2010-12-28

1

Fizjologia układu

naczyniowego

Ściana naczyń krwionośnych

•

wewnętrzna (śródbłonek)

•

środkowa (włókna mięśniowe typu trzewnego oraz typu
wielojednostkowego, włókna sprężyste, włókna kolagenowe)

•

zewnętrzna (przydanka)

Naczynia włosowate-błona podstawna i śródbłonek

2010-12-28

2

•

Zwiększony stosunek promienia naczynia do
grubości ściany:

–

Zwiększa się opór stwarzany przez naczynia dla
przepływu krwi

–

Zmniejsza się podatność ściany naczynia

2010-12-28

3

Podatność

•

Miara rozciągliwości ściany naczynia

•

Duża podatność charakteryzuje żyły krążenia dużego
oraz żyły i tętnice krążenia małego

Sprężystość

•

Odwrotność podatności

C=∆P/∆V

•

Duża sprężystość charakteryzuje tętnice krążenia dużego

2010-12-28

4

Rola naczyń krwionośnych

•

Transportujące

•

Oporowe

•

Wymiany gazowej i odżywczej

•

Pojemnościowe

•

Zespolenia tętniczo-żylne

2010-12-28

5

Krwioobieg duży

•

Gradient ciśnień 100 mmHg- 5 mmHg

Zbiornik
niskoobj

ę

to

ś

ciowy (20%

krwi kr

ążą

cej)

Wysokooporowy i
wysokoci

ś

nieniowy

•

Naczynia wstawione są równolegle,co ozn.:

–

Poszczególne narządy otrzymują krew jednakowo wysyconą tlenem

–

Dystrybucja krwi do narządów zależy od ich stanu czynnościowego

2010-12-28

6

Krwioobieg mały

•

Gradient ciśnień 15 mmHg- 7 mmHg

•

Zbiornik wysokoobjętościowy (80%
krwi krążącej)

•

niskooporowy i niskociśnieniowy

Przepływ krwi w naczyniach

•

Prawo ciągłości
przepływu

V=CO/Dc

gdzie V –liniowa pr

ę

dko

ść

przepływu krwi, CO obj

ę

to

ść

minutowa serca, Dc- sumaryczna powierzchnia przekroju

danego rodzaju naczy

ń

krwono

ś

nych

Dc

x

V =const.

2010-12-28

7

Przepływ ciągły i pulsacyjny

•

Krążenie duże – przepływ ciągły

•

Krążenie małe – przepływ pulsacyjny

2010-12-28

8

Natężenie przepływu

•

Objętość cieczy
przepływająca w
jednostce czasu

Q=

∆

P/R

∆

P- ci

ś

nienie nap

ę

dowe

R - opór naczyniowy

Q – nat

ęż

enie przepływu

r- promie

ń

naczynia

l- długo

ść

naczynia

ἡ

- lepko

ść

krwi

•

Ciśnienie napędowe

•

Ciśnienie transmuralne

2010-12-28

9

Krytyczne ciśnienie zamknięcia

•

Obniżenie ciśnienia transmuralnego prowadzi
do zmniejszenia rozciągnięcia ściany naczynia
zmniejsza się promień naczynia oraz napięcie
sprężyste ściany naczynia

Opór przepływu

Czynniki, które decydują o wielkości tarcia,

czyli o oporze przepływu, wykrył i opisał w
postaci równania francuski fizyk i fizjolog
Poiseuille:

R = 8Lh/πr

4

,

gdzie R to opór naczyniowy, r — promień naczynia,
L — długość naczynia, h — lepkość cieczy

Wielkość oporu naczyniowego jest zatem wprost
proporcjonalna do długości naczynia i lepkości krwi, a
odwrotnie proporcjonalna do czwartej potęgi promienia.

