Hormony

tarczycy.

Leki przy

nadczynności i

niedoczynności

tarczycy.

Trijodotyronina &Tyroksyna

•

Pobudzają podstawową i
całkowitą przemianę materii -
zwiększone zużycie tlenu, wzrost
wytwarzanie ciepła.

•

Działają pobudzająco na tempo
przemian metabolicznych.

•

Anaboliczne działanie na syntezę
białek.

•

Stymulują dojrzewanie i
aktywność ośrodkowego układu
nerwowego.

•

Pobudzają wzrost.

•

Pobudzają wchłanianie
węglowodanów.

•

Regulują gospodarkę lipidową
poprzez wpływ na przemiany
cholesterolu.

Kalcytonina

• Odgrywa istotną rolę w regulacji

gospodarki wapniowo-fosforanowej
ustroju.

• Powoduje obniżenie poziomu wapnia

we krwi.

Parathormon

• Pobudza resorpcję

wapnia i fosforanów z
kości.

• Hamuje wchłanianie

zwrotne fosforanów w
cewkach nerkowych.

• Zwiększa wchłanianie

wapnia z przewodu
pokarmowego

Nadczynność i

niedoczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy

Jest spowodowana nadmierną produkcją

hormonów tarczycy.

Nadczynność tarczycy występuje u osób obojga

płci, częściej jednak u kobiet. Najwyższą

zachorowalność obserwuje się u osób w wieku

20-50 lat.

Najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy jest

choroba Graves-Basedowa(często występuje

wytrzeszcz gałek ocznych) i wole wieloguzkowe

toksyczne; nieco rzadsze stanowią wole

toksyczne jednoguzkowe (choroba Plummera)

oraz spożywanie nadmiernych dawek jodu.

Najczęstsze dolegliwości

i objawy

• Stałe uczucie gorąca
• Nadmierne pocenie się
• Chudnięcie, pomimo zwiększonego apetytu (osoby starsze mogą

przybierać na wadze)

• Przyspieszenie tętna, kołatania serca
• Powiększenie obwodu szyi, czyli tzw. wole – wskutek powiększenia

tarczycy (nie zawsze)

• Trudności w połykaniu, uczucie przeszkody w gardle (przy dużym wolu)
• Pobudzenie ruchowe, niepokój
• Osłabienie mięśniowe, szybkie męczenie się
• Drżenie rąk
• Bezsenność
• Biegunka
• Wypadanie włosów
• Świąd skóry
• Obrzęki kończyn dolnych
• Zaburzenia miesiączkowania

Leki hamujące

czynność tarczycy

Tyreostatyki

Tiamazol 10 -20 mg/d

• Objawy uboczne w trakcie leczenia tyreostatykami :

wysypka, bóle stawów, przejściowa leukopenia, zaburzenia
smaku

• Niebezpiecznym powikłaniem terapii - agranulocytoza
• Agranulocytoza jest wyrazem odwracalnego, toksycznego

uszkodzenia szpiku w przebiegu leczenia tyreostatykami.

• Objawy kliniczne agranulocytozy: ból gardła, gorączka.
• Postępowanie - natychmiastowe odstawienie tyreostatyku i

skierowanie chorego do leczenia szpitalnego

• Kontrola morfologii krwi - leukocytopenia

Leki blokujące receptory β

Propranolol 80 - 480 mg/d,

Propranolol

Działania niepożądane

Większość działań niepożądanych ma charakter łagodny i przejściowy. Mogą
wystąpić: bradykardia, niewydolność serca, blok przesionkowo - komorowy,
niedociśnienie, zaburzenia krążenia obwodowego.
Niekiedy, zwłaszcza po przekroczeniu dawek 160 mg na dobę mogą pojawić
się działania niepożądane ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Są to:
uczucie oszołomienia, pogorszenie nastroju, depresje, zaburzenia orientacji,
widzenia, omamy.
Ze strony przewodu pokarmowego: nudności, wymioty, bóle kurczowe,
biegunka, zaparcia, zapalenie jelit z niedokrwienia. Mogą wystąpić zaburzenia
gospodarki węglowodanowej (hipo- lub hiperglikemia).
Nadwrażliwość może objawić się wysypką, skurczem głośni, zmniejszeniem
wydzielania łez, zaburzeniami czynności układu krwiotwórczego.
W wyjątkowych przypadkach: zespół toczniopodobny, choroba Peyroniego.
Przed zastosowaniem leku należy sprawdzić datę ważności podaną na
opakowaniu, nie stosować leku po terminie ważności.

