Wykład 1. Inżynier – fachowiec mający wyższe wykształcenie w określonej dziedzinie wiedzy
technicznej. Wykorzystuje wyobraźnię i doświadczenie. Inżynieria – działalność polegająca na
projektowaniu, konstrukcji, modyfikacji. Inżynieria zajmuje się rozwojem technologii. Wg Amerykanów
inżynierie dzieli się na Inżynierie Kontroli, Jakości i Inżynierie Kontroli Procesu. Rodzaje inżynierii:
chemiczna, procesowa, wojskowa, genetyczna. Kwantologia – nauka, o jakości. Zarządzanie, jakością
– kształtowanie, jakości w organizacjach. Zarządzanie środowiskowe – kształtowanie zagadnień
środowiskowych w organizacjach. Aspekty postrzegania, jakości: Charakter wyrobu: produkt
materialny, usługa, wytwór intelektualny, materiał przetworzony. Cechy i charakterystyki brane pod
uwagę: Ekonomiczne, niezawodność, trwałość, dostępność, prestiż, marka. Przedmiot postrzegający,
jakość: Klient, producent, dostawa. Faza życia wyrobu: badanie marketingowe, projektowanie produktu,
projektowanie procesów, realizacja, użytkowanie, utylizacja. Jakość - zbiór cech. (cechy wpływają, na
jakość produktu). Jakość (ISO 9000:2005) – stopień w jakim zbiór inherentnych właściwości spełnia
wymagania. Problemy środowiskowe: Lokalne: metale ciężkie w środowisku i łańcuchu pokarmowym,
smog, hałas, odór, utrata krajobrazu i gleby. Regionalne: odpady stałe, ścieki, zużycie wody i energii,
emisja CO2, pole elektromagnetyczne, pyły, zużycie surowców. Globalne: zmiana klimatu, pustynnienie,
różnorodność biologiczna, wzrost liczby ludności, degradacja jezior, zmniejszenie się warstwy ozonowej.
Funkcje środowiska: Biologiczne – umożliwienie procesów życiowych na Ziemi, podstawowe i
nadrzędne. Gospodarcza – surowce, przestrzeń geograficzna, asymilacje odpadów.

Wykład 2. Zapobieganie globalnemu ociepleniu: ograniczenie używania paliw kopalnianych,
zwiększenie wydajności energetycznej, zwrot w kierunku odnawialnych źródeł energii, zrównoważone
rolnictwo, ograniczenie wycinania lasów. Co wpływa na kulę ziemską i człowieka: Wody: Osady,
eutrofizacja, toksyny, skażenie ropą, pestycydy. Utrata bioróżnorodności: destrukcja ekosystemów,
degradacja, wyginięcie. Powietrze: zmiana klimatu, dziura ozonowa, zanieczyszczenia miejskie, kwaśne
deszcze. Odpady: odpady stałe i niebezpieczne. Żywność: utrata obszarów rolnych, zmniejszenie
populacji ryb, złe odżywianie, degradacja gleb, utrata zasobów wody. Podział zasobów
środowiskowych: Nieodnawialne: paliwa kopalniane, minerały metaliczne, minerały niemetaliczne.
Odnawialne: powietrze, woda pitna, żyzna gleba, zwierzęta, roślinność. Wieczne: energia słoneczna,
wiatry, pływy, cieki wodne. Przykłady odpadów niebezpiecznych: Baterie, tonery, farby, oleje, tusze.
Zmiana klimatu (skutki): brak wody pitnej, zmiana szaty leśnej, ekstrema pogodowe, redukcja
bioróżnorodności, zmniejszenie produkcji żywności, podniesienie się poziomu mórz, uchodźcy
ekologiczni. Rozwój zrównoważony – długotrwała strategia rozwoju dla społ i gosp, której celem jest
zabezp dobrobytu i spokoju społ przyszłym pokoleniom, przy równoczesnym usuwaniu
nierównomiernego podziału dóbr z uwzględnieniem sytuacji środowiskowej i dynamiki wzrostu ludności
na świecie. Problemy: ekologiczne, ekonomiczne, społeczne. 7 złotych zasad RZ: Potencjalne efekty
ekologiczne produktu oceniane w skali cyklu życia produktu. Efektywność procesów, produktów i usług
musi być większa. Zużycie materiałów musi być zredukowane 10-krotnie. Intensywność zużycia energii
musi być zredukowana 10-krotnie. Zredukowanie zużycia obszaru ziemi na jednostkę funkcji.
Wyeliminowanie rozprzestrzeniania zanieczyszczeń toksycznych. Maksymalizowanie użycia energii ze
źródeł odnawialnych. RZ w przykładach: cała energia czerpana ze słońca, recycling materiałów i
minerałów. ISO – Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna opracowująca i ustanawiająca
ogólnoświatowe standardy. Kontrola – ocenianie zgodności przez obserwację i orzecznictwo w
połączeniu z: pomiarami, prowadzeniem badań, stosowaniem sprawdzianów. Sterowanie jakością –
część „ZJ” ukierunkowana na spełnienie wymagań dot jakości. Zapewnienie jakości – część „ZJ”
ukierunkowana na zapewnienie zaufania, że wymagania dot jakości będą spełniane. ZJ – skoordynowane
działania dot kierowaniu organizacją i jej nadzorowania w odniesieniu do jakości. Organizacja – grupa
ludzi, infrastruktura z przypisaniem odpowiedzialności, uprawnień i powiązań.

