background image


 

METODOLOGIA BADAŃ PEDAGOGICZNYCH 

EGZAMIN ... 

 

1.  JAK FORMUŁOWANA JEST PEDAGOGIKA I JAKIE KONSEKWENCJE BADAWCZE Z TEGO 

WYNIKAJĄ 
a)  Podejście racjonalne 

  Orientacja w rzeczywistości 
  Możliwość prowadzenia badań 
  Działania w praktyce 

 

b)  Dylematy 

  Czy pedagogika jest dziedziną samodzielną czy służebną (to znaczy czy przekształca 

inne rzeczy na własną korzyść)?? 
Odp. Pedagogika jest zarówno dziedziną samodzielną jak i służebną ponieważ 
dopełnia sobą inne dziedziny lub pozwala innym nauką czerpać z siebie 
 

  Czy jest to dyscyplina społeczna czy humanistyczna ?? 

Odp. Pedagogika ma aspekt za równo społeczny jak i humanistyczny. Pedagogika ma 
sprzyjać, instruować, karcić etc. – musimy patrzeć na człowieka jak na indywidualną 
osobę 
 

 

Obiektem poznania jest człowiek, jego wychowanie ma służyć 
społeczeństwu, więc pedagogika jest nauką społeczną 

 

Człowiek jest istotą społeczną, przyrodniczą a więc możemy badać jego 
społeczeństwo  

 

Człowiek jako jednostka kulturowa, duchowa posiada własną osobowość 
więc należy na niego patrzeć jak na osobę 
 

  Czy jest to nauka teoretyczna czy praktyczna ?? 

Odp. Jedno i drugie ma sens. Pedagogika jest nauką teoretyczno – praktyczną 
 

 

Naukowy sens pedagogika ma wtedy kiedy tworzy naukową teorię 

 

Sens pedagogiki jest wtedy gdy odkrywa, uogólnia, wykorzystuje tę wiedze w 
praktyce 
 

2.  ŹRÓDŁA ZMIAN I ELEMENTY WPROWADZAJĄCE ZAKŁÓCENIA 

a)  To co się dziś dzieje jest to owoc doświadczenia z przeszłości. W starożytności nie było 

pedagogiki ale była refleksja nad nauczaniem człowieka. Z czasem pojawiły się różne 
koncepcje pedagogiczne. Różne orientacje np. psychologiczna, filozoficzna, socjologiczna, 
chrześcijańska; wszystkie były związane z pedagogiką kultury i wszystkie uwikłane w 
rozwój pedagogiki. 
 
Na rozwój pedagogiki również ma wpływ sytuacja społeczna i polityczna. 
 

b)  Praktykę należy analizować ale się z nią nie utożsamiać 
c)  Pedagog powinien wpływać na politykę oświatową 
d)  Polityka oświatowa jest związana z systemem władzy 
e)  Ideologie zagraniczne wpływają na pedagogikę np. antypedagogika, pedagogika 

krytyczna, emancypacyjna, scholaryzacyjna, feministyczna 

f)  Rozwój innych dziedzin nauki wpływa na to by razem współtworzyć teorię i praktykę 

background image


 

g)  Każdy system wychowania lub kształcenia musi być brany z całą otoczką (dotyczy to 

systemu branego z innych krajów) 
 

3.  PRÓBY BUDOWANIA PEDAGOGIKI KONSTRUKTYWNEJ 

Można przyjąć że pedagogika jest nauką o wychowaniu, kształceniu i samokształtowaniu 
człowieka w ciągu całego życia 
 
/ z tego wynika kilka konsekwencji dla uprawiania pedagogiki i badań pedagogicznych/ 
 
a)  Ta definicja obejmuje całe życie człowieka. Badania pedagogiczne powinny uwzględniać 

funkcjonowanie człowieka od narodzin aż do śmierci  

  Dlatego mówimy o pedagogice prenatalnej lub o pedagogice starości 
  Tak postrzegana pedagogika ma charakter badania przez cały okres życia 