Dawkowanie Dawkę ustala lekarz. Propranolol zażywa się zazwyczaj 2 razy

dziennie - dorośli w leczeniu choroby wieńcowej, wysokiego ciśnienienia oraz
w zapobieganiu ponowienia zawału serca 80 mg rano i wieczorem.
W zapobieganiu napadom migreny - 40 mg 3 razy dziennie.
W nieregularnej pracy serca - 10-30 mg 3-4 razy dziennie.

Metizol

• Opis leku:
Lek hamuje czynność tarczycy -- upośledza syntezę hormonów tarczycy.

• Zastosowanie leku:
Dawkę i częstotliwość podawania leku ustala lekarz prowadzący.

Dawkowanie uzależnione jest od stopnia tyreotoksykozy i wielkości wola.

Działanie lecznicze występuje zwykle po kilku dniach stosowania

preparatu. Pamiętaj! Nigdy nie przyjmuj podwójnej dawki, nawet jeżeli

zapomnisz zażyć lek na czas!

• Poinformuj lekarza:
O zauważonych niepożądanych dolegliwościach, przede wszystkim takich

jak: zażółcenie skóry, wysypki skórne, bóle głowy. Powiadom lekarza, jeśli

jesteś w ciąży lub przypuszczsz, że jesteś w ciąży, a także gdy karmisz

piersią. Poinformuj lekarza o innych lekach, które aktualnie stosujesz.

• Niepożądane skutki:
Świąd skóry, pokrzywka. Nudności, wymioty, bóle brzucha, brak łaknienia.

Bóle mięśniowe. Nadmierne wypadanie włosów. Bóle i zawroty głowy.

Gdy powyższe dolegliwości nasilają się, skontaktuj się z lekarzem.

• Inne możliwe skutki uboczne:
Obrzęki, żółtaczkę.

• Postacie występowania leku:
tabletki

• Nazwa międzynarodowa:
THIAMAZOLUM

Propyltiouracyl

Wskazania: Nadczynność tarczycy, głównie typu Graves-

Basedowa. Przygotowanie do operacji tarczycy lub leczenia

jodem radioaktywnym, w celu osiągnięcia stanu prawidłowego

funkcjonowania tarczycy.

Dawkowanie: Doustnie.Tabletki można dzielić. Dawkę i

częstotliwość przyjmowania leku ustala lekarz. Nie stosować u

dzieci do 6 roku życia.

Możliwe skutki uboczne: Rzadko występują objawy związane z

hamowaniem czynności szpiku, uszkodzenie wątroby,

powiększenie śledziony, gorączka polekowa. Sporadycznie mogą

wystąpić wysypka skórna, pokrzywka, zaburzenia ze strony

przewodu pokarmowego (nudności, wymioty).

Poinformuj lekarza: Gdy masz chorą wątrobę, zmiany w

obrazie morfologicznym krwi. Gdy przyjmujesz preparaty

zwierające jod i jodki, leki przeciwzakrzepowe. Jeśli jesteś lub

przypuszczasz, że jesteś w ciąży, a także gdy karmisz piersią. Nie

stosować w okresie karmienia piersią. W ciąży stosować jedynie

w przypadku bezwzględnej konieczności.

Niedoczynność

tarczycy

Epidemiologia
Niedoczynność tarczycy dotyka 1-6% osób w wieku do 60 roku życia, częstość rośnie wraz z

wiekiem. Występuje około 5 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Etiologia
Klasyfikacja choroby ze względu na przyczynę:
• niedoczynność pierwotna – spowodowana uszkodzeniem gruczołu tarczowego

– zapalenia tarczycy (choroba Hashimoto, poporodowe zapalenie tarczycy, podostre

zapalenie tarczycy)

– totalne lub subtotalne wycięcie tarczycy
– po leczeniu jodem promieniotwórczym bądź radioterapii (głownie okolicy szyi ale także

po naświetlaniu raka sutka)

– nadmierna podaż jodu (unieczynnianie tyreoperoksydazy – zjawisko Wolffa i Chaikofa) lub

jego niedobór

– niedoczynność polekowa (amiodaron, związki litu, leki tyreostatyczne)
– wrodzona niedoczynność tarczycy
– defekty enzymatyczne syntezy hormonów tarczycy lub obwodowa oporność na hormony

tarczycy

• niedoczynność wtórna – będąca skutkiem niedoboru TSH (hormon tyreotropowy)

wydzielanego przez przysadkę; rzadko jako choroba izolowana, zwykle jako element zespołu
niedoczynności przysadki