Wykład 3. Koła jakości – spotkanie pracowników (5-8 osób) w celu wdrożenia nowych pomysłów do
rozwoju firmy. Otoczenie bliższe przedsiębiorstwa: (Obejmuje wszystkie systemy działań, z którymi
firma kooperuje): Konkurenci(inne org świadczące podobne usługi). Dostawcy (materiały, usługi, info).
Odbiorcy (wyrobów, usług). Instytucje finansowe (banki, kasy). Lokalny rynek pracy (ludzie o
odpowiednich kwalifikacjach). Czynniki społ (związki zawodowe, postawy społ). Instytucje
samorządowe (urzędy, agencje). Otoczenie dalsze przedsiębiorstwa: (Przedstawia systemy, na które
firma w pewnym stopniu nie ma wpływu). System prawny (dot powstania i funkcjonowania firmy).
System społ (edukacja, przyrost naturalny). Polityka (kto sprawuje władze, stopień integracji z innymi
dziedzinami). System ekon (temp wzrostu gosp). System kult (tradycje kult, hist danego państwa).
System techniczno – technologiczny (wiedza i poziom rozwoju). Środowisko (zasoby naturalne, klimat,
środowisko). Jakość z punktu widzenia nabywcy A) Potrzeby funkcjonalne: 1) Cechy związane z
eksploatacją: komfort, ekonomiczność, spełnienie funkcji użytkowych. 2) Cechy związane z
dyspozycyjnością: niezawodność, naprawialność, gwarancja. 3) Wizerunek: dostawcy, produktu, marki,
użytkownika. B) Potrzeby niefunkcjonalne 1) Wizerunek. 2) Potrzeby estetyczne. 3) Etyka oferenta.
Jakość z punktu widzenia dostawcy: 1) Zyskowność. I) Jednostki Zysku. A) Koszty: badania i rozwój,
wytwarzanie, serwis, marketing. B) Cena. II) Jednostki ilościowe: udział w runku, wielkość rynku. 2)
Etyka biznesu. 3) Konkurencyjność: image dostawcy produktów, technologiczne przywództwo, ciągłe
doskonalenie organizacji. Synergia – nauka o zarządzaniu. Skutek synergii – teoria ZJ. Zarządzanie
jakością w cyklu istnienia wyrobu: Przygotowanie wyrobu (Jakość preparacyjna). Faza produkcji
(Jakość produkcji). Faza dystrybucji (Jakość handlowa). Faza eksploatacji (jakość eksploatacyjna).
Faza likwidacji (jakość likwidacyjna). ZJ w cyklu istnienia wyrobu: Faza I przedprodukcyjna:
projektowanie procesów, planowanie produkcji, projektowanie wyrobów, marketing, badanie rynku.
Faza II Produkcji: zakupy, produkcja/usługa, sprawdzanie, weryfikacja, pakowanie, przechowywanie,
sprzedaż, dystrybucja. Faza III poprodukcyjna: pomoc techniczna, serwis, utylizacja, dbałość o wyrób
po sprzedaży.

