Podstawy Makroekonomii

Nadesłał admin

Podstawy makroekonomii 18 stron(wkradły się błedy spowodowane grafiką ale postaram sie poprawic w

najblizszym czasie)

MAKROEKONOMIA

Przedmiot makroekonomii: 2

Racjonalność: 2

Metody badań ekonomicznych: 2

Pułapki poznawcze badań ekonomicznych. 2

Podstawowe problemy ekonomiczne: 3

Popyt: 3

Podaż: 4

Zależności między popytem a podażą: 4

Klasyczna krzywa zależności podaży i popytu: 4

Keynesowska krzywa zależności podaży i popytu: 4

Produkt krajowy i narodowy brutto - PKB i PNB. 5

Metody obliczania PNB i PKB: 5

PNB realny i nominalny. 5

Inflacja. 6

Rodzaje inflacji: 6

Podział inflacji ze względu na tempo wzrostu: 6

Pomiar inflacji 6

Hamowanie wzrostu inflacji 6

koszty inflacji: 7

Skutki makroekonomiczne inflacji: 7

Skutki mikroekonomiczne inflacji: 7

Monetarystczna teoria inflacji 7

Inflacja a bezrobocie. 7

Bezrobocie. 8

Typy bezrobocia i ich przyczyny: 8

Skutki bezrobocia: 8

Sposoby zwalczania bezrobocia: 8

Prawo Okuna: 9

POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA. 10

Budżet: 10

Deficyt budżetowy: 10

Rola polityki fiskalnej w gospodarce krajowej: 10

Podatki 11

Krzywa Leffera. 11

Miary dynamiki w gospodarce. 12

Indeksy Laspeyersa: 12

Indeksy Pashego: 12

Indeksy Fishera: 12

Przedmiot makroekonomii:

Ekonomia - nauka o tym, jak jednostki i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów

(które mogą mieć alternatywne zastosowania) w celu wytwarzania różnych dóbr i rozdzielenia ich na

konsumpcję obecną lub przyszłą pomiędzy różne grupy w społeczeństwie.

Mikroekonomia - zajmuje się badaniem poszczególnych elementów tworzących gospodarkę

(przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe) oraz analizowaniem sposobu działania i zachowania

poszczególnych uczestników życia gospodarczego.

Makroekonomia - zajmuje się badaniem agregatowych wielkości ekonomicznych dotyczących całej

gospodarki (takich jak: całkowita produkcja i konsumpcja) oraz badaniem wielkości ekonomicznych,

dających się zidentyfikować tylko w skali makro" (np.: inflacja, bezrobocie).

Ekonomia pozytywna - zajmuje się opisem faktów, okoliczności i wzajemnych zależności bez ich

subiektywnej oceny.

Ekonomia normatywna - zajmuje się opisem faktów, okoliczności i wzajemnych zależności oraz ich

subiektywną oceną z punktu widzenia etyki i sądów wartościujących.

Podstawowe zasoby gospodarcze:

- naturalne - surowce mineralne, lasy, ziemia

- ludzkie - siła robocza, nabyte doświadczenie

http://kkurko.aleja.info/web - Portal Studentów Grupy I- Samorząd Teryt.WSEiA w Bytomiu

Powered by Mambo

Utworzono: 15 December, 2007, 14:10

- kapitałowe - przetworzone dobra

Zmienne ekonomiczne:

- endogeniczne (wewnętrzne) - są elementami danego procesu (np.: budżet, bezrobocie, inflacja)

- egzogeniczne (zewnętrzne) - są elementami niezależnymi od danego procesu (np.: eksport

innych krajów)

Prawa ekonomiczne - mówią o wzajemnych zależnościach różnych części rynku; podstawowe cechy praw

ekonomicznych:

- obiektywność - niezależność

- historyczność

- stochastyczność - sprawdzalność

Teoria ekonomiczna - powstaje w momencie połączenia wszystkich procesów ekonomicznych.

Racjonalność:

Racjonalność - polega na dążeniu do maksymalizacji wyników z danych nakładów lub do minimalizacji

nakładów w celu osiągnięcia zadanych wyników. Działania racjonalne to działania oparte na logicznej

ocenie zjawisk i zasad postępowania; nauka o racjonalnym działaniu - prakseologia (T. Kotarbiński).

- określenie celu działania

- wiedza o sposobach realizacji celu

- wiedza o zachowaniu innych podmiotów

Metody badań ekonomicznych:

- obserwacja, pomiar - dotyczące wielu zjawisk ekonomicznych (np.: bezrobocia, inflacji).

- analiza modeli ekonomicznych (kontrolowane eksperymenty) - modelem nazywamy teoretyczne

uogólnienie określonego odcinka badanej rzeczywistości, które w sposób syntetyczny i w jakimś stopniu

uproszczony stara się odwzorować zachodzące w nim procesy ekonomiczne. Z analizą modeli

ekonomicznych wiąże się klauzula ceteris paribus - założenie niezmienności wszystkich czynników z

wyjątkiem czynnika badanego.

- formułowanie praw ekonomicznych - mówiących o wzajemnych zależnościach różnych części

gospodarki. Prawa ekonomiczne sprawdzają się jedynie jako pewna przeciętna, a nie jako ścisła i

dokładna zależność (zasada niepewności w życiu gospodarczym).

- formułowanie i weryfikacja hipotez

Pułapki poznawcze badań ekonomicznych

- Błąd post hoc - błąd logiczny na drodze rozumowania, że po czymś" oznacza z powodu

czegoś". Fakt, że wystąpienie zjawiska A zaobserwowano przed wystąpieniem zjawiska B, nie oznacza, że

zjawisko A jest przyczyną B.

- Błąd założenia - ma miejsce wtedy, gdy to co jest prawdziwe w odniesieniu do części, z tej

wyłącznie przyczyny uznawane jest za nieuchronnie prawdziwe dla całości.

