Pałac Potala

Autor: Łukasz Wieczorek
Data publikacji: 12.08.08 | Ostatnia modyfikacja: 12.08.08

Potala, warowny pałac dalajlamy, duchownego przywódcy Tybetu, wygląda jakby wyrastał
wprost ze wzgórza dominującego nad Lhasą. Odizolowane położenie, imponujące rozmiary
oraz złote dachy, wszystko to tworzy niezwykłą, mistyczną atmosferę.

Pałac Potala zdecydowanie góruje nad świętym miastem Lhasa, stolicą Tybetu, położoną na
wysokości ponad 3600 metrów nad poziomem morza. Od XVII wieku, przez ponad 300 lat,
ten olbrzymi kompleks, pełnił role rezydencji dalajlamy – duchownego i politycznego
przywódcy Tybetu. Obecnie pałac, będący labiryntem niezliczonych pokoi, połączonych
wieloma drzwiami, korytarzami, schodami i galeriami, ozdobionymi bogato malowidłami i
ponad dwustu tysiącami posągów został przekształcony w muzeum. Potala od początku była
jednocześnie pałacem, monasterem oraz siedzibą władcy, którym był dalajlama.

Nawet dzisiaj tylko nielicznym cudzoziemcom udaje się zobaczyć Potalę, perłę leżącą na
odległym i tajemniczym płaskowyżu tybetańskim. Siedziba bogów stanowi jedną z
najbardziej odizolowanych miejscowości na świecie. Można tam dotrzeć tylko pieszo lub na
grzbiecie mułów lub osłów trudną drogą. Przed XIX wiekiem trudy wędrówki wśród
wysokich gór odstraszały najzagorzalszych podróżników. W 1904 roku Tybet zamknął
granice dla obcokrajowców, a w 1951 roku został anektowany przez komunistyczne Chiny,
tym samym pojawiły się kolejne bariery utrudniające dotarcie do Potali.

Według szeroko rozpowszechnionej wśród Tybetańczyków legendy, Potala, nazwana tak od
świętej góry na południu Indii, powstała w sposób nadprzyrodzony w przeciągu zaledwie
jednej nocy. Tybetańczycy uważają, że Potala jest dziełem bogów, a ludzie nigdy nie byliby
zdolni wnieść tak wspaniałej budowli.

W rzeczywistości pierwsze zabudowania powstały tam w VII wieku, kiedy Songtsen Gampo,
wojowniczy król Tybetu, wybudował pałac na miejscu zwanym Czerwonym Wzgórzem.
Pałac miał być darem dla jego narzeczonej, księżniczki Wen Cheng, wysłanej do niego przez
cesarza z dynastii Tang. W późniejszym czasie budowla była kilkakrotnie niszczona i
ponownie odbudowywana. Natomiast początki pałacu, który możemy dzisiaj podziwiać,
sięgają czasów panowania piątego dalajlamy, Lobsang Gyatso (1617-1682).

Budowa pałacu była gigantycznym przedsięwzięciem, w którym uczestniczyło wiele tysięcy
ludzi. Na budowę kompleksu zużyto tak ogromne ilości ziemi, że olbrzymi dół, jaki potem
powstał, wypełnił się wodą i zamienił w jezioro. W 1648 roku zakończono budowę Białego
Pałacu nazwanego tak od bielonych ścian. Natomiast Czerwony Pałac oddano do użytku
dopiero 12 lat po śmierci Gyatso, w 1694 roku.

Pałac Potala jest imponująco wysoki, ma 115 m i niezwykle obszerny – jego powierzchnia
wynosi 13000m2, ściana biegnąca ze wschodu na zachód ma 400 m długości, a z północy na
południe 350 m. Większa część fasady przypominającej plaster miodu jest lśniąco biała, ale
część górnego poziomu jest czerwona. W pałacu Potala jest 1000 komnat, które wspierają się
na 15000 kolumn. Jest też 10000 ołtarzy i 200000 posągów. Na samym dole część podłogi
piwnicznej stanowi czerwonobrązowe naturalne skalne podłoże wzgórza dMar-po-ri. Całość
budowli liczącej 13 poziomów zbudowana jest z kamienia i drewna.

1

Czerwony Pałac stanowił religijne centrum kompleksu. Znajdowały się tam sala zgromadzeń
mnichów, rozliczne kaplice i świątynie, biblioteki z buddyjskimi rękopisami, a także złote
pagody grzebalne lub stupy, w których wnętrzu przechowywano zabalsamowane ciała
kolejnych dalajlamów.

Największą z tych stup, piątego dalajlamy, można obejrzeć w Wielkiej Zachodniej Sali.
Wykonana z drzewa sandałowego, wznosząca się na wysokość prawie 17 metrów, pokryta
jest czterema tonami złota, które mieni się łagodnym świetle srebrnych łojowych lampek. Jej
złotą powierzchnię zdobią liczne diamenty, szafiry i rubiny.

W Białym pałacu znajdowały się pomieszczenia mieszkalne, urzędy, seminarium, a także
swojego rodzaju drukarnia. Prasa drukarska, podobnie jak wszystkie inne w tym
zdominowanym przez mnichów kraju, była pod kontrolą władz duchownych. W tradycyjnym
procesie druku używano ręcznie rzeźbionych drewnianych tabliczek, które odciskano na
papierze wytwarzanym z kory lub z wilczego łyka. Te zadrukowane arkusze były następnie
zawijane w jedwab i przechowywane w drewnianych pojemnikach.

Nade wszystko Potala była rezydencją dalajlamów, bogów-królów, panujących w Tybecie
przez ponad 500 lat, z których każdy miał być reinkarnacja Awalokiteśwary, buddyjskiego
uosobienia miłosierdzia. Ostatni żyjący obecnie dalajlama Tenzin Gyatso, czternasty w
kolejności, miał zaledwie 16 lat, gdy Tybet padł ofiara najazdu wojsk chińskich,
rozpoczynając trwającą do dziś okupację. Sam dalajlama jeszcze przez 9 lat sprawował
ograniczoną władzę. W 1959 roku po krwawym stłumieniu przez Chiny powstania
Tybetańczyków zbiegł do Indii, razem z wielotysięcznymi rzeszami swych współziomków.
Ideologia komunistyczna nie przekonała tradycyjnych i nacjonalistycznie nastawionych
mieszkańców Tybetu, którzy nadal uznają duchowe przywództwo dalajlamy. Historyczne
centrum Lhasy jest świadkiem częstych demonstracji antychińskich.

W grudniu 1994 roku, Pałac Potala w Lhasie został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa
Kulturowego.

2