Wykład 4. 1980 – wdrożenie TQM w USA. 1987 – ustanowienie międzynarodowych norm ISO 9000.
1993 – wprowadzenie norm ISO w Polsce. Historia norm: Amerykańska Norma Wojskowa 1959.
Normy SZJ 1987. Norma SZJ ISO 9004 – 1:1994. Norma SZJ ISO 9004:2000. Norma SZJ ISO
9000:2005. Normy z rodziny ISO 9000: Koncepcja + terminologia ISO 9000:2005 SZJ – podstawy i
terminologia. ISO 9001 – wymaganie ISO 9001:2000 SZJ – podstawy i terminologia. ISO 9004 –
wytyczne ISO 9004:2000 SZJ – wytyczne doskonalenia funkcjonowania. ISO 19011 – audity ISO
19011:2003 SZJ – Wytyczne dot audiutowania. ISO 100xx – wytyczne tematyczne. SZJ i SZŚ: Normy
ISO 14000. 1) Organizacje. A) Specyfikacje i wytyczne stosowania (14001, 14004). B) Audiutowanie
środowiskowe (14011). C) Ocena efektów działalności środowiskowej (14031). 2) Terminologia 14050.
3) Produkty i usługi. A) Cykl życia produktu. B) Etykietowanie środowiskowe (14020, 14025). Korzyści
wdrożenia SZJ: Usprawnia obieg informacji w firmie. Zapobiega powstawania błędom. Obniża koszty
poprzez ujawnienie źródeł złej jakości. Jasny podział kompetencji i odpowiedzialności. Wzrost poczucia
pewności, morale, motywacji. Wzrost wiarygodności firmy w oczach klienta. Spełnienie wymagań
klienta. Lepsze wyszkolenia. Wzrost rentowności. Wzrost sprzedaży. Międzynarodowe uznanie.
Zaufanie kontrahentów.

Wykład 5. Każdy system składa się z 4 faz: faza 1: podjęcie decyzji o wprowadzeniu SZJ. Faza
2:Opracowanie SZJ. Faza 3: Wdrożenie SZJ. Faza 4: Funkcjonowanie i sprawdzenie SZJ. Rola
dokumentacji SZJ: Dokumentacja wymagana jest przez normę i nie można bez niej posiadać SZJ.
Znaczenie dokumentacji: Dokumentacja umożliwia komunikowanie zamiarów i spójności działań, a jej
stosowanie przyczynia się do: Osiągnięcia zgodności z wymaganiami klienta. Doskonalenia jakości.
Zapewnienia

odpowiedniego

szkolenia.

Zapewnienia

powtarzalności i identyfikowalności.