2010-12-28

10

Przepływ krwi w naczyniu

Tętnicze ciśnienie krwi

•

Skurczowe – najwyższa wartość ciśnienia panująca w tętnicach
na szczycie wyrzutu komorowego

2010-12-28

11

2010-12-28

12

Ciśnienie tętna

•

Ciśnienie tętna = ciśnienie skurczowe –
ciśnienie rozkurczowe

•

Skurczowo-rozkurczowa amplituda tętniczego
ciśnienia krwi warunkuje rozciągnięcie ściany
tętnic wyczuwalne jako tętno

2010-12-28

13

Powrót żylny

•

Uwarunkowany jest

–

gradientem ciśnienia między naczyniami

włosowatymi i prawym przedsionkiem

–

oporem naczyniowym w żyłach

–

innymi czynniki tj.:

•

Pompa piersiowo-brzuszna

•

Pompa mięśniowa

Mikrokrążenie

2010-12-28

14

•

Zwieracze przedwłośniczkowe – zawierają
komórki mięśni gładkich typu trzewnego.
Komórki rozrusznikowe sprawiają, że kurczą
się one rytmicznie.

•

Są skąpo unerwione, ale wrażliwe na działanie
czynników humoralnych

2010-12-28

15

Naczynia o ścianie ciągłej

Naczynia okienkowate

2010-12-28

16

Filtracja i reabsorbcja

2010-12-28

17

Unerwienie naczyń krwionośnych

•

Współczulne
noradrenergiczne

•

Współczulne
cholinergiczne

•

Przywspółczulne
cholinergiczne

Napięcie podstawowe i neurogenne

•

Napięcie podstawowe

–

komórki typu trzewnego w
wewnętrznej warstwie mięsni
gładkich ściany naczynia

•

Napięcie neurognne

–

komórki typu
wielojednostkowego w
wzewnętrznej warstwie
mięsni gładkich ściany
naczynia

Regulacja miejscowa

Regulacja układowa

2010-12-28

18

Regulacja miejscowa przepływu krwi

•

Miogenna - utrzymanie przepływu (Q) krwi na niezmienionym
poziomie, mimo wahań ciśnienia transmuralnego (Pt)

Q

Q

P

P

50

50

150

150

autoregulacja

•Metaboliczna – dostosowanie wielko

ś

ci przepływu krwi

do wielko

ś

ci przemiany materii

Humoralna regulacja przepływu krwi

•

Miejscowa

–

prostacyklina, prostaglandyny typu F –rozszerzenie naczyń

–

tromboksan , prostaglandyny typu E, – zwężenie naczyń

•

Układowa

–

Tlenek azotu- uwalniany z komórek śródblonka

Rozszerzenie naczyń za pomocą NO wywołują m.in.:

acetylocholina, ATP, ADP, serotonina, wazopresyna,
histamina

2010-12-28

19

Odruch z baroreceptorów tętniczych

Bodźcem progowym dla baroreceptorów jest ciśnienie tętnicze

krwi rzędu 44-50 mmHg

•

Składowa sercowa

•

Składowa naczyniowa

Odruch z receptorów serca

•

Receptory typy A- pobudzane przez skurcz
przedsionków

•

Receptory typu B – pobudzane w czasie
wypełniania przedsionków zwiększonym
powrotem żylnym (odruch Bainbridge’a)

2010-12-28

20

Krążenie mózgowe

Mózg zużywa 20% tlenu dostarczanego organizmowi

Przepływ – 15% objętości minutowej serca

Zaopatrywany w krew przez tętnice mózgowe,

posiadające receptory umożliwiające odruchową
regulację ciśnienia krwi (wzrost pCO

2

, stężenia H

+

, K

+

, adenozyny oraz spadek pO

2

powodują miejscowe

rozszerzenie naczyń mózgowych)

Objętość krwi w naczyniach mózgowych

Objętość tkanki mózgowej

Objętość płynu mózgowo-rdzeniowego

Decyduj

ą

o ci

ś

nieniu

ś

rodczaszkowym

2010-12-28

21

Krążenie wieńcowe

•

5% objętości minutowej serca

•

Na przepływ wieńcowy wpływa:

–

Ciśnienie krwi w komorach serca

–

Stan czynnościowy komórek roboczych serca

–

Impulsacja z włókien współczulnych noradrenergicznych

–

Stężenia adenozyny

–

Stężenie jonów potasu w środowisku pozanaczyniowym

–

Gradient prężności tlenu w poprzek ściany tętniczek

Czynniki mechaniczne

Czynniki nerwowe

Czynniki miejscowe

2010-12-28

22