1

www

.operon.pl

■

BIOLOGIA – ZAKRES

ROZSZERZONY

Arkusz II

Nr

zad.

Oczekiwana

odpowiedê ucznia

Maksymalna punkta-

cja za zadania

1

2

3

25.

Za przedstawienie opinii – 2 pkt
Przyk∏adowa odpowiedê: Eskimosi sà myÊliwymi, prowadzà aktywny ruchowo tryb ˝ycia, przebywajà du˝o w terenie (˝yjà w ch∏odnym kli-
macie), dlatego, mimo ˝e spo˝ywajà pokarmy wysokokaloryczne, nie wyst´puje u nich ot∏uszczenie (majà prawid∏owy wskaênik BMI).
Amerykanie dostarczajà organizmowi wi´cej energii ni˝ jej wydatkujà i prowadzà ma∏o aktywny ruchowo tryb ˝ycia, dlatego cz´sto majà nadwag´.

2

26.

Za ka˝dy przedstawiony argument, niezale˝nie od reprezentowanego stanowiska – 1 pkt
Przyk∏ady argumentów: organizmy transgeniczne zagra˝ajà naturalnym ekosystemom, organizmy transgeniczne mogà pomóc w zaspoko-
jeniu potrzeb ˝ywieniowych ludzi, dzi´ki organizmom transgenicznym mo˝na otrzymaç produkty ulepszone technologicznie (np. bardziej
elastyczne lniane ubrania)

2

1

2

3

2

www

.operon.pl

ARKUSZ

II – MODELE

ODPOWIEDZI

■

27.

Za podanie dwóch nazw elementów oznaczonych literami X – receptor i Y – mediator – 1 pkt
Za wskazanie strza∏kà kierunku przewodzenia impulsu przez synaps´ – 1 pkt
Za wyjaÊnienie – 1 pkt
Przyk∏adowe wyjaÊnienie:
Mediator uwolniony z p´cherzyków synaptycznych pobudza receptory w dendrycie, wyzwa-
lajàc impuls nerwowy.

3

29.

Za podanie nazwy jelita cienkiego – 1 pkt
Za podanie nazwy enzymu 2 – lipaza – 1 pkt
Za podanie nazwy substancji 1 – kwasy ˝ó∏ciowe (˝ó∏ç) – 1 pkt

3

30.

Za wszystkie prawid∏owe oceny – 2 pkt
Za trzy prawid∏owe oceny – 1 pkt
A – P, B – F, C – P, D – P, E – F

2

akson

dendryt

28.

Za prawid∏owe po∏àczenie w pary lepkich koƒców (2–5, 3–6) – 1 pkt
Za podanie jednego przyk∏adu zastosowania restryktaz – 1 pkt
Prawid∏owa odpowiedê: Za pomocà restryktaz mo˝emy wyizolowaç ˝àdany gen.

2

32.

Za prawid∏owe uporzàdkowanie – 1 pkt
1 – populacja, 4 – biom, 2 – biocenoza, 3 – ekosystem, 5 – biosfera
Za zdefiniowanie wybranego poj´cia – 1 pkt
Przyk∏adowe odpowiedzi: Populacja to zespó∏ osobników jednego gatunku zamieszkujàcy jeden teren w okreÊlonym czasie (i majàce jed-
nà pul´ genowà). Biom stanowi formacja roÊlinna wraz z zamieszkujàcymi je zwierz´tami (zespo∏y ekosystemów okreÊlonego obszaru geo-
graficznego). Biocenoza to zespó∏ organizmów (populacji) wyst´pujàcych w okreÊlonym Êrodowisku i powiàzanych wzajemnymi zale˝no-
Êciami. Ekosystem to zespó∏ organizmów zamieszkujàcych dany teren (biocenoza) i czynników abiotycznych (biotop) oddzia∏ujàcych na sie-
bie (w którym zachodzi obieg materii i przep∏yw energii). Biosfer´ stanowi sfera Ziemi zamieszkiwana przez organizmy (sfera ˝ycia).

2

33.

Za prawid∏owe podanie szerokoÊci geograficznej – oko∏o 25° szerokoÊci geograficznej pó∏nocnej i oko∏o 25° szerokoÊci geograficznej po∏u-
dniowej – 1 pkt
Za podanie skóry jako miejsca syntezy witaminy D – 1 pkt
Za podanie przeciwkrzywicznej roli witaminy D – 1 pkt

3

31.

Za prawid∏owà odpowiedê z uwzgl´dnieniem zwiàzku obecnoÊci tlenu w obecnej atmosferze Ziemi z ustaniem biogenezy z materii nieo˝y-
wionej – 1 pkt

1

34.

