ELEMENTY PRAWA
PRACY

Szkolenie z zakresu Bezpieczeństwa i higieny pracy
dla studentów rozpoczynających naukę
w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Kodeks pracy

0

Definicja kodeksu: uporządkowany
(usystematyzowany) zbiór przepisów regulujących
całościowo i wyczerpująco określoną dziedzinę życia
społecznego.

0

Kodeks pracy jest ustawą regulującą sytuację prawną
pracownika i pracodawcy w ramach łączącego ich
stosunku pracy.

Kodeks pracy

0

Jest podstawowym aktem prawnym normującym
indywidualną treść stosunków pracy zachodzących
między pracodawcą a pracownikiem.

0

Jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa co
oznacza , że jego postanowienia obowiązują wszystkie
podmioty, których prawa i obowiązki reguluje

0

Kodeks pracy jest ustawą uchwaloną przez Sejm 26
czerwca 1974 roku i był wielokrotnie nowelizowany.

Prawo pracy

0

Prawo pracy jest odrębną gałęzią prawa, inną niż
prawo cywilne i prawo administracyjne. Aczkolwiek
KP przewiduje w art. 300, że w sprawach
nieunormowanych przepisami prawa pracy stosuje
się przepisy Kodeksu cywilnego.

Pracownik

0

W rozumieniu art. 2 KP pracownikiem jest osoba
zatrudniona (z którą nawiązano stosunek pracy) na
podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru,
mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę

0

Pracownikiem nie jest każdy „pracujący” w
potocznym tego słowa znaczeniu, prowadzący
jakąkolwiek aktywność zawodową (np. wolontariusz).
Jest nim osoba z którą został nawiązany stosunek
pracy

0

Pracownikiem może być tylko osoba fizyczna. Nie ma
prawnej możliwości zatrudnienia przez pracodawcę
osoby prawnej (np. spółki z o.o. lub przedsiębiorstwa)

Pracodawca

0

Zgodnie z art. 3 KP pracodawcą jest jednostka
organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości
prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one
pracowników

Zatrudnienie

0

Zgodnie z art. 22 KP zatrudnieniem (nawiązaniem stosunku

pracy) jest stosunek prawny zachodzący między dwoma

podmiotami, z których pracownik jest zobowiązany świadczyć

pracę:

a)

osobiście;

b)

odpłatnie (wolontariat nie jest stosunkiem pracy podobnie jak

praca społeczna;

c)

określonego rodzaju, w czasie i miejscu wyznaczonym przez

pracodawcę;

d)

pod kierownictwem pracodawcy;

e)

na jego ryzyko.

0

Są to cechy stosunku pracy

Niepracownicze formy

zatrudnienia

0

Przepisy KP nie regulują tzw. niepracowniczych form
zatrudnienia. Należą do nich umowy cywilnoprawne
czyli umowy o dzieło i umowy zlecenia, które nie są
umowami o pracę. Całość praw i obowiązków stron
umowy cywilnoprawnej regulują postanowienia
umowy i Kodeksy cywilnego.

Umowa o pracę – podstawa

zatrudnienia

1.

Rodzaje umów o pracę

A) Na czas określony (umowa terminowa);
B) Na czas nieokreślony (umowa bezterminowa);
C) Na czas wykonywania określonej pracy;
D) Na zastępstwo pracownika w czasie jego
usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
2. Każda z tych umów może być poprzedzona umową na
okres próbny nieprzekraczający 3 miesięcy.

Forma zawarcia umowy o

pracę

0

Umowę o pracę zawiera się na piśmie.

0

W przypadku niedochowania formy pisemnej
pracodawca najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy ma
obowiązek dopełnić ustawowego obowiązku.

0

Jeżeli w umowie nie określono daty rozpoczęcia pracy,
za dzień rozpoczęcia pracy uznaje się dzień zawarcia
umowy.

Treść umowy o pracę

0

Art. 29 KP przewiduje, że umowa o pracę powinna

określać:



Rodzaj umowy



Strony umowy



Datę jej zawarcia



Rodzaj pracy



Miejsce wykonywania pracy



Wynagrodzenie



Wymiar czasu pracy



Termin rozpoczęcia

Składnik konieczny

umowy o pracę

0

Wymienione w art. 29 postanowienia umowy o pracę nie

są składnikami koniecznymi umowy o pracę. Takim

składnikiem jest jedynie określenie rodzaju pracy. W

związku z tym nie są umowami o pracę porozumienia

obejmujące samo zobowiązanie pracownika do bliżej

nieokreślonej pracy, podobnie zobowiązanie się

pracodawcy do zatrudnienia na bliżej nieokreślonym

stanowisku. Określenie w umowie o pracę rodzaju

pracy jest koniecznym elementem tej umowy, bez

którego traci ona cechę umowy o pracę

0

Prawo dopuszcza w umowie o pracę także inne

postanowienia umowy ustalone przez strony. Należy

jednak pamiętać, że zgodnie z art. 18 KP postanowienia

umowy przewidujące nieodpłatność pracy są nieważne.

Kary porządkowe

0

Pracodawca może nakładać na pracownika kary za
naruszenie obowiązków pracowniczych i
nieprzestrzeganie porządku pracy.

