Gr. 3.4, zespół A,
Sprawozdanie
HP 5 – Charakterystyka Pompy Wyporowej
Data wykonania dwiczenia: 4.11.2013
1. Opis dwiczenia:
W trakcie dwiczenia zajmowaliśmy się badaniem pompy wyporowej o stałym
wydatku jednostkowym. Dzięki uzyskanym wynikom można sporządzid jej
charakterystyki.
Rysunek: Schemat stanowiska badawczego.
1 – pompa, 2 – silnik elektryczny, 3 – pulpit sterujący, 4 – nadajnik
tachometryczny, 5 – wskaźnik cyfrowy, 6 – wskaźnik wagi, 7 – miernica
objętościowa, 8 – zbiornik, 9 – przekładnia (multiplikator, i=4).
W naszym przypadku elementy 6, 5 i 3 umieszczone były na jednym pulpicie
sterującym. Zbiornik posiada wbudowaną grzałkę dzięki której może regulowad
temperaturę oleju w układzie. Gdy temperatura jest za niska, grzałka załącza się
aż do doprowadzenia cieczy do żądanej temperatury. Jeżeli układ zaczyna się
przegrzewad trzeba odciążyd pompę i odczekad aż temperatura obniży się do
poziomu w którym są wykonywane pomiary.
Układ hydrauliczny składa się z następujących elementów:
1 – pompa, 2 – zawór przelewowy, 3 – manometru, 4 – zawór dławiący, 5 –
rozdzielacz, 6 – miernica objętościowa, 7 – zawór odcinający, 8 – zbiornik oleju
Rysunek: Schemat układu hydraulicznego.
Pomiary wykonywaliśmy w dwóch sytuacjach. W pierwszym przypadku przy
stałym ciśnieniu zmienialiśmy prędkośd obrotową wału pompy, a w drugim dla
stałej prędkości wału pompy dobieraliśmy różne wartości ciśnienia.
2. Dane wejściowe:
Wiemy że:
q
p
= 6,25 [cm
3
/obr] = 0,00625 [dm
3
/obr] – wydajnośd jednostkowa pompy,
i = 4 – przełożenie multiplikatora.
W trakcie wykonywania dwiczenia wykonywaliśmy następujące pomiary:
M
s
– moment na wale silnika [Nm],
n
s
– prędkośd wału silnika *obr/min+,
T – temperatura oleju w układzie hydraulicznym *°C+,
t – czas wypływu kontrolnej dawki oleju *s+,
p – ciśnienie tłoczenia *MPa+
V – objętośd kontrolnej dawki olejowej *dm
3
]
Wartości parametrów przy stałym ciśnieniu:
p = 6 [MPa]
Lp.
M
s
[Nm] n
s
[obr/min] T *°C]
t [s]
p [MPa]
V [dm3]
1
34,7
1005,8
49,1
13,6
6
5
2
32,5
802
52
18,8
5,99
5
3
32
702,9
53,3
20,7
6
5
4
30,4
603,6
54,7
24,1
6,04
5
5
30,1
500,8
56
29,5
5,99
5
6
28,8
298,8
56,9
59,3
6,07
5
Tabela 1: Dane wejściowe przy stałym ciśnieniu.
Wartości parametrów dla stałej prędkości obrotowej wału silnika:
n = 650 [obr/min],
Lp.
M
s
[Nm]
n
s
[obr/min]
T [st, C]
t [s]
p [MPa]
V [dm3]
1
39,5
650,7
57,7
40,5
8
5
2
34,9
652,3
58,3
27,5
7,02
5
3
30,6
650,3
59,4
22,3
6,03
5
4
21,4
650,3
60,6
19,7
4,01
5
5
8,8
650,6
61,7
19
1,02
5
Tabela 2: Dane wejściowe przy stałej prędkości wału silnika.