• niedoczynność trzeciorzędowa – wynikająca z niedostatku tyreoliberyny (TRH), wytwarzanej

przez komórki podwzgórza

– guzy podwzgórza lub okolicy
– urazy głowy z przerwaniem ciągłości szypuły przysadki

Najczęstsze dolegliwości

i objawy

• Osłabienie
• Senność
• Depresja
• Zwolnienie podstawowej

przemiany materii

• Zmniejszenie łaknienia i

wydolności serca

• Sercowa niewydolność

krążenia

• Skóra jest sucha
• Nieodwracalne opóźnienie

rozwoju umysłowego,

karłowatości, kretynizmu-

we wczesnym okresie życia

Leki przy

niedoczynności

L-tyroksyna

(Letrox, Eltroxin,

Euthyrox N)

Letrox

Wskazania: Terapia zastępcza i uzupełniająca w niedoczynności tarczycy

różnego pochodzenia. Zapobieganie wznowieniu wola tarczycy po
leczeniu operacyjnym u pacjentów z prawidłową czynnością tarczycy.
Leczenie wola obojętnego. Pomocniczo w leczeniu nadczynności tarczycy
w chorobie Graves-Basedowa. Test supresyjny w diagnostyce
nadczynności tarczycy.

Dawkowanie: Doustnie. Dawkę i częstotliwość przyjmowania leku ustala
lekarz. Całkowitą dawkę dobową należy przyjmować rano, co najmniej pół
godziny przed śniadaniem, na czczo, popijając wodą.

Możliwe skutki uboczne: Przyspieszenie pracy serca, zaburzenia rytmu
serca, drżenia, bóle wieńcowe, pobudzenie, bezsenność, przewodnienie,
zmniejszenie masy ciała, biegunka, pokrzywka.

Poinformuj lekarza: Gdy masz nadwrażliwość na sól sodową
lewotyroksyny lub pozostałe składniki preparatu. Gdy cierpisz na choroby
serca. Gdy przyjmujesz insulinę, doustne leki przeciwcukrzycowe, leki
przeciwzakrzepowe, cholestyraminę, kolestypol, leki zobojętniające sok
żołądkowy. Jeśli jesteś lub przypuszczasz, że jesteś w ciąży, a także gdy
karmisz piersią.  

Eltroxin

Wskazania: Niedostateczna czynność gruczołu tarczycy (niedoczynność

tarczycy). W niektórych postaciach guzów tarczycy, w stanach po
operacyjnym usunięciu tarczycy. Wspomagająco w nadczynności tarczycy,
w celu zahamowania nadmiernego powiększenia tarczycy.

Dawkowanie: Doustnie, rano, na czczo, co najmniej pół godziny przed
śniadaniem, z niewielką ilością płynu. Dawkowanie ustala lekarz w
zależności od wskazań. W przypadku niedoczynności tarczycy oraz po
usunięciu wola lub tarczycy leczenie prowadzi się z reguły przez całe życie.
Leczenia nie można przerywać samowolnie.

Możliwe skutki uboczne: Lek jest na ogół dobrze tolerowany, objawy
uboczne występują przy niewłaściwym dobraniu dawki i odpowiadają
objawom nadczynności tarczycy. Podczas leczenia należy zwrócić uwagę na
takie objawy jak: niepokój, zaburzenia snu, spadek wagi ciała, nadmierną
potliwość, przyspieszenie czynności serca, podwyższenie ciśnienia
tętniczego, uczucie kołatania serca, bóle głowy, skłonność do biegunek,
bóle w klatce piersiowej, wypadanie włosów. W przypadku cukrzycy mogą
wystąpić zaburzenia poziomu cukru we krwi - należy często kontrolować
poziom cukru i przeprowadzić ewentualną korektę leczenia. Wszystkie
wymienione objawy powinny ustąpić po zmniejszeniu dawki. Nie ma
danych, że lewotyroksyna upośledza zdolność prowadzenia pojazdów
mechanicznych i obsługiwanie urządzeń mechanicznych w ruchu.  

Euthyrox N

Wskazania: Lek stosuje się w przypadku braku lub niedoboru naturalnych hormonów

tarczycy (w niedoczynności tarczycy, w niektórych postaciach guzów tarczycy, w stanach
po operacyjnym usunięciu tarczycy, w zapaleniu tarczycy). Wspomagająco w
nadczynności tarczycy, w celu zahamowania nadmiernego powiększenia tarczycy
(jednocześnie z lekami przeciwtarczycowymi).