- Subiektywność - te same fakty mogą być odmiennie interpretowane w zależności od przyjętych

założeń polityki i systemu ekonomicznego.

- Niepewność w życiu gospodarczym - ekonomia nie jest nauką ścisłą więc prawa ekonomiczne

sprawdzają się jedynie jako pewna przeciętna, nie jako ścisła i dokładna zależność.

Podstawowe problemy ekonomiczne:

Rzadkość - ograniczoność zasobów

Koszt alternatywny - to koszt zaniechanych możliwości. Mierzony jest wartością tej produkcji, której nie

realizujemy, lub z której rezygnujemy w tym celu, aby zwiększyć produkcję innych dóbr lub innych

wartości.

produkt 2

m1

m2

a1

a2

Krzywa transformacji produktu (możliwości produkcyjnych) - graficzne przedstawienie różnych

kombinacji dóbr, które mogą być wytworzone gdy wszystkie zasoby są w pełni wykorzystane. Krzywa ta

obrazuje alternatywne kombinacje dwóch produktów, które społeczeństwo jest w stanie wytworzyć w

danym czasie przy istniejących zasobach i danej technologii.

Prawo malejących przychodów - przy założeniu stałego zasobu czynników produkcji przesuwanie części

tych czynników do innej dziedziny produkcji powoduje, że na początku przyrosty produkcji pierwszej w

stosunku do produkcji drugiej (zmniejszonej) są duże, ale w miarę kontynuowania tego procesu stosunek

efektów dodatnich do ujemnych jest coraz mniejszy.

Prawo rosnących kosztów względnych - w zamian za uzyskanie kolejnych, jednakowych przyrostów ilości

http://kkurko.aleja.info/web - Portal Studentów Grupy I- Samorząd Teryt.WSEiA w Bytomiu

Powered by Mambo

Utworzono: 15 December, 2007, 14:10

jednego dobra społeczeństwo musi zrezygnować ze stale rosnących ilości innego dobra (w miarę

zwiększania produkcji produktu o jakąś stałą wielkość na osi pionowej będą coraz większe spadki).

Substytucyjność - dwa dobra lub usługi są względem siebie substytucyjne gdy mają podobne właściwości

i mogą zamiennie służyć zaspokajaniu tej samej potrzeby.

Komplementarność - dwa dobra są względem siebie komplementarne, gdy posiadanie jednego z nich

powoduje zapotrzebowanie na drugie (np.: benzyna jest komplementarna względem samochodu).

Popyt:

Popyt - ilość danego dobra jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie i w określonym czasie.

Popyt efektywny - popyt, przy którym chęć nabycia towaru jest poparta możliwościami dochodowymi

nabywcy

Popyt potencjalny - popyt, przy którym chęć nabycia towaru nie jest poparta możliwościami

dochodowymi nabywcy

Podział popytu w zależności od motywacji nabywców:

- funkcjonalny - wynika z cech jakościowych danego dobra

- niefunkcjonalny - wynika z oddziaływania efektów zewnętrznych

o owczego pędu - efekt związany z modą - jedni nabywcy kupują dane dobro ponieważ tak samo

robią inni nabywcy.

o snobizmu - wzrost ceny danego dobra powoduje zwiększony popyt na niego wśród nabywców o

dużych dochodach, którzy upatrują w zakupie dóbr luksusowych źródła dowartościowania

o veblenowski - spadek ceny dóbr luksusowych może spowodować spadek popytu na te dobra

wśród nabywców o dużych dochodach, którzy przestają traktować takie dobra jako dobra luksusowe.

- spekulacyjny - wiąże się z oczekiwaniami co do kształtowania się cen

Czynniki wpływające na popyt:

1. cenowe

2. pozacenowe

- wysokość dochodu realnego

- poziom cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych

- zmiany preferencji nabywców: moda, zwyczaje, gusta

- zmiany struktury wiekowej i ilościowej populacji

- oczekiwane zmiany sytuacji rynkowej - zmiany cen i dochodów

- stopa procentowa

Zależność między popytem a ceną - zależność odwrotna - wzrost ceny powoduje spadek popytu. Popyt

jest funkcją ceny:

popyt

Q

P

Q1

Q2

Przesunięcie krzywej popytu - występuje wtedy, gdy zmieniają się pozacenowe determinanty popytu

powodujące podniesienie lub obniżenie krzywej popytu.

Podaż:

Podaż - ilość danego dobra zaoferowana przez producentów do sprzedaży po określonej cenie i w

określonym czasie.

Czynniki wpływające na podaż:

- koszty wytwarzania - przedsiębiorstwa zwiększają produkcję aż do punktu, do którego począwszy

produkcja staje się nieopłacalna. Zwiększenie kosztów wytwarzania spowoduje przesunięcie krzywej

podaży w lewo i w górę.

- sytuacja na innych rynkach - wzrost cen innego dobra może spowodować zmianę produkcji na to

dobro co spowoduje wzrost ceny i przesuniecie na lewo krzywej podaży na dobro pierwsze.

- dostępność środków pieniężnych - spadek cen nakładów i podatków spowoduje obniżenie i

przesunięcie w prawo krzywej podaży.