 

b)  Wychowanie, kształcenie w znaczeniu że są to działania dośrodkowe oraz samo 

kształtowanie jako działanie odśrodkowe 

  Uczymy, wychowujemy, wskazujemy, prowadzimy 
  Samo kształtowanie (własna refleksja nad swoim życiem) 

 

c)  Możliwości badawcze 

  Wychowanie (obejmuje 3 dziedziny aktywności człowieka) 

 

Moralne (sprawiedliwość) 

 

Estetyczne (piękno, dobro) 

 

Zdrowotne ( to całościowy rozwój psychiczny i fizyczny) 
 

  Kształcenie  

 

Nauczanie (kierowanie procesem uczenia czyli opanowania różnych 
rzeczy) 

 

Wychowanie umysłowe <intelektualne> (rozwijanie zdolności 
poznawczych, umiejętności spostrzegania i myślenia) 
 

  Samokształtowanie (praca nad sobą) 

 

 

WYCHOWANIE 

 

OPIEKA                         PROFILAKTYKA                        RESOCJALIZAC JA                 ANIMACJA KULTUROWA  

 

4.  PEDAGOGIKA OGÓLNA SKŁADA SIĘ Z: 

a)  Pedagogika ogólna 
b)  Teoria wychowania 
c)  Teoria kształcenia 
d)  Historia wychowania i myśli pedagogicznej 

 

5.  PEDAGOGIKI SZCZEGÓŁOWE 

a)  Związane z naszymi kierunkami studiów  

  Pedagogika kultury 

background image


 

  Pedagogika szkolna 
  Pedagogika specjalna 
  Pedagogika resocjalizacyjna 
  Pedagogika opiekuńcza 

 

b)  Związane ze szczególnymi kształceniami 

  Pedagogika wczesnego dzieciństwa 
  Pedagogika przedszkolna 
  Pedagogika szkolna 
  Pedagogika wczesnoszkolna 
  Pedagogika szkoły średniej 
  Pedagogika szkoły wyższej 
  Pedagogika dorosłych (andragogika) 
  Pedagogika ludzi starszych (gerontopedagogika) 

 

c)  Związane z pasjami np. 

  Pedagogika czasu wolnego 
  Pedagogika muzealna 
  Pedagogika domu dziecka 
  Pedagogika domu kultury 
  Pedagogika medialna 
  Pedagogika rodziny 
  Pedagogika ekologiczna 

 

6.  CECHY PEDAGOGIKI 

  Pedagogika humanistyczna i społeczna 
  Pedagogika praktyczna i teoretyczna 
  Nauka która współdziała z innymi naukami 
  Nauka o wychowaniu, kształceniu i samokształtowaniu 

 

7.  STREFY WYCHOWANIA 

  Moralna 
  Estetyczna 
  Zdrowotna 

 
KSZTAŁCENIE obejmuje nauczanie (jako kierowanie procesem nauczania czyli uczenia 
się) i wychowanie intelektualne (rozwój postaw poznawczych/ umiejętności 
poznawczych itp.) 
 
SAMOKSZTAŁTOWANIE człowieka to podjęcie przez niego pracy nad sobą. Refleksja 
nad człowiekiem, który robi coś ze swoim życiem – bardzo szeroki aspekt działania 
dla pedagoga 
 
 
 

background image


 

8.  PROBLEM BADAWCZY 

  Badania rozpoczyna się zawsze od problemu badawczego 
  Problem badawczy to stan niewiedzy naukowej, trudność lub przeszkoda 
  Ujmowanie problemów badawczych w postaci pytań na które odpowiedzi 

uzyskiwane są na drodze badań naukowych  

  Musimy określić czy pytanie jest prawdziwe i ma odniesienie do rzeczywistości 

 

9.  PODZIAŁ PROBLEMÓW BADAWCZYCH 

a)  Rozstrzygnięcia  partykuła „czy” (odpowiedz „Tak” lub „Nie”) 
b)  Dopełnienia  zaimki pytające (szanse na sformułowanie problemu badawczego) 

 

10. KRYTERIUM PRZEDMIOTÓW BADAŃ 

a)  O zmienne np. Jakie są przejawy agresji wśród młodzieży gimnazjalnej ? 
b)  O relacje między zmiennymi np. W jaki sposób agresja jest związana z relacjami w 

rodzinie ? 
 

