MATERIAŁY SZKOLE IOWE BHP
DO SAMOKSZTAŁCE IA KIEROWA EGO
dla pracowników cywilnych zatrudnionych w Komendzie Głównej Policji
(do użytku wewnętrznego)
Warszawa, 2016 r.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
ul. Puławska 148/150; 02-624 Warszawa; tel. 22 60 125 46, fax 22 60 129 94
gbhp.gabinet@policja.gov.pl
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
2
SPIS TREŚCI
Konwencje, normy i uregulowania międzynarodowe w zakresie bezpieczeństwa pracy........................................... 3
Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy .......................................................................................................... 5
Ogólne zasady bhp, organizacja służby bhp ............................................................................................................ 10
Podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie bhp .............................................................................................. 11
Podstawowe obowiązki w zakresie bhp osoby kierującej pracownikami ................................................................ 11
Podstawowe obowiązki pracownika w zakresie bhp ............................................................................................... 12
Odpowiedzialność za naruszenie przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy .......................................... 12
Służba bhp .............................................................................................................................................................. 12
Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy................................................................................................................. 13
Ochrona pracy kobiet .............................................................................................................................................. 14
Profilaktyczne badania lekarskie ............................................................................................................................. 16
Profilaktyczne posiłki i napoje oraz zasady ich wydawania pracownikom policji .................................................. 17
Tryb i zasady ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy pracowników policji ................................ 18
Rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy pracowników, warunki nabywania prawa do świadczeń, zasady
i tryb ich przyznawania, ustalania ich wysokości oraz ich wypłaty. ........................................................................ 20
Utrata uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego ............................................................................. 20
Odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy ........................................ 21
Choroby zawodowe ................................................................................................................................................ 21
Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy ...................................................................... 24
Badania i pomiary emisji czynników szkodliwych ................................................................................................. 25
Odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej ................................................................................. 27
Praca na wysokości ................................................................................................................................................. 28
Ręczne przemieszczanie ciężarów .......................................................................................................................... 28
Praca przy komputerze ............................................................................................................................................ 28
Minimalne wymagania bhp oraz ergonomii, jakie powinny spełniać stanowiska pracy wyposażone w monitory
ekranowe ................................................................................................................................................................. 29
Wymagania dotyczące pomieszczeń ....................................................................................................................... 30
Okulary korygujące wzrok do stosowania podczas pracy przy obsłudze monitorów ekranowych .......................... 31
Temperatura w pracy .............................................................................................................................................. 31
Obciążenie psychiczne pracą .................................................................................................................................. 32
Procesy pracy szczególnie szkodliwe lub niebezpieczne dla zdrowia ..................................................................... 33
Materiały niebezpieczne - skrócony opis postępowania .......................................................................................... 34
Pierwsza pomoc przedmedyczna ............................................................................................................................ 35
Zasady postępowania w razie pożaru ...................................................................................................................... 40
Instrukcja gaszenia pożarów podręcznym sprzętem gaśniczym .............................................................................. 47
Znaki bhp ................................................................................................................................................................ 48
Pożar a ratowanie ludzi ........................................................................................................................................... 49
Podstawowe zasady dot. Ewakuacji z obiektu objętego pożarem lub innym zagrożeniem ..................................... 50
Palenie tytoniu na terenie komendy głównej policji ................................................................................................ 50
Przykładowe pytania egzaminacyjne ...................................................................................................................... 51
Wykaz aktów prawnych .......................................................................................................................................... 53
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
3
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIE A PRACY
– ogół norm prawnych oraz środków badawczych,
organizacyjnych i technicznych mających na celu stworzenie pracownikowi takich warunków pracy, aby mógł on
wykonywać pracę w sposób produktywny, bez narażania go na nieuzasadnione ryzyko wypadku lub choroby
zawodowej oraz nadmierne obciążenie fizyczne i psychiczne (źródło:www.ciop.pl).
Definicję bhp znaleźć można również w Polskiej Normie (PN-N-1801:2004), zgodnie z którą BHP to: stan
warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony
zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy.
Wymagania w zakresie bezpieczeństwa, higieny i ergonomii pracy zawarte są generalnie w przepisach
bezpieczeństwa i higieny pracy. Ścisłe określenie tych przepisów jest istotne nie tylko z punktu widzenia zakresu
obowiązków ciążących na stronach stosunku pracy, ale także ze względu na dopuszczalność regulacji uchybień
przez inspektora pracy w drodze decyzji administracyjnej, jak również odpowiedzialności za naruszenie
przepisów bhp, przewidzianej w art. 283 § 1 Kp.
W strukturze przepisów bhp wymienić należy:
−
art. 66 ust. 1 Konstytucji RP,
−
art. 15 Kp.,
−
dział X Kp. oraz jego przepisy wykonawcze; kodeksowe i przedkodeksowe,
−
ustawy, szczególne w rozumieniu art. 5 Kp. zawierające postanowienia bhp i przepisy wykonawcze
do tych ustaw,
−
ustawy odrębne, zawierające postanowienia o charakterze bezpieczeństwa i higieny pracy, pod
warunkiem, że nie zostały objęte nadzorem i kontrolą specjalistycznego organu,
− postanowienia o charakterze bezpieczeństwa i higieny pracy, zawarte w układzie zbiorowym pracy
i regulaminie pracy.
KO WE CJE, ORMY I UREGULOWA IA MIĘDZY ARODOWE W ZAKRESIE
BEZPIECZEŃSTWA PRACY
Prawo pracy, w tym zabezpieczenie warunków pracy pracowników jest przedmiotem działania wielu
organizacji międzynarodowych. W zależności od tego, która z organizacji zajmuje się tymi sprawami - reguluje
je w sposób odmienny, przez wydawanie różnorodnych aktów prawa międzynarodowego i ponadnarodowego.
Mają one różną moc prawną, bowiem zawarte w nich postanowienia w różnym stopniu odnoszą się do państw
członkowskich.
Najważniejsze organizacje międzynarodowe ustanawiające normy z zakresu prawa bezpieczeństwa
i ochrony zdrowia pracowników, to:
−
Międzynarodowa Organizacja Pracy
−
Rada Europy
−
Unia Europejska.
Polska od wielu lat realizuje zasadę dostosowania prawa pracy, w tym Kodeksu pracy ze szczególnym
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, do przepisów międzynarodowych, zawartych
w Konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz w Dyrektywach Rady Wspólnoty Europejskiej.
Przykładem tego może być w kolejności:
Konwencja MOP nr 155, która została wprowadzona do prawa polskiego, np.:
− art. 220 § 1 Kodeksu pracy (Niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów technologicznych
bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i podjęcia odpowiednich
środków profilaktycznych),
− art. 227 § 1 Kodeksu pracy (Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom
zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, a w szczególności, np. utrzymywać
w stanie stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki
środowiska pracy oraz urządzenia służące do pomiarów tych czynników oraz przeprowadzać na swój
koszt badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia),
− art. 237
11a
§ 1 Kodeksu pracy (Pracodawca konsultuje z pracownikami (...) wszystkie działania związane
z bezpieczeństwem i higieną pracy ...),
− art. 237
11a
§ 2 Kodeksu pracy (Pracownicy (...) mogą przedstawiać pracodawcy wnioski w sprawie
ograniczenia lub eliminacji zagrożeń zawodowych);
Konwencja MOP nr 170, która została wprowadzona do prawa polskiego, np.:
− art. 221 § 1 i § 2 Kodeksu pracy (§ 1 Niedopuszczalne jest stosowanie substancji
chemicznych i ich mieszanin nieoznakowanych w sposób widoczny, uniemożliwiający ich identyfikację,
§ 2 Niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji
stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
4
substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich
szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem).
Wskazany art. 221 § 1 i 2 Kodeksu pracy, wprowadzony do prawa polskiego wynika również
z Dyrektywy Rady 98/24/WE z dnia 7 kwietnia 1989 r.;
− art. 228 § 3 Kodeksu pracy (Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu
z Ministrem Zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, wykaz najwyższych dopuszczalnych stężeń
i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy);
Dyrektywa Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r., która została wprowadzona do prawa polskiego, np.:
− w art. 207 § 1 Kodeksu pracy (pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy w zakładzie pracy),
− w art. 226 Kodeksu pracy (pracodawca ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane
z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko);
Dyrektywa Rady 89/654/EWG z dnia 30 listopada 1989 r., która została wprowadzona do prawa polskiego
rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bhp;
Dyrektywa Rady 90/269 /EWG z dnia 29 maja 1990 r., która została wprowadzona do prawa polskiego
rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie przepisów bhp przy
ręcznych pracach transportowych.
Ustawy okołokodeksowe
Duże znaczenie dla prawa pracy mają w Polsce tzw. ustawy okołokodeksowe, np.:
−
ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy,
−
ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
−
ustawa o Społecznej Inspekcji Pracy,
−
ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Ustawodawstwo polskie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym Kodeks pracy i inne ustawy są
zgodne z ratyfikowaną przez Polskę w roku 1997 Europejską Kartą Społeczną podpisaną w Turynie w 1961 r.
Rozporządzenia
Rozporządzenie jest aktem prawny wykonawczym, wydanym na podstawie delegacji zawartej w ustawie
przez uprawniony organ państwa w celu jej wykonania. Rozporządzenia w zależności od upoważnienia
ustawowego wydają Rada Ministrów oraz ministrowie i wojewodowie. Rozporządzenie musi być zgodne
z ustawą na podstawie, której zostało wydane oraz z Konstytucją.
Na podstawie delegacji zawartych w dziale X Kodeksu pracy wydano wiele rozporządzeń regulujących
zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, np. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej
w sprawie ogólnych przepisów bhp.
ormy techniczne
Normy techniczne wydawane przez Komitet Normalizacji, zawierają wymagania techniczne oraz metody
badań i pomiarów czynników występujących w środowisku pracy, jak też oceny ryzyka zawodowego
i zarządzania bezpieczeństwem w zakładzie pracy.
Polskie Normy, które w zasadzie nie są źródłami prawa, mogą zostać podniesione do rangi przepisu prawa,
jeśli akt prawny wyższego rzędu np. rozporządzenie wprowadza obowiązek ich stosowania. Szczególnie dużo
takich przepisów znajduje się w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie ogólnych
przepisów bhp.
Przepisy wewnątrzzakładowe
Regulamin pracy jest aktem wydawanym z upoważnienia Kodeksu pracy przez pracodawcę w uzgodnieniu
ze związkami zawodowymi. Regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane
z tym prawa i obowiązki pracowników. Regulamin pracy nie może być mniej korzystny dla pracownika niż
o tym stanowią przepisy prawa pracy wyższego rzędu.
W Komendzie Głównej Policji obowiązuje zarządzenie nr 1314 Komendanta Głównego Policji z dnia
16 sierpnia 2010 r. w sprawie regulaminu pracy Komendy Głównej Policji, które określa w szczególności:
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
5
− organizację pracy, warunki przebywania na terenie KGP w czasie pracy i po jej zakończeniu,
wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki
ochrony indywidualnej i higieny osobistej,
− wykaz prac wzbronionych kobietom,
− obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także
informowania pracowników o ryzyku zawodowym występującym na stanowisku pracy.
Instrukcje bhp są dokumentami wydawanymi przez pracodawcę z upoważnienia art. 237
4
Kodeksu pracy
oraz § 41 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych
przepisów bhp, w celu uszczegółowienia przepisów wyższego rzędu do konkretnego stanowiska pracy, lub
sprecyzowania do konkretnej sytuacji.
Pracodawca ma obowiązek udostępnić pracownikom do stałego korzystania aktualne instrukcje
bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące, np.:
− obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;
− postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi;
− udzielania pierwszej pomocy;
− wykonywania określonych prac.
Instrukcje wskazują w sposób zrozumiały dla pracowników czynności, które należy wykonać przed
rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej
zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia
pracowników.
ADZÓR I KO TROLA PRZESTRZEGA IA PRAWA PRACY
Nadzór i kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy. Nadzór i kontrolę przestrzegania zasad, przepisów higieny pracy
i warunków środowiska pracy sprawuje Państwowa Inspekcja Sanitarna. Społeczną kontrolę przestrzegania
prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, sprawuje społeczna inspekcja pracy
(na podstawie art. 184-5 Kp.).
PAŃSTWOWA I SPEKCJA PRACY
PIP jest utworzona jako organ powołany do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności
przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. PIP kieruje Główny Inspektor Pracy przy pomocy zastępców.
Kontroli PIP podlegają pracodawcy, natomiast w zakresie bhp oraz kontroli legalności zatrudnienia także
przedsiębiorcy, niebędący pracodawcami, na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne, w tym
przez osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę świadczenia tej
pracy, zwani dalej „podmiotami kontrolowanymi”. (art.13
ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej
Inspekcji Pracy (Dz. U. 2007, Nr 89, poz. 589 ze zm.)).
Do zakresu działania PIP należą w szczególności:
− nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę
i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników
związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych,
− kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy,
przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i innych
urządzeń technicznych oraz technologii,
− kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców;
− uczestnictwo w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych obiektów
budowlanych albo ich części w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach;
− kontrola wyrobów wprowadzanych do obrotu pod względem spełniania przez nie wymagań dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w odrębnych przepisach;
− podejmowanie działań polegających na zapobieganiu i eliminowaniu zagrożeń w środowisku pracy;
− współdziałanie z organami ochrony środowiska w zakresie kontroli przestrzegania przez pracodawców
przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowiska;
− kontrola ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze;
− opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu prawa pracy;
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
6
− prawo wnoszenia powództw, a za zgodą osoby zainteresowanej – uczestnictwo w postępowaniu przed
sądem pracy, w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy;
− wydawanie i cofanie zezwoleń w przypadkach, o których mowa w art. 304
5
ustawy z dnia 26 czerwca
1974 r. - Kodeks pracy;
− udzielanie na pisemny wniosek osoby zainteresowanej informacji o minimalnych warunkach
zatrudnienia pracowników, określonych w dziale drugim rozdziale II a ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r.
- Kodeks pracy;
− ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w Kodeksie pracy, wykroczeń,
o których mowa w art. 119-123 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001, ze zm.), a także innych wykroczeń, gdy ustawy tak stanowią oraz
udział w postępowaniu w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego.
Państwowa Inspekcja Pracy sprawuje również nadzór i kontrolę zapewnienia przez pracodawcę
bezpiecznych i higienicznych warunków zajęć odbywanych na jego terenie przez studentów i uczniów
niebędących pracownikami.
W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy lub przepisów dotyczących legalności zatrudnienia
właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są uprawnione odpowiednio do:
− nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie w przypadku, gdy naruszenie
dotyczy przepisów i zasad bhp;
− nakazania: wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia
lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących dane prace lub prowadzących działalność;
− skierowania do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew
obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych albo
pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy przy pracach niebezpiecznych, jeżeli
pracownicy ci lub osoby nie posiadają odpowiednich kwalifikacji – nakazy w tych sprawach podlegają
natychmiastowemu wykonaniu;
− nakazania wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich eksploatacja powoduje
bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi – nakazy w tych sprawach podlegają
natychmiastowemu wykonaniu;
− zakazania wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach, w których stan warunków
pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi – nakazy w tych sprawach podlegają
natychmiastowemu wykonaniu;
− nakazania, w przypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu
pracowników lub osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym
osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą,
− zaprzestania prowadzenia działalności bądź też działalności określonego rodzaju;
− nakazania ustalenia, w określonym terminie, okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy;
− nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia
przysługującego pracownikowi – nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu;
− skierowania wystąpienia, w razie stwierdzenia innych naruszeń niż wymienione w wyżej, o ich
usunięcie, a także o wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osób winnych.
PIP przy realizacji zadań współdziała ze związkami zawodowymi, organizacjami pracodawców, organami
samorządu załogi, radami pracowników, społeczną inspekcją pracy, publicznymi służbami zatrudnienia w
rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz z organami administracji
państwowej, a w szczególności z organami nadzoru i kontroli nad warunkami pracy, Policją, Strażą Graniczną,
Służbą Celną, urzędami skarbowymi i ZUS, a także organami samorządu terytorialnego. W razie uzasadnionej
potrzeby oraz w celu zapewnienia bezpieczeństwa kontrolującym, organy Policji są obowiązane, na wniosek
inspektora pracy, do udzielenia stosownej pomocy.
W toku postępowania kontrolnego inspektor pracy ma prawo:
− swobodnego wstępu na teren oraz do obiektów i pomieszczeń podmiotu kontrolowanego;
− przeprowadzania oględzin obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń oraz przebiegu
procesów technologicznych i pracy;
− żądania od podmiotu kontrolowanego oraz od wszystkich pracowników lub osób, które są lub były
zatrudnione, albo które wykonują lub wykonywały pracę na jego rzecz na innej podstawie niż stosunek
pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą, pisemnych i ustnych
− informacji w sprawach objętych kontrolą oraz wzywania i przesłuchiwania tych osób w związku
z przeprowadzaną kontrolą;
− żądania okazania dokumentów dotyczących budowy, przebudowy lub modernizacji oraz uruchomienia
zakładu pracy, planów i rysunków technicznych, dokumentacji technicznej i technologicznej, wyników
ekspertyz, badań i pomiarów dotyczących produkcji bądź innej działalności podmiotu kontrolowanego,
jak również dostarczenia mu próbek surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
7
powstających w toku produkcji, w ilości niezbędnej do przeprowadzenia analiz lub badań, gdy mają one
związek z przeprowadzaną kontrolą;
− żądania przedłożenia akt osobowych i wszelkich dokumentów związanych z wykonywaniem pracy
przez pracowników lub osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy;
− zapoznania się z decyzjami wydanymi przez inne organy kontroli i nadzoru nad warunkami pracy
oraz ich realizacją;
− utrwalania przebiegu i wyników oględzin za pomocą aparatury i środków technicznych służących
do utrwalania obrazu lub dźwięku;
− wykonywania niezbędnych dla celów kontroli odpisów lub wyciągów z dokumentów, jak również
zestawień i obliczeń sporządzanych na podstawie dokumentów, a w razie potrzeb żądania ich
od podmiotu kontrolowanego;
− sprawdzania tożsamości osób wykonujących pracę lub przebywających na terenie podmiotu
kontrolowanego, ich przesłuchiwania i żądania oświadczeń w sprawie legalności zatrudnienia
lub prowadzenia innej działalności zarobkowej;
− korzystania z pomocy biegłych i specjalistów oraz akredytowanych laboratoriów.
Inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania, bez uprzedzenia o każdej porze dnia i nocy, kontroli
przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kontroli
przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia.
Kontrolę przedsiębiorcy przeprowadza się po okazaniu legitymacji służbowej i upoważnienia do jej
przeprowadzenia.
Biegli i specjaliści biorą udział w kontroli na podstawie imiennego upoważnienia wydanego odpowiednio
przez Głównego Inspektora Pracy lub Okręgowego Inspektora Pracy.
Protokół pokontrolny podpisuje inspektor pracy prowadzący kontrolę oraz osoba lub organ reprezentujący
podmiot kontrolowany. Podmiotowi kontrolowanemu przysługuje prawo zgłoszenia, przed podpisaniem
protokołu kontroli, umotywowanych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole.
Wszelkie zastrzeżenia należy zgłosić na piśmie w terminie 7 dni od dnia przedstawienia protokołu.
W razie zgłoszenia zastrzeżeń inspektor pracy przeprowadzający kontrolę zobowiązany jest je zbadać,
a w przypadku stwierdzenia zasadności zastrzeżeń - zmienić lub uzupełnić odpowiednią część protokołu. Kopię
protokołu kontroli inspektor pracy pozostawia podmiotowi kontrolowanemu.
Odmowa podpisania protokołu przez osobę lub organ reprezentujący podmiot kontrolowany nie stanowi
przeszkody do zastosowania przez inspektora pracy stosownych środków prawnych przewidzianych ustawą.
W przypadku nie stwierdzenia uchybień wynik kontroli może być udokumentowany w formie notatki
urzędowej, która powinna zawierać zwięzły opis stanu faktycznego stwierdzonego w czasie kontroli.
Podmiot kontrolowany, do którego została skierowana decyzja ma obowiązek informowania odpowiedniego
organu Państwowej Inspekcji Pracy o jej realizacji z upływem terminów określonych w decyzji.
PAŃSTWOWA I SPEKCJA SA ITAR A
PIS jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie
nadzoru nad warunkami:
− higieny środowiska,
− higieny pracy w zakładach pracy,
− higieny radiacyjnej,
− higieny procesów nauczania i wychowania,
− higieny wypoczynku i rekreacji,
− zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku,
− higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia,
w których są udzielane świadczenia zdrowotne - w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed
niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych,
− zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych.
