M G R N O W A K E W E L I N A

Ć W I C Z E N I A

P E D A G O G I K A , S T U D I A S T A C J O N A R N E ,

S E M . I I 2 0 1 2 / 2 0 1 3

Podstawy

pedagogiki ogólnej

Geneza pedagogiki ogólnej

Pedagogika to nauka należąca do grupy nauk

społecznych, (nauka o wychowaniu). Jej nazwa

pochodzi od greckiego paidagos (…)

Pierwotnie termin obejmował opiekę, nauczanie i

wychowanie dzieci, z czasem mianem pedagogów

zaczęto nazywać osoby zajmujące się wychowaniem

zarówno praktycznym jak i teoretycznym.

Celami pedagogiki są: formułowanie teorii, celów,

treści, metod, środków i form procesu wychowania.

Nauka ta ponadto stanowi zasób wiedzy praktycznej

na ten temat.

Powstanie i rozwój pedagogiki ogólnej

Pedagogika narodziła się w starożytnej Grecji, prekursorami

byli

Sofiści

, którzy uważali, że dzieci da się wykształcić

przez naukę i ćwiczenia.

Zapoczątkowali ideę

NAUCZYCIELA WĘDROWNEGO

,

twórcy pierwszej myśli pedagogicznej.

Jednak pojęcie pedagogiki pojawiło się dopiero w XIX wieku

ponieważ dotychczasowo było ono traktowane jako przedmiot,

opisu i działań praktycznych dotyczyło hasło

pedagogia i edukacja

.

Powstanie i rozwój pedagogiki ogólnej

Pojawienie się pojęcia pedagogiki

było związane z procesem

nadawania refleksji o edukacji

statusu wiedzy naukowej z naukami uprawianymi

w paradygmacie kartezjańsko–newtonowskim,

wiązano nadzieje

usprawnienia „panowania” człowieka w

świecie społecznym

, podobnie jak to dokonało się w świecie

przyrodniczym.

Powstanie i rozwój pedagogiki ogólnej

Wprowadzenie pojęcia wychowanie

(zamiast pojęcia edukacji) miało sygnalizować w warstwie

językowej, że przedmiotem badań jest ten typ

działań, który daje się

zaprojektować

.

Uzyskiwanie statusu nauki wymagało spełnienia

następujących warunków:



1) wyznaczenie przedmiotu badań za pomocą wspólnego
systemu kategorialnego,



2) przyjęcia (zmodyfikowania lub wytworzenia) określonej
metodologii badań,



3) tworzenia struktur instytucjonalnych dla korzystania z
właściwego kapitału autorytetowi nauki (prowadzenia
badań , publikowania, nadawania stopni naukowych,
kształcenia ludzi ).

Powstanie i rozwój pedagogiki ogólnej

Znaczący wkład w spełnienie tych warunków wniósł

niemiecki uczony

Johann Friedrich Herbart

, który

uzyskał na uniwersytecie w Getyndzie stanowisko

pierwszego doktora habilitowanego pedagogiki (1802);

utworzył seminarium pedagogiczne dla nauczycieli szkól

średnich i wyższych.

Jego uczniowie doprowadzili do powołania Towarzystwa

popierania pedagogiki naukowej – tak narodziła się szkoła

Herbartowska, która zdominowała myślenie o edukacji

na kilka dziesięcioleci. Na przełomie wieków pojawiły

się nowe nurty pedagogiczne m.in.: pedagogika

reform, ruch nowego wychowania, pedologia, pedagogika

pragamtyzmu, pedagogika kultury – wprowadzono również

metodę eksperymentalna i badania empiryczne

Pedagogika współczesna na zachodzie

Myślenie o edukacji w II połowie XX w.

było inspirowane ideologiami liberalnymi,

promującymi indywidualistyczne koncepcje

człowieka i pluralizm światopoglądowy. Opisy,

wyjaśnienia i interpretacje problemów

edukacyjnych wpisywały się w najważniejsze

spory cywilizacyjne tego okresu.

Pedagogika współczesna na zachodzie

Rozwój pedagogiki zachodniej cechowało:

1) przezwyciężanie myślenia inspirowanego utopiami i ideologiami o

uniwersalnych roszczeniach, oczekujących nauk. Systemu kreowania

„nowego człowieka”,

2) przezwyciężenie scjentycznych zasad tworzenia wiedzy ,

3) przezwyciężenie mitu o bezzałożeniowości badań nauk.

4) uznanie odrębności paradygmatycznej wiedzy wytwarzanej przez nauki

humanistyczne

5)przezwyciężenie zjawiska antropologizmu, psychologizmu,

socjologizmu i pedagogizmu,

6) przezwyciężenie ostrych podziałów między różnymi dyscyplinami

nauki.

Pedagogika współczesna na zachodzie

W rozwoju pedagogiki zachodniej wyróżnia się 3 etapy:
1. Etap ortodoksji objął pierwsze 20 lat po II wojnie światowej

największe zasługi przypisuje się dla Międzynarodowego
Stowarzyszenia do Badania Osiągnięć Szkolnych

2. Etap heterodoksji objął lata 70 i 80 w badaniach nad

edukacją zaczęły dominować ujęcia krytyczne



trwałą wartością tego etapu jest odkrycie wielości paradygmatów
edukacyjnych (doktryn , ideologii)

3. Etap heterogeniczności przypada na lata 90 i jest związany z

przejściem od sporu o paradygmaty do etapu debatujących
społeczeństw co w odniesieniu do pedagogów oznacza porzucenie
roli prawodawców i przyjęcie funkcji tłumaczy

Pedagogika polska do 1939

Poziom badań naukowych i kształcenia nie odbiegał w

Polsce od standardów europejskich.