- warunki klimatyczne - utrzymywanie się niekorzystnej pogody może spowodować zmniejszoną

podaż (np.: w rolnictwie)

- nowe technologie - obniżą krzywą podaży i przesuną w prawo

- substytucja

Zależność między podażą a ceną - zależność prosta - wzrost ceny powoduje wzrost podaży. Podaż jest

funkcją ceny:

podaż

http://kkurko.aleja.info/web - Portal Studentów Grupy I- Samorząd Teryt.WSEiA w Bytomiu

Powered by Mambo

Utworzono: 15 December, 2007, 14:10

Q

P

Q1

Q2

S2

S

S1

Zależności między popytem a podażą:

podaż

PM

Qs

Qd

D

S

nadwyżkapodaż

Pe

Qe

D

S

równowagaCena równowagi - cena wyznaczana przez punkt przecięcia się krzywej popytu i podaży. Jest

to cena, po której ilość dobra, którą chcą kupić nabywcy równa jest ilości tego dobra, którą chcą sprzedać

sprzedawcy.

ilość

Q

P

D

S

nadwyżka

niedobór

cena minimalna

punkt równowagi

Nadwyżka konsumenta - pieniężna miara satysfakcji z konsumpcji. Wyraża się różnicą między wydatkami

poniesionymi przez konsumenta na zakup określonej ilości dobra X po obowiązującej cenie rynkowej P a

wydatkami, jakie byłby on w tym celu skłonny ponieść.

Nadwyżka producenta - różnica między przychodem uzyskanym ze sprzedaży określonej ilości dobra X po

obowiązującej cenie rynkowej P a przychodem koniecznym do skłonienia producenta do dostarczenia tej

ilości dobra X.

Klasyczna krzywa zależności podaży i popytu:

Produkt realny (PNB)

P1

Q2=Q1

A

B

C

AS

P2

AD1

AD2

Krzywa AS, odzwierciedlająca ilości produktu oferowane przez przedsiębiorstwa przy różnych ogólnych

poziomach cen, biegnie pionowo, ponieważ dzięki giętkości cen i płac na wszystkich rynkach podaż i

popyt bardzo szybko się zrównują (klasycy założyli doskonałą giętkość cen i płac). Toteż przedsiębiorstwa

dają podaż równą wielkości produktu potencjalnego bez względu na to, co się dzieje z cenami i inflacją.

http://kkurko.aleja.info/web - Portal Studentów Grupy I- Samorząd Teryt.WSEiA w Bytomiu

Powered by Mambo

Utworzono: 15 December, 2007, 14:10

Jeżeli wskutek zwiększenia podatków lub wprowadzenia bardziej rygorystycznej polityki pieniężnej

konsumenci albo przedsiębiorstwa postanawiają wydawać mniej, ceny i płace szybko się zmieniają i

przywracają pełne zatrudnienie. Keynesowska krzywa zależności podaży i popytu:

Produkt realny (PNB)

Q1

A

AS

B

AS

AD1

AD

Q

Krzywa AS, w przypadku Keynesowskim, w początkowej fazie biegnie poziomo co spowodowane jest

założeniem, że płace i ceny, w odróżnieniu od modelu klasycznego, są zupełnie sztywne i że istnieją

niezatrudnione zasoby. Dzieje się tak w wyniku działania wielu czynników jak np.: związki zawodowe (

nie pozwalające na obniżenie płac), monopolizacja rynku. Na tym etapie wzrost produkcji (a co za tym

idzie dochodów) można osiągnąć poprzez zwiększenie zatrudnienia. W środkowej fazie krzywa AS jest

prostą nachyloną, co spowodowane jest faktem zmniejszającej się liczby ludzi bezrobotnych, a przede

wszystkim liczby wykwalifikowanych bezrobotnych. Ceny zaczynają rosnąc gdy zatrudnienie osiągnie

maksimum - tzn. dalsze zwiększanie produkcji nie jest możliwe, ponieważ nie można zwiększyć już

zatrudnienia (wówczas większy dochód można osiągnąć tylko poprzez wzrost cen).

Produkt krajowy i narodowy brutto - PKB i PNB

Produkt krajowy brutto (PKB) - jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane

na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

Produkt narodowy brutto (PNB) - miernik całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju

powiększonych o dochody netto z tytułu własności za granicą. Dochody netto są różnicą między

dochodami otrzymanymi z tytułu własności za granicą a dochodami wypłacanymi z tytułu własności

cudzoziemcom.

Jeżeli odpływ dochodów otrzymywanych z tytułu usług czynników produkcji będących własnością kapitału

zagranicznego jest większy niż przypływ dochodów z tytułu posiadanych czynników produkcji za granicą,

wówczas PKB > PNB i odwrotnie.

Słabe strony PNB:

- nie uwzględnia kosztów amortyzacji

- problem podwójnego liczenia"

- powstawanie efektów zewnętrznych

- szara strefa

SNA - System of National Accounting - system rachunkowości narodowej

MPS - Material Product System

NEW - miernik, który teoretycznie koryguje PKB o szarą strefę

Produkt narodowy netto (PNN) - jest to produkt narodowy brutto pomniejszony o koszty amortyzacji

(zużycia kapitału). Jest miarą sensowniejszą niż PNB, ale rzadziej stosowaną ze względu na trudności w

oszacowaniu kosztów amortyzacji. Ponadto w okresach jednorocznych zmiany PNB i PNN są mniej więcej

równoległe.

PNN = PNB - koszty amortyzacji

Metody obliczania PNB i PKB:

1. PNB jako strumień dóbr (produktów finalnych) - PNB można zmierzyć sumując łączny strumień

wydatków na zakupy konsumpcyjne w ciągu roku. Do zakupów konsumpcyjnych zalicza się dobra i usługi

liczone w cenach rynkowych (ponieważ ceny rynkowe odzwierciedlają relatywną wartość produktu).