Wykonywanie w/w zadań polega na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz
prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób
powodowanych warunkami środowiska, jeżeli ich występowanie ma charakter epidemiczny, a także
na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej (na podstawie art.1, 2 ustawy z dnia 14 marca 1985 r.
o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. 1985, Nr 12, poz. 49 ze zm.)
Do zakresu działania Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy
w szczególności:
− uzgadnianie projektów wojewódzkich i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz
warunków zabudowy i zagospodarowania terenu inwestycji, a także
− wskazań lokalizacyjnych i lokalizacji autostrad pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych,
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
8
− uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych;
uczestniczenie w dopuszczeniu do użytku obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi
śródlądowej i powietrznych oraz środków komunikacji lądowej,
− inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie zapobiegania negatywnym wpływom
czynników i zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi.
Do zakresu działania PIS w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania
przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących:
− higieny środowiska, a zwłaszcza czystości powietrza atmosferycznego, gleby, wody i innych elementów
środowiska w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach,
− utrzymania należytego stanu higienicznego nieruchomości, zakładów pracy, instytucji, obiektów
i urządzeń użyteczności publicznej, dróg, ulic oraz środków komunikacji publicznej,
− warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia
zbiorowego,
− nadzoru nad jakością produkcji żywności,
− warunków zdrowotnych produkcji i obrotu przedmiotami użytku oraz innymi wyrobami mogącymi mieć
wpływ na zdrowie ludzi,
− warunków zdrowotnych środowiska pracy, a zwłaszcza zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych
i innych chorób związanych z warunkami pracy,
− higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w szkołach i innych placówkach
oświatowo-wychowawczych, szkołach wyższych oraz w ośrodkach wypoczynku,
− higieny procesów nauczania,
− przestrzegania przez producentów, importerów, osoby wprowadzające do obrotu, stosujące
lub eksportujące substancje chemiczne, preparaty chemiczne lub wyroby obowiązków wynikających
z ustawy oraz z rozporządzeń Wspólnot Europejskich wymienionych w tej ustawie
PIS jest uprawniony do kontroli zgodności budowanych obiektów z wymaganiami higienicznymi
i zdrowotnymi, określonymi w obowiązujących przepisach. Stwierdzone w toku kontroli nieprawidłowości są
wpisywane do dziennika budowy, z wyznaczeniem terminu ich usunięcia.
Inspektor PIS w związku z wykonywaną kontrolą ma prawo:
−
wstępu o każdej porze dnia i nocy, na terenie miast i wsi do:
•
zakładów pracy oraz wszystkich pomieszczeń i urządzeń wchodzących w ich skład,
•
obiektów użyteczności publicznej, obiektów handlowych, ogrodów działkowych
i nieruchomości oraz wszystkich pomieszczeń wchodzących w ich skład,
•
środków transportu i obiektów z nimi związanych, w tym również na statki morskie,
żeglugi śródlądowej i powietrzne,
•
obiektów będących w trakcie budowy,
−
żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób,
−
żądania okazania dokumentów i udostępniania wszelkich danych,
− pobierania nieodpłatnie próbek do badań.
Inspektor PIS lub Główny Inspektor Sanitarny ma prawo wstępu do mieszkań w razie podejrzenia lub
stwierdzenia choroby zakaźnej, zagrożenia zdrowia czynnikami środowiskowymi, a także jeżeli w mieszkaniu
jest lub ma być prowadzona działalność produkcyjna lub usługowa.
W razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, państwowy inspektor sanitarny
nakazuje w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień.
Jeżeli naruszenie wymagań, spowodowało bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, państwowy
inspektor sanitarny nakazuje unieruchomienie zakładu pracy lub jego części (stanowiska pracy, maszyny lub
innego urządzenia), zamknięcie obiektu użyteczności publicznej, wyłączenie z eksploatacji środka transportu,
wycofanie z obrotu środka spożywczego, przedmiotu użytku lub innego wyrobu mogącego mieć wpływ
na zdrowie ludzi albo podjęcie lub zaprzestanie innych działań; decyzje w tych sprawach podlegają
natychmiastowemu wykonaniu.
Państwowemu inspektorowi sanitarnemu przysługuje prawo zgłoszenia sprzeciwu przeciwko uruchomieniu
wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy lub innego obiektu budowlanego, wprowadzeniu nowych
technologii lub zmian w technologii, dopuszczeniu do obrotu materiałów stosowanych w budownictwie lub
innych wyrobów mogących mieć wpływ na zdrowie ludzi - jeżeli w toku wykonywanych czynności stwierdzi,
że z powodu nieuwzględnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych określonych w obowiązujących
przepisach mogłoby nastąpić zagrożenie życia lub zdrowia ludzi.
W postępowaniu przed organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej stosuje się przepisy Kodeksu
postępowania administracyjnego.
Kto utrudnia lub udaremnia działalność organów PIS podlega karze aresztu do 3 miesięcy, ograniczenia
wolności do 3 miesięcy albo grzywny.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
9
Za badania oraz inne czynności wykonywane przez organy PIS w związku ze sprawowaniem bieżącego
i zapobiegawczego nadzoru sanitarnego pobiera się opłaty w wysokości kosztów ich wykonania. Opłaty ponosi
osoba lub jednostka organizacyjna obowiązana do przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych.
URZĄD DOZORU TECH ICZ EGO
Do zakresu działania UDT należy (na podstawie ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym
(Dz. U. 2000 nr 122 poz. 1321)):
−
nadzór i kontrola przestrzegania przepisów o dozorze technicznym, a także przepisów i zasad
z zakresu bezpieczeństwa techniki, dotyczących urządzeń technicznych,
−
wykonywanie dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi, w zakresie określonym ustawą
(o dozorze technicznym),
−
wydawanie decyzji w sprawach wynikających z wykonywania dozoru technicznego,
−
szkolenie pracowników dozoru technicznego,
− prowadzenie ewidencji eksploatowanych urządzeń technicznych,
−
współpraca ze specjalistycznymi jednostkami dozoru technicznego w zakresie wykonywania dozoru
technicznego,
−
inicjowanie działalności normalizacyjnej, współudział w opracowywaniu lub opracowywanie
projektów warunków technicznych dozoru technicznego oraz norm określających zasady i warunki
bezpiecznej pracy urządzeń technicznych,
−
analizowanie przyczyn i skutków uszkodzeń urządzeń technicznych oraz stała ocena stopnia
zagrożenia stwarzanego przez dane urządzenia,
−
inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w zakresie bezpiecznej pracy urządzeń
technicznych oraz prowadzenie w tym zakresie badań diagnostycznych i wykonywanie ekspertyz,
inicjowanie działalności mającej na celu podnoszenie zawodowych kwalifikacji wytwórców oraz
użytkowników w zakresie bezpiecznej pracy urządzeń technicznych,
− popularyzowanie zagadnień związanych z bezpieczną pracą urządzeń technicznych oraz
organizowanie doradztwa w tym zakresie,
−
uzgadnianie programów szkolenia osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne,
−
sprawdzanie kwalifikacji osób wytwarzających, naprawiających, modernizujących, obsługujących
i konserwujących urządzenia techniczne oraz osób wykonujących badania nieniszczące,
−
certyfikowanie systemów jakości dotyczących urządzeń technicznych.
Czynności dozoru technicznego wykonują pracownicy jednostek dozoru technicznego, zwani
„inspektorami”, na podstawie upoważnienia wydanego przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego
oraz legitymacji służbowej.
Czynności dozoru technicznego inspektorzy wykonują u projektujących i wytwarzających urządzenia
techniczne, a także wytwarzających materiały i elementy stosowane do ich wytwarzania, naprawy
lub modernizacji oraz eksploatujących, naprawiających i modernizujących te urządzenia.
Inspektor jest uprawniony do:
−
wstępu za okazaniem upoważnienia i legitymacji służbowej bez potrzeby uzyskiwania przepustki,
do pomieszczeń i obiektów, w których znajdują się urządzenia techniczne,
−
swobodnego poruszania się w tych pomieszczeniach i obiektach, chyba że odrębne przepisy
stanowią inaczej,
−
dostępu do urządzeń technicznych,
−
żądania od przedsiębiorcy udzielania niezbędnych informacji i przedstawienia koniecznych
dokumentów oraz wyników badań,
− przeprowadzania w wyznaczonych terminach badań, prób i pomiarów oraz innych czynności
potrzebnych do ustalenia stanu urządzenia technicznego, prawidłowości jego eksploatacji, naprawy
lub modernizacji, a także prawidłowości wykonania określonych materiałów i elementów
stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzenia technicznego,
−
wydawania zaleceń technicznych.
Inspektor ma prawo odmówić wykonania czynności dozoru technicznego w przypadku wystąpienia
niewłaściwych warunków do ich przeprowadzenia, a w szczególności:
−
niedostatecznego stanu przygotowania urządzenia technicznego do przeprowadzenia badania,
−
niewłaściwego oświetlenia lub występowania oparów utrudniających widoczność,
−
przekroczenia dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku
pracy (NDS, NDN) lub dopuszczalnej granicy niskich i wysokich temperatur.
Inspektor sporządza protokół wykonania czynności dozoru technicznego u danego przedsiębiorcy. Odbiór
protokołu przedsiębiorca potwierdza podpisem (lub osoba przez niego upoważniona). Jeden egzemplarz
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
10
protokołu inspektor pozostawia u przedsiębiorcy, który przechowuje zbiór protokołów dotyczących danego
urządzenia technicznego, zwany „księgą rewizyjną urządzenia”.
Urządzenia techniczne objęte dozorem technicznym, z wyjątkiem urządzeń, które podlegają dozorowi
uproszczonemu, mogą być eksploatowane tylko na podstawie decyzji zezwalającej na ich eksploatację, wydanej
przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego.
Organ właściwej jednostki dozoru technicznego przed wydaniem stosownej decyzji przeprowadza badania
i wykonuje czynności sprawdzające – badania techniczne sprawdzające zgodność wykonania urządzeń
technicznych z dokumentacją i warunkami technicznymi dozoru technicznego, oraz:
−
sprawdza kompletność i prawidłowość przedłożonej dokumentacji,
−
dokonuje badania urządzenia poprzez sprawdzenie zgodności wykonania tego urządzenia
z dokumentacją i warunkami technicznymi dozoru technicznego, a także stanu urządzenia, jego
wyposażenia i oznakowań,
− przeprowadza próby techniczne przed uruchomieniem urządzenia oraz w warunkach pracy
w zakresie ustalonym, w warunkach technicznych dozoru technicznego dla poszczególnych
rodzajów urządzeń,
− przeprowadza badanie specjalne ustalone w dokumentacji projektowej urządzenia lub,
w technicznie uzasadnionych przypadkach, na żądanie organu właściwej jednostki dozoru
technicznego.
W technicznie uzasadnionych przypadkach część badań urządzenia technicznego może być przeprowadzona
u wytwarzającego urządzenie. Wyniki tych badań oraz stan techniczny urządzenia określa się w protokole
badania; wyniki te mogą być uwzględniane przy badaniu urządzenia u eksploatującego, poprzedzającym wydanie
decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia.
Na podstawie pozytywnych wyników badań i wykonanych czynności organ właściwej jednostki dozoru
technicznego wydaje decyzję zezwalającą na eksploatację urządzenia, w której ustala formę dozoru technicznego,
jaką będzie objęte to urządzenie.
W przypadku nieprzestrzegania przez eksploatującego przepisów o dozorze technicznym organ właściwej
jednostki dozoru technicznego wydaje decyzję o wstrzymaniu eksploatacji urządzenia.
Przepis powyższy stosuje się odpowiednio w razie stwierdzenia zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego
oraz mienia i środowiska.
Jeśli urządzenie dopuszczone do obrotu stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia
i środowiska, organ właściwej jednostki dozoru technicznego wydaje decyzję o wycofaniu tego urządzenia
z obrotu i wstrzymaniu jego wytwarzania. Decyzję o wycofaniu urządzenia technicznego z obrotu organ
właściwej jednostki dozoru technicznego podaje do publicznej wiadomości w formie komunikatu w środkach
masowego przekazu.
Eksploatujący urządzenie techniczne jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić organ właściwej jednostki
dozoru technicznego o każdym niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia lub nieszczęśliwym wypadku
związanym z jego eksploatacją.
Kto uniemożliwia lub utrudnia wykonywanie czynności badania (urządzeń itp.) oraz kto nie wykonuje
obowiązku zawiadomienia organu właściwej jednostki dozoru technicznego o niebezpiecznym uszkodzeniu
urządzenia technicznego lub nieszczęśliwym wypadku związanym z eksploatacją urządzenia technicznego,
podlega karze grzywny.
OGÓL E ZASADY BHP, ORGA IZACJA SŁUŻBY BHP
Kodeks pracy, tj. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn.
zm.) – podobnie jak wiele innych aktów prawnych nie tylko z dziedziny prawa pracy – określając pewne
obowiązki na równi z przestrzeganiem przepisów wymienia zasady (w tym również bezpieczeństwa pracy).
Przestrzeganie tych zasad jest, więc obowiązkiem prawnym. Tak, więc tam, gdzie brak jest aktualnie
obowiązującego przepisu, należy postępować zgodnie z przyjętymi zasadami.
W KGP bezpieczeństwem i higieną pracy zajmuje się Wydział Ochrony Pracy, usytuowany
w strukturze Gabinetu Komendanta Głównego Policji.
Wśród ogólnych przepisów bhp należy wyróżnić poniższe:
1. W razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla
zdrowia lub życia pracownika albo, gdy sposób wykonywania pracy grozi takim niebezpieczeństwem innym
osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie
przełożonego. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa tego zagrożenia, pracownik ma
prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Za czas
powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia pracownik zachowuje
prawo do wynagrodzenia.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
11
2.
Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy
wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie
zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.
3. Pracodawca jest obowiązany zapewniać pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac
i liczby zatrudnionych pracowników. Pracodawca jest obowiązany utrzymywać obiekty budowlane
i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie
zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
4. Pracodawca prowadzący działalność, która stwarza możliwość wystąpienia nagłego niebezpieczeństwa dla
zdrowia lub życia pracowników, jest obowiązany podejmować działania zapobiegające takiemu
niebezpieczeństwu. W tym celu pracodawca jest obowiązany zapewnić:
−
odpowiednie do rodzaju niebezpieczeństwa urządzenia i sprzęt ratowniczy oraz ich obsługę przez osoby
należycie przeszkolone;
−
udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym.
5. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia
szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, były wykonywane, przez co najmniej dwie
osoby, w celu zapewnienia asekuracji.
6. Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom
związanym wykonywaną pracą, w szczególności:
−
utrzymywać w stanie stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia
czynniki środowiska pracy oraz urządzenia służące do pomiarów tych czynników;
−
przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować
i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom.
7. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno-sanitarne oraz
dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej, a także zapewnić środki do udzielania pierwszej pomocy
w razie wypadku.
PODSTAWOWE OBOWIĄZKI PRACODAWCY W ZAKRESIE BHP
Podstawowe obowiązki pracodawcy zostały określone w art. 207, 208 i 209 Kp.
Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy. W Komendzie Głównej
Policji za stan bezpieczeństwa i higieny pracy, jako Pracodawca, odpowiedzialność ponosi Komendant Główny
Policji.
1.
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy przy
odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
W szczególności pracodawca jest obowiązany:
−
zapewniać przestrzeganie w KGP przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać
polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;
−
zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru
nad warunkami pracy;
−
zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy lub przedstawicieli pracowników.
2.
Zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy w Policji polega na zagwarantowaniu zgodnych z przepisami
warunków pracy i zapobieganiu zagrożeniom dla zdrowia i życia pracowników.
3.
W celu zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy w Policji stosuje się:
−
Kodeks pracy;
−
ogólne i branżowe przepisy wydane w oparciu o Kodeks pracy;
−
regulaminy, instrukcje, wytyczne i normy.
4.
Pracodawca jest obowiązany znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków,
przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.
PODSTAWOWE OBOWIĄZKI W ZAKRESIE BHP OSOBY KIERUJĄCEJ
PRACOW IKAMI
Kierujący pracownikami jest obowiązany:
1) organizować pracę zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy;
2) dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
12
3) organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed
wypadkami w pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska
pracy, dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także
o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;
4) egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
5) zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami,
6) znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania swych obowiązków, przepisy oraz zasady
bezpieczeństwa i higieny pracy.
PODSTAWOWE OBOWIĄZKI PRACOW IKA W ZAKRESIE BHP
Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest obowiązkiem pracownika.
W szczególności pracownik jest obowiązany:
1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom
sprawdzającym;
3) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych;
4) dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu wykonywania
pracy;
5) stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej
oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem;
6) poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim
i stosować się do wskazań lekarskich;
7) niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym na terenie KGP wypadku albo zagrożeniu życia
lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się
w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie;
8) współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa
i higieny pracy.
Pracownicy zobowiązani są wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń
przełożonych, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa, oraz do przestrzegania przepisów oraz zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych.
ODPOWIEDZIAL OŚĆ ZA ARUSZE IE PRZEPISÓW LUB ZASAD BEZPIECZEŃSTWA
I HIGIE Y PRACY
Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania
przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować:
1) karę upomnienia;
2) karę nagany.
Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów
przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub
spożywanie alkoholu w czasie pracy - pracodawca może również stosować karę pieniężną.
Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może
być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika,
Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku
pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia oraz może być zastosowana tylko po
uprzednim wysłuchaniu pracownika.
SŁUŻBA BHP
Liczbę pracowników służby bhp ustala pracodawca, biorąc pod uwagę stan zatrudnienia oraz występujące
w zakładzie warunki pracy i związane z nimi zagrożenia zawodowe, a także uciążliwości pracy.
Pracodawca zatrudniający od 100 do 600 pracowników tworzy wieloosobową lub jednoosobową komórkę
albo zatrudnia w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
13
Pracodawca zatrudniający ponad 600 pracowników zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej
1 pracownika służby bhp na każdych 600 pracowników.
Do zakresu działania
służby bhp należy m.in.:
1.
przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których są zatrudnione kobiety w
ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę
zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż
stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę,
2.
bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami
zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń,
3.
sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu
bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych
mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków
pracy,
4.
udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz w opracowywaniu wniosków
wynikających z badania przyczyn i okoliczności tych wypadków oraz zachorowań na choroby
zawodowe, a także kontrola realizacji tych wniosków,
5.
prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie dokumentów dotyczących wypadków przy
pracy, stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby, a także przechowywanie
wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,
6.
doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
7.
udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą,
8.
doradztwo w zakresie organizacji i metod pracy na stanowiskach pracy, na których występują czynniki
niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe, oraz doboru najwłaściwszych środków
ochrony zbiorowej i indywidualnej,
9.
współpraca z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami, w szczególności w zakresie
organizowania i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz zapewnienia właściwej adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników,
10. współpraca z laboratoriami upoważnionymi, zgodnie z odrębnymi przepisami, do dokonywania badań
i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, występujących w
środowisku pracy, w zakresie organizowania tych badań i pomiarów oraz sposobów ochrony
pracowników przed tymi czynnikami lub warunkami,
11. współdziałanie z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami,
a w szczególności przy organizowaniu okresowych badań lekarskich pracowników,
12. współdziałanie ze społeczną inspekcją pracy oraz z zakładowymi organizacjami związkowymi,
13. uczestniczenie w konsultacjach w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także w pracach
komisji bezpieczeństwa i higieny pracy oraz innych zakładowych komisji zajmujących się problematyką
bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym zapobieganiem chorobom zawodowym i wypadkom przy pracy.
KOMISJA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIE Y PRACY
Pracodawca zatrudniający więcej niż 250 pracowników zgodnie z art. 237
12
, § 1 Kp powołuje komisję
bezpieczeństwa i higieny pracy, jako swój organ doradczy i opiniodawczy. W skład komisji wchodzą pracownicy
służby bhp, lekarz sprawujący opiekę zdrowotną nad pracownikami, społeczny inspektor pracy, a także
przedstawiciele pracowników – wybrani przez zakładową organizację związkową, a w przypadku, gdy
u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa - przez pracowników, w trybie przyjętym w zakładzie
pracy. Przewodniczącym komisji jest pracodawca lub osoba przez niego upoważniona, a wiceprzewodniczącym -
społeczny inspektor pracy.
Zadaniem komisji jest dokonywanie przeglądu warunków pracy, okresowej oceny stanu bezpieczeństwa
i higieny pracy, opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy
i chorobom zawodowym, formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy oraz współdziałanie
z pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Posiedzenia komisji
odbywają się w godzinach pracy, nie rzadziej niż raz w kwartale. Za czas nie przepracowany w związku
z udziałem w posiedzeniu komisji pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. W związku z wykonywaniem
swoich zadań, w przypadkach uzgodnionych z pracodawcą i na jego koszt, komisja może korzystać z ekspertyz
lub opinii specjalistów spoza zakładu pracy.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
14
OCHRO A PRACY KOBIET
Przepisy o ochronie pracy kobiet mają na celu:
−
ochronę zdrowia kobiet,
−
zapewnienie kobiecie w ciąży trwałości stosunku pracy oraz szczególną ochronę jej zdrowia,
−
zapewnienie po urodzeniu dziecka możliwości sprawowania opieki (urlop macierzyński,
wychowawczy, opieka nad chorym dzieckiem).