11. PROBLEM GŁÓWNY I PROBLEMY SZCZEGÓŁOWE 

  Problem główny jest podzielony na problemy szczegółowe a one odnoszą się do 

problemu głównego 

  Problemy szczegółowe można jeszcze bardziej uszczegółowić poprzez np. wywiad, 

ankietę 

  Dostępności poznawcze faktów, które chcemy uchwycić: 

 

Pytania proste (czyli umiemy na nie prosto odpowiedzieć) 

 

Pytania interferencyjne (łać. Wnoszę/ wnioskuje) – wnioskujemy na 
podstawie wskaźników 

  Jeżeli będziemy tworzyć złe wskaźniki to stworzymy fałszywe teorie 

 

12. KATEGORYZACJA : RODZAJE BADAŃ 

Można spróbować problemy badawcze ułożyć na osi teoretyczno – praktycznej 
 

a)  Metateorytyczne /metametodologiczne  meta – „poza czymś” 
b)  Teoretyczne (czyli badacz podejmuje się problemów po to aby rozwikłać teorie) 

[badania teoretyczne  to co badamy jest związane ze sferą praktyczna] 

c)  Teoretyczno – praktyczne (podejmuje problem aby rozwinąć teorie i znaleźć rozwiązanie dla 

praktyki) 

d)  Praktyczne (stawiane są wtedy gdy jest zapotrzebowanie praktyki) 

 

  Badacz, który przystępuje do tych badań jest również pośrednio uwikłany w teorię. 

To co badamy w dużym stopniu weryfikuje to co zostało odkryte w teorii.  

  Korespondencja nauki z praktyką 
  Nie idzie rozwinąć jednej rzeczy ponieważ potrzeba wzajemnych inspiracji. Wszystko 

bardzo szybko się zmienia i za kilka lat na dane badania można będzie spojrzeć pod 
innym kątem. Nowe rzeczy występujące w praktyce inspirują do poszukiwania 
podstaw teoretycznych, natomiast teoria może inspirować badaczy do poszukiwania 
odniesienia do praktyki (o rozumienie nowych faktów) 

background image


 

  Badania teoretyczno –praktyczne mają ogromny sens 

 

13. RODZAJE BADAŃ 

  Opisowe (np. Jak jest?) 
  Diagnostyczne (diagnoza i rozpoznanie) 
  Wyjaśniające (np. Dlaczego tak jest?) 
  Eksperymentalne (np. Jakby mogło być gdybyśmy coś zmienili?) 
  Historyczne (np. Jak to było że się coś stało i co by się zmieniło gdyby to się nie 

wydarzyło) 

  Porównawcze (Jak jest w innych krajach) 
  Z Pogranicza (np. psychologia, socjologia, medycyna, biologia i naukoznawstwo) 

 

14. METODY/TECHNIKI POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO 

Są to sposoby postępowania służące do rozwiązywania problemu badawczego 

 

Obserwacja  

 

Wywiad 

 

Ankieta 

 

Analiza dokumentów 

 

Analiza wytworów 

 

Analiza treści (np. metoda biograficzna) 

 

Socjometria 

 

Eksperyment 

 

Test  
 

15. BADANIA EMPIRYCZNE  

Badania empiryczne (doświadczalne) muszą być postawione na fundamencie realizmu 
empirycznego a ten jest przeciwstawiany ideologii.  
Jest to świadomy wybór badacza. 
Założenia:  

 

Przedmioty które widzę są realne 

 

Przedmioty istnieją niezależnie od spostrzegania umysłem  

 
Istnieje niezależna rzeczywistość i można ją poznawać. Jeżeli da się ją poznawać to 
najprawdopodobniej będzie można tam działać.  
 
