczycy

Wchłanianie z przewodu ok. 100%

80%

pokarmowego

Powinowactwo do

10x silniejsze niż T4

receptorów jądrowych

Szybkość i siła działania szybciej i silniej

Powinowactwo do białek słabsze

Silniejsze

nośnikowych

Tl/2 w eutyreozie

24-48h

3-7 dni

BIOSYNTEZA I UWALNIANIE JODOTYRONTN Z TARCZYCY

•

T4 wytwarzana jest wyłącznie w tarczycy (120 nmol/dobę)

•

T3 powstaje głównie pozatarczycowo w procesie monodejodynacji T4, zachodzącym
w każdej komórce.

BIOSYNTEZA T4 I T3
I. ETAP

•

Aktywne gromadzenie jodu w tarczycy w postaci jodków

II. ETAP

•

Utlenianie jodu do jodu aktywnego

III.ETAP

•

Wbudowywanie jodu aktywnego w pozycję 3 i 5 reszt tyrozylowych tyreoglobuliny-
powstają prekursory hormonów: 3-monojodotyrozyna, 3,5-dijodotyrozyna.

•

Reakcje te wymagają obecności H

2

O

2

i są katalizowane przez peroksydazę

tarczycową

IV.ETAP

•

Reakcja sprzęgania 2 reszt 3,5-dijodotyroniny do T4

•

Reakcja sprzęgania I reszty monojodotyrozyny i 3,5-dijodotyroniny do T3

•

Reakcje te wymagają obecności H

2

O

2

i peroksydazy tarczycowej.

•

Czynnikiem warunkującym prawidłowy przebieg reakcji jest także prawidłowa
przestrzenna konformacja tyreoglobuliny, a zwłaszcza przestrzenne ułożenie
reszt tyrozylowych w cząsteczce tego białka.

UWALNIANIE T4, T3

•

HYDROLIZA TYREOGLOBULINY: Monojodotyrozyna, 3,5-dijodotyrozyna-ulegają
odjodowaniu w tarczycy w procesie katalizowanym przez dejodazę jodotyrozynową.
Uwolniony jod jest ponownie używany w procesie biosyntezy jodotyronin w tarczycy

T3, T4-uwalniane są do krwiobiegu.

BIOSYNTEZA, UWALNIENIE T3, T4

•

Wszystkie etapy biosyntezy oraz proces hydrolizy tyreoglobuliny pobudza tyreotropina
(TSH) z przedniego płata przysadki.

•

Na szybkość i przebieg biosyntezy wywiera również wpływ zawartość jodu w diecie i jego
stężenie w tarczycy.

•

W warunkach niedoboru jodu ma miejsce preferencyjna biosynteza T3.

JODOTYRONINY WE KRWI:

•

Białka osocza-nośniki dla T4 i T3

•

TBG-thyroxine binding globulin

•

TBPA-thyroxine binding prealbumin

•

TBA-thyroxine binding albumin

•

T4 jest wiązana przez wszystkie białka przenośnikowe z powinowactwem 6-
10 razy silniejszym niż T3

•

Powinowactwo białek do T4

•

TBG>TBPA>TBA

•

Powinowactwo białek do T3

•

TBG>TBA>TBPA

Transport jodotyronin przez białka nośnikowe osocza:
Białka nośnikowe a hormony tarczycy:

TBG

TBPA

TBA

T4

70%

15%

15%

T3

50%

15%

35%

JODOTYRONINY WE KRWI

•

ok.0,03% T4 i ok.. 0,3% T3 występuje w stanie wolnym w surowicy.

•

Tylko wolne, nie związane z białkami jodotyroniny mogą przenikać do wnętrza komórki i
wywoływać tam działanie biologiczne.