Ochrona zdrowia kobiet sprowadza się do zakazu ich zatrudniania przy pracach szczególnie uciążliwych
i szkodliwych dla zdrowia. Rodzaje prac wzbronionych kobietom określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
10.09.1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz. U. Nr 114, poz. 545).
Do prac tych między innymi należy:
•
przenoszenie ręczne ciężarów w zatrudnieniu stałym powyżej 12 kg, w zatrudnieniu dorywczym
powyżej 20 kg, tj. do 4 razy na godzinę),
•
ręczne przenoszenie ciężarów pod górę (pochylnie, schody) przy pracy stałej 8 kg, przy pracy
dorywczej 15 kg. Kobietom w ciąży i okresie karmienia przy pracach wyżej wymienionych
w ograniczeniu do ¼ określonych wartości.
W przypadku przedłożenia przez kobietę w ciąży zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego jej stan
(nawet bez przeciwwskazań) pracodawca ma obowiązek przenieść ją do pracy na takie stanowisko, które nie
narusza postanowień zawartych w wyżej wymienionym rozporządzeniu.
Do prac wzbronionych kobietom w ciąży zaliczamy również:
− prace przy obsłudze monitorów ekranowych powyżej 4 godzin na dobę,
− prace na wysokości (praca powyżej 1 m),
− prace w pozycji wymuszonej,
Za wymuszoną pozycję ciała uważa się taką, która jest odmienna od pozycji pionowo – stojącej,
a konieczność jej przyjęcia podczas pracy jest wymuszona konstrukcją, kształtem i rozmiarami
stanowiska pracy lub też miejscem, sposobem wykonywania pracy. Obciążającą sytuacją w takiej
pozycji jest brak ruchu, więc należy przyjąć, że każda pozycja jest wymuszoną, jeżeli nie można jej
zmienić podczas czynności trwającej nieprzerwanie przez okres 1 godziny.
Natomiast czas pracy wymagającej pozostawania w wymuszonej pozycji ciała obejmuje min 50%,
a nawet inne źródła podają 70% czasu pracy w ciągu zmiany.
Prace biurowe nie należą do prac w wymuszonej pozycji ciała. Przykładem pracy w wymuszonej
pozycji jest np. praca posadzkarza, kierowcy zawodowego.
− prace w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godz. w czasie zmiany roboczej,
− prace w narażeniu na hałas, odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy przekraczający wartość 65 dB,
− prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi
−
(prace stwarzające ryzyko zakażenia: wirusami: zapalenia wątroby typu B, ospy wietrznej,
półpaśca, różyczki, HIV, toksoplazmozą)
− prace w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych, a mianowicie:
prace w narażeniu na działanie czynników rakotwórczych i o prawdopodobnym działaniu
rakotwórczym,
prace w narażeniu na niżej wymienione substancje chemiczne niezależnie od ich stężenia
w środowisku pracy:
•
chloropren,
•
2-etoksyetanol,
•
dwubromek etylenu,
•
leki cytostatyczne,
•
mangan,
•
2-metoksyetanol,
•
ołów i jego związki organiczne i nieorganiczne,
•
rtęć i jej związki organiczne i nieorganiczne,
•
styren,
•
syntetyczne estrogeny i progesterony,
•
węgiel dwusiarczek,
•
preparaty do ochrony roślin,
•
prace w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych (w szczególności
dotyczy to kobiet pracujących w Laboratorium Kryminalistycznym)
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
15
•
prace w narażeniu na działanie rozpuszczalników organicznych, jeżeli ich stężenia
w środowisku pracy przekraczają wartość 1/3 najwyższych dopuszczalnych stężeń.
•
prace stwarzające ryzyko ciężkiego urazu fizycznego lub psychicznego np. gaszenie
pożarów, udział w akcjach ratownictwa chemicznego, usuwanie skutków awarii czy prace
z materiałami wybuchowymi.
Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie
urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez
wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na
rozwiązanie umowy. Zasady tej nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym nie przekraczającym jednego
miesiąca.
Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny
przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega
przedłużeniu do dnia porodu, z tym że nie dotyczy to umów o pracę na czas określony zawartych w celu
zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu
macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.
Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową
termin rozwiązania umowy o pracę. Przepisy o ochronie kobiet w czasie urlopu macierzyńskiego stosuje się
odpowiednio także do pracownika – ojca wychowującego dziecko w okresie korzystania z urlopu
macierzyńskiego. (art. 177 § 1 – 5 Kp)
Ochrona zdrowia kobiet w ciąży oraz zapewnienie właściwej opieki nad dzieckiem służy:
−
zakaz zatrudniania kobiet w ciąży w wymiarze dobowym przekraczającym 8 godzin, w godzinach
nadliczbowych i w porze nocnej (art. 178 Kp),
−
zakaz delegowania kobiety w ciąży, bez jej zgody, poza stałe miejsce pracy (art. 178 Kp),
−
obowiązek przeniesienia kobiety w ciąży do innej pracy, jeżeli ze względu na stan ciąży nie
powinna ona wykonywać dotychczasowej pracy (art. 179 Kp),
− prawo do urlopu macierzyńskiego (art. 180 Kp),
• 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga dzieci przy jednym porodzie,
Nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego może przypadać przed przewidywaną datą porodu.
− prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego dla pracownicy (bezpośrednio po wykorzystaniu
urlopu macierzyńskiego – art. 182
1
§ 1 Kp) w wymiarze:
• do 6 tygodni – w przypadku, o którym mowa w art. 180 § 1 pkt 1,
• do 8 tygodni – w przypadkach, o których mowa w art. 180 § 1 pkt 2 – 5.
Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo albo w dwóch częściach
przypadających bezpośrednio jedna po drugiej – w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności.
− prawo do urlopu ojcowskiego dla pracownika – ojca wychowującego dziecko w wymiarze
2 tygodni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia,
− prawo do przerw w pracy na karmienie dziecka (art. 187 Kp),
• kobieta karmiąca jedno dziecko – 2 przerwy po pół godziny,
• kobieta karmiąca dwoje i więcej dzieci – 2 przerwy po 45 minut,
− prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 26 tygodni – niezależnie od liczby dzieci
urodzonych przy jednym porodzie (bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu
macierzyńskiego w pełnym wymiarze określonym w art. 182
1
§ 1),
• urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w trzech częściach,
z których żadna nie może być krótsza niż 8 tygodni, przypadających bezpośrednio jedna po
drugiej - w wymiarze wielokrotności tygodnia.
• z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka. W takim
przypadku łączny wymiar urlopu nie może przekraczać wymiaru 26 tygodni.
Zakaz zatrudniania pracownika opiekującego się dzieckiem w wieku do 4 lat, bez jego zgody, w wymiarze
dobowym przekraczającym 6 godzin, w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej (art. 178 Kp).
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
16
Ochronie zdrowia kobiet w ciąży oraz pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez
4 roku życia, oraz zapewnieniu właściwej opieki nad dzieckiem służy:
−
zakaz delegowania kobiety opiekującej się dzieckiem w wieku do 4 lat, bez ich zgody, poza stałe
miejsce pracy (art. 178 Kp)
− prawo do urlopu wychowawczego bezpłatnego trwającego nie dłużej niż 3 lata na opiekę nad
dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia – jest to stosowane tylko odnośnie pracowników
zatrudnionych co najmniej 6 miesięcy (art. 186 Kp)
− prawo do zwolnienia z wykonywania pracy, na dwa dni w ciągu roku, dla kobiet wychowujących
dzieci w wieku do 14 lat (art. 188 Kp)
Z uprawnień tych może korzystać również pracownik – mężczyzna, z tym że jeżeli oboje rodzice lub
opiekunowie są zatrudnieni, z uprawnień może korzystać tylko jedno z nich.
PROFILAKTYCZ E BADA IA LEKARSKIE
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego
stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.
ZAKRES PROFILAKTYKI ZDROWOT EJ PRACOW IKÓW OBEJMUJE:
1.
badania:
−
wstępne, okresowe i kontrolne,
−
specjalistyczne (np. kierowców),
2.
szczepienia ochronne,
3.
turnusy profilaktyczno-rehabilitacyjne i antystresowe,
4.
badania środowiska pracy.
Badania wstępne – podlegają im:
1.
osoby przyjmowane do pracy,
2.
pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na
stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby:
1.
przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko
o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego
stosunku pracy z tym pracodawcą;
2.
przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub
wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie
stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania
lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym
stanowisku pracy,
z
wyłączeniem
osób
przyjmowanych
do
wykonywania prac szczególnie
niebezpiecznych.
Badania kontrolne – w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą,
pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku.
Badania specjalistyczne – to badania, którymi objęci są pracownicy np. kierowcy.
Okresowe, kontrolne i specjalistyczne badania lekarskie – przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach
pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownikowi przysługuje
prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na
pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.
Szczepienia ochronne – mają na celu przeciwdziałanie zagrożeniom istniejącym na danym stanowisku.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
17
PROFILAKTYCZ E POSIŁKI I
APOJE ORAZ ZASADY ICH WYDAWA IA
PRACOW IKOM POLICJI
Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie posiłków profilaktycznych
i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279), pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom zatrudnionym
w warunkach szczególnie uciążliwych nieodpłatnie:
1) posiłki wydawane ze względów profilaktycznych, w formie jednego dania gorącego;
2) napoje, których rodzaj i temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy.
Pracodawca zapewnia posiłki pracownikom wykonującym prace:
1) związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek
energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ)
u kobiet;
2) związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek
energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ)
u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych
utrzymuje się stale temperatura poniżej 10
o
C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi
powyżej 25
o
C;
3) związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek
energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ)
u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym; za okres zimowy uważa się okres od
dnia 1 listopada do dnia 31 marca;
4) pod ziemią;
5) związane z usuwaniem skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych.
Pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym:
1) w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia
termicznego (WBGT) powyżej 25
o
C;
2) w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej
powietrza (WCI) powyżej 1000;
3) przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10
o
C lub powyżej 25
o
C;
4) przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny
wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ)
u kobiet;
5) na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza
28
o
C.
Napoje należy zapewnić w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników, odpowiednio zimne lub gorące
w zależności od warunków wykonywania pracy. Stanowiska pracy, na których zatrudnieni pracownicy powinni
otrzymywać posiłki i napoje oraz szczegółowe zasady ich wydawania, a także warunki uzasadniające
zapewnienie posiłków w sposób, o którym mowa powyżej, ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi
organizacjami związkowymi.
Posiłki i napoje wydawane są pracownikom w dniach wykonywania prac uzasadniających ich wydawanie.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
18
TRYB I ZASADY USTALA IA OKOLICZ OŚCI I PRZYCZY WYPADKÓW PRZY
PRACY PRACOW IKÓW POLICJI
Powyższe zagadnienie reguluje
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania
okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. z 2009 r., Nr 105, poz. 870).
Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, powinien poinformować
niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego
.
Wypadek przy pracy – jest to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub
śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez
polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy
a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
(art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy
i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.) – dalej u.u.s.w.p.
Poszczególne przesłanki zawarte w określeniu "wypadek przy pracy", zostały zdefiniowane jako:
1.
nagłość – czas nieprzekraczający jednej zmiany roboczej (m.in. wyrok SN z dnia 30 czerwca 1999 r.,
II UKN 24/99, OSNP 2000, nr 18, poz. 697),
2.
przyczyna zewnętrzna – czynnik zewnętrzny pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny –
w istniejących warunkach – wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika
dotkniętego już schorzeniem samoistnym (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 1999 r.,
II UKN 87/99, OSNP 2000, nr 20, poz. 760),
3.
uraz – uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego
(art. 2 pkt 13 u.u.s.w.p.),
4.
związek z pracą – wypadek musi pozostać w związku czasowym, miejscowym i funkcjonalnym
z pracą. Ustawodawca w art. 3 ust. 1 pkt 1-3 jasno określił zakres czynności, podczas których musi dojść
do zdarzenia mogącego zostać uznanym za wypadek przy pracy. Ustawodawca przewidział trzy
sytuacje, w których pracownik może ulec wypadkowi w związku z pracą. Są to: podczas lub w związku
z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, podczas lub
w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia
oraz w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą
pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Przez zwykłe czynności, o których mowa w pierwszym przypadku należy rozumieć te czynności, które
są nałożone na pracownika w ramach zawartej umowy o pracę lub wynikają z zakresu obowiązków
określonych na danym stanowisku pracy.
W drugim przypadku, w literaturze przedmiotu uważa się, że przez polecenie przełożonego należy
rozumieć wszystkie polecenia zwierzchnika pod warunkiem, że nie są sprzeczne z przepisami prawa lub
umową o pracę (art. 100 k.p.). Będą to przede wszystkim polecenia dotyczące miejsca, czasu i sposobów
świadczenia pracy.
W trzecim przypadku widać wyraźnie, iż niewykonywanie żadnych obowiązków pracowniczych,
a jedynie pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy i ulegnięcie w tym czasie wypadkowi
może być także uznane za wypadek przy pracy.
Wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy – jest to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło:
1.
w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w definicji wypadku przy pracy,
chyba, że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku
z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
2.
podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
3.
przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce
wypadku w sposób wykluczający:
1.
dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych;
2.
uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku
z wypadkiem zostały wstrzymane;
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
19
3.
dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia
innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.
Okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy, w skład
którego wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy.
Jeżeli pracodawca nie może dopełnić obowiązku utworzenia zespołu powypadkowego w składzie
dwuosobowym, określonym w § 4 i 5, ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności
i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza
zakładu pracy.
Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza - nie później niż w terminie
14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy
pracy.
Zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy i wraz
z pozostałą dokumentacją powypadkową doręcza niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia. Protokół
powypadkowy zatwierdza pracodawca nie później niż w terminie 5 dni od dnia jego sporządzenia.
Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca niezwłocznie doręcza poszkodowanemu pracownikowi,
a w razie wypadku śmiertelnego - członkom rodziny zmarłego pracownika.
Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną,
które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł
ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.
Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana,
jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga,
nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.
Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również drogę
do miejsca lub z miejsca:
1. innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego;
2. zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych;
3. zwykłego spożywania posiłków;
4. odbywania nauki lub studiów.
W Komendzie Głównej Policji ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w drodze do pracy lub z pracy
dokonuje w karcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy osoba wyznaczona z komórki ds. bhp. Przepisów
ustawy wypadkowej nie stosuje się do wypadków w drodze do lub z pracy zaistniałych od dnia 1 stycznia 2003
roku. Regulacje dotyczące tego typu wypadków zostały przeniesione do ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, z późn. zm.).
Za śmiertelny wypadek przy pracy - uważa się wypadek w wyniku, którego nastąpiła śmierć w okresie
nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
Ciężki wypadek przy pracy - to wypadek w wyniku, którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak:
utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające
podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie
ciała.
Zbiorowy wypadek przy pracy - to wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy, co
najmniej dwie osoby.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
20
RODZAJE ŚWIADCZEŃ Z TYTUŁU WYPADKÓW PRZY PRACY PRACOW IKÓW,
WARU KI
ABYWA IA PRAWA DO ŚWIADCZEŃ,
ZASADY I TRYB ICH
PRZYZ AWA IA, USTALA IA ICH WYSOKOŚCI ORAZ ICH WYPŁATY.
Z tytułu wypadku przy pracy przysługują następujące świadczenia:
1) zasiłek chorobowy - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) świadczenie rehabilitacyjne - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal
niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;
3) zasiłek wyrównawczy - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo
obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) jednorazowe odszkodowanie - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku
na zdrowiu;
5) jednorazowe odszkodowanie - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) renta z tytułu niezdolności do pracy - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek
wypadku przy pracy;
7) renta szkoleniowa – dla ubezpieczonego, w stosunku, do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy;
8) renta rodzinna - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty
z tytułu wypadku przy pracy;
9) dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny - osobie uprawnionej do renty z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje
dodatek pielęgnacyjny na zasadach i w wysokości określonej w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.
JED ORAZOWE ODSZKODOWA IE PIE IĘŻ E
Pracownikowi Policji, który wskutek wypadku przy pracy doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie.
Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje
upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie
naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający
6 miesięcy, mogące ulec poprawie.
Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu pracowników oraz jego związku z wypadkiem przy pracy
przeprowadza po zakończeniu leczenia i rehabilitacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
ODPRAWA POŚMIERT A
W razie śmierci pracownika Policji w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego
rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy
odprawa pośmiertna. Wysokość odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego
pracodawcy i wynosi:
− jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik Policji był zatrudniony krócej niż 10 lat;
− trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik Policji był zatrudniony co najmniej 10 lat;
− sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik Policji był zatrudniony, co najmniej 15 lat.
UTRATA UPRAW IEŃ DO ŚWIADCZEŃ Z UBEZPIECZE IA WYPADKOWEGO
Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną
wypadku było udowodnione naruszenie przez pracownika Policji przepisów dotyczących ochrony życia
i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują również ubezpieczonemu, który będąc w stanie
nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych przyczynił się
w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.
Jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że poszkodowany znajdował się w stanie nietrzeźwości, pod
wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, płatnik składek kieruje ubezpieczonego na
badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych
w organizmie. Ubezpieczony jest obowiązany poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się badaniu lub
inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń, chyba, że
ubezpieczony udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
21
ODSZKODOWA IE ZA PRZEDMIOTY UTRACO E LUB USZKODZO E WSKUTEK
WYPADKU PRZY PRACY
Pracownikowi Policji, który uległ wypadkowi przy pracy przysługuje od pracodawcy odszkodowanie za
utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych
do wykonywania pracy, z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości
pieniężnych.
Jeżeli w związku z wypadkiem powstała szkoda osobista wskutek utraty, całkowitego zniszczenia lub
uszkodzenia przedmiotów osobistego użytku lub przedmiotów służących do wykonywania pracy, komisja
powypadkowa ustala i wpisuje do protokołu powypadkowego, jakie to były przedmioty, ich stan przed
wypadkiem i przybliżoną wartość oraz w jakich okolicznościach zostały utracone lub zniszczone.
CHOROBY ZAWODOWE
Przy zgłaszaniu podejrzenia, rozpoznawaniu i stwierdzaniu chorób zawodowych uwzględnia się choroby
ujęte w normatywnym wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić
bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że choroba została spowodowana działaniem czynników
szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy,
zwanymi "narażeniem zawodowym".
Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej oraz jej rozpoznanie może nastąpić u pracownika Policji lub
byłego pracownika Policji, w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym lub po zakończeniu pracy
w takim narażeniu, nie później jednak niż w okresie, który został określony w wykazie chorób zawodowych
(szczegóły w tabeli poniżej). Pracodawca po zakończeniu postępowania mającego na celu ustalenie uszczerbku
na zdrowiu lub niezdolności do pracy w związku ze stwierdzoną chorobą zawodową pracownika, przesyła
zgromadzoną dokumentację dot. choroby do Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera
w Łodzi, oraz do właściwego Państwowego Inspektora Sanitarnego o skutkach choroby zawodowej.
Uwaga!
Obowiązek wypłaty jednorazowego odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu wywołanego chorobą
zawodową spoczywa na pracodawcy, u którego choroba ta powstała wskutek narażenia na nią podczas pracy.
(wyrok SN z dnia 1997.11.26, sygn. akt U II UKN 348/97 OSNAP 1998/16/492).
WYKAZ CHORÓB ZAWODOWYCH PRACOW IKÓW*
Choroby zawodowe
Okres, w którym wystąpienie
udokumentowanych objawów
chorobowych upoważnia do rozpoznania
choroby zawodowej pomimo
wcześniejszego zakończenia narażenia
zawodowego
Zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez
substancje chemiczne określone w przepisie*
w przypadku zatruć ostrych - 3 dni,
w przypadku zatruć przewlekłych –
w zależności od rodzaju substancji
Gorączka metaliczna
3 dni
Pylice płuc:
1) pylica krzemowa;
2) pylica górników kopalń węgla;
3) pylico-gruźlica;
4) pylica spawaczy;
5) pylica azbestowa oraz pozostałe pylice krzemianowe;
6) pylica talkowa;
7) pylica grafitowa;
8) pylica wywołana pyłami metali.
nie można określić
Choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu:
1) rozległe zgrubienia opłucnej;
2) rozległe blaszki opłucnej lub osierdzia;
3) wysięk opłucnowy.
nie można określić
nie można określić
3 lata
Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe
upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc z obniżeniem natężonej
1 rok
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
22
objętości wydechowej pierwszosekundowej (FEV1) poniżej 60 %
wartości należnej, wywołane narażeniem na pyły lub gazy drażniące,
jeżeli w ostatnich 10 latach pracy zawodowej, co najmniej w 30%
przypadków stwierdzono na stanowisku pracy przekroczenia
najwyższych dopuszczalnych stężeń
Astma oskrzelowa
1 rok
Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych:
1) postać ostra i podostra;
2) postać przewlekła.