Dostarczania dowodu obiektywnego (zapisu). Oceny skuteczności SZJ. Ciągłej przydatności SZJ.
Tworzenie dokumentacji ma być działaniem zwiększającym wartość firmy. Księgi jakości –
dokumenty, które dostarczają spójne informacje zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz o SZJ firmy.
Księga jakości: Specyficzna dla każdej organizacji. Jedna księga dla całego SZJ (mała firma). Kilka
ksiąg jakości (dla dużych firm). Piramida jakości: polityka jakości (zobowiązanie kierownictwa
odnośnie SZJ) Schemat powiązań pomiędzy procesami ( oddziaływanie procesów). Księga jakości
(opisuje SZJ). Procedury (ogólne przedstawienie procesów). Instrukcje (szczegółowy opis procesu).
Formularze (wzory dokumentów SZJ). Zapisy jakości (potwierdzenie wykonanej czynności).
Struktura dokumentacji SZJ: Polityka jakości + cele jakości, księga jakości, plany, opisy procesów,
instrukcje robocze. Piramida dokumentacji SZJ: Księga jakości, dokumenty wewn i zewn, zapisy.
Punkt normy 5.3. (polityka jakości). Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić, że polityka jakości:
Jest odpowiednia do celu istnienia firmy. Zawiera zobowiązanie do spełnienia wymagań i ciągłego
doskonalenia skuteczności SZJ. Tworzy normy do ustanowienia i przeglądu celów dot jakości. Jest
zakomunikowana i zrozumiana w organizacji. Jest przeglądana pod względem jej ciągłej przydatności.
Punkty normy 5.4. (dot jakości): Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić ustanowienie celów dot
jakości dla odpowiednich funkcji i szczebli w organizacji łącznie z celami potrzebnymi do spełnienia
wymagań dot wyrobu. Cele dot jakości powinny być mierzalne, a także spójne z polityką jakości. Cel
przedsiębiorstwa: jest podstawą do istnienia i funkcjonowania każdego przedsiębiorstwa. Może być
określony podmiotowo lub przedmiotowo, za pomocą którego chcemy osiągnąć w odpowiednim terminie
czasu określony stan lub rezultat. Rentowność – każda firma dąży do zwrócenia wkładu. Jeżeli cele
zdefiniujemy prawidłowo pozwolą one nam na: Określenie odpowiednich kierunków zmian.
Zwiększenie zaangażowania pracowników. Pobudzenie motywacji pracowników. Łatwość
podejmowania

decyzji.

Przykłady celów długoterminowych: Maksymalizacja wartości

przedsiębiorstwa. Maksymalizacja sprzedaży. Rentowność zaangażowanego kapitału. Produktywność
zasobów. Zaspokojenie potrzeb klientów pod względem jakości i terminowości. Maksymalizacja zysku.
Przetrwanie przedsiębiorstwa. Rozwój przedsiębiorstwa. Racjonalne zatrudnienie. Stabilizacja
przychodów przedsiębiorstwa. Jakie powinny być cele? Skonkretyzowane, mierzalne, akceptowalne,
realistyczne, terminowe. Cele mierzalne: 3% wzrostu w stosunku do ubiegłego roku. Poprawa wizerunku
w oczach klienta. 20% nowych klientów. Doskonalenie pracowników. Rozwój innowacji. Wymagania
normy 9001-2000. PKN – Polski Komitet Normalizacyjny. Wymagania normy 9001-2000: 0.
Wprowadzenie. 1. Zakres normy. 2. Norma powołana. 3. Terminy i definicje. 4. SZJ. 5.
Odpowiedzialność kierownictwa. 6. Zarządzanie zasobami. 7. Realizacja wyrobu/usług. 8. Pomiary,
analiza i doskonalenie.