PREPARATY HORMONÓW TARCZYCY

•

L-tyroksyna-odpowiednik T4

•

Preparaty; Eltroxin-tabl. 0,05mg; 0,1mg

•

Euthyrox 25; Letrox 25 – tabl.0,025mg

•

Euthyrox 50- tabl. 0,05mg

•

Euthyrox 75-tabl. 0,075mg

•

Euthyrox 100; Letrox 100 - tabl. 0,1mg

•

Euthyrox 125 - tabl. 0,125 mg

•

Euthyrox 150; Letrox 150 - tabl.0,15 mg

•

Euthyrox 175 - tabl.0,175 mg

•

Euthyrox 200- tabl. 0,2 mg

•

Levoroxin-tabl. 0,1 mg

PREPARATY HORMONÓW TARCZYCY

•

Liotyronina-syntetyczny odpowiednik T3

•

Preparaty:Novothyral tabl.

1 tabl. zawiera 0,1 mg lewotyroksyny i 0,02mg liotyroniny

•

Nowothyral 75

1 tabl zawiera 0,075 mg lewotyroksyny i 0,015mg liotyroniny

WSKAZANIA DO STOSOWANIA HORMONÓW TARCZYCY

■ Liotyronina

■ Substytucyjne leczenie niedoborów hormonów tarczycy, zwłaszcza jeśli istotna jest

szybkość uzyskania poprawy stanu klinicznego, w; rzadkich przypadkach
nieskuteczności lewotyroksyny oraz w śpiączce hipometabolicznej

Wskazania

1. Substytucyjne leczenie każdej niedoczynności tarczycy z wyjątkiem przejściowej

niedoczynności tarczycy podczas jej podostrego zapalenia

2. Leczenie wola nietoksycznego
3. Leczenie supresyjne w odniesieniu do TSH w zróżnicowanych rakach tarczycy, z

wyjątkiem raka rdzeniastego

4. Profilaktyka nawrotu wola po leczeniu operacyjnym
5. Leczenie towarzyszące długoteminowemu leczeniu tyreostatycznemu-leczenie

wspomagające rozpoczyna się po uzyskaniu: eutyreozy, stosuje się w celu zapobieżenia
wolotwórczemu działaniu tyreostatyków

Schemat leczenia:

•

L-tyroksynę podaje się w jednej dawce porannej na czczo.

•

Dawka wstępna 0,05 mg/d; u osób starszych, u pacjentów z chorobą wieńcową dawka
wstępna 0,0125mg/d

•

Docelową dawkę określa się na podstawie wartości TSH

•

(norma 0,48-3,6 mU/L)

•

W leczeniu niedoczynności idealne

•

TSH-l-2mU/L

•

U osób starszych 4-5 mU/L

PRZECIWWSKAZANIA

1.

Nadczynność tarczycy

2.

Swieży zawał serca

3.

Choroba niedokrwienna serca-bardzo ostrożnie

4.

Zapalenie mięśnia sercowego

5.

Zaburzenia rytmu serca

6.

Niewydolność serca

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

1.

kołatania serca

2.

dławica piersiowa

3.

bóle mięśniowe

4.

ból głowy

5.

migotanie przedsionków

6. trachykardia
7. biegunka

8.

zwiększona pobudliwość

9.

osłabienie

Tyerostatyki

•

są to leki, które hamują synteze T3 i T4 w tarczycy zalicza się do nich:

1. Pochodne tiomocznika ( metylotiouracyl, propylotiouracyl)
2. Pochodne imizadolu (tiamazol)

TYREOSTATYKI-MECHANIZM DZIAŁANIA

1. Hamowanie utleniania jodków, jodu aktywnego
2. Blokowamie wbudowywania jodu do reszt tyrozylowych tyreoglobuliny
3. Hamowanie reakcji sprzęgania jodotyrozyn do jodotyronin
4. Imidazol dodatkowo wykazuje działanie immunosupresyjne

5.