PNB = C + I + G PKB = C + I + G - Ti PKB - Tb + Bt = S + C

C konsumpcja;

I inwestycje brutto (inwestycje krajowe + eksport - import) - przyrost kapitału w danym

społeczeństwie z pominięciem wydatków z tytułu zużycia kapitału (amortyzacja);

G wydatki rządowe na dobra i usługi z wyłączeniem płatności transferowych;

Ti podatki pośrednie

Tb podatki bezpośrednie

Bt wydatki transferowe

S oszczędności

2. PNB jako strumień dochodów - PNB można zmierzyć sumując dochody czynników wytwórczych

(płac, procentów, rent i zysków) będących równocześnie kosztami wytworzenia dóbr końcowych w danym

http://kkurko.aleja.info/web - Portal Studentów Grupy I- Samorząd Teryt.WSEiA w Bytomiu

Powered by Mambo

Utworzono: 15 December, 2007, 14:10

społeczeństwie. Zysk w tym przypadku definiuje się jako koszt rezydualny. Podatki bezpośrednie i

pośrednie traktuje się jako składniki kosztów wytworzenia produktu finalnego.

PNB = (płace, procenty, renty, zyski bez dóbr pośrednich) + (pośrednie podatki przedsiębiorstw) +

(amortyzacja)

Metoda wartości dodanej - aby uniknąć podwójnego liczenia, uważamy żeby do produktu narodowego

brutto włączać tylko dobra finalne, opuszczając dobra pośrednie, kupowane od innych przedsiębiorstw,

które zostaną wliczone do PNB na podstawie ich własnych rozliczeń.

Wartość dodana - różnica między utargiem danego przedsiębiorstwa a dokonywanymi przez nie zakupami

materiałów i usług od innych przedsiębiorstw.

Do produktu narodowego brutto nie zalicz się płatności transferowych, które wchodzą w skład budżetu

państwa.

Płatności transferowe - wypłata kapitału bez oczekiwania, że zostanie wyświadczona za nie określona

usługa np.: emerytury, zasiłki

PNB realny i nominalny

PNB realny - mierzy całkowitą ilość produktu; jest to PNB nominalny skorygowany o wskaźnik cen, czyli o

wpływ inflacji

PNB nominalny - mierzy bieżącą wartość pieniężną produktu (po aktualnych cenach) nie uwzględniając

wpływu inflacji

Wskaźnik cen (deflator) - wskaźnik cen używany jest do korygowania wpływu inflacji na PNB - średnia

ważona zmian cen całości dóbr wchodzących do PNB, przy czym każdemu z dóbr przypisana jest waga w

zależności od jego procentowego udziału w całkowitym PNB.

Realny PNB = Nominalny PNB / deflator

Inflacja

Inflacja - wzrost ogólnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi

Deflacja - spadek ogólnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi

Stagflacja - zjawisko polegające na szybkim wzroście cen (inflacji) w warunkach stagnacji gospodarczej,

występujące w gospodarkach zmonopolizowanych

Rodzaje inflacji:

- ciągniona przez popyt - występuje gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta

szybciej niż całkowita wielkość produkcji. Taki efekt ma najczęściej miejsce w okresach wojen, kiedy

olbrzymie wydatki państwa na zbrojenia i wysoki stopień wykorzystywania zdolności produkcyjnych

powodują szybki (nieraz gwałtowny) wzrost cen. Za wzrost inflacji popytowej obciąża się

odpowiedzialnością rząd, który dopuszcza do nadmiernych wydatków, bądź bank centralny, który zachęca

do nadmiernej kreacji pieniądza poprzez tanie kredyty.

- pchana przez koszty - występuje gdy cena jednego lub kilku zasobów ulega zwiększeniu oraz w

sytuacji gdy nałożone są ograniczenia na podaż jednego lub kilku zasobów. Za wzrost inflacji kosztowej

obciąża się odpowiedzialnością związki zawodowe, które nadmiernie żądają wzrostu płac. Inflację

kosztową mogą również powodować przedsiębiorstwa monopolistyczne podnoszące ceny podstawowych

surowców i dóbr finalnych.

- strukturalna - występuje wtedy, gdy producenci nie są w stanie nadążyć za zmianami struktury

popytu i pojawiają się niedobory najbardziej poszukiwanych produktów

Podział inflacji ze względu na tempo wzrostu:

-

Im mniejsza jest inflacja tym większe znaczenie mają jej zmiany. Większe znaczenie ma wzrost/spadek

inflacji między 3% a 7% niż między 150% a 200%

pełzająca - do 5% w skali roku; nie wpływa ujemnie na gospodarkę

- krocząca - 5-10% w skali roku

- galopująca - do 150% w skali roku

- hiperinflacja - powyżej 150% w skali roku

Pomiar inflacji

Wskaźniki cen:

Inflacja mierzona jest na podstawie zmian ogólnego poziomu cen. Natomiast ogólny poziom cen mierzony

jest za pomocą wskaźników cen, stanowiących pewne średnie cen dla konsumentów lub cen dla

producentów.

1. CPI - wskaźnik cen konsumpcyjnych (ew.: indeks kosztów utrzymania) - mierzy koszt pewnego

rynkowego koszyka dóbr i usług konsumpcyjnych. Podstawowe grupy w owym koszyku to: żywność,

dzież, mieszkanie, opał, transport i opieka lekarska. Wskaźnik cen konstruowany jest ważąc każde dobro

zgodnie z jego znaczeniem ekonomicznym (czyli udziałem wydatków na to dobro w całej sumie wydatków

http://kkurko.aleja.info/web - Portal Studentów Grupy I- Samorząd Teryt.WSEiA w Bytomiu

Powered by Mambo

Utworzono: 15 December, 2007, 14:10

konsumpcyjnych):

CPI = p1t/p10 x 100 x (udział p1) + p2t/p20 x 100 x (udział p2) + ...

gdzie: pt - cena w roku t, p0 - cena w roku bazowym

PPI - wskaźnik cen zbytu - jest wskaźnikiem cen hurtowych. Służy do mierzenia cen w miejscu pierwszej

sprzedaży i charakteryzuje się dużą szczegółowością.