Wykład 6. Proces – działanie, które ma na celu przekształcenie danych wejściowych w dane wyjściowe.
Najczęściej dane wyjściowe pozyskane z jednego są podstawą do wejścia do kolejnego procesu.
Połączenie tych procesów w pewien poukładany system działań oraz zarządzanie nim możemy określić
jako podejście procesowe. Służące do zarządzania przedsiębiorstwem jako częścią zdarzeń. Zaletą
takiego podejścia jest bieżący nadzór nad poszczególnymi procesami jak również nad ich kombinacją i
wzajemnym oddziaływaniem. Wejście  Proces  Wyjście. Wejście  Wymagania klienta (zasoby
„ludzie”, przedmioty pracy)  Proces główny (Procesy przygotowawcze, pomocnicze, systemowe) 
Wytwarzanie (produkty, wyroby, usługi, zadowolony klient)  Wyjście. Dokument – kartka papieru.
Zapis – to co znajduje się (jest zapisane) na dokumencie. Proces główny - proces, z którego powstaje
wyrób lub usługa. Charakteryzuje się tym że na ten proces działają inne procesy np. zarządcze,
pomocnicze i systemowe, które łącznie dają efekt wyjściowy, którym jest wyrób lub usługa oraz
zadowolony klient. Procesy zarządcze – procesy informacyjno-decyzyjne. Powiązane ze strukturą
organizacyjną przedsiębiorstwa. Dzięki nim przedsiębiorstwo otrzymuje informacje decyzyjne, na
podstawie których podejmuje decyzje odnośnie strategii taktycznej i strategicznej firmy. Typy procesów
zarządczych: Zarządzanie zasobami (ludzie, maszyny). Zarządzanie personelem (ocena pracowników).
Środowisko pracy. Infrastruktura. Wymagania prawne (ustawy, uchwały). Organizacja pracy
(komunikacja). Administracja firmy (nadzór, dokumentacja). Zarządzanie firmą. Procesy pomocnicze
– główną rolą jest praca na rzecz procesu głównego. Zadaniem tych procesów jest dostarczenie wyjść,
które stanowią wejście do procesu głównego. Dzięki temu możliwe jest wykonanie procesu głównego bez
zakłóceń. Typy procesów pomocniczych: Magazynowanie (materiałów wyrobów). Zakup materiałów.
Utrzymanie i konserwacja sprzętu i urządzeń. Transport (wywóz gotowych wyrobów, odpadów).
Planowanie, oferowanie, zawieranie umów. Zarządzanie materiałami, energią, analiza danych.
Kontrola jakości. Typy procesów przygotowawczych: Projekt wyrobu lub usługi. Technologia
wytwarzania. Procesy produkcyjne, badania i rozwój. Konstrukcyjne, technologiczne i organizacyjne
przygotowanie produkcji. Rozruch produkcji. Wystopowanie produkcji. Typy procesów systemowych:
Audity wewn. Działania korygujące. Działania zapobiegawcze. Nadzorowanie niezgodności. Nadzór
nad zapisami dot jakości. Przegląd najwyższego kierownictwa. Nadzór nad dokumentami.
Identyfikacja aspektów środowiskowych.. Wymagania prawne. Kompetencje, szkolenia, komunikacja.
Awarie. Zarządzanie rynkiem zawodowym.