[idealiści  analizują efekty doznań które odczuwamy] 
 
Pedagog jest realistą epistemologicznym – czyli rzeczywistość istnieje 
 

16. ZAŁOŻENIA KARLA POPPER’a  

a)  Świat fizycznych obiektów (np. są zjawiskami itp.) czyli wszystko to co widzimy, świat 

rzeczywisty 

b)  Świat subiektywnych stanów psychicznych (nadziei, obaw, reakcji, doznań itp.) czyli 

wszystko to co nam siedzi w psychice 

background image


 

c)  Świat świadectw ludzkiego ducha – to co ludzie poznają w toku powstawania 

rzeczywistości fizycznej doprowadza do jego poznania (np. dzieła malarskie, utwory 
muzyczne, różnego rodzaju wytwory ludzkie itp.) 

[przejście ze świata do świata jest bardzo trudne np. agresja w rodzinie – obserwator 
zewnętrzny może inaczej postrzegać rzeczywistość niż osoba która jest oprawcą albo osobą 
nad którą się znęca. Wiec w tym przypadku mamy książkową wiedze ale ona nie bardzo 
odzwierciedla zaistniałą rzeczywistość] 
 

17. NIEZALEŻNIE OD NASZEGO USMYSŁU ISTNIEJĄ RÓŻNE ELEMENTY RZECZYWISTOŚCI KTÓRĄ 

MOŻEMY POZNAĆ 
/2 drogi poznawania/ 
 
a)  Empiryzm /doświadczalny/ - czyli poznajemy go w sposób doświadczalny 
b)  Racjonalny / poznanie jest oparte na rozumie/ - czyli przyjmujemy aksjomaty że rozum 

dostarcza nam wiedzy o rzeczywistości 
 
[pedagogika opiera się na empiryzmie] 
[matematyka, logika  itp. – opiera się na racjonalizmie] 
 
Pedagog przyjmuje postawę racjonalizmu empirycznego (czyli one rzeczywiście istnieją). 
Jeżeli chcemy poznać rzeczywistość czynimy to na drodze empirycznej. 
 

18. RODZAJE EMPIRYZMU 

a)  Empiryzm genetyczny  czyli doświadczenie jest źródłem wiedzy 
b)  Empiryzm metodologiczny  czyli dochodzimy do wiedzy przez doświadczenie 

 

Empiryzm metodologiczny radykalny – przyjmuje że absolutnie wszystko wyłania 
się z doświadczenia 

 

Empiryzm metodologiczny umiarkowany – doświadczenie jest ważne ale również 
wiedza jest potrzebna  
 

19. RODZAJE PODEJŚCIA EMPIRYCZNEGO W BADANIACH PEDAGOGICZNY 

a)  Badania empiryczne ilościowe oparte na metodologiach  stosowanych w naukach 

przyrodniczych  

b)  Badania empiryczne jakościowe oparte na metodologiach stosowanych w naukach 

humanistycznych 
 

20. ZAŁOŻENIA I KONSEKWENCJE STOSOWANIA BADAŃ EMPIRYCZNYCH ILOŚCIOWYCH 

1)  Założenia poznawcze 

 

Realizowane wg modelu badawczego stosowanego w naukach przyrodniczych 

 

Celem badań jest opis i wyjaśnienie zjawisk i procesów, weryfikacja hipotez i 
twierdzeń 

 

Rzeczywistość jest jedna, badacz może ją poznać badając jej elementy składowe 

 

Badacz jest obserwatorem zewnętrznym, nie włączonym w kontekst rzeczywistości 

 

Obiektywizm poznawczy 

 

Stałe reguły zachowań, powtarzalność zjawisk i procesów 

background image


 

 

Brak wartościowania, oceniania 

 

Istnieje możliwość generalizowania wyjaśnień, uogólniania wyników 

 

Poznanie rzeczywistości możliwe jest dzięki liczeniu i mierzeniu – dane liczbowe 
można poddać operacją statystycznym, które mogą określić związki i różnice między 
zmiennymi 

 

Surowy rygor badawczy (ustrukturalizowane projekty, modele postępowania 
badawczego) 

 

Wyjaśnienie służyć może odkrywaniu prawidłowości : 
  Przyczynowo – skutkowej 
  Korelacyjnej 