2. Deflator (GNB) - korektor PNB - wskaźnik cen dla całości produktu narodowego brutto.

Definiowany jest jako stosunek PNB nominalnego do PNB realnego. Użyteczność deflatora wynika z faktu,

że obejmuje on ceny wszystkich dóbr wchodzących do PNB, a nie tylko dóbr konsumpcyjnych jak CPI.

Wady wskaźników:

- trudności z przyjęciem okresu bazowego

- ograniczenie środków budżetowych na badania - CPI nie uwzględnia faktu, że wraz z postępem

technicznym zachodzą w produktach zmiany jakościowe. Gdyby były one uwzględniane to

prawdopodobnie CPI rósłby wolniej.

Hamowanie wzrostu inflacji

Problem inflacji jest skomplikowany i zależny od tak wielu czynników, że nie ma prostej reguły na jej

zwalczenie. Sposób zahamowania tempa wzrostu cen zależny jest od jego źródła. Inflację można

hamować poprzez:

- odpowiednie hamowanie wzrostu płac pieniężnych (przekonanie związków zawodowych aby

wzrost płac nie przekraczał wzrostu cen)

- ograniczenie nadmiernego deficytu budżetowego (zmniejszenie dopływu pieniądza do gospodarki

za pomocą zmniejszenia wydatków)

- odpowiednie zmiany w systemie podatkowym (np.: wprowadzenie progresywnego podatku dla

przedsiębiorstw)

- odpowiednia regulacja dopływu pieniądza do obiegu za pośrednictwem polityki pieniężnej

koszty inflacji:

Skutki makroekonomiczne inflacji:

- zagrożenie stabilności gospodarki: niepewność, spadek eksportu (ponieważ eksporterzy

otrzymują wpływy w walucie krajowej, która stopniowo traci na wartości), zamieszanie na giełdzie

papierów wartościowych.

zniekształcenia relatywnych cen oraz wielkości produkcji różnych dóbr, a niekiedy produkcji i zatrudnienia

w gospodarce jako całości.

Skutki mikroekonomiczne inflacji:

- redystrybucja dochodu i bogactwa między różne klasy - polega na przejściu bogactwa od ludzi

posiadających aktywa o stałych nominalnych stopach procentowych, na rzecz tych, którzy mają długi o

stałym oprocentowaniu nominalnym.

- koszt zdartych zelówek - przy rosnącej inflacji ludzie poświęcają zasoby realne na zredukowanie

swoich rezerw pieniężnych - znacznie częściej chodzą do banku

- pełzanie podatkowe - wraz ze wzrostem dochodów podatnik wkracza w wyższy próg podatkowy,

mimo że koszty utrzymania podnoszą się w równym tempie co dochody (czyli jego sytuacja się nie

polepsza).

- zniekształcenie informacji odnośnie cen - przy szybkiej inflacji ceny zmieniają się bardzo często,

w wyniku czego konsumenci tracą orientację, w których sklepach ceny są niższe.

Indeksowanie umów - zawarcie w umowie odpowiednich postanowień niwelujących działanie inflacji na

środki pieniężne, płace, ceny i inne wartości w niej zawarte. Umowy zazwyczaj indeksowane są w

stosunku do CPI (np.: renty i emerytury).

Oddziaływaniami inflacji rządzą dwa główne czynniki: czy jest ona zrównoważona i czy jest

antycypowana:

Inflacja zrównoważona - relacje cen pozostają w dużej mierze niezmienne (wszystkie ceny rosną w

jednakowym tempie)

Inflacja antycypowana - dająca się przewidzieć

Inflacja zrównoważona

Inflacja nie zrównoważona

Inflacja antycypowana

Nie ma kosztów inflacji

Straty efektywności

Inflacja nie antycypowana

Redystrybucja dochodu i bogactwa

Straty efektywności i redystrybucja

http://kkurko.aleja.info/web - Portal Studentów Grupy I- Samorząd Teryt.WSEiA w Bytomiu

Powered by Mambo

Utworzono: 15 December, 2007, 14:10

Monetarystczna teoria inflacji

Przy założeniu, że w krótkim okresie czasu szybkość obiegu pieniądza w gospodarce (V) oraz realny

poziom dochodów (Y) są stałe, poziom cen rynkowych będzie zmieniał się zgodnie z równaniem: M×V =

P×Y.

A więc: DM/M = DP/P.

Równanie to tłumaczy, że inflacja spowodowana jest nadmierną podażą pieniądza w stosunku do

realnego produktu narodowego.

Inflacja a bezrobocie

A

B

0stopa bezrobocia (%)

D

C

Krótkookresowa krzywa Phillipsa:

Między inflacją a bezrobociem istnieją bardzo wyraźne zależności (Phillips). Przy wysokiej stopie inflacji

występuje niska stopa bezrobocia i odwrotnie przy niskiej inflacji - wysoka stopa bezrobocia. Zależności

te obrazuje krzywa Phillipsa:

Z ogólnego kształtu krzywej Phillipsa wynika, że przesunięcie z punktu A do B może spowodować pewien

spadek bezrobocia, ale tylko za cenę silniejszego wzrostu inflacji. Krzywa ta sugeruje, że w polityce

makroekonomicznej można wybierać między wyższą stopą inflacji a niższym bezrobociem lub odwrotnie.

A

B

0stopa bezrobocia (%)

D

C

długookresowa krzywa Phillipsa

Długookresowa krzywa Phillipsa:

Długookresowa krzywa Phillipsa musi być określona w postaci linii pionowej wznoszącej się w górę w

punkcie odpowiadającym naturalnej stopie bezrobocia. Wynika to z tego, że w długim okresie jedynym

poziomem bezrobocia mogącym współistnieć ze stabilną stopą inflacji jest jego stopa naturalna.

Bezrobocie

Bezrobocie - zjawisko polegające na tym, że część osób zdolnych do pracy i chcących pracować pozostaje

bez pracy.