0

Katalog kar porządkowych określa art. 108 KP i są to:



Upomnienie



Nagana



Kara pieniężna

Wymierzanie kar

porządkowych

0

Wymierzenie kary może nastąpić po wysłuchaniu
pracownika

0

Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni
od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku
pracowniczego oraz po upływie 3 miesięcy od
dopuszczenia się tego naruszenia

Normy czasu pracy

0

Ustalenie przez pracodawcę początku i końca dnia
pracy wiąże się ściśle z określonymi w KP normami
czasu pracy. Podstawowa norma czasu pracy wynosi 8
godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w
pięciodniowym tygodniu pracy.

0

Praca wykonywania ponad normy czasu pracy jest
pracą w godzinach nadliczbowych.

Urlop wypoczynkowy

0

Urlop wypoczynkowy to zagwarantowana prawem
coroczna, płatna przerwa w wykonywaniu pracy.
Pracownik nie może się zrzec prawa do urlopu
wypoczynkowego.

0

W zależności od okresu zatrudnienie KP określa liczbę
dni przysługujących pracownikowi w danym roku
kalendarzowym na urlop wypoczynkowy (wymiar
urlopu wypoczynkowego).

Wymiar urlopu

wypoczynkowego

0

20 dni- jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż
10 lat

0

26 dni- jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej
10 lat

Rozwiązanie stosunku

pracy

0

Rozwiązanie umowy o pracę następuje:



na mocy porozumienia stron



Z zachowaniem okresu wypowiedzenia (za
wypowiedzeniem)



Bez zachowania okresu wypowiedzenia (bez
wypowiedzenia)

Porozumienie stron

0

To zgodne oświadczenie woli pracownika i
pracodawcy zmierzające do rozwiązania stosunku
pracy w dowolnym, ustalonym przez strony terminie.
Jest to zawsze optymalny sposób rozwiązania
stosunku pracy przez strony.

0

Na mocy porozumienia stron rozwiązaniu może ulec
każda umowa o pracę, w dowolnym ustalonym
terminie, nawet w chwili zawarcia samego
porozumienia.

Wypowiedzenie umowy

o pracę

0

W odróżnieniu od porozumienia stron
wypowiedzenie umowy o pracę jest jednostronnym
oświadczeniem woli złożonym jednej stronie przez
drugą nie zależnie od jej zgody. Oświadczenie
powoduje rozwiązanie umowy o pracę wraz z
upływem okresu wypowiedzenia.

0

Okres wypowiedzenia to czas, po upływie którego
stosunek pracy ustaje. Okresy wypowiedzenia
reguluje KP.

Zakaz wypowiadania

umowy o pracę

0

Zgodnie z art. 41 KP pracodawca nie może

wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu

wypoczynkowego pracownika a także innej

usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy

(np. choroba, macierzyństwo, opieka nad dzieckiem)

0

Zgodnie z art.39 KP pracodawca nie może

wypowiedzieć umowy o prace pracownikowi,

któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia

wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia

umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury

Ochrona

przedemerytalna

0

Zakaz wypowiedzenia umowy w okresie
przedemerytalnym obejmuje wszystkie rodzaje umów
o pracę.

0

Zakaz ten nie obowiązuje jeżeli pracownik uzyskał
prawo do renty (art. 40 KP).

Rozwiązanie umowy o pracę bez

wypowiedzenia z winy pracownika

0

Jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych wyczerpująco w
Kodeksie pracy.

0

Przyczyny rozwiązania umowy o prace bez wypowiedzenia z winy
pracownika (art.52)- dyscyplinarne:



Ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych



Popełnienie przez pracownika przestępstwa uniemożliwiającego dalsze
zatrudnienie na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo to jest
oczywiste lub zostało potwierdzone prawomocnym wyrokiem(np.
kasjerka zostaje skazana za kradzież pieniędzy)



Zawinionej utraty uprawnień koniecznych do zajmowania danego
stanowiska (np. kierowca traci prawo jazdy na skutek prowadzenia
pojazdu w stanie nietrzeźwości)

Rozwiązanie umowy o pracę bez

wypowiedzenia z przyczyn

niezawinionych przez pracownika

0

KP stwarza pracodawcy możliwość rozwiązania umowy o
pracę bez wypowiedzenia nie tylko w przypadkach
zawinionych przez pracownika ale też w przypadku
przedłużającej się usprawiedliwionej nieobecności
pracownika w pracy wskutek choroby (art. 53).

Świadectwo pracy

(art. 97 KP)

0

Jest dokumentem, który pracownik otrzymuje w związku z

rozwiązaniem stosunku pracy. W świadectwie pracy

zamieszcza się informacje dotyczące m.in.: okresu

zatrudnienia, rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych

stanowisk, okoliczności rozwiązania stosunku pracy,

wymiaru czasu pracy, wymiaru czasu pracy.

0

Pracodawca nie może uzależnić wydania świadectwa

pracy od uprzedniego rozliczenia się pracownika z

pracodawcą. (np. nie może uzależnić w zamian za wydanie

świadectwa pracy magazynierowi rozliczenia stanów

magazynowych).

Państwowa Inspekcja Pracy

0

Jest organem państwowym sprawującym kontrolę
nad przestrzeganiem prawa pracy przez
pracodawców. Organizację i kompetencje PIP określa
ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 13
kwietnia 2007 roku (Dz. U. nr 89, poz. 589)

• L. Florek, T. Zieliński, Prawo pracy, Warszawa 2009
• Kodeks pracy pod red. L. Florka, Komentarz,

Literatura

Autor: dr

Aleksandra

Bocheńska