 

Neutralność aksjologiczna 

 

Ściśle zdefiniowane zmienne 

 

Standaryzacja technik i narzędzi 

 

2)  Konsekwencje  

  Prowadzi się badania wg ustrukturalizowanych projektów 
  Są ściśle zdefiniowane zmienne (konceptualizacja) 
  Niezbędna jest operacjonalizacja (doprowadzenie do stanów obserwalności i 

mierzalności czyli należy dobrać odpowiednie narzędzia badawcze i metody) 

  Standaryzacja technik i narzędzi (czyli ujednolicenie) 

 

3)  Czym się różnią pomiary 

Pomiar w pedagogice ma charakter pośredni (to co badamy ma charakter właściwości 
ukrytej). Badamy nasze problemy poprzez zmienne. Dlatego istnieje ryzyko błędu 
ponieważ badamy system wskaźników. 
Pomiar w pedagogice ma relatywny charakter (musimy przyjmować względne wartości). 
Korzyścią jest odkrywanie prawidłowości natomiast wadą jest to że nie wszystko można 
zobaczyć czyli badamy sferę duchową, kulturę, niezależność.  
 

21. BADANIA EMPIRYCZNE JAKOŚCIOWE 
a)  GŁÓWNE ZAŁOŻENIA 

1)  Realizowane są wg modelu badawczego stosowanego w naukach humanistycznych. 

Inspiracje pedagogiczne czerpie z : 

  Nauk filozoficznych (hermeneutyka, fenomenologia) 
  Filozofii dialogu 
  Antropologii kulturowej 
  Socjologii 
  Psychologii humanistycznej 
  Pedagogiki kultury 
  Personalizmu pedagogicznego 

 

2)  Celem jest zrozumienie i interpretacja faktów, zjawisk, procesów (holistyczne 

podejście badawcze) 

3)  Badacz – pedagog nie stoi „poza” badaną rzeczywistością  
4)  W badaniu niezbędne jest wartościowanie 

background image


 

5)  Wiedza nie jest tylko odkrywana ale też konstruowana 
6)  Nie jest możliwe generalizowanie 
7)  Stosowane są niema tematyczne sposoby analizy badanych faktów, zjawisk, 

procesów 

8)  Stwarza otwarte sposoby gromadzenia danych 
9)  Nie stwarza ustrukturalizowanych metod i narzędzi badawczych 
10) Nie stawia hipotez i nie narzuca z góry przyjętych schematów 
11) Badacz – pedagog analizuje rzeczywistość tworzoną i przekształcaną przez jednostkę i  

grupę 
 

b)  METODY 

  Obserwacja uczestnicząca 
  Wywiad: 

 

Swobodny 

 

Narracyjny 

 

Introspekcyjny 

 

otwarty 

  Analiza treści i dokumentów osobistych 
  Metoda biograficzna 
  Badanie w działaniu 

 

c)  WADY I ZALETY 

  ZALETY 

 

Pozwala zrozumieć świat wewnętrzny badanego obiektu 

 

Traktuje człowieka podmiotowo 

 

Bezpośredni kontakt z badanym 

 

Bardziej wnikliwe dotarcie do szczegółów 

 

Indywidualne podejście 

 

Można zbadać bardziej złożone zjawiska czy procesy 

 

Daje możliwość poprawienia rzeczywistości pedagogicznej 

 

Otwarte na dialog 

 

Wstęp do badań ilościowych 

 

Są bardziej wiarygodne 
 

  WADY 

 

Ogranicza ilość badanych 

 

Nie można generalizować, niepewność uogólnień 

 

Nie dostarcza danych do precyzyjnego określania jakości 

 

Subiektywizm poznawczy 

 

Niski stopień kategoryzacji danych 

 

Trudności związane z precyzowaniem metod analizy lub 
strukturalizowanie wyników badań 

 

„Nieprzekładność” wyników badań uzyskiwanych przez określonego 
badacza na wyniki uzyskiwane przez innego badacza 

background image


 

 

Niesprawdzalne, nieweryfikowalne i niepowtarzalne 

 