Bezrobotni - ludzie, zdolni do pracy i gotowi jej podjęcia w ramach stosunku pracy w pełnym wymiarze

czasu pracy, pozostający bez pracy, lub czasowo zwolnieni.

Stopa bezrobocia - jest to odsetek nie zatrudnionej siły roboczej w stosunku do ogólnej liczby ludzi

zdolnych do pracy (zawodowo czynnych). Stopę bezrobocia można mierzyć na podstawie próby losowo

wybieranej z populacji; na podstawie zapisów urzędów pracy.

Naturalna stopa bezrobocia - stopa, przy której siły oddziałujące na wzrost bądź spadek cen i płac

równoważą się. Przy stopie naturalnej inflacja cen i płac jest stabilna. We współczesnej gospodarce,

nastawionej na zapobieganie wysokiej stopie inflacji, naturalna stopa bezrobocia oznacza ten najniższy

poziom, który można utrzymać, nie ryzykując przy tym znacznego wzrostu inflacji; tym samym wyraża

najwyższy dający się utrzymać poziom zatrudnienia i odpowiada potencjalnemu poziomowi produktu w

danym kraju.

Sposoby obniżenia naturalnej stopy bezrobocia:

- synchronizacja rynku pracy

- szkolenia i przeszkolenia

- usunięcie przeszkód natury rządowej

- roboty publiczne

http://kkurko.aleja.info/web - Portal Studentów Grupy I- Samorząd Teryt.WSEiA w Bytomiu

Powered by Mambo

Utworzono: 15 December, 2007, 14:10

Bezrobocie naturalne - bezrobocie frykcyjne + bezrobocie strukturalne. Bezrobocie naturalne oznacza, że

chęć podjęcia pracy i chęć zatrudnienia nie pokrywają się z ich realizacją. Występują bowiem różnice

niedostosowania o charakterze frykcyjnym lub strukturalnym.

Bezrobocie dobrowolne - pozostawanie bez pracy osób, które nie podejmują pracy, bo obowiązujące na

rynku pracy stawki płacy są ich zdaniem zbyt niskie.

Bezrobocie przymusowe - pozostawanie bez pracy osób, które podjęłyby prace za obowiązującą na rynku

stawkę, ale nie ma dla nich wolnych miejsc pracy.

Stopa kompensacji - relacja między dochodem otrzymywanym w czasie bezrobocia a dochodem

otrzymywanym przy zatrudnieniu.

Pełne zatrudnienie - poziom zatrudnienia, przy którym wielkość podaży pracy i popytu na pracę są sobie

równe, przy określonej przez konkurencyjny rynek realnej stawce płacy.

Typy bezrobocia i ich przyczyny:

- bezrobocie strukturalne - występuje wtedy, kiedy istnieje niedopasowanie podaży pracowników i

popytu na nich np.: gdy popyt na pracę jednego typu rośnie, spada na pracę innego typu, a podaż nie

dostosowuje się dość szybko. Taki efekt jest obserwowany podczas zmian struktury gospodarki (np. z

gospodarki o charakterze rolniczym na gospodarkę napędzaną przemysłem).

- bezrobocie frykcyjne (przejściowe) - wynika z niedostosowania posiadanych kwalifikacji pracy i

miejsca zamieszkania do wymaganych miejsc pracy w danym regionie. Wiąże się z nieustannym ruchem

ludności, przechodzącej z jednego regionu do drugiego (przeprowadzki), z jednej pracy do innej (zmiana

pracy na lepszą), z jednej fazy cyklu życia do innej (studenci poszukujący pracy po ukończeniu studiów).

Istnieje wystarczająca ilość miejsc pracy dla bezrobotnych frykcyjnych, tyle że te dwie sfery się jeszcze

nie spotkały. Bezrobocie frykcyjne zawsze będzie występować w gospodarce i nie jest zjawiskiem

negatywnym.

- bezrobocie koniunkturalne (cykliczne) - występuje wtedy, kiedy łączny popyt na pracę jest niski.

Wynika to ze spadku koniunktury w gospodarce. Gdy obniżają się globalne wydatki i spada produkt to

bezrobocie rośnie praktycznie wszędzie.

Skutki bezrobocia:

Mikroekonomiczne:

- trudności ze znalezieniem pracy - im dłużej ktoś jest bezrobotny tym szybciej jego doświadczenie

zawodowe się dezaktualizuje

- postępujący proces destrukcji - izolacja społeczna, niskie dochody, spadek kondycji intelektualnej

Makroekonomiczne:

- straty produkcji w wyniku niepełnego wykorzystania siły roboczej

- obciążenie budżetowe z tytułu finansowania zasiłków dla bezrobotnych

- straty we wpływach podatkowych (które byłyby większe gdyby bezrobotni pracowali i płacili

podatki)

Sposoby zwalczania bezrobocia:

Polityka pasywna:

- zasiłki dla bezrobotnych

- wcześniejsze emerytury

Polityka aktywna:

- polityka makroekonomiczna - oddziaływanie na globalny popyt

- polityka zatrudnienia:

o publiczne programy zatrudnienia

o subsydiowanie płac

o szkolenia zawodowe

o rozwój pośrednictwa pracy

o ograniczenie rozmiarów podaży siły roboczej

o redukcja czasu pracy

Prawo Okuna:

Potencjalny PNB - całkowita wartość produkcji, która mogłaby zostać wytworzona w warunkach pełnego

zatrudnienia.

Luka PNB - różnica między potencjalnym PNB a rzeczywistym PNB.