1 rok
3 lata
Ostre uogólnione reakcje alergiczne
1 dzień
Byssinoza
7 dni
Beryloza
nie można określić
Choroby płuc wywołane pyłem metali twardych
nie można określić
Alergiczny nieżyt nosa
1 rok
Zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym
1 rok
Przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu
żrącym lub drażniącym
2 lata
Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym
wysiłkiem głosowym, trwającym, co najmniej 15 lat:
1) guzki głosowe twarde;
2) wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych;
3) niedowład mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowata
niedomykalnością fonacyjna głośni i trwała dysforia.
2 lata
Choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego:
1) ostra choroba popromienna uogólniona po napromieniowaniu
całego ciała lub przeważającej jego części;
2) ostra choroba popromienna o charakterze zmian zapalnych lub
zapalno-martwiczych skóry i tkanki podskórnej;
3) przewlekłe popromienne zapalenie skóry;
4) przewlekłe uszkodzenie szpiku kostnego;
5) zaćma popromienna;
2 miesiące
1 miesiąc
nie można określić
nie można określić
10 lat
Nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników
występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi:
1) rak płuca, rak oskrzela;
2) międzybłoniak opłucnej albo otrzewnej;
3) nowotwór układu krwiotwórczego;
4) nowotwór skóry;
5) nowotwór pęcherza moczowego;
6) nowotwór wątroby;
7) rak krtani;
8) nowotwór nosa i zatok przynosowych;
9) nowotwory wywołane działaniem promieniowania jonizującego
z prawdopodobieństwem indukcji przekraczającym 10%.
indywidualnie w zależności od okresu
latencji nowotworu
Indywidualnie po oszacowaniu ryzyka
Choroby skóry:
1) alergiczne kontaktowe zapalenie skóry;
2) kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia;
3) trądzik olejowy, smarowy lub chlorowy o rozległym charakterze;
4) drożdżakowe zapalenie skóry rąk u osób pracujących
w
warunkach
sprzyjających
rozwojowi
drożdżaków
chorobotwórczych;
5) grzybice skóry u osób stykających się z materiałem biologicznym
pochodzącym od zwierząt;
6) pokrzywka kontaktowa;
7) fotodermatozy zawodowe.
2 lata
1 miesiąc
1 miesiąc
1miesiąc
1 miesiąc
2 miesiące
2 lata
Przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania
pracy:
1) przewlekłe zapalenie ścięgna i jego pochewki;
2) przewlekłe zapalenie kaletki maziowej;
3) przewlekłe uszkodzenie łąkotki u osób wykonujących pracę
w pozycji klęczącej lub kucznej;
1 rok
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
23
4) przewlekłe zapalenie okołostawowe barku;
5) przewlekłe zapalenie nadkłykcia kości ramiennej
6) zmęczeniowe złamanie kości
Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane
sposobem wykonywania pracy:
1) zespół cieśni w obrębie nadgarstka;
2) zespół rowka nerwu łokciowego;
3) zespół kanału de Guyona;
4) uszkodzenie
nerwu
strzałkowego
wspólnego
u
osób
wykonujących pracę w pozycji kucznej
.
1 rok
Obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-
nerwowego spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu
słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym,
obliczony
jako
średnia
arytmetyczna
dla
częstotliwości
audiometrycznych 1,2 i 3 kHz
2 lata
Zespół wibracyjny:
1) postać naczyniowo-nerwowa;
2) postać kostno-stawowa;
3) postać mieszana: naczyniowo-nerwowa i kostno-stawowa.
1 rok
3 lata
3 lata
Choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia
atmosferycznego:
1) choroba dekompresyjna;
2) urazy ciśnieniowe;
3) następstwa oddychania mieszaninami gazowymi pod zwiększonym
ciśnieniem.
5 lat
3 dni
3 dni
Choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur
otoczenia:
1) udar cieplny albo jego następstwa;
2) wyczerpanie cieplne albo jego następstwa;
3) odmroziny
.
1 rok
Choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi,
chemicznymi lub biologicznymi:
1) alergiczne zapalenie spojówek;
2) ostre zapalenie spojówek wywołane promieniowaniem
nadfioletowym;
3) epidemiczne wirusowe zapalenie spojówek lub rogówki;
4) zwyrodnienie rogówki wywołane czynnikami drażniącymi;
5) zaćma wywołana działaniem promieniowania podczerwonego lub
długofalowego nadfioletowego;
6) centralne zmiany zwyrodnieniowe siatkówki i naczyniówki
wywołane krótkofalowym promieniowaniem podczerwonym lub
promieniowaniem widzialnym z obszaru widma niebieskiego.
1 rok
3 dni
1 rok
3 lata
10 lat
3 lata
Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa.
nie można określić
*Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 105, poz. 869).
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
CZY
IKI IEBEZPIECZ E, SZKODLIWE I UCIĄŻLIWE W ŚRODOWISKU PRACY.
Aby zapobiec chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, każdy
pracodawca obowiązany jest:
− utrzymywać w stanie stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia
czynniki środowiska pracy i urządzenia, służące do pomiarów tych czynników,
− przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować
oraz przechowywać wyniki tych badań i pomiarów, a także udostępniać je pracownikom.
Istniejący podział na czynniki występujące w środowisku pracy pozwala na rozróżnienie trzech rodzajów
czynników:
1.
Czynniki niebezpieczne – to czynniki, których oddziaływanie na pracującego bezpośrednio prowadzi
lub może prowadzić do urazu.
2.
Czynniki szkodliwe – to czynnik, których oddziaływanie na pracującego bezpośrednio prowadzi
lub może prowadzić do schorzenia.
3.
Czynniki uciążliwe – to czynniki, których oddziaływanie na pracującego może spowodować
złe samopoczucie lub nadmierne zmęczenie, nie powoduje jednak trwałego pogorszenia stanu zdrowia.
Każdy z wymienionych wyżej rodzajów czynników charakteryzuje się innym stopniem oddziaływania na
pracowników, różne mogą też być jego konsekwencje. Niemniej jednak należy pamiętać, iż zasady określania
charakterystyk czynników powodują, że czynnik, który w danej chwili jest jedynie uciążliwy – przekształcić się
może w czynnik szkodliwy, ten zaś – w czynnik o charakterze niebezpiecznym.
PODZIAŁ CZY
IKÓW IEBEZPIECZ YCH, SZKODLIWYCH I UCIĄŻLIWYCH
1.
Czynniki niebezpieczne (urazowe), które działając na człowieka w sposób najczęściej nagły, mogą
spowodować u niego uraz (wypadek przy pracy).
Do grupy tej zaliczamy kilka podstawowych typów zagrożeń:
− zagrożenia elementami ruchomymi i luźnymi,
− zagrożenia elementami ostrymi i wystającymi,
− zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi,
− zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym,
− zagrożenia poparzeniem,
− zagrożenia pożarem lub/i wybuchem.
2.
Czynniki szkodliwe i uciążliwe działające na pracownika przez o dłuższy okres mogą spowodować
obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej pracownika lub zmiany w stanie jego zdrowia,
a w konsekwencji doprowadzić do choroby zawodowej.
Czynniki te dzielimy na cztery podstawowe typy:
1.
Czynniki fizyczne:
−
hałas (ustalony i nieustalony, hałas infradźwiękowy, hałas, ultradźwiękowy),
−
mikroklimat,
− promieniowanie optyczne (widzialne, podczerwone i ultrafioletowe),
− promieniowanie jonizujące,
− promieniowanie laserowe,
− pole elektromagnetyczne (niskiej i wysokiej częstotliwości),
− pole elektrostatyczne,
− pyły przemysłowe,
−
wibracja (ogólna i oddziałująca na organizm człowieka przez kończyny górne).
2.
Czynniki chemiczne:
1) podział w zależności od działania na organizm ludzki
− substancje toksyczne,
− substancje drażniące,
− substancje uczulające,
− substancje rakotwórcze,
− substancje mutagenne,
− substancje upośledzające układ rozrodczy,
2) podział w zależności od sposobów wchłaniania przez organizm człowieka:
− przez drogi oddechowe,
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
25
− przez skórę i błony śluzowe,
− przez przewód pokarmowy.
3.
Czynniki biologiczne:
−
mikroorganizmy roślinne i zwierzęce (bakterie, wirusy, grzyby, pierwotniaki) i wytwarzane przez
nie toksyny i alergeny,
−
makroorganizmy roślinne i zwierzęce.
4.
Czynniki psychofizyczne:
−
obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne),
−
obciążenie psychonerwowe.
Obciążenie fizyczne
Dzieli się na:
1.
Statyczne, które następuję gdy przez dłuższy czas ta sama część układu kostno-mięśniowego jest
napięta (wprowadza nas w tzw. pozycję wymuszoną) np. pozycja przy pracy z komputerem gdy
podświadomie siedzimy ze skrzywionym kręgosłupem.
2.
Dynamiczne, miarą tego obciążenia jest wydatek energetyczny, w ciągu zmiany roboczej wyrażany
w kilodżulach lub kilokaloriach na jednostkę czasu.
Obciążenie fizyczne pracownika najczęściej następuje
z nieprawidłowej pozycji ciała podczas pracy,
nadmiernej częstości wykonywanych czynności lub zbyt dużej mas przenoszonych przedmiotów. Przyczyną jest
zwykle zła organizacja na stanowisku pracy, nieuwzględniająca zasad ergonomii, a także przepisów bhp.
Pod względem odciążenia fizycznego bardzo istotnym czynnikiem jest podnoszenie i dźwiganie ciężkich
przedmiotów. Zasady prawidłowego podnoszenia i dźwigania regulowane są w rozporządzeniu w sprawie bhp
przy ręcznych pracach transportowych. Rozporządzenie to określa także obowiązki pracodawcy w zakresie
zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz wymagania dotyczące organizacji i sposobów
wykonywania ręcznych prac transportowych z uwzględnieniem zasad ergonomii. Wskazuje też dopuszczalne
masy przemieszczanych przedmiotów, ładunków lub materiałów oraz dopuszczalne wartości sił niezbędne
do przemieszczania przedmiotów.
Rozporządzenie nakłada na pracodawcę obowiązek stosowania rozwiązań technicznych i organizacyjnych,
których celem jest wyeliminowanie ręcznych prac transportowych. W wypadku braku możliwości
ich wyeliminowania pracodawca – w celu zmniejszenia uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem
tych czynności – jest obowiązany do organizacji pracy oraz do wyposażania pracowników w niezbędny sprzęt
pomocniczy oraz środki ochrony indywidualnej.
Nadmierne obciążenie fizyczne może prowadzić do wielu chorób, także zawodowych, a nawet wypadków.
Miarą obciążenia fizycznego jest wydatek energetyczny, w ciągu zmiany roboczej wyrażany w kilodżulach lub
kilokaloriach na jednostkę czasu. Wielkość wydatku energetycznego stanowi podstawę do określenia prac
podczas wykonywania, których należy wydawać pracownikom napoje i posiłki profilaktyczne.
Obciążenie psychonerwowe
Obciążenie psychonerwowe jest charakterystyczne dla pracy umysłowej. Jego nasilenie zależy przede
wszystkim od złożoności, zmienności, powtarzalności, ważności i dokładności wykonywanych czynności. Może
mieć charakter niedociążenia lub przeciążenia percepcyjnego, obciążenia monotonią, nadmiernego wysiłku
umysłowego, itp.
Najpowszechniej występującym w środowisku pracy czynnikiem psychicznym jest stres związany
z warunkami pracy. Stres u pracownika może wywołać każda cecha pracy, która w wyniku oddziaływania
i subiektywnego odbioru informacji przez pracownika powoduje stan napięcia. Przedłużający się stres jest
dla organizmu bardzo destrukcyjny. Powoduje wyczerpanie, osłabienie, trudności w koncentracji i racjonalnym
myśleniu. Może zaburzać funkcjonowanie organizmu, prowadząc do bezsenności i zaburzeń wegetatywnych.
Może prowadzić do chorób organicznych, takich jak choroba wrzodowa. Skutkiem jest obniżenie efektywności
w pracy i pogorszenie relacji z otoczeniem.
BADA IA I POMIARY EMISJI CZY
IKÓW SZKODLIWYCH
Pracodawca przed przystąpieniem do przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych
dla zdrowia dokonuje rozeznania procesów technologicznych, a także organizacji
i sposobu wykonywania pracy.
Wszelkie działania konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami. Wyniki wykonywanych badań
i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia wpisuje na bieżąco do karty badań i pomiarów. Rejestry oraz
karty przechowywane są przez okres 40 lat, licząc od daty ostatniego wpisu. Wyniki badań i pomiarów
przechowywać należy przez okres 3 lat od ostatniego wpisu.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
26
Badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia występującego w środowisku pracy nie przeprowadza
się, jeżeli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych badań i pomiarów nie przekraczały 0,1
wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS
)
lub natężenia
(NDN)
, a w procesie technologicznym lub
w warunkach występowania danego czynnika nie dokonała się zmiana mogąca wpływać na wysokość stężenia
lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia.
W przypadku występowania szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego lub pyłu, z wyjątkiem
czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, badania i pomiary powinny być wykonywane co najmniej
raz na dwa lata — jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla
zdrowia powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), a co najmniej raz w roku —
jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,5
wartości NDS.
W przypadku występowania w środowisku pracy czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym
badania i pomiary przeprowadza się: co najmniej raz na trzy miesiące przy stwierdzeniu w ostatnim badaniu
powyżej 0,5 NDS; co najmniej raz na sześć miesięcy przy stwierdzeniu powyżej 0,1 do 0,5 NDS; w każdym
przypadku wprowadzania zmiany występowania tego czynnika.
ajwyższe dopuszczalne stężenia ( DS) - wartość średnia ważona stężenia w jednym metrze sześciennym
powietrza, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego
wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno
spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego najbliższego pokolenia.
Np. w jednym metrze sześciennym powietrza nie powinno być więcej jak 1 mg tlenku węgla.
Dotychczas określono NDS dla ponad 500 różnych substancji chemicznych.
ajwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe ( DSCh) – jego wartość średnia, która nie powinna
spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń,
jeżeli utrzymuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej,
w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.
ajwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe ( DSP) - stężenie, które ze względu na zagrożenie zdrowia
lub życia nie może być w środowisku pracy przekroczone w żadnym momencie.
ajwyższe dopuszczalne natężenie ( D ) - określają najwyższe dopuszczalne natężenie fizycznego
czynnika szkodliwego dla zdrowia ustalone jako poziomy ekspozycji odpowiednio do właściwości
poszczególnych czynników, których oddziaływanie na pracownika w okresie jego aktywności zawodowej nie
powinno spowodować ujemnych zmian w jego systemie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego najbliższych
pokoleń. Np. NDN dla hałasu w odniesieniu do osoby dorosłej wynosi 85 dB.
W razie stwierdzenia przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych
dla zdrowia pracodawca obowiązany jest do:
−
wprowadzenia środków technicznych, zmian technicznych i organizacyjnych, w tym odpowiednie środki
ochrony zbiorowej, wpływających na ograniczenie stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia
co najmniej do poziomu określonego jako najwyższy dopuszczalny (NDS i NDN),
− podejmowania przedsięwzięć zmierzających do ograniczenia narażenia pracowników na szkodliwe dla
zdrowia czynniki przez zastosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej,
− zapewnienie wzmożonej opieki lekarskiej dla osób narażonych.
Uprawnionymi do wykonywania badań i pomiarów emisji tych czynników są tylko laboratoria, które
uzyskały akredytację w tym zakresie zgodnie z przepisami o systemie oceny zgodności.
Pracodawca niezwłocznie powinien poinformować pracowników narażonych na oddziaływanie czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy o aktualnych wynikach badań i pomiarów oraz udostępnić im te
wyniki i wyjaśnić ich znaczenie
a aktualne wyniki tych badań lub pomiarów umieścić na stanowisku pracy,
którego dotyczą.
W obszarze profilaktycznej ochrony zdrowia pracodawca jest zobowiązany do oceny i dokumentowania
ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy RYZYKO ZAWODOWE to prawdopodobieństwo
wystąpienia niekorzystnych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności
wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych
występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.
Umiejętność identyfikacji zagrożeń zawodowych i wiedza pozwalająca skutecznie neutralizować zagrożenia
są podstawowym, najważniejszym sposobem zapobiegania wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym.
Ocena ryzyka zawodowego jest podstawą profilaktycznej ochrony zdrowia pracowników w zakładzie pracy.
Pracodawca ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne
środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko, ponadto informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże
się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
27
O ryzyku zawodowym pracownik powinien być poinformowany jeszcze przed jej rozpoczęciem, a także
w każdym przypadku zmiany procesów technologicznych. Obowiązek informowania pracowników o ryzyku
zawodowym ma charakter ciągły.
ODZIEŻ I OBUWIE ROBOCZE ORAZ ŚRODKI OCHRO Y I DYWIDUAL EJ
Pracodawca jest zobowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej
zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących
w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.
Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające
wymagania określone w Polskich Normach:
−
jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,
−
ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową lub z pracownikami wybranymi przez
załogę może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej
odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Powyższe nie dotyczy
stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń
technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami
chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.
Pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego, pracodawca wypłaca ekwiwalent
pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
28
PRACA A WYSOKOŚCI
Pracą na wysokości jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości, co najmniej 1 m
nad poziomem podłogi lub ziemi. Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od
wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta jest:
− osłonięta ze wszystkich stron do wysokości, co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami
oszklonymi,
− wyposażona w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika Policji przed upadkiem
z wysokości.
Na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których
w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać funkcjonariusze, lub służących jako przejścia, powinny być
zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości, co najmniej 1,1 m
i krawężników o wysokości, co najmniej 0,15 m. Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona
w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający
wypadnięcie osób. Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie
balustrad, o których mowa powyżej jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony
pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy.
Praca na wysokości powinna być organizowana i wykonywana w sposób niezmuszający pracownika Policji
do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoi.
RĘCZ E PRZEMIESZCZA IE CIĘŻARÓW
Pracodawca powinien zapewnić zastosowanie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych,
zwłaszcza w zakresie wyposażenia technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania
ciężarów. Jeśli nie ma możliwości uniknięcia ręcznego przemieszczania ciężarów, należy podjąć odpowiednie
przedsięwzięcia, w tym wyposażyć policjantów w niezbędne środki w celu zmniejszenia uciążliwości
i zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności.
Ręczne przemieszczanie i przewożenie ciężarów o masie przekraczającej ustalone normy jest
niedopuszczalne, przy czym masa przedmiotów przenoszonych przez jednego pracownika – mężczyznę nie może
przekraczać:
1) 30 kg - przy pracy stałej;
2) 50 kg - przy pracy dorywczej.
Niedopuszczalne jest ręczne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 30 kg na wysokość powyżej
4 m lub na odległość przekraczającą 25 m.
Niedopuszczalne jest ręczne podnoszenie i przenoszenie przez kobietę ciężarów o masie przekraczającej:
1) 12 kg - przy pracy stałej;
2) 20 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej), przy czym kobiecie
w ciąży wolno przenosić ciężary nie przekraczające masy:
−
3 kg - przy pracy stałej;
−
5 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej).
PRACA PRZY KOMPUTERZE
Pracodawca jest obowiązany organizować stanowiska pracy z monitorami ekranowymi w taki sposób, aby
spełniały one minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii określone w rozporządzeniu
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na
stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr148, poz. 973).
Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do:
− kabin kierowców oraz kabin sterowniczych maszyn i pojazdów,
− systemów komputerowych na pokładach środków transportu,
− systemów komputerowych przeznaczonych głownie do użytku publicznego,
− systemów przenośnych nieprzeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy,
− kalkulatorów, kas rejestrujących i innych urządzeń z małymi ekranami do prezentacji danych lub
wyników pomiarów,
− maszyn do pisania z wyświetlaczami ekranowymi.