3. Przeliczenia:
Moment na wale pompy:
[ ]
Prędkośd wału pompy:
[
]
Wydajnośd rzeczywista:
[
],
Wydajnośd teoretyczna:
[
],
Prędkośd kątowa:
[
]
Moc otrzymana z pompy:
[ ],
Moc doprowadzona do pompy:
[ ],
Moment teoretyczny na wale pompy:
⇔
Gdzie:
, p
2
– ciśnienie tłoczenia, p
1
– ciśnienie ssania.
[ ],
Sprawnośd ogólną pompy:
,
Sprawnośd objętościową pompy:
4. Tabele z wynikami obliczeo:
Dla stałego ciśnienia:
Lp.
M
p
[Nm]
n
p
(obr/min)
Q
t
[dm
3
/min] ω[1/s]
M
t
[Nm]
Q
p
[dm
3
/s]
N
ep
[kW] N
p
[kW] ɳ
ɳ
V
1
8,68
4023,2
25,15
421,31
5,97
21,90
2,19
3,65 0,60 0,87
2
8,13
3208
20,05
335,94
5,97
16,67
1,66
2,73 0,61 0,83
3
8,00
2811,6
17,57
294,43
5,97
14,42
1,44
2,36 0,61 0,82
4
7,60
2414,4
15,09
252,84
5,97
12,40
1,25
1,92 0,65 0,82
5
7,53
2003,2
12,52
209,77
5,97
10,14
1,01
1,58 0,64 0,81
6
7,20
1195,2
7,47
125,16
5,97
5,06
0,51
0,90 0,57 0,68
Tabela 3: Dane po obliczeniach dla stałego ciśnienia.
Dla stałej prędkości wału silnika:
Lp.
M
p
[Nm]
n
p
(obr/min)
Q
t
[dm^3/min]
ω
[1/s]
M
t
[Nm]
Q
p
[dm
3
/s]
N
ep
[kW] N
p
[kW] ɳ
ɳ
V
1
9,88
2602,80
16,27 272,56
7,86
7,41
0,99
2,69 0,37 0,46
2
8,73
2609,20
16,31 273,23
6,88
10,91
1,28
2,38 0,54 0,67
3
7,65
2601,20
16,26 272,40
5,90
13,45
1,35
2,08 0,65 0,83
4
5,35
2601,20
16,26 272,40
3,89
15,23
1,02
1,46 0,70 0,94
5
2,20
2602,40
16,27 272,52
0,92
15,79
0,27
0,60 0,45 0,97
Tabela 4: Dane po obliczeniach dla stałej prędkości obrotowej silnika.
5. Wykresy:
Wykres 1: Wydajności pompy w zależności od ciśnienia tłoczenia.
Wykres 2: Wydajności pompy w zależności od prędkości wału silnika.
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Q [dm^3/min]
p [MPa]
Qp(p), Qt(p)
Qt(p)
Qp(p)
0
5
10
15
20
25
30
0
200
400
600
800
1000
1200
Q [dm^3/min]
n [obr/min]
Qp(n), Qt(n)
Qt(n)
Qp(n)
Wykres 3: Momenty pompy w zależności od ciśnienia tłoczenia.
Wykres 4: Momenty pompy w zależności od prędkości wału silnika.
0
2
4
6
8
10
12
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
M [Nm]
p [MPa]
Mp(p), Mt(p)
Mp(p)
Mt(p)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0
200
400
600
800
1000
1200
M [Nm]
n [obr/min]
Mp(n), Mt(n)
Mp(n)
Mt(n)
Wykres 5: Moce pompy w zależności od ciśnienia tłoczenia.
Wykres 6: Moce pompy w zależności od prędkości wału silnika.
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
N [kW]
p [MPa]
Nep(p), Np(p)
Nep(p)
Np(p)
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
0
200
400
600
800
1000
1200
N [kW]
n [obr/min]
Nep(n), Np(n)
Nep(n)
Np(n)
Wykres 7: Sprawności w zależności od ciśnienia tłoczenia.