Prawo Okuna - mówi, że dla każdego procentu wzrostu rzeczywistej stopy bezrobocia powyżej naturalnej

stopy bezrobocia, luka PNB powiększa się o 3%

Luka PNB = -3(rzeczywista stopa bezrobocia - naturalna stopa bezrobocia)

L

D

S

F

http://kkurko.aleja.info/web - Portal Studentów Grupy I- Samorząd Teryt.WSEiA w Bytomiu

Powered by Mambo

Utworzono: 15 December, 2007, 14:10

A

W

zatrudnieni

E

S

D

Aktywni zawodowo

płace giętkie

L

D

S

F

A

W

zatrudnieni

E

S

D

Aktywni zawodowo

płace sztywne

bezrobotni

W

POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA

Polityka fiskalna - obejmuje wszystkie posunięcia rządu w sferze wpływów i wydatków budżetowych w

celu uzyskania kontroli i oddziaływania na podział dochodów oraz na ogólny poziom aktywności

gospodarczej w kraju. Głównym sferą oddziaływania polityki fiskalnej jest popyt.

Instrumenty polityki fiskalnej:

- stopy podatkowe

- wydatki budżetu państwa łącznie z transferami

Budżet:

Budżet - zestawienie wszystkich dochodów i wydatków niezależnie od szczebla struktury polityczno-

administracyjnej państwa.

- rzeczywisty - rejestruje rzeczywiste, wyrażone w jednostkach pieniężnych wydatki, przychody i

deficyt w danym okresie.

- strukturalny - ukształtowany poprzez aktywną, uznaniową politykę (taką jak określenie stawek

podatkowych, świadczeń opieki społecznej lub wielkości armii). Budżet strukturalny oblicza, jakie byłyby

rządowe dochody, wydatki i deficyt, gdyby gospodarka osiągnęła produkt potencjalny.

koniunkturalny - oblicza wpływ cyklu koniunkturalnego na budżet, mierząc zmiany w dochodach,

wydatkach i deficycie powstające, gdy produkcja różni się od potencjalnej, a gospodarka jest w okresie

boomu lub recesji. Jest to różnica miedzy budżetem rzeczywistym a strukturalnym.

Przychody rządowe:

- podatki bezpośrednie od zysków przedsiębiorstw

- podatki bezpośrednie od zysków indywidualnych obywateli

- podatki pośrednie płacone w cenie nabywanych towarów (VAT), oznaczone łącznie symbolem T

- cła (importowe, eksportowe) - mają na celu obronę interesów producentów krajowych

- opłaty skarbowe - pobierane za świadczenie usług przez urzędy państwowe (znaczki skarbowe)

Wydatki rządowe:

- obrona narodowa, wojsko, sądownictwo

- szkolnictwo, służba zdrowia

- wyrównanie nierówności społecznych: wydatki transferowe (emerytury, renty), subsydia

odsetki płacone od długu wewnętrznego i zadłużenia zewnętrznego

Deficyt budżetowy:

Deficyt budżetowy - niedobór środków pieniężnych spowodowany przerostem sumy wydatków

budżetowych nad sumą dochodów. Wyróżnia się deficyt:

- rzeczywisty - różnica między deficytem strukturalnych a koniunkturalnym

- strukturalny - zakładany już w momencie planowania budżetu

- koniunkturalny - ukształtowany pasywnie (tzn. bez możliwości wpływu rządu) przez stan cyklu

koniunkturalnego.

Źródła finansowania deficytu budżetowego:

- drastyczne cięcia w budżecie - co w praktyce powoduje pogorszenie zarobków strefy budżetowej,

http://kkurko.aleja.info/web - Portal Studentów Grupy I- Samorząd Teryt.WSEiA w Bytomiu

Powered by Mambo

Utworzono: 15 December, 2007, 14:10

prowadzi do obniżenia efektywnego popytu i tym samym do zahamowania wzrostu lub wręcz

spowodowania spadku dochodu narodowego.

- zaciąganie kredytu w bankach komercyjnych - powoduje jednak zmniejszenie możliwości

kredytowych dla sektora prywatnego i może spowodować podniesienie stopy oprocentowania kredytu, co

wpływa niekorzystnie na rozmiary inwestycji w sektorze prywatnym.

- Zwiększanie długu publicznego - polega na emisji przez skarb państwa obligacji (głównie

krótkoterminowych o 3-miesięcznym okresie wykupu) i sprzedaży ich na wolnym rynku bankom

komercyjnym, instytucjom ubezpieczeniowym, przedsiębiorstwom i indywidualnym osobom.

Dług publiczny - całkowita kwota zadłużenia rządu w formie należnej zapłaty z tytułu sprzedanych

papierów wartościowych skarbu państwa w celu pokrycia deficytu w budżecie (suma deficytów

budżetowych z poprzednich lat). Do długu publicznego zalicza się dług zagraniczny, powstały w wyniku

zaciągania kredytów (np.: w Klubie Paryskim, Banku Światowym) oraz

Rola polityki fiskalnej w gospodarce krajowej:

Głównym celem oddziaływania polityki fiskalnej jest globalny popyt. Dzieje się to za sprawą możliwości

kształtowania przez Rząd deficytu lub nadwyżki budżetowej. Te dwa czynniki w wyraźny sposób wpływają

na poziom globalnego popytu w państwie. Wzrost deficytu budżetowego strukturalnego powoduje napływ

do gospodarki środków pieniężnych a co za tym idzie wzrost popytu. Natomiast zmniejszenie deficytu

strukturalnego lub w skrajnym przypadku osiągnięcie nadwyżki powoduje zmniejszenie ilości środków

pieniężnych w gospodarce oraz zmniejszenie popytu. Zatem można wydzielić dwie tendencje polityki

fiskalnej:

- polityka restrykcyjna - mająca na celu zmniejszenie popytu globalnego poprzez:

o zmniejszenie konsumpcji (C) i zwiększenie podatków

o zmniejszenie inwestycji (I) i zwiększenie podatków

o zmniejszenie wydatków

polityka mająca na celu zwiększenie popytu globalnego poprzez:

- polityka pasywna - prowadzona przez automatyczne stabilizatory gospodarki

Automatyczne stabilizatory gospodarki:

- progresywna skala podatkowa

- zasiłek dla bezrobotnych - dzięki zasiłkom konsumpcja bezrobotnych nie spada do zera i popyt

globalny jest sztucznie podtrzymywany

Efekt wypychania - zjawisko występujące, gdy w wyniku reakcji rynku pieniężnego efektywność polityki

fiskalnej zmniejsza się. Wzrost deficytu strukturalnego (w wyniku obniżek podatków lub zwiększenia

wydatków rządowych) może prowadzić do wzrostu stopy procentowej, a przez to do mniejszych

inwestycji. Tak więc część indukowanego wzrostu PNB może być zrównoważona, gdy większy deficyt

wypycha inwestycje. Wypychanie jest związane z wpływem deficytu strukturalnego.

Podatki

Podatek - przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne przekazane przez podatnika na

rzecz budżetu państwa, miasta lub gminy:

- podatek bezpośredni od dochodów przedsiębiorstw - ma charakter liniowy, tzn. stopa podatku

dochodowego płaconego od zysku brutto jest jednakowa dla wszystkich producentów niezależnie od

wysokości osiąganego dochodu. Progresywne opodatkowanie zysku zniechęcałoby do zwiększania

produkcji i obniżania kosztów wytwarzania, gdyż przy wyższym poziomie zysku obowiązywałaby

odpowiednio wyższa stopa podatku dochodowego. W Polsce podatek od dochodów przedsiębiorstw wynosi

30%.

- podatek bezpośredni od dochodów indywidualnych - we wszystkich krajach zbudowany jest na

zasadzie progresji podatkowej. Najniższa stopa podatku, płacona od najniższych dochodów, stopniowo

wzrasta, aż osiąga górną granicę sięgającą czasami 50 czy też 60% od dochodów najwyższych. W Polsce

dochody indywidualne opodatkowane są według stopy najniższej 21% i najwyższej 45%. Progresywna

stopa podatków zmniejsza rozpiętości występujące między dochodami i zgodna jest z zasadą

sprawiedliwości społecznej. W Polsce rozpiętość podatku od dochodów osób fizycznych wynosi 19%, 30%

i 40%.

- podatek pośredni od wartości dodanej (VAT - Value Added Tax) - opodatkowaniu w wysokości

22% podlegają wszystkie ogniwa produkcji i obrotu. W Polsce stosowane są dwie stawki podatkowe:

podstawowa - 22% i preferencyjna - 7% (również występują stawki: 0% i 3%). Wszystkie towary objęte

eksportem są wolne od podatku.

- specjalny podatek pośredni - akcyza - stopa podatku od takich towarów, jak: alkohol, paliwa,

samochody, zapałki, sól (produkty o dużej sztywności popytu - tzn. zmiana cen nie wpłynie znacznie na

zmianę popytu), jest znacznie wyższa i bardzo zróżnicowana, co zapewnia łatwe i duże dochody do

budżetu państwa.

Typy podatków:

- progresywny - istnieją różne stopy podatkowe rosnące w zależności od wzrostu dochodów

- liniowy - wszyscy płacą według tej samej stopy podatkowej

http://kkurko.aleja.info/web - Portal Studentów Grupy I- Samorząd Teryt.WSEiA w Bytomiu

Powered by Mambo

Utworzono: 15 December, 2007, 14:10

- degresywny - stopy podatkowe maleją wraz ze wzrostem dochodów

- ryczałtowy - wszyscy płacą taką samą sumę podatku

Krzywa Leffera

a

b

0

100%stopa podatkowa

Krzywa Leffera - ilustruje zależność między stopą opodatkowania dochodów a wpływami do budżetu

państwa. Krzywa ta opiera się na założeniu, że wpływy do budżetu (z podatków T) zależą od dwóch

wielkości:

- podstawy opodatkowania (czyli wysokości dochodów)

- wysokości stóp podatkowych: h=T/Y

Kształt krzywej wynika ze sposobu reagowania podatników na wzrost lub spadek stóp podatkowych. Przy

niskich podatkach przedsiębiorcy wykazują wyższą skłonność do inwestowania i wzrostu produkcji,

wykazując jednocześnie niską skłonność do unikania podatków i prowadzenia działalności nielegalnej. Z

wykresu wynika, że zwiększenie stopy opodatkowania poza punkt optymalny b prowadzi do zmniejszenia

łącznego dochodu fiskalnego, gdyż producenci nie wykażą chęci do zwiększenia produkcji (nie widząc w

tym opłacalnego celu), a zaczną szukać alternatywnych, nielegalnych rozwiązań ominięcia podatków.

Miary dynamiki w gospodarce

Indeksy Laspeyersa:

pIl - cenowy indeks Laspeyersa - mierzy zmianę cen:

qIl - ilościowy indeks Laspeyersa - mierzy zmianę ilości:

Indeksy Laspeyersa odnoszą się do cen bazowych i obliczane są według takiego samego mechanizmu co

CPI.

Indeksy Pashego:

pIp - cenowy indeks Pashego - mierzy zmianę cen:

qIp - ilościowy indeks Pashego - mierzy zmianę ilości:

Indeksy Pashego odnoszą się do cen bieżących i obliczane są według takiego samego mechanizmu co

deflator PNB.

Indeksy Fishera:

pIf - cenowy indeks Fishera - mierzy zmianę cen:

qIf - ilościowy indeks Fishera - mierzy zmianę ilości:

Iw - indeks wartości - mierzy zmianę wartości:

http://kkurko.aleja.info/web - Portal Studentów Grupy I- Samorząd Teryt.WSEiA w Bytomiu

Powered by Mambo

Utworzono: 15 December, 2007, 14:10