Eko w 10

Elementy prawa ochrony
przyrody

1.Podstawowe pojęcia

Pojęcia „środowisko" i jego „ochrona"
zrobiły oszałamiającą karierę w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat,
czego przyczyny można upatrywać w

zagrożeniach

stwarzanych

przez

rozwój gospodarczy

.

W ślad za tym zaczęły się kształtować

rozwiązania normatywne

wymuszające zachowania człowieka zmierzające do
poszanowania otaczającej go przyrody.

Co prawda, rozwiązań chroniących środowisko (jego oznaczone

elementy) można dopatrywać się już w zamierzchłej
przeszłości, tyle że w istocie wynikające z nich rozwiązania
ochronne nie mogą być postrzegane jako wyraz prawa ochrony
środowiska

--przeważnie zmierzały one przede wszystkim do zapewnienia

ochrony interesów majątkowych ówcześnie panujących.

Prawo ochrony środowiska

we współczesnym znaczeniu

tego słowa zaczęło się kształtować dopiero niedawno w
istocie od połowy łat sześćdziesiątych ostatniego
stulecia.

Poros

Źródła prawa

1.Konstytucja

Stosownie do art. 5 Konstytucji,
Rzeczpospolita Polska

zapewnia ochronę środowiska/
kierując się zasadą
zrównoważonego rozwoju

Obowiązkiem władz publicznych jest

1.

zapobieganie negatywnej dla zdrowia

ludzkiego degradacji

środowiska

(art. 68 ust. 4)

2.

tworzenie warunków ochrony środowiska

3.

prowadzenie polityki zapewniającej bezpieczeństwo
ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom,

udzielanie każdemu informacji o stanie i ochronie środowiska/ a

także wspieranie działań obywateli na rzecz ochrony i poprawy
stanu środowiska (art. 74). To ostatnie rozwiązanie jest
wyrazem koncepcji tzw.

obywatelskiego

prawa do

informacji o środowisku

,

funkcjonującej zwłaszcza w prawie Unii Europejskiej

Wyrazem

prawno międzynarodowych

koncepcji w tym zakresie

jest konwencja z Aarhus z dnia 26 czerwca 1998 r. o dostępie do
informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz
dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących
środowiska.

Konstytucja przewiduje , że potrzeby ochrony środowiska

mogą uzasadniać wprowadzenie ustawowych ograniczeń w
zakresie korzystania z konstytucyjnych praw i wolności (

art. 31

ust. 3

),

czego przykładem mogą być najprzeróżniejsze rozwiązania
kształtujące prawo własności (zwłaszcza nieruchomości)

w sposób umniejszający zakres dotychczasowych
uprawnień właściciela

Stosownie do

art. 81

Konstytucji, praw przewidzianych m.in. w

art. 74

można dochodzić „tylko w granicach określonych w

ustawie". W praktyce oznacza to, że zarówno zakres, jak i sposób
realizacji wspomnianych praw zależą od rozwiązań przyjętych w
zwykłym ustawodawstwie.

art. 86

, obowiązek dbałości o stan środowiska ma natomiast

charakter powszechny. Adresowany jest on zatem do wszystkich:

osób fizycznych,

prawnych,

jednostek organizacyjnych

— bez względu na to, czy prowadzą działalność gospodarczą czy
nie

Sygnalizowane wyżej rozwiązania są
niezwykle istotne, bowiem

Konstytucja

jest powszechnie obowiązującym źródłem
prawa i może być powoływana jako
podstawa rozstrzygnięć wszelkich
organów Państwa, w tym wyroków
sądowych i decyzji administracyjnych,
zaś pozostałe źródła prawa muszą być z
nią zgodne

Pozostałe źródła prawa

można podzielić wedle różnych kryteriów,
najprościej na:

wewnętrzne (stanowione przez organy państwa)

zewnętrzne (przeważnie umowy

międzynarodowe)

Stosownie do art. 87 i n. Konstytucji, do wewnętrznych źródeł
prawa o charakterze powszechnym zalicza się ustawy i

rozporządzenia

:

ministrów
Rady Ministrów
wyjątkowo Prezesa Rady Ministrów

rozporządzenia

mogą być wydawane tylko na podstawie ustaw i w

celu ich

wykonania

Ochrona przyrody
Prawo polskie
Podstawowymi aktami prawnymi dotyczącymi ochrony
przyrody w Polsce są:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

(Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi
odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego
pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.)  