Pracodawca jest obowiązany:
− przeprowadzić ocenę warunków pracy stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe,
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
29
− informować pracowników Policji o aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach
wyposażonych w monitory ekranowe, w tym o wynikach przeprowadzonej oceny i pomiarów
środowiska pracy,
− zapewnić 5 minutową przerwę wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie nieprzerwanej pracy przy
obsłudze monitora ekranowego,
− zapewnić pracownikom Policji zatrudnionym na stanowiskach z monitorami ekranowymi profilaktyczna
opiekę zdrowotną w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach,
− zapewnić pracownikom Policji okulary korygujące wzrok, zgodnie z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki
badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, wykażą potrzebę
ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
MI IMAL E WYMAGA IA BHP ORAZ ERGO OMII, JAKIE POWI
Y SPEŁ IAĆ
STA OWISKA PRACY WYPOSAŻO E W MO ITORY EKRA OWE
Wyposażenie stanowiska pracy oraz sposobów rozmieszczenia elementów wyposażenia nie może podczas
pracy powodować nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i (lub) wzroku oraz być źródłem
zagrożeń dla pracownika Policji.
Monitory ekranowe powinny spełniać następujące wymagania:
− znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne,
− obraz powinien być stabilny,
− jaskrawość i kontrast powinny być łatwe do regulowania,
− regulacja ustawienia monitora powinna umożliwić pochylenie ekranu do przodu i do tyłu oraz obrót
wokół osi w obu kierunkach.
Konstrukcja stołu powinna zapewnić dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym
zróżnicowaną wysokość ustawienia klawiatury i monitora ekranowego.
Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać:
− dostateczną stabilność, przez wyposażenie go w podstawę, co najmniej pięciopodporową z kółkami
jezdnymi,
− wymiary oparcia i siedziska zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,
− regulację wysokości siedziska,
− regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia do przodu i do tyłu,
− wyprofilowaną płytę siedziska i oparcia odpowiednią do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka
udowego kończyn dolnych,
− możliwość obrotu wokół osi pionowej,
− podłokietniki.
Oświetlenie
Oświetlenie pomieszczenia i stanowiska pracy wyposażonego w monitory ekranowe powinno zapewniać
komfort pracy wzrokowej i zapewniać:
− poziom natężenia oświetlenia zgodny z Polską Normą, (500 lux)
− ograniczyć bezpośrednie olśnienie od opraw, okien itp.,
− zezwala się na stosowanie opraw oświetlenia miejscowego, pod warunkiem, że nie będą to oprawy
powodujące olśnienie.
ERGO OMIA
- (z gr.) nauka zajmująca się badaniem warunków pracy, przystosowaniem środowiska pracy,
maszyn i urządzeń technicznych do właściwości fizycznych i psychicznych człowieka z punktu widzenia
zapewnienia mu optymalnych warunków wykonywania pracy; ergonomika.
(Słownik języka polskiego PWN, red. Mieczysław Szymczak, Warszawa 1978, t.1, str. 552).
Poniżej prawidłowo zaprojektowane stanowisko komputerowe i odległości w jakich powinny być ustawione
poszczególne elementy.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
30
Schemat stanowiska komputerowego.
Z ergonomicznego punktu widzenia, wszystkie prace biurowe, niezależnie od ich merytorycznych celów, można
scharakteryzować jako prace umysłowe, wykonywane w pozycji siedzącej.
Pozycja ta daje dobrą stabilizację dla precyzyjnej pracy rąk, skutkuje niewielkim kosztem energetycznym
wykonywanych czynności, gdyż nie angażuje dużych grup mięśni. W tym kontekście praca biurowa jest
określana jako lekka. Jednak praca ta, zwłaszcza wykonywana w nieodpowiednich warunkach, może stać się
źródłem wielu uciążliwości prowadzących do pogorszenia stanu zdrowia i ogólnej kondycji fizycznej lub
psychicznej pracownika, a w konsekwencji również znacznego spadku wydajności pracy.
Zgodnie z zaleceniami, analizie powinny być poddawane wszystkie ważne z punktu widzenia
bezpieczeństwa i ergonomii elementy stanowisk pracy w celu ich poprawy, tak aby warunki pracy
gwarantowały:
− dostatecznie przestronne pomieszczenia dla pracowników, wydzieloną przestrzeń dla klientów,
wystarczająca przestrzeń na biurku na dokumenty i komputer, bezpieczne drogi komunikacyjne,
− odpowiadające wymaganiom wyposażenie w narzędzia pracy (sprzęt komputerowy, drukarki,
kserokopiarki, faksy, oprogramowanie),
− właściwe wyposażenie w meble – zwłaszcza ergonomiczne siedziska, ważne dla pracy siedzącej,
− prawidłowe warunki równomiernego oświetlenia pomieszczeń i pola pracy (np. brak odbić na ekranie
monitora) zapewniające pracę nie prowadząca do nadmiernego zmęczenia wzroku, co jest szczególne
istotne przy intensywnej pracy wzrokowej z monitorem,
− niski poziom hałasu, zgodny z normami hałasu dla pracy umysłowej,
− temperaturę i wilgotność pomieszczeń zapewniające komfort cieplny.
WYMAGA IA DOTYCZĄCE POMIESZCZEŃ
Pomieszczenia pracy są to pomieszczenia przeznaczone na pobyt pracowników w celu wykonywania
pracy.
Pomieszczenia te i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki
pracy. W szczególności powierzchnia pomieszczeń pracy i ich wysokość powinny być dostosowane do rodzaju
wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz czasu przebywania pracowników w tych pomieszczeniach.
Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy (tj. tych, w których
pracownicy
przebywają
powyżej
4
godzin)
powinno
przypadać co
najmniej
13
m
3
wolnej
objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m
2
wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez maszyny i inne
wyposażenie stanowisk pracy).
Wysokość pomieszczeń stałej pracy nie może być mniejsza niż 3 m w świetle jeżeli w pomieszczeniach tych
nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia.
Dopuszcza się obniżenie wysokości tych pomieszczeń do 2,5 m w świetle jeżeli:
− w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż 4 pracowników, a na każdego przypada co najmniej
po 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
31
− przy pracach w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym drobnej wytwórczości mieszczącym się
w budynku mieszkalnym nie występują pyły lub substancje szkodliwe dla zdrowia, hałas nie przekracza
dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w budynkach mieszkalnych (określonych w polskich
normach), a na jednego pracownika przypada co najmniej 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia.
Wysokość pomieszczeń, w których pracownicy przebywają jedynie od 2 do 4 godzin w ciągu doby, nie może
być mniejsza niż 2,2 m.
Pomieszczenia pracy powinny być oświetlone światłem dziennym oraz światłem elektrycznym
(spełniającym wymagania określone w polskich normach).
Okna w pomieszczeniach pracy powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia eliminujące
nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy.
W pomieszczeniach pracy należy utrzymywać temperaturę nie niższą niż 18°C oraz zapewnić odpowiednią
wentylację lub klimatyzację (urządzenia wentylacji mechanicznej powinny być tak instalowane, aby strumień
powietrza nie był kierowany bezpośrednio na stanowiska pracy).
Układ przestrzenny elementów wyposażenia stanowisk powinien zapewnić bezkolizyjne dojście
i przemieszczanie się pracowników w miejscu pracy. Szerokość przejścia w biurach powinna być nie mniejsza
niż 75 cm, a przy ruchu dwukierunkowym 100 cm; minimalna wysokość 200 cm.
Ze względów na bezpieczeństwo poruszania się podłoga powinna być równa, o powierzchni
zabezpieczającej przed poślizgiem, bez luźno leżących przedmiotów, kabli itp.
OKULARY KORYGUJĄCE WZROK DO STOSOWA IA PODCZAS PRACY PRZY
OBSŁUDZE MO ITORÓW EKRA OWYCH
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom Policji okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem
lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej,
wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego, jeżeli osoba ta użytkuje
w czasie pracy monitor ekranowy, co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.
Pracownicy zobowiązani są do pisemnego powiadomienia pracodawcy o konieczności pracy w okularach
korygujących wzrok niezbędnych i tylko wyłącznie do pracy przy obsłudze monitora ekranowego, oraz do
przedstawienia pracodawcy zaświadczenia od lekarza okulisty, stwierdzającego konieczność stosowania
okularów korygujących wzrok przy obsłudze monitora ekranowego.
Komendant Główny Policji na podstawie decyzji nr 278 z dnia 22 lipca 2004 roku (Dz. Urz. KGP Nr 14,
poz. 74) zarządził:
− okulary na koszt pracodawcy (korygujące wzrok niezbędne i tylko wyłącznie do pracy przy obsłudze
monitora ekranowego) przysługują nie częściej niż raz na dwa lata,
− koszt zakupu okularów lub refundacji, nie może przekraczać kwoty odpowiadającej 20% minimalnego
wynagrodzenia za pracę ogłoszonego przez Prezesa Rady Ministrów, obowiązującego na dzień
1 stycznia danego roku.
Podstawę zwrotu pracownikowi Policji kwoty wydatkowanej w ramach ww. limitu, za zakup
przedmiotowych okularów, stanowi faktura VAT wystawiona na osobę, dla której okulary zostały wykonane,
zawierające informacje: imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz adnotację, że przedmiotowe okulary są
przeznaczone do pracy przy komputerze.
TEMPERATURA W PRACY
W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod
pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż 14°C, chyba, że nie pozwalają na to
względy technologiczne.
W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach
biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C.
Uwaga!
Odstąpienie przez pracodawcę od wykonania obowiązku zapewnienia pracownikom odpowiedniej
temperatury w pomieszczeniach pracy może być usprawiedliwione względami technologicznymi, a nie jego
sytuacją ekonomiczną (wyrok NSA z dnia 2001.09.20, sygn. akt wyrok SA/Bk 75/01 Pr. Pracy 2002/3/35
w Białymstoku).
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
32
OBCIĄŻE IE PSYCHICZ E PRACĄ
STRES
Polska dołączyła do krajów, gdzie wyczerpanie psychiczne i zestresowanie wśród pracowników biur, firm
i instytucji przybiera rozmiary epidemii. Znaleźliśmy się wśród takich państw, jak W. Brytania, Stany
Zjednoczone oraz Niemcy i Finlandia, gdzie co dziesiąta zatrudniona osoba cierpi z powodu depresji, stresów
i lęków - alarmuje Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP).
Nadmierny stres w pracy może być równie szkodliwy dla zdrowia, jak palenie tytoniu i zbyt mało aktywny
tryb życia.
Przykładowe konstruktywnej metody radzenia sobie ze stresem:
1.
strategie długoterminowe
−
rozpoznanie indywidualnych źródeł stresu,
−
diagnoza preferowanego stylu radzenia sobie ze stresem,
−
uczestnictwo w warsztatach podnoszących umiejętności zastosowania konstruktywnych metod
radzenia sobie ze stresem,
−
„zdrowy” styl życia (dbałość o dobrą formę fizyczną, stan zdrowia),
−
realizacja własnych potrzeb w różnych obszarach życia (życie rodzinne, zawodowe, towarzyskie,
społeczne, zainteresowania, pasje),
−
korzystanie z terapii lub pomocy lekarskiej w sytuacjach, gdy inne sposoby radzenia sobie ze
stresem okazują się niewystarczające.
2.
działania doraźne
−
ćwiczenia odprężające i relaksacyjne, ćwiczenia fizyczne, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia
energetyzujące, treningi relaksacyjne,
−
wizualizacja relaksacyjna,
−
stosowanie krótkich przerw w pracy.
Wydział Psychologów Policyjnych Gabinetu Komendanta Głównego w ramach swoich zadań oferuje
zarówno spotkania indywidualne, jak i różne formy zajęć grupowych, mające na celu rozwijanie umiejętności
przeciwdziałania i radzenia sobie ze stresem.
Jedną z form spotkań grupowych są wyjazdy antystresowe dla policjantów i pracowników Policji
tzw. warsztaty profilaktyki stresu, które odbywają się w ramach urlopu wypoczynkowego. Prowadzone są
również warsztaty antystresowe na miejscu, w obiektach KGP.
W sytuacjach problemowych związanych ze stresem należy zwrócić się do Wydziału Psychologów
Policyjnych, gdzie można uzyskać adekwatną pomoc.
MOBBI G
Mobbing jest zjawiskiem wielopostaciowym. Uważa się, że punktem wyjścia do powstania mobbingu jest
konflikt o charakterze personalnym w środowisku pracy.
Przejawem mobbingu może być wiele zachowań, dlatego dokonano ich klasyfikacji na następujące grupy:
1.
Działania wpływające negatywnie na proces komunikacji, np.:
− ograniczanie lub utrudnianie pracownikowi możliwości wypowiadania się,
− reagowanie na wypowiedzi i uwagi pracownika krzykiem, wyzwiskami lub głośnym wymyślaniem,
− systematyczne krytykowanie życia zawodowego i wykonywanej pracy,
− pisemne groźby i pogróżki,
− nękanie telefoniczne, SMS-ami, e-mailami, listami etc.
2.
Działania wpływające negatywnie na relacje międzypracownicze, np.:
− unikanie rozmów z pracownikiem,
− przesadzanie go na miejsce z dala od współpracowników,
− przeszkadzanie w utrzymywaniu relacji międzypracowniczych.
3.
Działania wpływające na negatywne postrzeganie pracownika w środowisku pracy, np.:
− szerzenie negatywnych opinii na temat pracownika,
− publiczne wyśmiewanie kompetencji pracownika oraz ich podważanie,
− publiczne wyśmiewanie wyglądu zewnętrznego,
− plotkowanie.
4.
Działania wpływające negatywnie na pozycję zawodową osoby poszkodowanej, np.:
− utrudnianie wykonywania obowiązków zawodowych poprzez blokowanie dostępu do informacji
służbowych, niezbędnych do realizacji zadań,
− odbieranie pracownikowi prac i zadań zleconych wcześniej do wykonania,
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
33
− zlecanie pracownikowi zadań poniżej jego umiejętności i kwalifikacji,
− zlecanie zadań przerastających możliwości i kompetencje pracownika,
− przydzielenie zbyt dużej ilości obowiązków w porównaniu z innymi pracownikami.
5.
Działania wywierające szkodliwy wpływ na zdrowie poszkodowanego, np.:
− zlecanie prac szkodliwych,
− zlecanie zadań nadmiernie ciężkich w stosunku do fizycznych możliwości pracownika,
− zlecanie prac niebezpiecznych i zagrażających życiu.
Przed mobbingiem bronić jest się trudno, bo sytuacja ta już się dzieje. Jeżeli zauważymy jakieś niepokojące
sygnały, rozmawiajmy o tym z kolegami z pracy, przełożonymi, związkowcami. Na słowne zaczepki
odpowiadajmy asertywnie. Nie pozwólmy wmówić sobie nieprzydatności. A w razie nasilania się zachowań
mobbingowych gromadźmy materiały dowodowe, takie jak świadkowie, nagrania, korespondencja mailowa itp.
Wyjścia tak naprawdę są dwa. Można od razu odejść z pracy i zacząć natychmiast szukać nowej, bo niestety
osobowości mobbera zmienić się nie da. Inna droga to próba porozmawiania z kimś wyższym w hierarchii.
Oczywiście jest jeszcze droga sądowa. Pozew sądowy, w myśl Kodeksu pracy, kieruje się zawsze przeciwko
pracodawcy, niezależnie od tego, kto jest faktycznym sprawcą mobbingu, nawet jeśli jest nim współpracownik.
PROCESY PRACY SZCZEGÓL IE SZKODLIWE LUB IEBEZPIECZ E DLA ZDROWIA
Pracodawca jest obowiązany chronić pracowników przed działaniem czynników szkodliwych i uciążliwych
dla zdrowia, dlatego też:
1) niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia
stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych;
2) niedopuszczalne jest stosowanie substancji i preparatów chemicznych nie oznakowanych w sposób
widoczny, umożliwiający ich identyfikację;
3) niedopuszczalne jest stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych
bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i preparatów oraz kart charakterystyki, a także
opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem;
4) stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych jest dopuszczalne
pod warunkiem zastosowania środków zapewniających pracownikom ochronę ich zdrowia i życia.
Pracodawca prowadzący działalność, która stwarza możliwość wystąpienia nagłego niebezpieczeństwa dla
zdrowia lub życia pracowników, jest obowiązany podejmować działania zapobiegające takiemu
niebezpieczeństwu. W takim przypadku pracodawca jest obowiązany zapewnić:
1) odpowiednie do rodzaju niebezpieczeństwa urządzenia i sprzęt ratowniczy oraz ich obsługę przez osoby
przeszkolone;
2) udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym;
3) aby prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia
ludzkiego, były wykonywane, przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
34
MATERIAŁY IEBEZPIECZ E - SKRÓCO Y OPIS POSTĘPOWA IA
Aby uniknąć i wyeliminować zagrożenia wynikające z pośredniego lub bezpośredniego kontaktu
z produktami zakwalifikowanymi jako niebezpieczne i oznakowane jednym ze znaków niebezpieczeństwa,
postępuj zgodnie z zasadami:
1) podczas używania w procesie pracy produktów niebezpiecznych i oznakowanych znakami
niebezpieczeństwa należy:
−
przed przystąpieniem do pracy sprawdzić opakowanie pod względem uszkodzeń, wycieków i innych
nieprawidłowości;
−
w przypadku zauważenia uszkodzeń (rozdarć, wgnieceń, pęknięć, rozszczelnień, wycieków itp.)
produkt należy odstawić na bok i powiadomić bezpośredniego przełożonego;
2) rozlanych lub rozsypanych materiałów niebezpiecznych, oznakowanych znakami niebezpieczeństwa nie
wolno:
−
dotykać,
−
próbować,
−
wchłaniać, wdychać pyłów, oparów, gazów itp.;
3) z produktami zawierającymi materiały niebezpieczne należy postępować rozważnie i ostrożnie;
Ważne!
1. W przypadku uwolnienia (rozlania, rozsypania) produktu niebezpiecznego i oznakowanego znakami
niebezpieczeństwa lub innego produktu, co, do którego mamy podejrzenia, iż jest to materiał
niebezpieczny, należy:
−
bezzwłocznie powiadomić bezpośredniego przełożonego;
−
poinformować pozostałe osoby o wystąpieniu ewentualnego niebezpieczeństwa.
2. W przypadku, gdy:
−
produkt jest nieidentyfikowalny, powoduje złe samopoczucie;
−
posiada np. ostry, nieprzyjemny zapach, drażniący nozdrza;
−
wydzielają się opary, zachodzą reakcje chemiczne lub zjawiska fizyczne w kontakcie z innymi
materiałami lub podłożem;
zarządzający jednostką organizacyjną lub osoba przez niego upoważniona podejmuje decyzje o dalszych
czynnościach związanych z zabezpieczeniem i usunięciem produktu niebezpiecznego oraz osobiście kieruje
przedmiotowym przedsięwzięciem.
UWAGA!
W przypadku złego samopoczucia kogokolwiek, kto mógł znajdować się w bezpośrednim lub pośrednim zasięgu
uwolnionego, podejrzanego materiału lub substancji, należy niezwłocznie
POWIADOMIĆ POGOTOWIE RATU KOWE - tel. 999 lub 112.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
35
PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZ A
Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom sprawnie funkcjonujący system pierwszej pomocy
w razie wypadku, oraz środki niezbędne do udzielenia pierwszej pomocy. Obsługa punktów i apteczek pierwszej
pomocy powinna być powierzana wyznaczonym pracownikom, przeszkolonym w udzielaniu pierwszej pomocy.
W punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach, powinny być wywieszone
instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku oraz lista osób wyznaczonych do udzielania
pierwszej pomocy.
Miejsca usytuowania apteczek
powinny być łatwo dostępne
i oznakowane, zgodnie z Polską Normą.
Zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku
Przez pojęcie pierwszej pomocy rozumiemy szybkie, zorganizowane działanie prowadzone przez osoby
z otoczenia ofiary nieszczęśliwego wypadku. Sprawne i w miarę kompetentne działanie przy udzielaniu
pierwszej pomocy ma decydujące znaczenie dla dalszych rezultatów leczenia przez fachowy personel medyczny
decyduje o życiu osoby poszkodowanej. Pierwszej pomocy zwykle udziela się na miejscu wypadku. Jeżeli
świadkami wypadku jest więcej osób, jedna z nich powinna objąć kierownictwo akcją ratowniczą do czasu
przybycia pomocy fachowej.
Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy
Najpierw należy sprawdzić, czy bezpiecznie można udzielić pomocy. Należy ostrożnie zbadać ofiarę
sprawdzić, czy jest przytomna, oraz skontrolować podstawowe funkcje życiowe, takie jak tętno i oddech.
Delikatne odchylenie głowy poszkodowanego do tyłu często przywraca normalny oddech. Jeśli ranny nie
oddycha należy zastosować sztuczne oddychanie. Jeśli jest krwotok, należy go zatamować. Jeśli przestało
pracować serce i poszkodowany nie oddycha, trzeba podjąć czynności reanimacyjne i wezwać pogotowie. Gdy
ofiara ma poważne obrażenia szyi lub pleców, nie wolno jej ruszać – chyba, że ratujemy ją przed pożarem,
wybuchem itp. U ofiar wypadków samochodowych zawsze musisz podejrzewać uszkodzenie kręgosłupa.
