TKANKA ŁĄCZNA TEXTUS CONJUNCTIVUS
•
Funkcje: podporowa, odżywcza
•
Cechy charakterystyczne
o
komórki wyraźnie oddzielone od siebie przez substancję międzykomórkową (matrix), która
jest przez nie produkowana
o
matrix międzykomórkowa:
o substancja podstawowa – bezpostaciowa płynna, żelowa, elastyczna lub
stała(polisacharydy + białka)
o substancja upostaciowana zawierająca włókna:
o kolagenowe – ścięgna, więzadła
o
sprężyste – aorta, tchawica, oskrzela
o siateczkowate – błona podstawna, kanaliki nerkowe
•
Klasyfikacja tkanki łącznej:
o
tkanka łączna właściwa
o galaretowata (w życiu zarodkowym, w pępowinie)
o włóknista beleczkowata (skóra właściwa, pajęczynówka)
o siateczkowata
o włóknista nieupostaciowana (wiotka)
o włóknista upostaciowana (zbita)
o tłuszczowa
o
tkanka łączna oporowa
o chrzęstna
o kostna
o krew i limfa
Tkanka łączna siateczkowata
•
zbudowana z komórek gwiaździstych (komórek siateczki)
•
włókna siateczkowate wewnątrz komórek, na powierzchni,
między komórkami
o
zrąb narządów krwiotwórczych:
o szpiku kostnego,
o
węzłów chłonnych,
o
śledziony
o
błona śluzowa jelit cienkiego i grubego
Tkanka łączna wiotka (nieupostaciowana)
•
substancja międzykomórkowa o charakterze żelu
•
włókna elastyczne i nieelastyczne (w matrix wielokierunkowo)
•
różne rodzaje komórek:
o fibroblasty
o
komórki tuczne
o histiocyty (makrofagi)
o
komórki plazmatyczne
o
komórki układu
białokrwinkowego
o
komórki tłuszczowe
o
komórki barwnikowe
•
okrycie i rusztowanie narządów
•
odżywianie (naczynia włosowate)
Tkanka łączna zbita (regularna)
•
jądra komórek (fibroblasty) i włókna ułożone w równoległych rzędach (w większości nieelastyczne)
o
ścięgnista – ścięgna i więzadła
o splotowata
– ochrzęstna, okostna, błony białawe (w jądrze i jajniku)
o
sprężysta
– więzadło karkowe
Tkanka tłuszczowa
•
duże wakuole – w żywych komórkach zawierają lipidy
•
jądra komórek i cytoplazma „spychane” na obrzeża,
w sąsiedztwo błony komórkowej
o
tkanka gromadząca tłuszcz (lipidy)
•
materiał zapasowy
•
ochrona mechaniczna i termiczna
Tkanka chrzęstna
•
bardzo gęsta substancja międzykomórkowa (chondromukoid)
•
chondrocyty rozmieszczone w lukach wewnątrz matrix
(grupy izogeniczne)
+ macierz okołokomórkowa + terytorium komórkowe = chondron
•
włókna elastyczne i nieelastyczne
(możliwa forma siatkowata – bardzo cienkie)
•
wzrost śródmiąższowy i przez nawarstwienie
•
brak własnego unaczynienia (odżywianie z ochrzęstnej)
Klasyfikacja tkanki chrzęstnej
•
chrząstka hyalinowa (szklista) – zakończenia kości, pierścienie tchawicy i oskrzeli,
chrząstki krtani
•
chrząstka elastyczna (sprężysta) – małżowina uszna, nagłośnia
•
chrzastka włóknista – chrząstki międzykręgowe, przyczep ścięgien do kości, chrząstka
kopytowa konia
Tkanka kostna
•
substancja międzykomórkowa zmineralizowana, twarda – sole wapnia (hydroksyapatyt)
•
własne unaczynienie i unerwienie – przez kanał Haversa
•
elementy komórkowe:
o osteoblasty
o osteocyty
o osteoklasty
•
Funkcje:
o podporowa
o
ochrona dla narządów
o gospodarka mineralna (Ca, P)
Klasyfikacja tkanki kostnej
•
tkanka kostna grubowłóknista (splotowata)
o
szkielet niższych kręgowców oraz ssaków w życiu zarodkowym
o
przyczep ścięgien do kości, szwy kostne
•
tkanka kostna drobnowłóknista (blaszkowata)
o zbita (compacta) – trzony kości długich,
zewnętrzna warstwa kości krótkich i płaskich
o
gąbczasta (spongiosa) – nasady kości długich,
wnętrze kości krótkich i płaskich
•
okostna (periosteum) – zewnętrzna błona łącznotkankowa
•
śródkostna (endosteum) – wewnętrzna błona łącznotkankowa
•
osteon – kanał Haversa wraz z otaczającymi
blaszkami systemowymi i osteocytami
Kostnienie
•
Kostnienie bezpośrednie
o
zachodzi na podłożu łącznotkankowym
mezenchyma
tkanka kostna
o
daje początek kościom pokrywowym czaszki,
obręczy, kościom skórnym (kości wtórne)
•
Kostnienie pośrednie
o
zachodzi na podłożu chrząstki
tkanka chrzęstna
tkanka kostna
o
daje początek kręgom, kościom kończyn,
kościom podstawy czaszki (kości pierwotne)
Tkanka mięśniowa textus muscularis
Pochodzenie: mezenchyma (mięśnie gładkie); mezoderma (mięśnie poprzecznie prążkowane)
Funkcje: wszelkie funkcje związane z czynnościami motorycznymi i ruchowymi w organizmie
Cechy charakterystyczne:
•
włókna wyspecjalizowane do kurczenia (aktywnego) i rozciągania: miofilamenty, miofibryle
•
brak własnej substancji międzykomórkowej
Rodzaje włókien mięśniowych:
•
gładkie
•
poprzecznie prążkowane: szkieletowe, sercowe
Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana
Struktura mięśnia poprzecznie prążkowanego i mechanizm skurczu
Mięśnie szkieletowe
o
zależne od woli
o
równolegle ułożone komórki (włókna)
o
komórki wielojądrzaste (syncytia)
o
jądra komórkowe obwodowo
o
każda komórka długości mięśnia
o
mięśnie:
•
białe – szybko nużące się, szybkie skurcze, dużo miofibryli i ATP (np. mięśnie kończyn)
•
czerwone – odporne na znużenie, wolne skurcze, dużo sarkoplazmy z mioglobiną (np. mięśnie
grzbietu)
Mięsień sercowy
o
niezależne od woli
o
komórki rozgałęzione
o 1–2 jądra komórkowe centralnie
o wstawki interkalarne (połączenia komórek)
o
małe zdolności regeneracyjne
Tkanka mięśniowa gładka (mięśnie wisceralne)
o
niezależne od woli
o
komórki długie, wrzecionowate
o
zorganizowane w blaszki mięśniowe (pęczki, błony)
o
1 jądro komórkowe
o
miofilamenty tworzą nieregularny, sieciowy układ przestrzenny