Wykład 7. 8 zasad zarządzania jakością: Koncentrowanie się na kliencie. Przywództwo
kierownictwa. Zaangażowanie pracowników. Podejście procesowe. Podejście systemowe. Ciągłe
doskonalenie. Podejmowanie decyzji w oparciu o fakty. Stosunki z dostawcami obustronnie korzystne.
Koncentrowanie się na kliencie – Organizacje są uzależnione od klientów dlatego powinny one
rozumieć aktualne i przyszłe potrzeby i dążyć do wykraczania poza oczekiwania klienta. Przywództwo
kierownictwa – Liderzy określają jedność celów i kierunków rozwoju organizacji. Powinni kierować o
podtrzymywać wew środowiska w którym pracownicy maja możliwość pełnego zaangażowania w
osiąganie celów organizacji. Zaangażowanie pracowników – personel funkcjonujący na wszystkich
szczeblach organizacji jest jej istotą, a jego pełne zaangażowanie pozwala na wykorzystywanie jego
zdolności ku pożytkowi organizacji. Podejście procesowe – Pożądany wynik osiąga się w sposób
bardziej efektywny, gdy zasobami i działaniami zarządza się traktując je jako proces. Podejście
systemowe – Identyfikowanie systemu wzajemnie powiązanych ze sobą procesów, zrozumienie ich i
zarządzanie nimi z uwzględnieniem wyznaczonego celu doskonali efektywność i wydajność organizacji.
Ciągłe doskonalenie – ciągłe doskonalenie wszystkich działań i procesów powinno stanowić stały cel
organizacji. Podejmowanie decyzji w oparciu o fakty – skuteczne decyzje opierają się na analizie
danych i informacji potwierdzonych przez fakty. Stosunki z dostawcami obustronnie korzystne –
organizacja i jej dostawcy SA od siebie uzależnieni, a ich wzajemnie korzystne stosunki zwiększają ich
zdolność stworzenia wartości. Zasady auditowania wg ISO 19011:2002. Postępowanie etyczne –
postawa profesjonalizmu. Rzetelna prezentacja – obowiązek przedstawienia spraw dokładnie i zgodnie
z prawdą. Należyta staranność zawodowa – pracowitość i rozsądek w adiustowaniu. Niezależność –
postawa bezstronności i obiektywności wniosków z auditu. Podejście oparte na dowodach
(systematyczność) – racjonalna metoda uzyskiwania wiarygodnych i odtwarzalnych wniosków z auditów.
Cechy auditora: Bezstronność – umiejętność zachowania pozycji niezależnego obserwatora. Otwartość
– udostępnienie notatek auditowanemu, wyjaśnienie wszystkich wątpliwości. Komunikatywność –
zdolność nawiązywania kontaktów z ludźmi o różnych osobowościach. Talent dyplomatyczny –
umiejętność radzenia sobie w sytuacjach stresowych i konfliktowych. Sumienność – konsekwencja w
realizacji ustalonego planu, rzetelne sprawdzenie systemu odnośnie wymagań według zaplanowanych
kroków (plan auditu). Umiejętność pracy w zespole – współpraca z innymi auditorami. Wytrwałość – nie
ugiętości w prowadzeniu auditu. Informacje wstępne do auditowania. Unormowania w zakresie
auditowania – norma ISO 19011:2002 [PN-EN ISO 19011:2003] (wytyczne dot auditowania SZJ lub
ZŚ). Czynności wstępne auditowania syst zarządz – założenia i cele audiutowania syst. Interpretacja
normy ISO 9001:2000. Cele auditowania SZJ: Spełnienie przez system wymagań norm ISO
9001:2000. Weryfikacja stanu świadomości pracowników dotyczących wymagań określonych w
ustanowionym SZJ. Zbadanie stopnia zgodności prowadzonych działań z przepisami prawnymi i innymi.
Tworzenie przesłanek do ciągłego doskonalenia. AUDIT – systematyczny, niezależny i
udokumentowany proces zmierzający do uzyskiwania dowodów z auditu w celu określenia stopnia
spełnienia kryteriów auditu. Audity dzielimy na: Wewnętrzny – pierwszej strony (audytorzy
wewnętrzni). Zewnętrzny drugiej strony (dostawca klient), trzeciej strony (jednostka certyfikująca).
Auditor pierwszej strony: Przeszkolony własny personel firmy lub wynajęta firma zewn. Planowanie
auditu (mniej wymagające ponieważ znamy własną firmę). Obszary auditowane są szczegółowo.
Działania na audicie (nieskomplikowane, auditujemy własna firmę). Audiut może być prowadzony po
przyjacielsku. Auditor drugiej strony. Potencjalny „klient” audituje „dostawcę” i jego personel i
infrastrukturę. Audit może być prowadzony po przyjacielsku lub formalny (zależy co wchodzi w grę np.
Kontrakt? Ulepszenie SZJ. Procesu?). Planowanie auditu (zależy czy nowy dostawca czy znajomy
dostawca). Stopień szczegółowości auditu (zależy od Kontraktu). Działania po audicie (zależy od
Kontraktu). Auditor trzeciej strony (jednostka certyfikacyjna). Audytorzy niezależni (przedstawiciele
jednostek certyfikacyjnych – akredytowanych). Odbiorcy – firma zlecająca audit. Audit formalnie
prowadzony zgodnie z procedurami danej jednostki certyfikacyjnej. Planowanie auditu – zrealizowanie
zgodnie z przewidzianym planem auditu. Stopień szczegółowości auditu – uzależniony od czasu trwania
auditu. Działania po audicie – zawsze są sprawdzane działania korygujące po audicie, w trakcie
kolejnego auditu.