Nieuporządkowane i pojedyncze bez badań ilościowych 

 

Nie służą rozwojowi teorii pedagogicznej  

22. BADANIA EMPIRYCZNE ILOŚCIOWE 

a)  GŁÓWNE ZAŁOŻENIA 

 

Realizowane wg modelu badawczego stosowanego w naukach przyrodniczych 

 

Celem  badań  jest  opis  i  wyjaśnienie  zjawisk  i  procesów,  weryfikacja  hipotez  i 
twierdzeń 

 

Rzeczywistość jest jedna, badacz może ją poznać badając jej elementy składowe 

 

Badacz jest obserwatorem zewnętrznym, nie włączonym w kontekst rzeczywistości 

 

Obiektywizm poznawczy 

 

Stałe reguły zachowań, powtarzalność zjawisk i procesów 

 

Brak wartościowania, oceniania 

 

Istnieje możliwość generalizowania wyjaśnień, uogólniania wyników 

 

Poznanie  rzeczywistości  możliwe  jest  dzięki  liczeniu  i  mierzeniu  –  dane  liczbowe 
można poddać operacją statystycznym, które mogą określić związki i różnice między 
zmiennymi 

 

Surowy  rygor  badawczy  (ustrukturalizowane  projekty,  modele  postępowania 
badawczego) 

 

Wyjaśnienie służyć może odkrywaniu prawidłowości : 
  Przyczynowo – skutkowej 
  Korelacyjnej 

 

Neutralność aksjologiczna 

 

Ściśle zdefiniowane zmienne 

 

Standaryzacja technik i narzędzi 
 

b)  METODY 

  Obserwacja 
  Test 
  Skalowanie 
  Wywiad skategoryzowany 
  Ankieta 
  Socjometria 
  Analiza dokumentów 
  Eksperyment 
  Metoda indywidualnych przypadków 
  Monografia pedagogiczna 
  Metoda sondażu diagnostycznego 

 

c)  WADY I ZALETY 

  ZALETY 

 

Obserwowalność i mierzalność badanych elementów 

 

Obiektywność podczas przeprowadzanych badań 

background image

10 
 

 

Badaniami można objąć dużą populację 

 

Anonimowość  badań  powoduje  większą  swobodę  wypowiedzi 
respondentów 

 

Łatwość analizy wyników badań 

 

Dane liczbowe mogą być poddawane operacją statystycznym 

 

Wysoki stopień kategoryzacji danych 

 

Precyzyjne metody analizy 

 

Pozwalają  na  weryfikację  hipotez  i  tworzenia  systemu  wiedzy 
teoretycznej 
 

  WADY 

 

Użycie  skal  metrycznych  do  pomiaru,  który  jest  dość  daleki  od 
fizykalnego 

 

Wnioskowanie  o  całości  na  podstawie  badań  przeprowadzonych  na 
określonej grupie 

 

Pośredniość  pomiaru  –  badacz  nie  mierzy  obiektów  bezpośrednio  lecz 
mierzy ich wskaźniki, symptomy – rodzi to duże ryzyko błędu 

 

Mniejsza  możliwość  pogłębienia  i  doprecyzowania  odpowiedzi 
respondentów 

 

Relatywny charakter pomiaru (brak norm uniwersalnych) 

 

Powierzchowność  
 

23. RODZAJE BADAŃ SPECYFICZNYCH 

a)  Opisowe  –    trzeba  opisać  rzeczywistość  i  pokazać  jak  wygląda  rzeczywistość  –  jest  to 

wyjściowy  element.  Czym  się  charakteryzują  elementy  składowe  ?  –  musimy  sobie 
zadawać pytania i dowiadywać się o tej rzeczywistości 
 

b)  Diagnostyczne  -    rozpatrujemy  daną  sytuacje  i  możemy  o  niej  się  czegoś  więcej 

dowiedzieć. Prowadzimy  diagnozę  danej  rzeczywistości  lub  osoby. Jest  to  podstawa  do 
działań praktycznych 