Każdorazowo, gdy istnieje zagrożenie zdrowia i życia rannego, po wykonaniu czynności ratujących należy
skorzystać z pomocy lekarskiej.
Wzywanie pomocy
Należy jak najszybciej wezwać pomoc. Jeżeli jest co najmniej dwóch ratujących, jeden z nich udaje się po
pomoc zaraz po stwierdzeniu, że poszkodowany nie oddycha. Gdy na miejscu wypadku jest tylko jeden ratujący,
a poszkodowany jest osobą dorosłą, która nie oddycha prawdopodobnie w wyniku choroby serca, należy
natychmiast wezwać pomoc. W przypadku prawdopodobieństwa utraty przytomności w wyniku braku oddechu,
np. spowodowanego urazem, tonięciem, zadławieniem, zatruciem, oraz gdy poszkodowanym jest niemowlę lub
dziecko, ratujący powinien przez blisko1 minutę wykonywać zabiegi przywracające podstawowe czynności
życiowe (oddech, praca serca).
Meldunek o wypadku
powinien zawierać następujące dane (dotyczy wszystkich numerów ratunkowych):
CO? – rodzaj wypadku (np. zderzenie samochodów, upadek z drabiny, utonięcie, itp.),
GDZIE? – miejsce wypadku,
ILE? – liczba poszkodowanych,
JAK? – stan poszkodowanych,
CO ROBISZ? – informacje o udzielonej dotychczas pomocy,
KIM JESTEŚ? – dane personalne osoby wzywającej pomoc (numer telefonu, z którego dzwonisz).
Gdy istnieje dodatkowe niebezpieczeństwo (np. cysterna) – poinformuj o tym.
igdy pierwszy nie odkładaj słuchawki!!!
Poniżej przedstawiono podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych stanach zagrożenia
zdrowia lub życia spowodowanych przede wszystkim wypadkami przy pracy. Należą do nich między innymi:
− zranienia,
− krwotoki,
− złamania,
− zwichnięcia,
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
36
− urazy termiczne,
− zatrucia chemiczne,
− porażenia prądem elektrycznym,
Zranienia
Raną nazywamy urazowe uszkodzenia tkanek, połączone z przerwaniem skóry lub błony śluzowej.
W zależności od przedmiotu powodującego uraz rozróżniamy:
− rany cięte - zadane ostrym przedmiotem lub narzędziem, np. nóż, brzeg blachy,
− rany rąbane- zadane z pewną siłą ostrym narzędziem lub przedmiotem (np. spadającym). Rany te zwykle
są głębokie i dochodzą niekiedy do kości,
− rany kłute zadane zwykle ostro zakończonym narzędziem, jak – gwóźdź, scyzoryk, śrubokręt itp. Rany
te mają niewielkie otwory kłucia, ale często głębokie, szczególnie groźne, gdy dotyczą np. powłok
brzusznych;
− rany szarpane - powstają najczęściej w wyniku pochwycenia np. przez wirujące części maszyn itp.
Pierwsza pomoc:
Każdą ranę pozostawiamy w stanie, w jakim ją zastaliśmy, przykrywając jedynie, możliwie szybko, jałowym
materiałem opatrunkowym. W czasie opatrywania ranny powinien leżeć lub przynajmniej siedzieć. Nie należy
usuwać ciał obcych tkwiących w ranie, gdyż zapobiegają krwawieniu.
Krwotoki
Krwotokiem nazywamy szybki i obfity wylew krwi z uszkodzonego naczynia krwionośnego. Wypływanie
krwi wolne i skąpe nazywamy krwawieniem. Krwotoki w zależności od drogi wypływu dzielimy na:
− zewnętrzne, gdy krew wypływa na zewnątrz zarówno z ciała, jak i z otworów naturalnych (jama ustna,
nos, itp.),
− wewnętrzne, gdy krew dostaje się do jam ciała (np. jamy otrzewnej, opłucnej, osierdziowej).
W zależności od rodzaju uszkodzonego naczynia wyróżniamy krwotoki:
−
żylne,
−
tętnicze,
−
miąższowe (uszkodzenia wątroby, śledziony),
−
mieszane.
Upływ krwi z tętnic zatrzymuje się doraźnie przez:
−
ucisk palcami krwawiącego naczynia,
−
założenie opatrunku uciskowego.
Krwotoki wewnętrzne - mogą powstać w wyniku: choroby, np. gruźlicy, wrzodów żołądka, nowotworów płuc,
upadku z wysokości, uderzenia, zgniecenia.
Pierwsza pomoc przy krwotokach wewnętrznych to jak najszybsze oddanie chorego pod opiekę lekarza.
Złamania
Złamaniem jest przerwanie ciągłości kości, np. na skutek urazu mechanicznego. Złamania dzielimy na:
− zamknięte - gdzie przy uszkodzeniu kości i okolicznych tkanek (mięśnie nerwy, naczynia krwionośne)
nie ulega uszkodzeniu skóra,
− otwarte – gdzie oprócz przerwania ciągłości kości występują uszkodzenia skóry i mięśni.
Objawy złamania:
− niemożność poruszania złamaną kończyną,
− zmiana zarysu kości, znaczna w złamaniach z przemieszczeniem kości,
− znaczna bolesność w miejscu urazu nasilająca się przy dotykaniu i wszelkich próbach ruchu,
− przy złamaniu miednicy - ból przy siadaniu i przy każdej próbie wstania,
− przy złamaniu żeber – ból przy każdym oddechu, kaszel, ucisk na klatkę piersiową.
Pierwsza pomoc:
− założyć jałowy opatrunek na ranę (w przypadku złamania otwartego),
− unieruchomić złamaną kończynę, stosując zasadę unieruchamiania dwóch sąsiadujących ze złamaniem
stawów (np. przy złamaniu kości przedramienia- staw nadgarstkowy i staw łokciowy) - do
unieruchamiania kończyn należy stosować specjalne szyny druciane Kramera, a przy ich braku inne
środki, np. deszczułki, chusty trójkątne, bandaże,
− przy złamaniu kończyn górnych, podudzia i żeber chorego można przenosić i przewozić w pozycji
siedzącej,
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
37
− przy złamaniu uda, miednicy i kręgosłupa tylko w pozycji leżącej,
− przy złamaniu kręgosłupa chory musi być ułożony na twardym podłożu (np. deski, drzwi itp.),
− zapewnić transport do lekarza.
Zwichnięcia
Zwichnięciem nazywamy częściowe lub całkowite przemieszczenie się jednej lub kilku kości w obrębie
stawu. Oprócz przemieszczenia dochodzi do uszkodzenia torebki stawowej i wiązadeł. Objawy zwichnięcia:
− ostry ból występujący w stawie,
− zniekształcenie stawu,
− zniesienie lub ograniczenie ruchu w stawie.
Pierwsza pomoc:
− przyłożyć zimny okład na zwichnięty staw (np. z altacetu),
− unieruchomić go za pomocą szyny i opaski,
− przewieźć chorego do lekarza (przy zwichnięciach stawów kolanowego, biodrowego i skokowego -
w pozycji leżącej).
Oparzenia
Oparzenia to uszkodzenia tkanek miękkich (skóry, błon śluzowych, a w oparzeniach głębszych także tkanki
podskórnej i mięśni) spowodowane działaniem energii:
− cieplnej (wysoka temperatura),
− chemicznej (żrące, parzące związki chemiczne),
− elektrycznej (działanie prądu elektrycznego),
− promieniowania (promieniowanie podczerwone, elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości, laserowe,
jonizacyjne).
Ze względu na głębokość uszkodzenia skóry lub tkanki podskórnej wyróżnia się 4 stopnie oparzeń:
− I stopień - pojawienie się na skórze zaczerwienienia z towarzyszącym piekącym bólem;
− II stopień - pojawienie się na podłożu rumieńcowym pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym
oraz silnego bólu;
− III stopień - oparzenie dotyczy także tkanki podskórnej, skóra przybiera barwę białą, szarą lub
ciemnobrązową;
− IV stopień - zwęglenie tkanek i daleko posunięta martwica.
Pierwsza pomoc:
− przerwać kontakt z czynnikami parzącymi; zmniejszyć występujący ból przez polewanie czystą zimną
wodą przez kilkanaście minut (oprócz zmniejszenia bólu, woda zapobiega powstawaniu głębokich
oparzeń) oraz przez podawanie środków przeciwbólowych; w przypadku oparzenia związkami
chemicznymi należy je zmyć pod silnym strumieniem zimnej wody,
− zabezpieczyć oparzoną powierzchnię przed zakażeniem poprzez opatrunki (jałowa gaza) przy
oparzeniach I, II i III stopnia małych powierzchni ciała oraz przykrycie czystymi prześcieradłami,
serwetami, rozwiniętymi płatami gazy - przy oparzeniach dużych powierzchni ciała,
− zapewnić poszkodowanemu możliwie szybko opiekę lekarską.
Porażenie prądem elektrycznym
Działanie prądu na organizm człowieka ma działanie:
− miejscowe - w postaci oparzenia,
− ogólne - w postaci zaburzeń rytmu serca, włącznie z niebezpieczeństwem zatrzymania krążenia.
Pierwsza pomoc:
− natychmiast uwolnić porażonego spod działania prądu elektrycznego przez:
wyłączenie napięcia właściwego obwodu elektrycznego,
odciągnięcie porażonego od urządzeń będących pod napięciem,
osoba ratująca musi zabezpieczyć się przed porażeniem.
− w zależności od stanu porażonego zastosować odpowiednie czynności ratownicze:
•
przy zatrzymaniu oddechu - sztuczne oddychanie,
•
przy zatrzymaniu czynności serca - masaż serca,
•
przy oparzeniach, krwotokach, zranieniach itd. postępować odpowiednio do powstałych obrażeń.
Krwotok z nosa
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
38
Pacjent powinien usiąść z głową pochyloną do przodu i siedzieć spokojnie przez dłuższy czas. Na nasadzie
nosa i karku należy położyć zimny, mokry ręcznik lub lód. Jeśli krwawienie nie ustaje w obie dziurki nosa
wkładamy tampony z gazy.
Omdlenie
Osobę układamy na plecach. Jeśli oddycha należy najpierw unieść jej nogi, a następnie rozpiąć ubranie,
otworzyć okno lub wynieś nieprzytomnego do chłodnego miejsca. Jeśli omdlenie trwa dłużej niż minutę,
przykrywamy poszkodowanego i wzywamy karetkę pogotowia.
Ciała obce
Ciała obce mogą być usuwane z rany tylko przez lekarza. Ta czynność nie wchodzi w zakres pierwszej
pomocy. Niewprawne próby usuwania grożą pozostawieniem w ranie fragmentów ciała obcego, a także stanowią
niebezpieczeństwo wprowadzenia dodatkowego zakażenia. Większe ciała obce o gładkich brzegach często
tamponują ranę i zapobiegają tym samym powstaniu dużego krwawienia.
Udławienia
Należy stojąc z tyłu obejmujemy poszkodowanego na wysokości brzucha, kładziemy nasadę złączonych
dłoni między pępkiem a dolnymi żebrami. Ściskając do siebie, lekko w górę, wypychamy powietrze z dolnej
części płuc poszkodowanego. Wykonuje się 5 serii po 5 razy.
Padaczka
Choremu grozi niebezpieczeństwo zachłyśnięcia oraz uraz głowy, który może doznać, padając na ziemię lub
w wyniku nieskoordynowanych ruchów w czasie napadu. Należy klęknąć od strony głowy chorego, a rękoma
i udami przytrzymujemy jego głowę, aby zapobiec jej urazom. W jeden kącik ust można włożyć chusteczkę,
zapobiegając przygryzaniu sobie przez chorego języka i warg. Nie wolno w czasie ataku chorego unieruchamiać
siłą.
Atak serca
Najczęstsze objawy ataku serca to ból w klatce piersiowej i okolicach, czasem promieniujący do szyi
i ramion. Ofiara może się pocić i tracić przytomność. Należy wezwać pogotowie. Jeśli chory ma kłopoty
z oddychaniem, pomagamy mu przybrać wygodną pozycję. Rozpinamy obcisłe ubranie.
Wytyczne Postępowania Resuscytacyjnego.
Nowe wytyczne są adresowane zarówno do osób niezwiązanych zawodowo z medycyną, przeszkolonych
świadków zatrzymania krążenia, jak i do wszystkich pracowników służby zdrowia. Standardy mogą więc
dotyczyć wielu milionów osób.
"Łańcuch przeżycia"
Kluczowe etapy pomocy ofierze Nagłego Zatrzymania Krążenia (NZK) zostały opisane jako łańcuch
zależności:
− wczesne rozpoznanie sytuacji zagrożenia życia i powiadomienie służb medycznych,
− wczesna Resuscytacja Krążeniowo - Oddechowa (RKO),
− wczesna defibrylacja i zaawansowane zabiegi ratujące życie,
− wczesna intensywna opieka poresuscytacyjna.
Podstawowe zabiegi ratujące życie - dorośli
− decyzja o rozpoczęciu, jeśli pacjent jest niereaktywny i nie oddycha normalnie,
− położenie rąk przy masażu pośrednim w centrum klatki piersiowej (bez poszukiwań brzegu żeber),
− każdy oddech ratowniczy ponad 1 s,
− stosunek uciśnięć klatki piersiowej do oddechów 30:2 u dorosłych (i u dzieci, jeśli ratownik
pojedynczy),
− 30 uciśnięć u dorosłego natychmiast po rozpoznaniu NZK (nagłe zatrzymanie krążenia), omijając
2 początkowe oddechy ratownicze.
Defibrylacja automatyczna
− publiczny dostęp do defibrylatora wszędzie tam, gdzie przewidywane jest ponad jedno NZK (nagłe
zatrzymanie krążenia) na dwa lata,
− po jednej defibrylacji (min. 150 J - impuls dwufazowy lub 360 J - jednofazowy), natychmiastowa RKO
(resuscytacja krążeniowo - oddechowa) przez 2 min, bez przerw na analizę rytmu, poszukiwanie oznak
życia .
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
39
Podstawowe zabiegi ratujące życie - dzieci
− początkowo 5 oddechów ratowniczych, potem częstotliwość (uciśnięć do oddechów) 30:2, gdy ratownik
pojedynczy,
− przy dwóch lub większej liczbie ratowników zawodowych - 15:2 dla dzieci do okresu pokwitania,
− niemowlę poniżej 1 roku życia: technika uciśnięć pozostaje ta sama - dwa palce w przypadku jednego
ratownika oraz technika obejmująca klatkę piersiową dłońmi przy ucisku dwoma kciukami w przypadku
dwóch lub więcej ratowników,
− powyżej 1 roku: technika uciśnięć jedną lub dwoma rękami.
umery służb ratowniczych:
997 - Policja
998 - Straż Pożarna
999 - Pogotowie Ratunkowe
112 - telefonując z telefonu komórkowego dodzwaniamy się do najbliższej jednostki Policji.
Połączenie jest bezpłatne i można je zrealizować z dowolnego telefonu komórkowego nawet bez logowania się
do sieci operatora.
601 100 100 - numer Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, połączenie z każdego telefonu
komórkowego
601 100 300 - numer komórkowy Górskiego oraz Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego,
dostępny jest dla wszystkich, a bezpłatny dla abonentów sieci Plus
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U.1997.88.553)
„§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem
utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia
siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega
karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. ie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi
lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby
do tego powołanej.”
.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
40
ZASADY POSTĘPOWA IA W RAZIE POŻARU
Ochrona przeciwpożarowa
Zjawisko pożaru, schemat bezpiecznego postępowania
Warunkiem rozpoczęcia i podtrzymania pożaru jest jednoczesne występowanie trzech czynników: ciepła
(energii), tlenu i paliwa, natomiast rozmiar pożaru uzależniony jest w głównej mierze od dostępności tlenu i
paliwa. Przy braku któregokolwiek z tych składników pożar gaśnie. Zapalenie paliwa w budynku powoduje
rozprzestrzenianie się płomieni oraz gorącego dymu w kierunku od podłogi do sufitu, po przekroczeniu
temperatury 600°C możliwe jest przerzucenie ognia nawet na znaczne odległości od źródła ciepła i ogarniecie
przez pożar całego pomieszczenia lub budynku. Ograniczenie tego zjawiska następuje przy zastosowaniu
wentylacji pożarowej (oddymiającej), która usuwa znaczne ilości dymu od momentu rozpoczęcia pożaru i
uruchomienia instalacji. Rozróżnia się dwa rodzaje pożaru:
− limitowany przez wentylacje (ilość powietrza w pomieszczeniach jest niewystarczająca do procesu
spalania),
− limitowany przez ilość paliwa (rozwój pożaru zależy od szybkości przemieszczania się płomieni).
Elementem skutecznego zabezpieczenia przeciwpożarowego budynku jest zaplanowanie prawidłowego
scenariusza rozwoju zdarzeń w czasie pożaru. Scenariusz ten powinien zawierać następujące elementy
(modyfikowane w zależności od budynku):
− wykrycie źródła pożaru,
− odcięcie strefy objętej pożarem – użytkownicy przyległych stref możliwie długo nie powinni być
alarmowani, a ich ewentualna ewakuacja powinna zostać rozpoczęta dopiero po podjęciu odpowiedniej
decyzji przez służby ratownicze,
− zaalarmowanie straży pożarnej w przypadku, gdy służby ochrony budynku stwierdzą, że zagrożenie nie
może zostać opanowane własnymi siłami,
− ewakuacje użytkowników strefy objętej pożarem do przestrzeni zabezpieczonej przed pożarem i jego
skutkami w taki sposób, aby ewakuowani nie byli narażeni na działanie dymu i gorących gazów, a także,
aby dym i gorące gazy nie wydostały się poza strefę objętą pożarem,
− rozpoczęcie akcji gaśniczej przez służby ratownicze – podczas akcji gaśniczej dym i gorące gazy nie
powinny utrudniać interwencji służb ratowniczych, a także wydostawać się poza strefę objętą pożarem,
− ewakuacje ludzi z pozostałych stref nie objętych pożarem,
− zabezpieczenie mienia i samego budynku.
Zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka
Dym
Dym jest mieszaniną składającą się z fazy stałej (niedopalonych części stałych), ciekłej (aerozoli i pary
wodnej) oraz gazowej (gazowych produktów spalania). W zależności od udziału poszczególnych faz dym może
przybierać barwę białą (bogaty w aerozole i parę wodną), szary (aerozole i cząstki stałe) albo czarną (głównie
cząstki stałe). Produktami procesów zachodzących podczas spalania w obiektach budowlanych są ponadto:
cząsteczki niespalonych materiałów palnych oraz gazy toksyczne, tj. cyjanowodór (HCN), chlorowodór (HCl),
bromowodór (HBr), fluorowodór (HF), tlenki azotu oraz akroleina (związek z grupy aldehydów nienasyconych).
Główne zagrożenia związane z dymem to silne oddziaływanie toksyczne produktów zawartych w dymie,
połączone z obniżeniem zawartości tlenuw powietrzu. Oprócz podstawowych produktów spalania, w budynkach
wydzielają się bardzo duże ilości innych gazów drażniąco -duszących oddziałujących na organizm. Wpływ ten
jest uzależniony od czasu ekspozycji oraz stężenia danej substancji. Do najbardziej niebezpiecznych gazów
duszących należy tlenek węgla (CO), który powstaje w dużych ilościach, jest bezwonny i powoduje utratę
świadomości i przytomności. Równie istotny jest spadek stężenia tlenu w pomieszczeniach objętych pożarem,
który stanowi składnik procesu spalania i w niedługim czasie jego stężenie spada poniżej 10%. Pochłanianie tlenu
do procesu spalania nie następuje tylko w otwartym płomieniu, ale również w przypadku dopalania się cząstek
unoszących się z dymem. Często to właśnie nie płomienie stanowi bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia, lecz
rozprzestrzeniający się w budynku dym, toksyczne gazy i obniżenie zawartości tlenu w powietrzu.
Temperatura
Zakłada się, że kontakt z dymem o temperaturze powyżej 120 °C stanowi bezpośrednie zagrożenie dla
człowieka. Dym o niższej temperaturze jest lżejszy od powietrza i w pomieszczeniu unosi się do góry, gromadząc
się w strefie pod sufitem. Umożliwia to w początkowej fazie pożaru stosunkowo bezpieczną ewakuację i mniejsze
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
41
ryzyko poparzenia, lecz przy braku wentylacji pożarowej warstwa gromadzącego się pod sufitem dymu może się
na tyle zwiększyć, że temperatura w strefie przebywania ludzi przekroczy dopuszczalny poziom.