6. Propylotiouracyl hamuje aktywność 5'dejodynazy głównie w tarczycy, w mniejszym

stopniu w tkankach obwodowych

7. Wpływają na peroksydazę tarczycową i prawdopodobnie na układ generujący H

2

O

2

w

tarczycy

Pochodne tiomocznika

■ Metylotiouracil
■ Methylthiouracilum drag. 0,1 g
■ ■ Propylotiouracil

•

Propycil- tabl. 0,05g

•

Thyrosan- tabl. 0,05g

Pochodne tiomocznika'

1. szybko wchłaniają się w początkowym odcinku jelita cienkiego

2. max stężenie w surowicy po 2 h od momentu podania
3. szybki metabolizm, wydalane przez nerki

4. podawane w 3-4 dawkach na dobę

•

Propylotiouracyl 100mg co 8h

•

Metylotiouracyl 100mg 4-6 razy na

Pochodne imidazolu

•

Wolniej wchłaniają się z przewodu pokarmowego, w

•

Wchłanianie w jelicie cienkim

•

Max stężenie w surowicy po 6-8h od zażycia

•

Czas działania 20-24 h, mogą być stosowane raz lub 2 razy na dobę

POCHODNE IMIDAZOLU-preparaty

■ Tiamazol
■ Metizol tabl. 0,005g
■ Thyrozol 5 tabl. 0,005g
■ Thyrozol 10 tabl. 0,01g
■ Thyrozol 20 tabl. 0,02g

■ Dawka dobowa początkowa 40-60 mg/d

Działania niepożądane-łagodne

■ 1.swędzenie skóry
■ 2. pokrzywka
■ 3.mdłości
■ 4.bóle głowy
■ 5.bóle stawowe

■ Objawy te występują u 10% leczonych metylotiouracylem, 3% leczonych

propulotiouracylem, 7% leczonych tiamazolem.

Swędzenie, pokrzywka

•

Krótkotrwałe zmniejszenie dawki tyreostatyków

•

Leki przeciwhistaminowe

•

GKS

Działania niepożądane-poważne

1. Leukopenia, agranulocytoza-(Agranulotoza-zagrożenie życia, natychmiastowe przerwanie

podawania tyreostatyków). U 1,2% leczonych metylotiouracylem, 0,3% leczonych
tiamazolem i propylotiouracylem

2. małopłytkowość, skaza krwotoczna, niedokrwistość aplastyczna
3. Toczeń polekowy
4. Uszkodzenia naczyń-vasculitis
5. Uszkodzenia wątroby

AGRANULOCYTOZA

•

Całkowita liczba granulocytów < 0,5x109/l

•

Niemal zawsze rozwija się w ciągu pierwszych 90 dni leczenia

•

Zaleca się monitorowanie liczby krwinek białych-1 badanie po 5-7 dniach leczenia

•

Leczenie agranulocytozy-natychmiastowe odstawienie tyreostatyków, hospitalizacja,
antybiotyki o szerokim spektrum

Zapalenie naczyń
U chorych, szczególnie pochodzenia azjatyckiego, leczonych propylotiouracylem
obserwowano zapalenie naczyń związane z występowaniem we krwi przeciwciał przeciwko
cytoplazmie neutrofilów

Uszkodzenia wątroby

•

Tiamazol

•

Zaburzenia czynności wątroby związane z cholestazą

•

Propylotiouracyl

•

Uszkodzenie komórki wątrobowej

•

Ciąża a tyreostatyki

Przenikają przez łożysko, do mleka.

Stosowanie dużych dawek w trakcie ciąży może spowodować upośledzenie rozwoju i
czynność tarczycy w wieku płodowym. Tarczyca płodu rozpoczyna syntetyzowanie hormonów
między 10-12 tygodniem. Oznacza to, że w tym okresie stosowanie leku jest względnie
bezpieczne.

■ Lekiem z wyboru w ciąży jest propylotiouracyl, który nie przenika tak łatwo przez łożysko
■ I trymestr ciąży - dawka bezpieczna do 200mg/d
■ II,III trymestr ciąży- tylko w przypadku ciężkiej toksycznej hipertyreozie, która jest

zagrożeniem dla ciąży.