Elementy eksploatacji pojazdów

samochodowych.

Krzysztof Puchta

Ryszard Korzeniecki

Politechnika Warszawska

Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych

2011

Polskie normy

• Terminologia dotycząca obsługiwania
PN-EN 13306:2006
• Dokumenty dotyczące obsługiwania
PN-EN 13460:2006
• Eksploatacja obiektów technicznych.

Terminologia ogólna (wycofana bez
zastąpienia w 2006)

PN-N 04001:1982

Eksploatacja pojazdów samochodowych - jest
to zespół celowych działań organizacyjno-
technicznych i ekonomicznych ludzi z pojazdem
oraz relacji występujących pomiędzy nimi od
chwili przejęcia samochodu do wykorzystania
zgodnie z przeznaczeniem, aż do jego likwidacji
(PN-82/N-04001).

Rodzaje tarcia

Model teoretyczny tarcia

Tarcie suche

Brak smaru

Tarcie graniczne

Między warstwami granicznymi utworzonymi na
powierzchni obu części

Tarcie mieszane

Jednoczesne (ale w różnych punktach styku)
występowanie tarcia suchego, granicznego i
ślizgania się po mikroklinie smarowym.

Tarcie płynne

Obie części są w pełni rozdzielone filmem
olejowym.

Współczynnik tarcia

Zużywanie

Zużycie jest efektem tarcia i polega na ubywaniu
materiału ze strefy styku. Jego skutkiem jest
zmiana wymiarów i masy (objętości)
współpracujących elementów a w konsekwencji
luzy i wibracje. Efektem zużycia jest też zmiana
struktury i właściwości stykających się
powierzchni. W wyniku zużywania w
mechanizmach obecne są drobne cząstki czyli
produkty zużywania.

Zużycie ścierne

Zużywanie adhezyjne

Zużycie ścierno-korozyjne

Zużycie zmęczeniowe

Lepkość

Lepkość jest to zdolność płynu do przenoszenia
naprężeń stycznych.
Lepkość dynamiczna wyraża stosunek naprężeń
ścinających do szybkości ścinania.

[μ = 𝑃𝑎 ∙ 𝑠 =

𝑘𝑔

𝑚 ∙ 𝑠

]

Lepkość kinematyczna (kinetyczna) jest stosunkiem
lepkości dynamicznej do gęstości płynu.

[𝑣 =

𝜇
𝜌

]

Lepkość cieczy spada wraz z temperaturą

odwrotnie niż dla gazów, dla których lepkość

rośnie wraz z temperaturą.

Smarność

Smarność została zdefiniowana przez J.K.
Appeldorna i W.G. Dukeka w 1966r.:
Jeżeli dwa płyny mają tą samą lepkość i jeden z
nich daje mniejsze tarcie, zużycie lub zacieranie,
to mówi się, że ma lepszą smarność.

Rodzaje środków smarowych

• Gazowe środki smarowne
• Płynne środki smarowne
• Plastyczne środki smarowne
• Stałe środki smarowne

Materiały eksploatacyjne

Nawiązując do definicji słownika Webstera z
1913r. są to materiały mające zdolność do
zużywania się, które mogą być zniszczone,
rozproszone, zmarnowane lub mogą stracić
swoje właściwości.

Materiały eksploatacyjne

Ciecze, gazy i ciała stałe obecne w systemie
technicznym nie stanowiące części, ale ważne ze
względu na jego funkcjonowanie.

Funkcje materiałów eksploatacyjnych

• zmniejszanie tarcia i zużycia
• uszczelnianie
• usuwanie produktów zużycia
• redukcja hałasów
• zabezpieczanie części
• przenoszenie sygnałów (ster. pneumatyczne i

hydrauliczne)

• transport energii (czynniki termodynamiczne)
• nośniki energii (paliwa)

Rodzaje materiałów eksploatacyjnych

w samochodach

• Paliwa
• Smary plastyczne i oleje smarowne
• Ciecze hydrauliczne
• Oleje silnikowe, sprężarkowe, turbinowe,

przekładniowe

• Czynniki robocze (woda, powietrze, czynniki

chłodnicze itp..)

• Płyny do spryskiwaczy itp.

Materiały konstrukcyjne

Ciała stałe, z których można wytwarzać części
urządzeń. Ich rolą jest zachowanie kształtu w
zadanym zakresie zmienności i umożliwienie
pełnienia funkcji do jakich jest przeznaczona
dana część.

Własności materiałów

• Fizyczne

- Mechaniczne

- Termiczne

- Elektryczne

- Magnetyczne

- Optyczne

• Chemiczne
• Biologiczne
• Technologiczne
• Ekonomiczne

Własności mechaniczne

• Gęstość, porowatość
• Moduły sprężystości (Younga, Kirchoffa, wsp.

Poissona)

• Wytrzymałość R

e,

R

m

• Własności plastyczne
• Twardość
• Udarność
• Odporność na pękanie
• Wytrzymałość na zmęczenie
• Współczynnik tarcia, lepkość

Własności termiczne

• Właściwa pojemność cieplna
• Przewodność cieplna
• Rozszerzalność cieplna
• Temperatury topnienia i wrzenia
• Ciepło topnienia
• Odporność na pełzanie

Bibliografia

• pl.wikipedia.org
• en.wikipedia.org
• www.wcss.wroc.pl
• Politechnika Wrocławska – Wydział Mechaniczno- Energetyczny

Materiały eksploatacyjne

• Politechnika Wrocławska – Wydział Mechaniczno- Energetyczny

Właściwości mechaniczne materiałów eksploatacyjnych

• Politechnika Wrocławska – Wydział Mechaniczno- Energetyczny

Właściwości termiczne materiałów eksploatacyjnych

• Lech J. Sitnik Ekopaliwa Silnikowe, OWPW, Wrocław 2004
• Noah Porter Webster's Revised Unabridged Dictionary, G & C.

Merriam Co., New Jersey 1913