Widoczność
Widoczność jest elementem pośrednio wpływającym na zagrożenie życia ludzi, jednak należy pamiętać, że
osoby poruszające się w zadymionych pomieszczeniach potrzebują znacznie więcej czasu na wydostanie się z
budynku niż miałoby to miejsce w przypadku normalnego użytkowania obiektu, gdyż do czasu swobodnego
opuszczenia budynku przez pracowników należy dodać czas wynikającyz zaskoczenia, stresu i dezorientacji.
Wymagane jest, aby gęstość dymu nie przekroczyła wartości umożliwiającej poruszanie się z prędkością 0,3 m/s,
czyli z teoretyczną prędkością poruszania się w ciemności. Przyjmuje się, że utrudnienie ewakuacji następuje przy
widoczności poniżej 4 m.
Należy pamiętać o tym, że gorsza widoczność to dłuższy czas ewakuacji, a tym samym dłuższy czas
ekspozycji na niebezpieczne gazy i większa inhalacja powodowana przyspieszonym oddechem.
Wymagania dotyczące ochrony przeciwpożarowej budynków
Przepisy regulujące wymagania ochrony przeciwpożarowej budynków zawarte są w ustawie o prawo
budowlanym, a także w rozporządzeniach odpowiednich ministrów: w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać budynki i uch usytuowanie, w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych
obiektów budowlanych i terenów.
Prawo budowlane stanowi, że każdy obiekt budowlany powinien być projektowany, budowany, użytkowany
i utrzymywany zgodnie z przepisami, w tym techniczno - budowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej, w taki
sposób, aby spełnione były podstawowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego. Natomiast
rozporządzenia ministra infrastruktury mówi, że budynek i urządzenia z nim związane powinny być
zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający w razie pożaru:
− nośność konstrukcji przez czas wynikający z wymagań dla danego typu budynku,
− ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu w budynku,
− ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na inne budynki,
− możliwość ewakuacji ludzi, a także uwzględniający bezpieczeństwo ekip ratowniczych.
W rozporządzeniu ministra infrastruktury są postanowienia dotyczące m.in. podziału budynków według
kategorii zagrożenia ludzi (ZL), podziału na strefy pożarowe, określenia wymagań odnośnie oddzieleń
pożarowych, długości dróg ewakuacyjnych oraz określenia odporności pożarowej budynku.
Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, z uwagi na przeznaczenie i sposób
użytkowania, dzieli się na:
− mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej charakteryzowane kategorią zagrożenia
ludzi, określane dalej jako ZL,
− produkcyjne i magazynowe, określane dalej jako PM,
− inwentarskie (służące do hodowli inwentarza), określane dalej jako IN.
Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, określane jako ZL, zalicza się do jednej
lub do więcej niż jedna spośród następujących kategorii zagrożenia ludzi:
− ZL I - zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób
niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o
ograniczonej zdolności poruszania się,
− ZL II - przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak
szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych,
− ZL III - użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II,
− ZL IV - mieszkalne,
− ZL V - zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II.
Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków oraz części budynków stanowiących odrębne
strefy pożarowe, określanych jako PM, odnoszą się również do garaży, hydroforni, kotłowni, węzłów
ciepłowniczych, rozdzielni elektrycznych, stacji transformatorowych, central telefonicznych oraz innych
o podobnym przeznaczeniu.
Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków oraz części budynków stanowiących odrębne
strefy pożarowe, określanych jako IN, odnoszą się również do takich budynków w zabudowie zagrodowej
o kubaturze brutto nieprzekraczającej 1.500 m3, jak stodoły, budynki do przechowywania płodów rolnych i
budynki gospodarcze.
Strefy pożarowe zaliczone, z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania, do więcej niż jednej kategorii
zagrożenia ludzi, powinny spełniać wymagania określone dla każdej z tych kategorii.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
42
Wentylacja pożarowa
Wentylacja pożarowa zabezpiecza przed zadymieniem takie drogi ewakuacji osób, jak: klatki schodowe,
przedsionki przeciwpożarowe i szyby dźwigowe używane przez ekipy ratownicze oraz korytarze ewakuacyjne.
Prawidłowe działanie instalacji wentylacji pożarowej jest podstawowym warunkiem przeprowadzenia sprawnej
ewakuacji ludności z budynku podczas pożaru. Takie zabezpieczenie jest szczególne ważne w przypadku
budynków wysokościowych (tj. o wysokości powyżej 55 m i powyżej8 kondygnacji), gdzie podjecie akcji
ratowniczej dla wyżej zlokalizowanych kondygnacji jest możliwe tylko poprzez wewnętrzne korytarze i klatki
schodowe.
Strefy pożarowe
W budynku powinny być wydzielone przestrzenie, poza które nie będzie możliwości przedostania się
pożaru. Strefą pożarową może być zatem: kondygnacja, klatka schodowa, szyby dźwigowe i wentylacyjne itp.
Elementami ograniczającymi strefy pożarowe powinny być elementy wykonane z materiałów o najwyższych
klasach odporności ogniowej, np. odporność ogniowa drzwi powinna wynosić co najmniej EI 30.
Drogi ewakuacji
Z każdego pomieszczenia w budynku powinna być zapewniona możliwość sprawnego wyjścia na zewnątrz
lub do sąsiedniej strefy pożarowej. Wymagania odnośnie przejść ewakuacji reguluje rozporządzenia ministra
infrastruktury. Maksymalna długość przejścia ewakuacyjnego powinna wynosić nie więcej niż 40 m,
a jednocześnie przejście ewakuacyjne nie powinno prowadzić łącznie przez więcej niż trzy pomieszczenia.
Szerokość przejścia określana jest proporcjonalnie do liczby osób, które w razie pożaru będą tamtędy uciekać.
Przyjmuje się co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m, a w przypadku przejścia służącego
do ewakuacji do 3 osób – nie mniej niż 0,8 m.
System detekcji dymu
Rozpoczęcie ewakuacji ludności z budynku oraz akcji gaśniczej zależy od czasu uruchomienia systemu
ochrony przeciwpożarowej, tak wiec dobór odpowiednich czujek dymu i ognia powinien być potraktowany
nadrzędnie. Przy doborze czujek należy przeprowadzić analizę typu pożaru, jaki może zaistnieć w danym
budynku. W budynkach użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego jest wymagane stosowanie
systemu sygnalizacji pożarowej oraz dźwiękowego systemu ostrzegawczego.
Współpraca systemów ochrony przeciwpożarowej budynku
Najistotniejszym elementem w ochronie pożarowej osób jest prawidłowe współdziałanie wszystkich
zainstalowanych w obiekcie systemów, które działając według wcześniej ustalonego scenariusza zapewnią
sprawną i szybką ich ewakuację, a także pozwolą służbom straży pożarnej na skuteczne podjecie działań
gaśniczych.
CZY
OŚCI ZABRO IO E
W obiektach oraz na terenach przyległych do nich jest zabronione wykonywanie czynności, które mogą
spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji:
−
używanie otwartego ognia, palenie tytoniu i stosowanie innych czynników mogących zainicjować
zapłon występujących materiałów:
w strefie zagrożenia wybuchem,
w miejscach występowania materiałów niebezpiecznych pożarowo,
w miejscach występowania innych materiałów palnych, określonych przez właściciela lub
zarządcę i oznakowanych zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi znaków bezpieczeństwa,
−
użytkowanie instalacji, urządzeń i narzędzi niesprawnych technicznie lub w sposób niezgodny
z przeznaczeniem albo warunkami określonymi przez producenta bądź niepoddawanych okresowym
kontrolom, o zakresie i częstotliwości wynikającej z przepisów prawa budowlanego, jeżeli może się to
przyczynić do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzenienia ognia,
−
garażowanie pojazdów silnikowych w obiektach i pomieszczeniach nieprzeznaczonych do tego celu,
jeżeli nie opróżniono zbiornika paliwa pojazdu i nie odłączono na stałe zasilania akumulatorowego
pojazdu,
−
rozgrzewanie za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów w odległości mniejszej niż 5 m od
obiektu, przyległego do niego składowiska lub placu składowego z materiałami palnymi, przy czym jest
dopuszczalne wykonywanie tych czynności na dachach o konstrukcji i pokryciu niepalnym
w budowanych obiektach, a w pozostałych, jeżeli zostaną zastosowane odpowiednie, przeznaczone do
tego celu podgrzewacze,
−
rozpalanie ognisk lub wysypywanie gorącego popiołu i żużla, w miejscu umożliwiającym zapalenie się
materiałów palnych albo sąsiednich obiektów oraz w mniejszej odległości od tych obiektów niż 10 m,
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
43
−
składowanie poza budynkami, w odległości mniejszej niż 4 m od granicy działki, materiałów palnych,
w tym pozostałości roślinnych, gałęzi i chrustu,
−
użytkowanie elektrycznych urządzeń ogrzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu palnym,
z wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z warunkami określonymi przez producenta;
− przechowywanie materiałów palnych oraz stosowanie elementów wystroju i wyposażenia wnętrz
z materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m od:
urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury
przekraczającej 373,15 K (100 °C),
linii kablowych o napięciu powyżej 1 kV, przewodów uziemiających oraz przewodów
odprowadzających instalacji piorunochronnej oraz czynnych rozdzielnic prądu elektrycznego,
przewodów elektrycznych siłowych i gniazd wtykowych siłowych o napięciu powyżej 400 V,
−
stosowanie na osłony punktów świetlnych materiałów palnych, z wyjątkiem materiałów trudno
zapalnych i niezapalnych, jeżeli zostaną umieszczone w odległości co najmniej 0,05 m od żarówki,
−
instalowanie opraw oświetleniowych oraz osprzętu instalacji elektrycznych, jak wyłączniki,
przełączniki, gniazda wtyczkowe, bezpośrednio na podłożu palnym, jeżeli ich konstrukcja nie
zabezpiecza podłoża przed zapaleniem,
−
składowanie materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji lub umieszczanie
przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej
wymaganych wartości,
−
składowanie materiałów palnych na nieużytkowych poddaszach oraz na drogach komunikacji ogólnej
w piwnicach,
−
zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie,
−
lokalizowanie elementów wystroju wnętrz, instalacji i urządzeń w sposób zmniejszający wymiary drogi
ewakuacyjnej poniżej wartości wymaganych w przepisach techniczno– budowlanych,
−
wykorzystywanie drogi ewakuacyjnej z sali widowiskowej lub innej o podobnym przeznaczeniu,
w której następuje jednoczesna wymiana publiczności (użytkowników), jako miejsca oczekiwania na
wejście do tej sali,
−
uniemożliwianie lub ograniczanie dostępu do:
gaśnic i urządzeń przeciwpożarowych,
przeciwwybuchowych urządzeń odciążających,
źródeł wody do celów przeciwpożarowych,
urządzeń uruchamiających instalacje gaśnicze i sterujących takimi instalacjami oraz innymi
instalacjami wpływającymi na stan bezpieczeństwa pożarowego obiektu,
wyjść ewakuacyjnych albo okien dla ekip ratowniczych,
wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego oraz kurków głównych instalacji
gazowej,
−
napełnianie gazem płynnym butli na stacjach paliw, stacjach gazu płynnego i w innych obiektach
nieprzeznaczonych do tego celu oraz nieumieszczenie na stacji na odmierzaczu gazu płynnego
informacji o nienapełnianiu butli.
OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELI I ZARZĄDCÓW BUDY KÓW
Do obowiązków właścicieli i zarządców budynków należy:
−
utrzymanie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w stanie pełnej sprawności technicznej
i funkcjonalnej (zgodnie z § 3 ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków innych obiektów budowlanych
i terenów (Dz. U. nr 109, poz. 719) urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice powinny być poddawane
przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi w Polskich
Normach dotyczących urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, w odnośnej dokumentacji technicznej oraz
instrukcjach obsługi. Przeglądy te powinny być przeprowadzane w okresach i w sposób zgodny
z instrukcją ustaloną przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku
),
−
wyposażanie obiektów zgodnie z przepisami techniczno- budowlanymi w przeciwpożarowe wyłączniki
prądu,
−
oznakowanie zgodnie z zasadami Polskich Norm:
• dróg ewakuacyjnych,
• miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic,
• miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,
• miejsc usytuowania przeciwpożarowych wyłączników prądu, kurków głównych instalacji gazowej
oraz materiałów niebezpiecznych pożarowo,
• pomieszczeń, w których występują materiały niebezpieczne pożarowo,
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
44
• drabin ewakuacyjnych, rękawów ratowniczych, pojemników z maskami ucieczkowymi, miejsca
zbiórki do ewakuacji, miejsca lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych,
• dźwigów dla ekip ratowniczych,
• przeciwpożarowych zbiorników wodnych,
− przygotować budynek do prowadzenia akcji ratowniczej,
−
zaznajomić pracowników z przepisami przeciwpożarowymi,
−
ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego
miejscowego zagrożenia,
− przeprowadzać próbną ewakuację.
Materiały niebezpieczne
Przy używaniu lub przechowywaniu materiałów niebezpiecznych należy:
•
wszystkie czynności związane z wytwarzaniem, przetwarzaniem, obróbką, transportem lub
składowaniem materiałów niebezpiecznych wykonywać zgodnie z warunkami ochrony
przeciwpożarowej określonymi w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego,
•
utrzymywać ilość materiału niebezpiecznego znajdującego się na stanowisku pracy nie większą niż
dobowe zapotrzebowanie lub dobowa produkcja, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej,
•
przechowywać zapas materiałów niebezpiecznych przekraczający w oddzielnym magazynie
przystosowanym do takiego celu,
•
przechowywać materiały niebezpieczne w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu
w następstwie procesu składowania lub wskutek wzajemnego oddziaływania,
•
przechowywać
ciecze
o
temperaturze
zapłonu
poniżej
328,15K
(55°C)
wyłącznie
w pojemnikach, urządzeniach i instalacjach przystosowanych do tego celu, wykonanych
z materiałów co najmniej trudno zapalnych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej,
wyposażonych w szczelne zamknięcia i zabezpieczonych przed stłuczeniem.
Prace niebezpieczne pod względem pożarowym
Przez prace niebezpieczne pod względem pożarowym rozumie się przede wszystkim prace wykonywane
przy użyciu otwartego ognia takie jak:
−
spawanie gazowe i elektryczne, cięcie,
− prace malarsko - lakiernicze i impregnacyjne wykonywane przy użyciu wyrobów lakierniczych,
impregnacyjnych łatwo zapalnych oraz klejów o własnościach pożarowych,
− prace wymagające rozgrzewania substancji bitumicznych przy użyciu otwartego ognia.
Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, mogących powodować bezpośrednie
niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu, właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu jest obowiązany:
−
ocenić zagrożenie pożarowe w miejscu, w którym prace będą wykonywa,
−
ustalić rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzeniania się
pożaru lub wybuchu,
−
wskazać osoby odpowiedzialne za odpowiednie przygotowanie miejsca pracy, za przebieg oraz
zabezpieczenie miejsca po zakończeniu pracy,
−
zapewnić wykonywanie prac wyłącznie przez osoby do tego upoważnione, posiadające odpowiednie
kwalifikacje,
−
zaznajomić osoby wykonujące prace z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie
wykonywania prac oraz z przedsięwzięciami mającymi na celu niedopuszczenie do powstania pożaru
lub wybuchu.
Przy wykonywaniu prac niebezpiecznych pod względem pożarowym należy:
−
zabezpieczyć przed zapaleniem materiały palne występujące w miejscu wykonywania prac oraz
w rejonach przyległych, w tym również elementy konstrukcji budynku i znajdujących się w nim
instalacji technicznych,
− prowadzić prace niebezpieczne pod względem pożarowym w pomieszczeniach (urządzeniach)
zagrożonych wybuchem lub w pomieszczeniach, w których wcześniej wykonywano inne prace związane
z użyciem łatwo palnych cieczy lub palnych gazów, jedynie wtedy, gdy stężenie par cieczy lub gazów
w mieszaninie z powietrzem w miejscu wykonywania prac nie przekracza 10 % ich dolnej granicy
wybuchowości,
−
mieć w miejscu wykonywania prac sprzęt umożliwiający likwidację wszelkich źródeł pożaru,
− po zakończeniu prac poddać kontroli miejsce, w którym prace były wykonywane oraz rejony przyległe,
−
używać do wykonywania prac wyłącznie sprzętu sprawnego technicznie i zabezpieczonego przed
możliwością wywołania pożaru.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
45
Akcja gaśnicza
Pojawienie się pożaru w miejscach pracy stwarza ogromne niebezpieczeństwo dla wszystkich ludzi
przebywających w budynku. Z jednej strony zagrażają im oparzenia wywołane przez płonące materiały i bardzo
wysoką temperaturę powierzchni, z drugiej strony zdolność do ewakuacji jest często ograniczona ze względu na
dym, powstający i rozprzestrzeniający się w pomieszczeniach ze znaczną prędkością.
Podział pożarów ze względu na rodzaj palącego się materiału i sposobu jego spalania
Grupy pożarów:
•
A - pożary materiałów stałych zwykle pochodzenia organicznego, których normalne spalanie zachodzi
z tworzeniem żarzących się węgli,
•
B - pożary cieczy i materiałów stałych topiących się,
•
C - pożary gazów,
•
D - pożary metali,
•
F- pożary tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych.
W przypadku powstania pożaru należy:
•
zaalarmować, przy użyciu wszystkich dostępnych środków osoby będące w strefie zagrożenia,
•
powiadomić przełożonych,
•
wezwać straż pożarną.
Podczas zgłaszania pożaru lub innego zagrożenia należy podać:
1.
SWOJE IMIĘ I AZWISKO oraz UMER TELEFO U,
2.
ADRES I AZWĘ OBIEKTU,
3.
CO SIĘ PALI, A KTÓRYM PIĘTRZE,
4.
CZY IST IEJE ZAGROŻE IE DLA ŻYCIA I ZDROWIA LUDZKIEGO.
Do chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia należy nie odkładać słuchawki.
Podręczny sprzęt gaśniczy i urządzenia przeciwpożarowe
Podręczny sprzęt gaśniczy - przenośny sprzęt gaśniczy uruchamiany ręcznie, służący do zwalczania
pożarów w zarodku.
Do podręcznego sprzętu gaśniczego zaliczamy:
•
gaśnice,
•
koce gaśnicze.
Gaśnica - urządzenie zawierające środek gaśniczy, który na skutek ciśnienia wewnętrznego może być wyrzucony
i skierowany na ogień. Ciśnienie wewnętrzne może być ciśnieniem stałym lub uzyskiwanym w wyniku
uwolnienia gazu napędowego.
Podział gaśnic w zależności od sposobu magazynowania czynnika napędowego
Nazwa odmiany
Symbol
Sposób magazynowania czynnika
roboczego
Pod stałym ciśnieniem
X
W zbiorniku gaśnicy
Z dodatkowym zbiornikiem
Z
W oddzielnym zbiorniku
Najczęściej stosowanymi gaśnicami są:
1.
Gaśnica proszkowa jest to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w dźwignię uruchamiającą zawór lub
zbijak. Środek gaśniczy (proszek) wyrzucany jest przez dyszę lub wężyk zakończony prądowniczką
przy pomocy gazu obojętnego (azot lub dwutlenek węgla). Po dostarczeniu gaśnicy w miejsce pożaru
zrywamy plombę i wyciągamy zawleczkę blokującą, uruchamiamy dźwignię lub wciskamy zbijak
i kierujemy strumień środka gaśniczego na ognisko pożaru. Działanie gaśnicy proszkowej można
w każdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni uruchamiającej lub dźwigni prądowniczki.
Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej.
2.
Gaśnica pianowa - zasady obsługi gaśnicy pianowej są podobne do zasad obsługi gaśnicy proszkowej.
3.
Gaśnica śniegowa - to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w zawór i wężyk zakończony dyszą
wylotową. Wewnątrz gaśnicy znajduje się skroplony dwutlenek węgla, który po uruchomieniu gaśnicy
pod własnym ciśnieniem wydostaje się na zewnątrz oziębiając się do temperatury ok. -80 st. C.
Po dostarczeniu gaśnicy w miejsce pożaru zrywamy plombę zabezpieczającą (ewentualnie wyciągamy
zawleczkę blokującą), uruchamiamy zawór i kierujemy strumień środka gaśniczego na ognisko pożaru.
Działanie gaśnicy śniegowej można w każdej chwili przerwać zamykając zawór. Należy pamiętać,
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
46
że: w czasie działania gaśnicy należy ją trzymać tylko za uchwyty, nie wolno używać tych gaśnic do
gaszenia palącej się na człowieku odzieży.
Rozmieszczenie gaśnic
Gaśnice w obiektach powinny być rozmieszczone:
−
w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności:
przy wejściach do budynków,
na klatkach schodowych,
na korytarzach,
przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz,
−
w miejscach nienarażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki),
−
w obiektach wielokondygnacyjnych - w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli pozwalają
na to istniejące warunki.