Ustawa o ochronie przyrody

Ustawa określa cele, zasady i formy ochrony przyrody
ożywionej i nieożywionej oraz krajobrazu.
 

Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska

Ustawa określa zasady ochrony i racjonalnego kształtowania
środowiska, zmierzające do zapewnienia współczesnemu i
przyszłym pokoleniom korzystnych warunków życia oraz
realizacji prawa do korzystania z zasobów środowiska i
zachowania jego wartości.

Ustawa o hodowli, ochronie zwierząt łownych i
prawie łowieckim

Łowiectwo, jako element ochrony środowiska przyrodniczego, w
rozumieniu ustawy oznacza ochronę zwierząt łownych
(zwierzyny) i gospodarowanie ich zasobami w zgodzie z zasadami
ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i
rybackiej.

 

Rozporządzenie w sprawie ochrony gatunkowej

zwierząt

Rozporządzenie ministra środowiska w sprawie określenia listy
gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych
ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów dla danych
gatunków i odstępstw od tych zakazów.

Rozporządzenie w sprawie ochrony gatunkowej
roślin

Rozporządzenie ministra środowiska w sprawie określenia listy
gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych
ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów właściwych
dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów.  

Rozporządzenie w sprawie obszarów
specjalnej ochrony ptaków Natura 2000

Rozporządzenie określa nazwę, położenie administracyjne,
obszar i mapę obszaru, cel i przedmiot ochrony oraz
sprawującego nadzór nad obszarem.  

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000

to sieć obszarów

chronionych na terenie Unii Europejskiej. Celem wyznaczania
tych obszarów jest ochrona cennych, pod względem
przyrodniczym i zagrożonych składników różnorodności
biologicznej Europy

Podstawę prawną dla tworzenia europejskiej sieci NATURA 2000
stanowią dwie unijne dyrektywy:

Dyrektywa w sprawie

ochrony dzikich ptaków

Dyrektywa w sprawie

ochrony siedlisk naturalnych

oraz dzikiej fauny i flory

a także szereg innych rozporządzeń i dokumentów

wykonawczych.

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ŚRODOWISKA
z dnia 21 lipca 2004 r.
w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000
(Dz. U. Nr 229, poz. 2313)

Na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o
ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880)
zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie określa nazwę, położenie administracyjne,
obszar i mapę obszaru, cel i przedmiot ochrony
oraz sprawującego nadzór nad obszarem.

§ 2. Wyznacza się następujące

obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 2000

pod nazwą:

1) Dolina Baryczy

(kod obszaru PLB020001),

obejmująca obszar 55.480,7 ha, w tym:

a) 42.263,4 ha położone w województwie

dolnośląskim

na terenie gmin:

Cieszków (82,8 ha), Krośnice (8.294,4 ha), Milicz (24.446,8 ha), Twardogóra

(1.189,3 ha),

Trzebnica (6,9 ha) i Żmigród (8.243,2 ha),

b) 13.217,2 ha położone w województwie

wielkopolskim

na terenie gmin:

Odolanów

(3.999,5 ha), Przygodzice (3.674,4 ha), Sośnie (5.542,3 ha) i Pakosław (1,1 ha);

2)

Grądy Odrzańskie

(kod obszaru PLB020002),

obejmujące obszar 20.461,3 ha, w tym:

a) 12.581,5 ha położonych w województwie

dolnośląskim

na terenie gmin:

Oława - gmina

wiejska (5.650,4 ha), Oława - gmina miejska (1.000,3 ha), Jelcz-Laskowice (1.529,5

ha),

Czernica (911,1 ha), Siechnice (583,4 ha), Święta Katarzyna (2.587,9 ha),

Wrocław-Psie Pole

(231,8 ha) i Wrocław-Krzyki (87,1 ha),

b) 7.879,8 ha położonych w województwie

opolskim

na terenie gmin: Brzeg

(266,1 ha),

Skarbimierz (1.563,2 ha), Lewin Brzeski (1.005,3 ha), Lubsza (891,9 ha), Dąbrowa

(293,5

ha), Dobrzeń Wielki (1.264,2 ha) i Popielów (2.595,6 ha);

31)

Bagienna Dolina Narwi

(kod obszaru PLB200001),

obejmująca obszar 24.924,6 ha
położony w województwie podlaskim na terenie gmin:
Choroszcz (8.468,5 ha),
Łapy (6.433,5 ha),
Suraż (1.183,5 ha),
Turośń Kościelna (4.425,7 ha),
Tykocin (2.001,0 ha),
Kobylin- Borzymy (1.036,7 ha)
i Sokoły (1.375,7 ha);

32)

Puszcza Augustowska

(kod obszaru PLB200002),

obejmująca obszar 115.377,2 ha położony w
województwie podlaskim na terenie gmin :
Augustów - gmina wiejska (7.052,1 ha),
Augustów - gmina miejska (3.306,0 ha),
Lipsk (2.334,1 ha),
Nowinka (15.935,5 ha),
Płaska (37.679,6 ha),
Sztabin (8.226,2 ha),
Giby (26.736,0 ha),
Krasnopol (1.504,2 ha),
Sejny 3.152,2 ha),
(Raczki (191,2 ha),
Suwałki (9.258,0 ha) i Szypliszki (2,1 ha);

33)

Puszcza Knyszyńska

(kod obszaru PLB200003),

obejmująca obszar 132.372,2 ha
położony w województwie podlaskim na terenie gmin:
Czarna Białostocka (18.873,5 ha),
Dobrzyniewo Duże (6.604,4 ha),
Gródek (34.731,1 ha),
Michałowo (10.931,5 ha),
Supraśl 15.022,6 ha),
(Wasilków (9.698,6 ha),
Zabłudów (5.088,3 ha),
Jasionówka (20,1 ha),
Knyszyn 3.652,7 ha),
(Janów (1.528,9 ha),
Korycin (82,5 ha),
Krynki (8.250,5 ha),
Sokółka (4.456,1 ha)
i Szudziałowo (13.431,5 ha);

Puszcza Augustowska ( 32 )

Powierzchnia : 115377.3 ha

Kod obszaru : PLB200002

Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:

obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)

Status obszaru : obszar wyznaczony [Rozporządzeniem Ministra
Środowiska]

Propozycje zmian : powiększenie do granic ostoi ptasiej IBA PL043
Puszcza Augustowska

Opis : Ostoja obejmuje zwarty kompleks Puszczy Augustowskiej,
leżącej na styku Równiny Augustowskiej i Kotliny Biebrzańskiej.
Zdecydowaną większość obszaru pokrywają lasy, w głównej mierze
iglaste, które w niektórych rejonach zachowały naturalny charakter.
Szczególnie dobrze zachowały się tu bory wilgotne i bory bagienne.
Występują tu również grądy i olsy. Głównym ciekiem płynącym przez
puszczę jest rzeka Wołkuszanka uchodząca do Kanału Augustowskiego.

Południowa część ostoi obejmuje Dolinę rzeki
Rospudy

z jedynym w Polsce stanowiskiem rośliny miodokwiatu krzyżowego

.

Ok. 5% obszaru stanowią wody śródlądowe,
9% to tereny rolnicze,
2% łąki,
a 1% torfowiska, bagna i roślinność brzegów wód.

Jest to ostoja ptaków o randze europejskiej

,

w której odnotowano występowanie 40 gatunków ptaków wymienianych w
Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej.
18 spośród występujących tu gatunków ptaków znalazło się w

Polskiej

Czerwonej Księdze Zwierząt

.

