– 47 –

W

YKŁAD

VI

T

ŁUSZCZE I LIPIDY

W

ę

glowodory

CH

4

metan

–

–

C

2

H

6

etan

C

2

H

4

eten (etylen)

C

2

H

2

etyn (acetylen)

C

3

H

8

propan

C

3

H

6

propen

C

3

H

4

propyn

C

4

H

10

butan

C

4

H

8

buten

C

4

H

6

butyn

C

5

H

12

pentan

C

5

H

10

penten

C

5

H

8

pentyn

C

6

H

14

heksan

C

6

H

12

heksen

C

6

H

10

heksyn

benzen

Zwi

ą

zki heterocykliczne

O

furan

O

piran

NH

pirol

N

NH

imidazol

N

pirydyna

N

N

pirymidyna

NH

indol

N

N

N

NH

puryna

Alkohole i fenole

C

H

3

OH

CH

3

OH

alkohol metylowy (metanol)

C

H

3

CH

2

OH

C

2

H

5

OH

alkohol etylowy (etanol)

C

H

3

(CH

2

)

2

OH

C

3

H

7

OH

alkohol propylowy (propanol)

C

H

3

(CH

2

)

3

OH

C

4

H

9

OH

alkohol butylowy (butanol)

C

H

3

(CH

2

)

4

OH

C

5

H

11

OH

alkohol pentylowy (pentanol)

C

H

3

(CH

2

)

5

OH

C

6

H

13

OH

alkohol heksylowy (heksanol)

– 48 –

CH

2

OH

C

H

3

C

H

3

(CH

2

)

14

CH

2

OH

C

16

H

33

OH

alkohol cetylowy

OH

fenol

OH

α

-naftol

CH

2

OH

CH

2

OH

glikol

CH

2

OH

CH

OH

CH

2

OH

glicerol

OH

OH

hydrochinon

O

O

chinon (benzochinon)

C

H

3

SH

merkaptan metylowy

(metanotiol)

CH

3

CH

2

OH

CH

3

CH

3

CH

3

C

H

3

witamina A

Kwasy karboksylowe i ich pochodne

COOH

H

HCOOH

kwas mrówkowy

C

H

3

COOH

CH

3

COOH

kwas octowy

C

H

3

CH

2

COOH

C

2

H

5

COOH

kwas propionowy

C

H

3

(CH

2

)

2

COOH

C

3

H

7

COOH

kwas masłowy

C

H

3

(CH

2

)

3

COOH

C

4

H

9

COOH

kwas walerianowy

C

H

3

(CH

2

)

4

COOH

C

5

H

11

COOH

kwas kapronowy

C

H

3

COOH

C

H

3

(CH

2

)

14

COOH

C

15

H

31

COOH

kwas palmitynowy

C

H

3

COOH

C

H

3

(CH

2

)

16

COOH

C

17

H

35

COOH

kwas stearynowy

– 49 –

COOH

C

C

C

H

3

H

H

C

H

3

(CH

2

)

7

CH

CH

(CH

2

)

7

COOH

C

17

H

33

COOH

kwas oleinowy (kwas cis-olejowy)

C

C

H

3

H

C

COOH

H

C

H

3

(CH

2

)

7

CH

CH

(CH

2

)

7

COOH

C

17

H

33

COOH

kwas elaidynowy (kwas trans-olejowy)

C

H

3

(CH

2

)

22

COOH

kwas lignoceronowy

C

H

3

(CH

2

)

21

CH

COOH

OH

kwas cerebronowy

COOH

(CH

2

)

13

C

C

C

H

3

(CH

2

)

7

H

H

kwas nerwonowy

CH

(CH

2

)

12

C

C

C

H

3

(CH

2

)

7

H

H

COOH

OH

kwas oksynerwonowy

COOH

COOH

kwas szczawiowy

COOH

CH

2

COOH

kwas malonowy

COOH

CH

2

CH

2

COOH

kwas bursztynowy

COOH

CH

2

CH

2

CH

2

COOH

kwas glutarowy

C

C

H

HOOC

HOOC

H

kwas maleinowy (cis)

C

C

COOH

H

HOOC

H

kwas fumarowy (trans)