Przy rozmieszczaniu gaśnic powinny być spełnione następujące warunki:
−
odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do najbliższej gaśnicy
nie powinna być większa niż 30 m,
−
do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m.
Koc gaśniczy jest to płachta z tkaniny całkowicie niepalnej (włókno szklanego) o powierzchni około
2 m
2
. Przechowuje się go w specjalnym futerale. Służy do tłumienia pożaru w zarodku przez odcięcie dopływu
powietrza do palącego się przedmiotu.
Sposób użycia:
−
wyjąć koc z futerału,
−
rozłożyć i szczelnie przykryć palący się przedmiot.
Urządzenia przeciwpożarowe - są to urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie lub samoczynnie)
służące do wykrywania i zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków.
Zaliczamy do nich: stałe i półstałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające, urządzenia wchodzące w skład DSO
(dźwiękowego systemu ostrzegania) i SSP (systemu sygnalizacji pożaru), instalacje oświetlenia ewakuacyjnego,
hydranty i zawory hydrantowe, pompy w pompowniach przeciwpożarowych, przeciwpożarowe klapy odcinające,
urządzenia zabezpieczające przed wybuchem, drzwi i bramy przeciwpożarowe o ile są wyposażone w systemy
sterowania. Najczęściej stosowanym urządzeniem przeciwpożarowym jest hydrant wewnętrzny.
Hydrant wewnętrzny - jest urządzeniem przeciwpożarowym umieszczonym na sieci wodociągowej
wewnętrznej, służącym do gaszenia pożarów grupy A. Umożliwia on dogodne gaszenie ewentualnego pożaru
(z większych niż gaśnice odległości), a w szczególności przydatny jest do gaszenia pożarów w zarodku oraz do
dogaszania pogorzelisk. W celu uruchomienia hydrantu wewnętrznego należy:
−
otworzyć szafkę,
−
rozwinąć wąż tłoczny zakończony prądownicą,
−
otworzyć (odkręcić) zawór hydrantowy,
−
skierować strumień wody na źródło ognia.
Obsługę hydrantu powinny stanowić dwie osoby, jedna obsługuje prądownice a druga obsługuje zawór
hydrantowy dawkując ilość wody. Nie wskazane jest używanie hydrantów wewnętrznych (wody) do gaszenia
pożarów w obrębie elektroniki użytkowej, instalacji i urządzeń elektrycznych pod napięciem (niszczące działanie
wody oraz możliwość porażenia prądem) oraz substancji, które z wodą tworzą gazy palne np. karbid. W związku
z powyższym pełne wykorzystanie hydrantu wewnętrznego do gaszenia ewentualnego pożaru może nastąpić
tylko w ostateczności ( np. po wykorzystaniu najbliższych gaśnic).
Podczas gaszenia należy pamiętać aby:
−
kierować strumień środka gaśniczego na palące się przedmioty od strony zewnętrznej do środka,
− przedmioty ustawione pionowo gasić od góry w dół,
−
używać środków gaśniczych przeznaczonych do gaszenia danej grupy pożarów,
−
wyłączyć prąd.
998 – Straż Pożarna
Meldunek o wypadku powinien zawierać następujące dane:
CO? – rodzaj wypadku (np. zderzenie samochodów, upadek z drabiny, utonięcie, itp.),
GDZIE? – miejsce wypadku,
ILE? – liczba poszkodowanych,
JAK? – stan poszkodowanych,
CO ROBISZ? – informacje o udzielonej dotychczas pomocy,
KIM JESTEŚ? – dane personalne osoby wzywającej pomoc (numer telefonu, z którego dzwonisz).
igdy pierwszy nie odkładaj słuchawki!!!
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
47
I STRUKCJA GASZE IA POŻARÓW PODRĘCZ YM SPRZĘTEM GAŚ ICZYM
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
48
Z AKI BHP
Lp.
Znak
Znaczenie (nazwa) znaku
1
Kierunek drogi ewakuacyjnej
2
Wyjście ewakuacyjne
3
Drzwi ewakuacyjne
4
Przesunąć w celu otwarcia
5
Kierunek do wyjścia drogi ewakuacyjnej
6
Kierunek do wyjścia drogi ewakuacyjnej schodami
w dół
7
Kierunek do wyjścia drogi ewakuacyjnej schodami
w górę
8
Pchać, aby otworzyć
9
Ciągnąć, aby otworzyć
10
Stłuc, aby uzyskać dostęp
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
49
POŻAR A RATOWA IE LUDZI
Gdy zauważymy pożar, który stwarza zagrożenie życia, jak również w każdym innym przypadku, należy
w pierwszej kolejności rozpoznać sytuację. Sprawą najwyższej wagi jest ratowanie ludzi, w dalszej kolejności
zwierząt i na końcu dobytku. Jeśli zachodzi obawa, że w obiekcie objętym pożarem są ludzie, w pierwszej
kolejności należy ich bezwzględnie zaalarmować i jeśli jest taka potrzeba (lub nam się tylko tak wydaje)
zarządzić ewakuację budynku.
W trakcie ewakuacji i poruszania się po zadymionym obiekcie należy pamiętać, że dym i gazy powstałe
w trakcie pożaru są silnie trujące. Aby uniknąć zatrucia, w miarę posiadanych możliwości i środków, koniecznie
należy zabezpieczyć drogi oddechowe tkaniną zmoczoną wodą (np.: mokra chustka, ręcznik itp.) oraz poruszać
się po zadymionych pomieszczeniach w pozycji pochylonej lub "na czworaka" (gazy spalinowe ze względu na
wyższą temperaturę unoszą się, dlatego na wysokości kolan znajduje się najwięcej chłodnego i czystego
powietrza).
Uwaga!
Te metody nie chronią całkowicie przed najgroźniejszym w takich sytuacjach zatruciem tlenkiem węgla,
powodują tylko mniejsze podrażnienie dróg oddechowych.
Kierunek rozprzestrzeniania się dymu jest jednocześnie prawdopodobnym kierunkiem rozprzestrzeniania się
pożaru.
Bez wyraźnej potrzeby nie wchodzić i nie otwierać drzwi do pomieszczeń objętych ogniem, nie dotykać
klamek.
Unikać dotykania elementów metalowych znajdujących się w pobliżu ognia.
Bezwzględnie należy wyłączyć główny zawór gazu i główny wyłącznik prądu.
Następnie należy powiadomić Straż Pożarną (tel. 112 lub 998, podając gdzie się pali, co się pali, czy są
zagrożeni ludzie, swoje nazwisko, nr telefonu, z którego dzwonimy itp., poczekać na potwierdzenie przyjęcia
zgłoszenia i dopiero odłożyć słuchawkę) oraz administratora lub zarządcę obiektu. Każdy, kogo poprosimy
o pomoc, koniecznie musi nam jej udzielić, (ale musimy wiedzieć, że mimo obietnicy może tego nie zrobić)!
Bezwzględnie należy wykonywać polecenia wydawane przez kierującego akcją ratowniczą. Do czasu
przybycia Straży Pożarnej, ewakuacją i akcją ratowniczą powinien kierować administrator obiektu, lub osoba
wyznaczona przez Komendanta Głównego Policji lub ktokolwiek inny, kompetentny i zdecydowany, mający
pojęcie o panującej sytuacji. Nie wolno pozostawiać ewakuacji bez nadzoru, gdyż ludzie ogarnięci paniką mogą
robić różne rzeczy, nieprzewidywalne i bardzo często niebezpieczne dla nich i dla innych.
Kolejnym, bardzo poważnym problemem jest gaszenie ludzi. Człowiek, na którym pali się ubranie
najczęściej będzie biegł, uciekał. Jeśli zdarzy się, że takiego widzimy, bezwzględnie musimy go przewrócić
twarzą do ziemi. Zabezpieczymy go w ten sposób przed bardzo groźnym wchłonięciem ognia do płuc
i poparzeniem dróg oddechowych. Płonącą odzież najlepiej ugasić wodą. W przypadku jej braku należy
poszkodowanego nakryć kocem gaśniczym lub jakimkolwiek innym, dużym i grubym kawałkiem materiału.
Nakrywając człowieka, na którym pali się odzież, należy koc lub jakąkolwiek inną płachtę kłaść "od siebie",
przydeptując jej brzeg. Taki sposób nakrywania zabezpieczy przed oparzeniami osobę gaszącą. Następnie należy
spod materiału usunąć powietrze (dociskając płachtę do ratowanego lub go w nią zawinąć). Nie wolno gasić
odzieży na człowieku tak, jak jest to bardzo często pokazywane na filmach, tzn. uderzając i machając znad głowy
kurtką, czy też czymś podobnym. W ten sposób sami możemy ulec oparzeniom, powodując tylko
rozdmuchiwanie ognia i uzyskując skutek odwrotny do zamierzonego. Jeśli dysponujemy tylko kurtką, odzież na
poszkodowanym należy gasić tłumiąc ogień i przesuwając kurtkę (bez podnoszenia) od głowy w kierunku nóg.
Po ugaszeniu należy bezwzględnie udzielić ofierze pierwszej pomocy i wezwać pogotowie ratunkowe.
Do gaszenia odzieży nie wolno stosować gaśnic, gdyż ich użycie w stosunku do człowieka może być bardzo
niebezpieczne.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
50
PODSTAWOWE ZASADY DOT. EWAKUACJI Z OBIEKTU OBJĘTEGO POŻAREM LUB
I
YM ZAGROŻE IEM
Po usłyszeniu alarmu przeciwpożarowego ogłoszonego sygnałem dźwiękowym lub/i głosem, należy
niezwłocznie przerwać wykonywane zajęcia, a następnie - jeśli nie ma zagrożenia dla zdrowia i życia, zabrać
swoje najważniejsze rzeczy oraz ubranie i natychmiast opuścić obiekt, poruszając się zgodnie ze wskazaniem
znaków ewakuacyjnych (białe strzałki na zielonym tle), określających kierunek poruszania się w czasie
ewakuacji z każdego obiektu (znaki ewakuacyjne pozwolą wyjść na poziom klatki schodowej, a następnie
wskażą kierunek do wyjścia ewakuacyjnego prowadzącego pośrednio lub bezpośrednio na otwartą przestrzeń.
Wszystkie znaki ewakuacji zapewniają wizualną informację o przebiegu wyznaczonej drogi ewakuacyjnej,
zarówno przy świetle dziennym, sztucznym, jak również przy nagłym braku oświetlenia, a także w atmosferze
dymu i znajdują się w miejscach, w których istnieje jakakolwiek wątpliwość, co do kierunku ewakuacji):
1) nie używać wind (w czasie alarmu przeciwpożarowego oraz innego miejscowego zagrożenia wszystkie
windy osobowe są ściągane na kondygnację parterową, a następnie wyłączane jest ich zasilanie);
2) przemieszczać się do najbliższych klatek schodowych, włączając się spokojnie do poruszającego się
z górnych pięter strumienia ewakuujących się już innych ludzi;
3) na klatce schodowej tj. po drodze ewakuacji poruszamy się:
wąskim strumieniem tylko w jednym kierunku,
powoli i spokojnie, bez przyspieszeń i zatrzymań,
nie rozmawiamy,
nie zawracamy np. w celu zabrania jeszcze jakiejś rzeczy,
przestrzegamy ściśle poleceń kierujących ewakuacją tzw. koordynatorów ewakuacji,;
4) przez cały czas należy zachować spokój i nie wywoływać paniki (zawsze istnieje możliwość wybuchu paniki
w przypadku powstania pożaru lub innego zagrożenia w miejscach, w których przebywa duża liczba ludzi.
Każdy okrzyk „PALI SIĘ UCIEKAĆ” – TO PRZYSŁOWIOWA ISKRA, sprawiająca, że na ludzi zaczyna
oddziaływać prawo tłumu. Ludzie ogarnięci paniką zatracają swoje indywidualne cechy osobowości i stają
się częścią potężnego, groźnego tworu, jakim jest tłum, który nie kieruje się żadnymi przesłankami
logicznego myślenia i rzeczywistej sytuacji. Spanikowany, rozhisteryzowany tłum może sparaliżować
i uniemożliwić prowadzenie akcji ratowniczej. Może w ślepym instynkcie szukania ratunku spotęgować
i zwielokrotnić zagrożenie własne, np.: zadeptać tych, którzy się przewrócili, zniszczyć wszystko, co napotka
na swojej drodze, unieruchomić i skrzywdzić innych stojących przy barierkach i ścianach lub próbujących
otworzyć drzwi. Zapanować nad paniką mogą koordynatorzy ewakuacji, a jeśli ich nie ma to osoby pewne
siebie, energiczne, dysponujące donośnym głosem lub będące autorytetem w danym środowisku.
Rozładowanie nastrojów tłumu ogarniętego paniką i prącego do przodu, jest najbardziej realne do wykonania
dla osób znajdujących się z tyłu, niż na czele kolumny ewakuacyjnej. W czasie pożaru najczęściej spotykamy
się z paniką, której ulegają grupy ludzi, znajdujące się w rzeczywistym lub urojonym niebezpieczeństwie.
Zatracają oni poczucie rzeczywistości i podejmują nieprzemyślane, bezcelowe i niebezpieczne działania, np.
wyskakiwanie przez okna, paniczna ucieczka klatką schodową powodująca deptanie innych. Najlepszym
środkiem przeciwdziałającym jest szybkie dotarcie ratowników z zewnątrz lub pozostanie przez
koordynatora ewakuacji z zagrożonymi i np. odciętymi od drogi ewakuacji – do czasu zorganizowania
i podjęcia akcji ratowniczej. Sam fakt dotarcia kogoś z zewnątrz lub powrotu koordynatora wytwarza
przekonanie, że zagrożone miejsce nie jest tak niebezpieczne, gdyż w przeciwnym razie nikt by tu nie
dotarł);
5) opuścić budynek wyjściem ewakuacyjnym;
6) w miejscu spotkania, oczekiwać sprawdzenia obecności wszystkich pracowników;
7) po sprawdzeniu obecności w rejonie ewakuacyjnym, oczekiwać sygnału odwołania alarmu
przeciwpożarowego.
PALE IE TYTO IU A TERE IE KOME DY GŁÓW EJ POLICJI
Na podstawie § 3 i 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 maja 2011r.
w sprawie szczegółowych warunków używania wyrobów tytoniowych na terenie obiektów oraz w środkach
przewozu osób podlegających ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych (Dz. U. 2011 nr 97, poz. 564),
palenie tytoniu w obiektach Komendy Głównej Policji jest zabronione poza miejscami wyznaczonymi,
oznakowanymi i wyposażonymi w dostateczną ilość popielniczek, które powinny być usytuowane w sposób,
który nie naraża osób niepalących na wdychanie dymu tytoniowego oraz w pojazdach służbowych.
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
51
PRZYKŁADOWE PYTA IA EGZAMI ACYJ E
1.
Jaki organ sprawuje nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy w Polsce?
2.
Jaki organ sprawuje nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem zasad, przepisów higieny pracy i warunków
środowiska pracy w Polsce?
3.
Czy inspektor pracy ma prawo przeprowadzenia o każdej porze dnia i nocy, bez uprzedzenia, kontroli
przestrzegania prawa pracy?
4.
Kto jest pracodawcą dla pracowników zatrudnionych w KGP?
5.
W jakich przypadkach pracownik może powstrzymać się od wykonywania pracy?
6.
Kto odpowiada za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w KGP?
7.
Co należy do podstawowych obowiązków osób kierujących pracownikami?
8.
Jaki akt prawny określa podstawowe obowiązki pracodawcy i pracowników w zakresie bhp?
9.
Jaką odpowiedzialność ponosi pracownik za nieprzestrzeganie przepisów bhp?
10.
Kto zapewnia pracownikowi odpowiednie urządzenia higieniczno sanitarne, środki ochrony i higieny
osobistej, itp.?
11.
Czy każdy pracownik powinien brać udział w szkoleniu i instruktażu z zakresu bhp?
12.
Jakiego rodzaju szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy są prowadzone w KGP?
13.
Kto prowadzi instruktaż ogólny w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy?
14.
Jakiego rodzaju szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy są prowadzone w KGP?
15.
Kto zajmuje się sprawami bhp w KGP?
16.
Jakie są zadania komisji bhp?
17.
Kto podlega wstępnym badaniom lekarskim?
18.
Kiedy przeprowadza się kontrolne badania lekarskie?
19.
Do kogo należy zapewnienie wykonania zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad
pracownikami?
20.
W jakich warunkach pracownikowi przysługują napoje?
21.
Jakie warunki muszą zaistnieć, aby wypadek jakiemu uległ pracownik zakwalifikowany był jako
wypadek przy pracy?
22.
Jakie czynności należy wykonać po zaistnieniu wypadku przy pracy?
23.
W jakim terminie należy sporządzić protokół powypadkowy?
24.
Kto wypłaca jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy pracownikom Policji?
25.
Czy należy się odszkodowanie za zniszczone w czasie wypadku przedmioty osobistego użytku?
26.
Kogo powinien powiadomić pracownik, gdy ulegnie wypadkowi w pracy?
27.
W jakich przypadkach nie należy się odszkodowanie za wypadek w pracy?
28.
Kto orzeka o stopniu uszczerbku na zdrowiu pracownika, który uległ wypadkowi w pracy?
29.
Co to jest choroba zawodowa?
30.
Jaki organ jest uprawniony do stwierdzenia choroby zawodowej pracownika?
31.
Jaka jest dopuszczalna najniższa temperatura w pomieszczeniu biurowym?
32.
Jakie kryteria muszą być spełnione, aby zakwalifikować wykonywaną pracę do pracy na wysokości?
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
52
33.
Jakie czynniki uciążliwe występują przy pracy z komputerem?
34.
Jakie zgodnie z przepisami powinno być natężenie oświetlenia światłem elektrycznym pomieszczeń
biurowych?
35.
Jaka kubatura pomieszczenia powinna przypadać na każdego pracownika wykonującego pracę w tym
pomieszczeniu?
36.
W jaki sposób należy ustalić, czy ratowany oddycha samoistnie
37.
W jaki sposób unieruchamia się kończyny w przypadku złamania kości?
38.
W jakiej pozycji należy ułożyć osobę w czasie utraty świadomości przy zachowaniu oddechu własnego
i braku wyraźnych obrażeń?
39.
Jaki jest właściwy stosunek liczby wdechów do liczby uciśnięć mostka w czasie reanimacji dorosłego
człowieka przy udziale dwóch ratowników?
40.
Jakie czynności należy wykonać podczas wstępnej akcji reanimacyjnej?
41.
Jakiego rodzaju gaśnicy użyjesz do gaszenia płynów łatwopalnych?
42.
Jakiego środka gaśniczego użyjesz do gaszenia archiwum zawierającego materiały papierowe?
43.
Czy sprzęt ppoż. może być używany do innych celów?
44.
Kto odpowiada za wyposażenie obiektu KGP w podręczny sprzęt gaśniczy?
45.
Jak należy się poruszać po silnie zadymionej drodze ewakuacyjnej poziomej?
46.
Jakim symbolem oznaczone są gaśnice pod stałym ciśnieniem?
47.
Co jaki czas gaśnice muszą być poddane okresowej kontroli?
48.
Co oznacza symbol „X” w nazwie gaśnicy?
49.
Jakie czynności należy wykonać po ogłoszenia alarmu pożarowego?
50.
Czy w czasie pożaru możemy wykorzystać windę do celów ewakuacyjnych?
51.
Czym możemy gasić urządzenie elektryczne będące pod napięciem?
52.
Czy na terenie KGP można palić papierosy?
KOME DA GŁÓW A POLICJI
GABI ET KOME DA TA GŁÓW EGO POLICJI
WYDZIAŁ OCHRO Y PRACY
53
WYKAZ AKTÓW PRAW YCH
1.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2014.1502 -tj, z późn. zm.)
2.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 533), art. 162, informującym o odpowiedzialności karnej za
nieudzielanie pierwszej pomocy osobie będącej w położeniu grożącym bezpośredniemu niebezpieczeństwem utraty życia itd.
3.
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.:
Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.).
4.
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) (Dz. U. Nr 162, poz. 1118,
z późn. zm.).
5.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy (Dz. U. Nr 129, poz.844) Tekst jednolity z dnia 28.08.2003 r. (Dz. U. Nr 169, poz. 1650) zmiany: Dz. U. z 2007 r.,
Nr 49, poz. 330).
6.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla
zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz.545), zmiany:(Dz. U. z 2002 r. Nr 127, poz. 1092).
7.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz.279).
8.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U.
z 2009 r., Nr 105, poz. 870).
9.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 105, poz. 869).
10.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na
stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973).
11.
Decyzja Nr 278 Komendanta Głównego Policji z dnia 22 lipca 2004 r. w sprawie zaopatrywania w okulary ochronne osób
zatrudnionych do pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. Urz. KGP z dn. 16.08.2004 r. Nr 14, poz. 74).