Rozwój pedagogiki wiąże się z tworzeniem jej ram

instytucjonalnych co dokonało się dopiero w II RP.

Szczególne zasługi mieli:

A. Danysz , W. Heinrich, B. Nawroczyński i Z. Mysłakowski.

W tym okresie powstały też jednostki organizacyjne

kształcenia na uczelni wyższej.

Duży wkład dla rozwoju pedagogiki mieli również : S. Baley,

S. Bystroń, J. Chałaśiński, L Chmaj, W. Dawid,

A. Dobrowolski , M. Falski, B. Suchodolski i wielu innych .

Pedagogika polska po 1945

Do 1949 mieliśmy do czynienia z kontynuacją tradycji

wypracowanej w II RP.

Największym sukcesem tego okresu było

*odbudowanie struktur nauk dydaktycznych w

uniwersytetach, *uruchomienie kształcenia akademickiego

w zakresie nauk pedagogicznych. Na przełomie lat 40 i

50 nauka zorganizowana została na nowych

zasadach – zaczął się proces intensywnego kształcenia

nowych kadr, uwarunkowania te sprawiły że był to okres

ścierania się dwóch paradygmatów pedagogicznych

pedagogiki tradycyjnej i i nauk pedagogiki socjalistycznej

w okresie tym dokonało się upraktycznienie pedagogiki

(odcięcie od kontekstu filozoficznego i historycznego).

Pedagogika polska po 1945

Po przełomie lat 60 i 70 nastąpiła wymiana pokoleniowa

naturalny proces tej wymiany został wsparty

działaniami zainspirowanymi wydarzeniami politycznymi

1968 r.

Kapitał związany z autorytetem nauki prawie w całości został

zawłaszczony przez tradycję socjalistyczną.

Powstały nowe instytucje naukowe i naukowo

dydaktyczne, wielokrotnie wzrosły limity miejsc na

kierunkach pedagogicznych.

Pedagogika polska po 1945

W latach 1973–77 liczba studiujących pedagogikę wzrosła 5

krotnie. Plan i program studiów miał na celu oddzielnie

kształcenia pedagogicznego od tradycji, dostosowanie

systemu kształcenia do socjalistycznego systemu oświaty,

obok tego dominującego nurtu pojawiły się osoby

podejmujące problemy i zadania niezamieszczone w

nurcie dominującym, były to: prace wychodzące poza

pradygmat pedagogiki instrumentalnej , rzetelne badania

empiryczne rzeczywistości

Pedagogika polska po 1987

Mimo zorganizowania I zjazdu pedagogicznego (1993)

dotyczącego ewolucji tożsamości pedagogiki nie został

dokonany bilans jej stanu w pedagogice postępuje proces

kształcenia pedagogicznego jest to zjawisko które utrudnia

proces pozyskiwania przez współczesną pedagogikę polską

tożsamości wykraczającej poza kategorie instrumentalne

TWÓRCY

1) Sofiści, Sokrates, a zwłaszcza Platon i Arystoteles

–

zajęli pierwszy plan ówczesnej im epoki starożytności, był to

okres niezwykłej różnorodności intelektualnej oraz ciągłej

przemiany umysłów. Wiedza wkraczała na drogę szybkiego

postępu przez co tworzył się jej zasób trudny do objęcia

przez jednego człowieka. Szkolnictwo greckie stało się

pierwowzorem dla wieków następnych, a większość

charakterystycznych cech współczesnego europejskiego

wychowania szkolnego wywodzi się właśnie z tego okresu.

TWÓRCY

2) Karol Marks

– stworzył teorie człowieka jako istoty

obiektywizującej się w społeczno-rewolucyjnej działalności,

chociaż Marks nie uogólniał żadnych bezpośrednich

doświadczeń w praktyki szkolnej.

3) Stefan Wołoszyn

- określa pedagogikę ogólną jako ogólne

rozważania dotyczące filozoficznych, biologicznych,

psychologicznych i społeczno-historycznych podstaw i

założeń wychowania. Odnoszą się one do sensu, celu,

środków, form procesu wychowawczego.

TWÓRCY

4) Kazimierz Sośnicki

- uważa, że pedagogika ogólna to teoria

wychowania, która ustala ideał wychowania i normy
postępowania umożliwiające jego skuteczną realizację.
Pedagogika bada istotę wychowania, zagadnienia,
doświadczenia, cele wychowania, jego zasady i wartości na
których się opiera.

TWÓRCY

5) Zygmunt Wiatrowski

- jest autorem najbardziej

współczesnego podejścia. Wskazuje on na istnienie wąskiej
i szerokiej definicji pedagogiki ogólnej. W znaczeniu
szerokim jest to tradycyjnie pojmowana dyscyplina (tak jak
przedstawiał ją Sośnicki). W znaczeniu wąskim zalicza się
ona do subdyscyplin pedagogicznych, która ma badać
podstawowe zagadnienia metodologiczne, zagadnienia
reprezentacji instytucjonalnej i personalnej. Ma stanowić
podstawowy system pojęć i twierdzeń pedagogicznych.

definicje



Wychowanie



Kształcenie



Nauczanie



Edukacja



Pedagog



Działania wychowawcze



Osobowość, osobowość społeczna



Kultura, kultura indywidualna



Samokształcenie, samowychowanie,

samoświadomość

4.