Na obszarze ostoi lęgi odbywa przynajmniej 1% krajowej populacji:

bąka, błotniaka stawowego i łąkowego, bociana czarnego,
głuszca, kraski,

cietrzewia, dzięcioła białogrzbietego,

dzięcioła trójpalczastego,

dzięcioła zielonosiwego, gadożera, kani rudej i czarnej,
trzmielojada,

orlika krzykliwego, puchacza, włochatki, żurawia i podgorzałki.

bocian czarny

Długość
cietrzewia
wynosi około
60 cm, ogon
około 20 cm,
rozpiętość
skrzydeł do
100 cm,
masa do 1,5
- 2 kg. Kura
jest
mniejsza od
koguta,
długość jej
wynosi około
50 cm,
rozpiętość
skrzydeł
około 80 cm,
a masa do 1
kg.
 

Dzięcioł białogrzbiety

(Dendrocopos leucotos Bechst.,
1803)

średni ptak osiadły z rodziny
dzięciołowatych,

zamieszkujący pas lasów
liściastych Eurazji od Renu po
Pacyfik.

W Polsce występuje podgatunek
nominatywny D. leucotos
leucotos, spotykany niemal
wyłącznie

na wschód od Wisły.

Żuraw (Grus grus (L., 1758)) -
duży ptak z rodziny
żurawiowatych, zamieszkujący
północną i środkową część Eurazji.
Zimuje na Półwyspie Iberyjskim, w
Afryce Północnej i zachodniej Azji.
W Polsce nieliczny ptak lęgowy
niżu (5000-6000 par). W tym
Warmię i Mazury zasiedla 30%
populacji lęgowej Polski.
Cechy gatunku 

Sylwetka wysmukła,
wyprostowana. Większy od
bociana, o popielatym
upierzeniu, końcówki skrzydeł
czarne. Charakterystyczną
ozdobą jest ogon utworzony z
wydłużonych, pokarbowanych
lotek, zwisających w kształcie
pióropusza. Górna część głowy
koloru karminowego, boki
białe, czoło i przód długiej szyi
czarne.
Podczas przelotów stada lecą
w kluczach i wydają głośny
"klangor", przypominający
głos trąbki, słyszalny w
promieniu kilku kilometrów.

Trzmielojad (pszczołojad)
(Pernis apivorus) - duży,
wędrowny ptak drapieżny z
rodziny jastrzębiowatych,
zamieszkujący niemal całą
Europę (oprócz północnej
Skandynawii i większej
części Wysp Brytyjskich)
oraz Azję, od zachodu po
środkową Syberię. Przeloty
w IV-V i VIII-IX. Zimuje w
środkowej Afryce
(podgatunek P. apivorus
apivorus) lub południowej
Azji (P. apivorus orientalis).
W Polsce rozpowszechniony,
ale nieliczny ptak lęgowy

Przeloty w marcu - maju i sierpniu - listopadzie. Zimują w basenie Morza
Śródziemnego, subsaharyjskiej Afryce, Bliskim Wschodzie, południowych
brzegach Morza Kaspijskiego, subkontynencie indyjskim i w Azji
południowowschodniej.

Podgorzałka
(kaczka
podgorzałka)
(Aythya nyroca) -
średni ptak wodny z
rodziny
kaczkowatych
zamieszkujący
wyspowo pas od
Europy Środkowej i
Wschodniej po
zachodnią Mongolię
Izolowane populacje
w Libii i Pakistanie.
Północne populacje
wędrowne.

Dzięcioł zielonosiwy

(Picus canus)

Wiadomo że dzięcioły
pukają i stukają. Ale
jedne stukają mniej a
inne więcej.
Do tych stukających
bardzo mało należy
właśnie dzięcioł
zielonosiwy. Słabo
zaznaczony dymorfizm
płciowy.

U samca szara

głowa i szyja oraz spód ciała.
Na czole mała czerwona
czapeczka, której brak u
samicy. Za czapeczką biegną
słabo zaznaczone brunatne
pręgi (u samicy również na
czole), czarny wąs. Grzbiet
szarozielony, a kuper
żółtozielony. Skrzydła
oliwkowe, sterówki
szarobrunatne. Wymiary
średnie
 

dł. ciała ok. 28cm - 29cm
rozpiętość skrzydeł
45cm - 46cm