 

c)  Wyjaśniające  –  pytania  „dlaczego  tak  jest?”.  Badania  wyjaśniające  są  dla  badań 

przyrodniczych  (społecznych)  bardzo  ważną.  Dają  możliwość  odkrywania  wiedzy i  służą 
praktyce. Proces wyjaśniania ma 4 człony:  

 

  Wychodzimy od pewnej rzeczywistości obiektywnej i poznawczej 
  Trzeba obiekt który istnieje w rzeczywistości zamienić na zbiór zadań opisujących 

obiekt – wtedy  ma sens wyjaśnienie kiedy mamy to opisane (eksplanandum)  

  Szukamy  odpowiedzi  na  pytanie  dlaczego  tak  jest  ?  stawiamy  w  tym  miejscu 

hipotezę    -  hipoteza  wynika  z  literatury    lub  jest  samodzielnie  kształtowana  – 
konstruujemy  eksplonans  (a  on  wynika  z  dotychczasowej  wiedzy).  Następnie 
poddawane  są  one  potwierdzeniu  lub  falsyfikacji  kiedy  będzie  falsyfikacja 
szukamy nowych hipotez 

background image

11 
 

  Sprawdzamy jak to się ma do rzeczywistości (badania te muszą ciągle trwać) 

 
 

 
OBIEKT POZNAWCZY 
 
EKSPLANANDUM                                                           EKSPLANANS  
(opisać w formie słownej)                                      (zbiór zadań wyjaśniających) 
 
 
                                                                             ODNIESIENIE DO RZECZYWISTOŚCI 
 
Wyjaśnienia mogą być: 

 

Genetyczne (co jest źródłem) 

 

Kontrgenetyczne ( pytamy o motywy np. dlaczego ktoś się tak zachowuje) 
 

d)  Eksperymentalne    -  ingerowanie  w  przebieg  zajęć  czyli  wprowadzenie  czegoś  nowego. 

Mamy  tutaj  do  czynienia  ze  stymulacją.  Wprowadzamy  hipotezę.  Eksperymentalnie 
zmieniamy rzeczywistość. Nad eksperymentowaniem należy się zastanowić ponieważ nie 
podejmujemy eksperymentu wtedy kiedy może on spowodować szkodę 
 

e)  Historyczne  –  pytamy  jak  było  wcześniej.  Poświęcone  im  są  przedmioty  historyczne. 

Punkty widzenia podejścia historycznego: 

 

1)  Jest to poznanie pośrednie (badamy przez poznanie źródeł historycznych coś  czego 

już nie ma) – badamy wskaźniki. Próbujemy dotrzeć do prawdy której już nie ma 

2)  Trzeba mieć wysoką pewność co do wiarygodności źródeł  

  krytyka  zewnętrzna  (pytamy  czy  to  źródło  powstało  właśnie  w  tym  wieku, 

czy jest ono autentyczne) 

  krytyka  wewnętrzna  (czy  autor  źródła  jest  kompetentny  i  czy  przekazał 

prawdę w swoim opisie) 

3)  badacz  stara  się  dotrzeć  do  wielu  źródeł  wtedy  jest  większe  prawdopodobieństwo 

odkrycia prawdy  

4)  nie można bezmyślnie interpretować wszystkiego  –  nie można przełożyć przeszłości 

na teraźniejszość –  żeby badać musimy umieć się wczuć w sytuację ludzi z tamtego 
okresu 
 
Pedagogika próbuje te badania zastosować w: 

  praktyce (mówimy o teorii wychowania) – wiedza o praktyce 
  historii (historia myśli pedagogicznej) – wiedza o prądach i ideach 

 
Zakres korzyści: 

 

odkrywanie prawidłowości 

 

uprzedzenie szkodliwych faktów  
 

background image

12 
 

f)  Porównawcze  –  mają  cele  zarówno  czysto  poznawcze  ale  również  służą  odkrywaniu 

prawidłowości  (  które  są  względne  i  niezmienne  dla  innych  krajów).  Mamy  tutaj  do 
czynienia  z  aspektem  praktycznym    -  próba  praktycznego  wykorzystania  jakiś 
doświadczeń z innych krajów 
Badamy: 