Dawkowanie: Doustnie, rano, na czczo, co najmniej pół godziny przed śniadaniem, z
niewielką ilością płynu. Dziecom tabletkę można rozpuścić w niewielkiej ilości wody i tak
powstałą zawiesinę (przygotowaną zawsze bezpośrednio przed podaniem) podaje się z
niewielką, dodatkową ilością płynu. Dawkowanie ustala lekarz w zależności od wskazań.
W przypadku niedoczynności tarczycy oraz po usunięciu wola lub tarczycy leczenie
prowadzi się z reguły przez całe życie. Leczenia nie można przerywać samowolnie.

Możliwe skutki uboczne: Lek jest na ogół dobrze tolerowany, objawy uboczne
występują przy niewłaściwym dobraniu dawki i odpowiadają objawom nadczynności
tarczycy. Podczas leczenia należy zwrócić uwagę na takie objawy jak: niepokój,
zaburzenia snu, spadek wagi ciała, nadmierną potliwość, przyspieszenie czynności serca,
podwyższenie ciśnienia tętniczego, uczucie kołatania serca, bóle głowy, skłonność do
biegunek, bóle w klatce piersiowej, wypadanie włosów. W przypadku cukrzycy mogą
wystąpić zaburzenia poziomu cukru we krwi - należy często kontrolować poziom cukru i
przeprowadzić ewentualną korektę leczenia. Wszystkie wymienione objawy powinny
ustąpić po zmniejszeniu dawki. Nie ma danych, że lewotyroksyna upośledza zdolność
prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługiwanie urządzeń mechanicznych w ruchu.

Novothyral

Składniki: liotyronina, lewotyroksyna
Postać: tabletki
Działanie: przyspiesza procesy przemiany materii, przyspiesza metabolizm

tłuszczów, białek i węglowodanów;

Wskazania: Leczenie substytucyjne wszystkich postaci niedoczynności tarczycy .

Wole obojętne miąższowe i guzkowe. Wole Hashimoto. Leczenie supresyjne
niektórych przypadków raka tarczycy. Jako lek wspomagający w trakcie
przewlekłego leczenia tyreostatykami, zwłaszcza choroby Graves-Basedowa. Lek
szczególnie użyteczny w inicjacji leczenia u chorych z ciężką niedoczynnością
tarczycy, śpiączką hipometaboliczną.

Dawkowanie: Doustnie. Dawkę i częstotliwość przyjmowania leku ustala lekarz.  
Możliwe skutki uboczne: Po przedawkowaniu lub przy nawrażliwości na lek:

zaburzenia rytmu serca, bóle wieńcowe, przyśpieszenie akcji serca, nadmierne
pocenie, biegunki, chudnięcie, niepokój, zwiększona pobudliwość nerwowa,
bóle głowy, kurcze i osłabienie mięśni, drżenie rąk. Długotrwałe stosowanie zbyt
wysokiej dawki preparatu nasila osteoporozę.

Poinformuj lekarza: Gdy masz nadwrażłiwość na składniki preparatu, chorujesz na

nadczynność tarczycy, przebyłeś zawał, zapalenie mięśnia sercowego, zaburzenia
rytmu serca, zwłaszcza napadowe migotanie przedsionków, częstoskurcz
nadkomorowy i komorowy. Gdy przyjmujesz pochodne kumaryny, leki
moczopędne (diuretyki), leki uspokajające, glikozydy nasercowe, opioidy lub beta-
blokery, fenytoinę, karbamazepinę, rifampicynę, leki nasenne (barbiturany). Jeśli
jesteś lub przypuszczasz, że jesteś w ciąży, a także gdy karmisz piersią.

W terapii zaburzeń tarczycy stosuje się

również doustne preparaty jodu, które
wskazane są w przypadku:

• zapobiegania wola u kobiet ciężarnych,
• zapobiegania powtórnego rozwoju wola u osób,

które zakończyły leczenie farmakologiczne,

• zapobiegania powtórnego rozwoju wola u osób,

które są po leczeniu operacyjnym wola zależnego od
niedoboru jodu,

• leczenia wola z niedoboru jodu u niemowląt, dzieci i

młodzieży,

• leczenia niedoczynności tarczycy, która jest

wywołana znacznym niedoborem jodu lub
zaburzeniami przemiany jodowej.

Dziękuję za uwagę

Anna Berger