Wykres 8: Sprawności w zależności od prędkości wału silnika.
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
ɳ *-]
p [MPa]
ɳ(p), ɳv(p)
ɳ(p)
ɳv(p)
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
0
200
400
600
800
1000
1200
ɳ *-]
n [obr/min]
ɳ(n), ɳv(n)
ɳ(n)
ɳv(n)
6. Wnioski:
Dla stałego ciśnienia:
- Wydajnośd rzeczywista i teoretyczna zmienia się liniowo wraz ze wzrostem
prędkości wału silnika. W wyraźny sposób obrazuje się tu zasada że straty
objętościowe nie zależą od prędkości obrotowej wałka z czego wynika
przesunięcie wykresów względem siebie.
- Moment teoretyczny na pompie jest stały, natomiast moment rzeczywisty
zmienia się nieliniowo co spowodowane jest momentem strat hydraulicznych
zmiennym w zależności od prędkości obrotowej wałka w sposób nieliniowy.
Różnica wysokości tych dwóch krzywych wynika z pojawienia się momentu
strat mechanicznych niezależny od prędkości, a zmiana nachylenia krzywej
wynika z momentu strat tarcia lepkiego zależnego liniowo od prędkości
obrotowej wału.
- Moc doprowadzona do pompy zgodnie ze wzorem zmienia się liniowo wraz ze
zmianami prędkości obrotowej wału, a moc otrzymana z pompy zmienia się w
sposób nieliniowy.
- Sprawnośd objętościowa zmienia się nieliniowo w zależności od obrotów.
Wraz ze wzrostem prędkości obrotowej początkowo zmiany są znaczne,
jednakże w późniejszej fazie są one coraz mniejsze.
- Początkowo widzimy narastanie krzywej ɳ
v
(n) po czym zaczyna ona delikatnie
opadad w sposób nieliniowy. Sprawnośd objętościowa jest znacznie większa od
sprawności ogólnej pompy.
Dla stałej prędkości obrotowej wału silnika:
- Wydajnośd teoretyczna pompy przy zmiennym ciśnieniu jest stała. Wydajnośd
rzeczywista pompy maleje nieliniowo co związane jest ze stratami. Całkowite
straty objętościowe zależą w sposób nieliniowy od ciśnienia więc tym samym
zmieni się przebieg krzywej
- Momenty pompy zmieniają się liniowo gdyż straty w pompie zależą liniowo
lub nie zależą od ciśnienia. Zatem różnica wysokości krzywych wynika ze strat
niezależnych od ciśnienia tłoczenia, a zmiana kąta nachylenia krzywych do osi
wynika ze strat na które od niego zależą.
- Moc odbierana z wału silnika rośnie liniowo ze wzrostem ciśnienia tłoczenia
zgodnie ze zmianami momentu, natomiast moc jaką odbieramy z wału pompy
początkowo rośnie lecz przy wartości około 6,5 Mpa znacznie spada co wiązad
się może z nagłym wzrostem poziomu przecieków.
- Sprawnośd wolumetryczna początkowo osiąga swe wartości maksymalne lecz
zgodnie ze zmianami wydajności maleje wraz ze wzrostem ciśnienia.
- Sprawnośd ogólna początkowo rośnie i dla wartości ciśnienia około 4,2 MPa
osiąga swe maksimum, a następnie maleje. Oczywistym jest że najkorzystniej z
punktu widzenia strat energii byłoby pracowad przy tej wartości ciśnienia
tłoczenia.
Pomiary obarczone są niewielkim błędem związanym z niedokładnością
odczytu wartości na miernicy objętościowej, ręcznym pomiarem czasu
przepływu dawki kontrolnej oraz zmianami temperatury oleju w trakcie
laboratorium co miało wpływ na jego lepkośd. Nieznajomośd strat
hydraulicznych w istotny sposób nie przeszkodziła przeprowadzid laboratorium.