Za ka˝dy podany dowód – 1 pkt
Przyk∏ady dowodów:
– wyst´powanie mitochondrialnego DNA i rybosomów,
– wyst´powanie w chloroplastach DNA i rybosomów,
– wielkoÊç organelli autonomicznych jest zbli˝ona do wielkoÊci komórek prokariotycznych,
– rybosomy mitochondrialne i chloroplastów przypominajà rybosomy prokariotyczne,
– mitochondria i chloroplasty rozmna˝ajà si´ przez przew´˝anie i podzia∏ w sposób typowy dla prokariontów

2

3

www

.operon.pl

■

BIOLOGIA – ZAKRES

ROZSZERZONY

1

2

3

35.

Za zaznaczenie i nazwanie okresu S interfazy – 1 pkt
Za podanie interfazy jako najd∏u˝szej fazy cyklu komórkowego – 1 pkt

2

36.

Za podanie nazwy podzia∏u X – mitoza – 1 pkt
Za wskazanie podzia∏u Y – 1 pkt
Za wyjaÊnienie biologicznego sensu zjawiska crossing-over – 1 pkt
Przyk∏adowe odpowiedzi:

Crossing-over prowadzi do zró˝nicowania potomstwa organizmów rozmna˝ajàcych si´ p∏ciowo.

Crossing-over prowadzi do rekombinacji cech.

3

37.

Za prawid∏owe przyporzàdkowanie trzech zwiàzków – 2 pkt
Za prawid∏owe przyporzàdkowanie dwóch zwiàzków – 1 pkt
Za podanie nazwy wiàzania estrowego – 1 pkt

3

A

II

B

I

C

IV

38.

Za prawid∏owà interpretacj´ wykresu – 1 pkt
Interpretacja: Wzrost temperatury zwi´ksza aktywnoÊç enzymów. AktywnoÊç enzymów wzrasta do poziomu temperatury powodujàcego
denaturacj´ bia∏ka, po czym aktywnoÊç gwa∏townie spada i ustaje.
Za uwzgl´dnienie w wypowiedzi zwiàzku denaturacji ze zniszczeniem struktury trzeciorz´dowej bia∏ek – 1 pkt
Za wymienienie dwóch czynników powodujàcych denaturacj´ bia∏ek – 1 pkt
Przyk∏ady czynników: napromieniowanie, znaczne zmiany pH, detergenty, jony metali ci´˝kich

3

39.

Za prawid∏owo podane cechy fermentacji mleczanowej – 1 pkt
Prawid∏owe uzupe∏nienie tabeli: A – glukoza, D – cytozol (cytoplazma), E – 2 ATP
Za prawid∏owo podane cechy oddychania tlenowego – 1 pkt
Prawid∏owe uzupe∏nienie tabeli: B – glukoza i tlen, C – dwutlenek w´gla i woda, F – 36 ATP

2

42.

Za prawid∏owà kolejnoÊç cyfr – 1, 3, 2 – 1 pkt

1

40.

Za prawid∏owo opisanà prób´ badawczà – 1 pkt
Za prawid∏owo opisanà prób´ kontrolnà – 1 pkt
Próba badawcza: Pi´ciu m∏odym roÊlinom obcinamy sekatorem pàczki szczytowe.
Próba kontrolna: Pi´ciu m∏odym roÊlinom pozostawiamy pàczki szczytowe.
Za sformu∏owanie hipotezy – 1 pkt
Prawid∏owa hipoteza: Pàczki szczytowe p´dów roÊliny wp∏ywajà na aktywnoÊç pàczków bocznych.

3

43.

Za sformu∏owanie hipotezy badawczej – 1 pkt
Za podanie wniosku – 1 pkt
Przyk∏adowa odpowiedê: Problem: Czy jàdro komórkowe jest noÊnikiem informacji genetycznej? Czy jàdro komórkowe decyduje o dzie-
dziczeniu?
Wniosek: W jàdrze komórkowym zawarta jest informacja genetyczna.

2

41.

Za wskazanie punktu c) – 1 pkt

1

44.

Za prawid∏owe opisanie ca∏ego schematu – 2 pkt
Za prawid∏owe przyporzàdkowanie przynajmniej trzech opisów – 1 pkt
Za podanie nazwy procesu – fotosynteza – 1 pkt

3

4

www

.operon.pl

ARKUSZ

II – MODELE

ODPOWIEDZI

■

1

2

3

Prawid∏owa odpowiedê:
1 – faza jasna
2 – fotofosforylacja
3 – faza ciemna
4 – cykl Calvina
5 – redukcja

46.

Za obliczenie prawdopodobieƒstwa – 2 pkt, w tym:
– za zapis – 1 pkt
p = 0,407 x 0,407
– za podanie prawdopodobieƒstwa – 1 pkt
p = 0,166
Za okreÊlenie, ˝e sà to geny sprz´˝one – 1 pkt

3

45.

Za prawid∏owe wykonanie schematu z uwzgl´dnieniem wszystkich substancji –
2 pkt

2

R O D O P S Y N A

O P S Y N A

R E T I N E N

R E T I N E N

rozk∏ad

resynteza

 W I A T ¸ O