– 50 –

COOH

C

CH

3

OH

H

kwas mlekowy

CH

CH

H

COOH

COOH

HO

kwas jabłkowy

C

C

OH

H

OH

H

C

C

O

HO

HO

O

kwas winowy

CH

CH

2

COOH

C

H

3

OH

kwas

β

-hydroksymasłowy

COOH

C

CH

3

O

kwas pirogronowy

COOH

C

CH

2

OH

kwas enolopirogronowy

C

O

COOH

CH

2

CH

2

COOH

kwas

α

-ketoglutarowy

C

H

3

C

CH

2

O

COOH

kwas acetooctowy

CH

2

OH

CH

OH

COOH

kwas glicerynowy

R

1

C

O

O

CH

2

R

2

ester

R

1

– rodnik alkilowy kwasu

karboksylowego
R

2

– rodnik alkilowy alkoholu

R

1

C

O

O

C

O

R

2

bezwodnik mieszany

R

1

– rodnik alkilowy kwasu

karboksylowego 1
R

2

– rodnik alkilowy kwasu

karboksylowego 2

C

H

3

C

P

OH

O

O

OH

acetylofosforan

R

1

C

N

O

CH

2

H

R

2

amid

R

1

– rodnik alkilowy kwasu karboksylowego

R

2

– rodnik alkilowy aminy

H

3

C

C

NH

2

O

acetamid (amid kwasu octowego)

Sterydy

HO

CH

3

CH

3

C

H

3

CH

3

CH

3

cholesterol

– 51 –

Lipidy i ich składniki

O

H

CH

2

CH

2

NH

3

+

kolamina

O

H

CH

2

CH

2

N

+

CH

3

CH

3

CH

3

cholina

O

H

CH

2

CH

COO

-

NH

3

+

seryna

OH

H

H

OH

OH

H

H

OH

OH

H

OH

H

inozytol

CH

2

O

CH

O

CH

2

O

C

C

C

R

1

R

1

R

1

O

O

O

trójgliceryd

CH

2

O

CH

O

CH

2

O

C

C

P

R

2

R

1

O

-

O

O

O

O

-

kwas fosfatydowy

CH

2

O

CH

O

CH

2

O

C

C

P

R

2

R

1

O

O

O

O

O

-

CH

2

CH

COO

-

NH

3

+

serynokefalina

kwas

tłuszczowy

nienasycony

kwas

tłuszczowy

glicerol

glicerol

kwas

tłuszczowy

nasycony

reszta

fosforanowa

kwas

tłuszczowy

nienasycony

glicerol

kwas

tłuszczowy

nasycony

reszta

fosforanowa

seryna

– 52 –

CH

2

O

CH

O

CH

2

O

C

C

P

R

2

R

1

O

O

O

O

O

-

CH

2

CH

2

NH

3

+

kolaminokefalina

CH

2

O

CH

O

CH

2

O

C

C

P

R

2

R

1

O

O

O

O

O

-

CH

2

CH

2

N

+

CH

3

CH

3

CH

3

lecytyna

CH

2

O

CH

O

CH

2

O

C

C

P

R

2

R

1

O

O

O

O

O

-

H

H

OH

OH

H

H

OH

OH

H

OH

H

fosfatydoyloinozytol (lipozytol)

kwas

tłuszczowy

nienasycony

glicerol

kwas

tłuszczowy

nasycony

reszta

fosforanowa

kolamina

kwas

tłuszczowy

nienasycony

glicerol

kwas

tłuszczowy

nasycony

reszta

fosforanowa

cholina

kwas

tłuszczowy

nienasycony

glicerol

kwas

tłuszczowy

nasycony

reszta

fosforanowa

inozytol

– 53 –

C

H

3

(CH

2

)

12

C

H

C

H

HC

OH

CH

H

2

N

H

2

C

OH

sfingozyna

C

H

3

(CH

2

)

12

C

H

C

H

HC

OH

CH

N

H

2

C

OH

H

C

R

1

O

ceramid

C

H

3

(CH

2

)

12

C

H

C

H

HC

OH

CH

N

H

2

C

O

H

C

R

1

O

P

O

O

O

-

CH

2

CH

2

N

+

CH

3

CH

3

CH

3

sfingomielina

O

H

O

H

H

OH

OH

H

OH

H

CH

2

OH

C

H

3

(CH

2

)

12

HC

CH

CH

CH

OH

CH

2

N

H

C

O

R

1

cerebrozydy

kwas tłuszczowy

lignoceronowy / cerebronowy /

nerwonowy / oksynerwonowy

sfingozyna

kwas tłuszczowy

lignoceronowy / cerebronowy /

nerwonowy / oksynerwonowy

sfingozyna

reszta

fosforanowa

cholina

kwas tłuszczowy

lignoceronowy / cerebronowy /

nerwonowy / oksynerwonowy

galaktoza / glukoza

sfingozyna

– 54 –

O

H

O

H

H

OH

OH

H

OH

H

CH

2

O SO

3

-

C

H

3

(CH

2

)

12

HC

CH

CH

CH

OH

CH

2

N

H

C

O

R

1

O

H

O

H

H

OH

O SO

3

-

H

OH

H

CH

2

OH

C

H

3

(CH

2

)

12

HC

CH

CH

CH

OH

CH

2

N

H

C

O

R

1

sulfatydy

sulfatydy

sfingozyna

sfingozyna

galaktoza / glukoza

galaktoza / glukoza

kwas

tłuszczowy

kwas

tłuszczowy