  Instytucje  
  Zjawiska i procesy (np. proces edukacji wczesnoszkolnej) 
  Ideologię pedagogiczną (np. prądy w pedagogice) 

 
Żelazne zasady badań porównawczych: 

 

Ekwiwalencja czyli równoważność poznawanych rzeczy 

 

Konsensualność  (trzeba  poznać  system  kultury  w  danym  państwie)  – 
trzeba poznać konteksty i je uwzględnić w badaniach 
 
Nie powinniśmy ślepo przekładać zasad z innych krajów ponieważ każda 
kultura jest inna. Możemy się jedynie wzorować 
 

g)  Z pogranicza  

 

24. INNE RODZAJE BADAŃ 

a)  Genetyczne (dlaczego?) 
b)  Kontr genetyczne (po co to robie?) 
c)  Strukturalne  

 

25. BADANIA Z POGRANICZA  
Są to badania interdyscyplinarne. Wykorzystują punkt widzenia socjologa, psychologa oraz pedagoga. 
Bardzo  ważne  jest  aby  te  badania  z  pogranicza  nie  były  badaniami  rozdzielnymi  i  żeby 
wykorzystywały  wiedzę  ze  wszystkich  dziedzin.  Mają  one  nam  dawać  wiedzę  która  będzie  nam 
przydatna w kształtowaniu człowieka. 
 
26. BADANIA POMOCNICZE (współpraca z : ) 

  Naukami filozoficznymi 

-antropologia filozoficzna 
- estetyka 
- etyka 
- epistemologia 
- hermeneutyka 
- fenomenologia 
- aksjologia 
 

  Naukami psychologicznymi 

- psychologia rozwoju 
- psychologia wychowania 
- psychologia kliniczna 

background image

13 
 

- psychologia osobowości 
- psychologia temperamentu 
- psychologia pracy 
 

  Naukami biologicznymi 
  Naukami socjologicznymi 
  Naukami medycznymi 
  Naukami politycznymi 
  Naukami o kulturze 
  Naukami ekonomicznymi 
  Naukami prakseologicznymi 
  Naukami prawnymi 
  Religioznawstwem  

 
27. TRIANBGULACJA BADAŃ 
Zmierza do wiedzy praktycznej, która pozwoli rozwijać teorie i sprawi żeby ta teoria była użyteczna 
praktycznie 
 
28. RODZAJE TRIANGULACJI BADAŃ 
a) triangulacja podejść badawczych (jakościowe i ilościowe) 
b) triangulacja badaczy (co najmniej 2 badaczy, bada dane zjawisko) 
c) triangulacja źródeł (różne pozycje – np. nauczyciel i uczeń) 
d) triangulacja metod (nie ogranicza się do jednej metody) 
e) triangulacja teorii (stosowanie różnych teorii i prawidłowości z różnych  książek) 
f)  triangulacja  ujęć  interdyscyplinarnych  (czyli  jest  jednocześnie  poznawana  przez  np.  pedagoga    i 
psychologa) 
 
Jeżeli coś poznajemy musimy użyć metod, form i środków; wyznaczyć sobie jakieś cele i obserwować 
efekty. Może to dotyczyć zarówno środowiska kulturalnego jak i instytucjonalnego. 
 
29. RELACJA MIĘDZY TEORIĄ A PRAKTYKĄ 
Z  jednej  strony  chcemy  aby  ta  wiedza  była  użyteczna  praktycznie  ale  jednocześnie  powinna  być 
użyteczna w teorii i w badaniach 
 
30. BADANIA W DZIAŁANIU  
Badacz  naukowy  z  pedagogiem  praktykiem  wprowadza  jakiś  program  i  eksperyment  społeczny 
wspólnymi  siłami.  Na  te  badania  powinni  się  zgodzić  zarówno  dzieci  jak  i  rodzice  w  miejscu  gdzie 
będzie  ten  eksperyment  przeprowadzany.  Wprowadza  się  eksperyment  tylko  po  to  żeby  zmienić 
zaistniałą rzeczywistość