Ż

OŁĄDEK

Ż

ołądek jest narządem workowatym, składa się z trzonu, dna, części wpustowej i odźwiernikowej. Ściana żołądka składa

się z błony śluzowej (nabłonek, blaszka właściwa błony śluzowej, blaszka mięśniowa błony śluzowej), podśluzowej,
mięśniowej, surowiczej.
Czynności nabłonka żołądka:

•

wytwarzanie soku żołądkowego, który zawiera enzymy trawienne, jego pH ok. 1

•

duże stężenie HCl oraz czynnych enzymów trawiennych stwarza możliwość uszkodzenia nabł. i głębszych warstw
ż

ołądka, dlatego na powierzchni znajduje się gruba warstwa glikokaliksu, pokryta śluzem przesyconym jonami

węglanowymi. Śluz stanowi barierę dla soku żołądkowego, a aniony węglanowe służą do jego neutralizacji.

Bł. śluzowa żołądka – tworzy na powierzchni liczne pola żołądkowe, w których obrębie widać liczne dołki żołądkowe.
Do dołków uchodzą gruczoły (jest ich ok. 15 mln). Bł. śluzowa pól i dołków pokryta jest przez nabłonek
jednowarstwowy płaski.
Typy gruczołów:

•

właściwe

•

wpustowe

•

odźwiernikowe

Blaszka właściwa błony śluzowej żołądka – tutaj znajdują się gruczoły, otoczone tkanką łączną właściwą luźną,
zawierającą włókna siateczkowate, kolagenowe, fibroblasty, nerwy i naczynia krwionośne.

Blaszka mięśniowa błony śluzowej żołądka – leży pod gruczołami i składa się z dwóch warstw miocytów gładkich:
wewnętrznej o przebiegu okrężnym oraz zewnętrznej o przebiegu podłużnym. Skurcz tych mięśni wyciska wydzielinę
gruczołów oraz kształtuje powierzchnię żołądka.

Bł. podśluzowa żołądka – składa się z tk. łącznej właściwej zbitej, zawiera liczne włókna kolagenowe, limfocyty,
granulocyty kwasochłonne, kom. tuczne. Znajduje się też tutaj wiele tętniczek i splotów żylnych oraz sieć naczyń
limfatycznych.

Bł. mięśniowa żołądka – skład: trzy warstwy miocytów gładkich o przebiegu skośnym, okrężnym i podłużnym.
Warstwa wewnętrzna ma skośny przebieg i znaleźć ją można głównie we wpuście i wzdłuż krzywizny większej.
Warstwa środkowa, okrężna znajduje się w całej ścianie żołądka (szczególnie gruba w okolicy odźwiernika). Warstwa
zewnętrzna o przebiegu podłużnym jest gruba we wpuście, nie ma jej w odźwierniku.
Funkcje bł. mięśniowej:

•

pozwala po rozkurczeniu na wypełnienie żołądka pokarmem

•

zapewnia mieszkanie pokarmu z sokiem żołądkowym

•

przesuwa trawioną treść pokarmowa do dwunastnicy

Dno i górna część trzonu – niewielka aktywność mięśniowa – rozluźnianie ściany w czasie wypełnienia żołądka, dolna
część trzonu, odźwiernik – duża aktywność, perystaltyka i przesuwanie pokarmu

Bł. surowicza – otrzewna, składa się z tk. łącznej luźnej pokrytej od strony zewnętrznej nabłonkiem surowiczym.

GRUCZOŁY ŻOŁĄDKOWE
1.Gruczoły żołądkowe właściwe
Występują w okolicy trzonu i dna. Są długimi cewkowatymi, rozgałęziającymi się gruczołami. Każdy składa się z dna,
szyjki i ujścia. Wyróżniamy:

•

komórki główne – najliczniejsze, głównie w szyjce i dnie gruczołów. W wierzchołkowej części cytoplazmy zawierają
liczne pęcherzyki wydzielnicze nazywane ziarenkami zymogenu. Wydzielają enzymy – pepsynogen i niewiele lipazy, u
niemowląt podpuszczkę czyli chymozynę.

•

komórki okładzinowe – głównie w górnej części szyjki gruczołu. Duże, piramidowe komórki o kwasochłonnej
cytoplazmie. Wydzielają:

−

kwas solny – w wyniku dehydratazy węglanowej powstaje kwas węglowy, dysocjujący do H

+

i HCO

3-

. H

+

pompowany do środka podobnie jak i jony chlorkowe w wyniku czego powstaje HCl. Aniony węglanowe wędrują
natomiast na powierzchnię żołądka dzięki czemu przez neutralizację HCl chronią ścianę żołądka przed
uszkodzeniem. Wydzielanie HCl pobudzane przez nerw X, gastrynę, histaminę.

−

czynnik wewnętrzny Castle’a – wiążący się z Wit. B

12

, umożliwiając jej wchłanianie w jelicie krętym. Brak jego

prowadzi do niedokrwistości złośliwej

•

komórki śluzowe ujścia i szyjki – syntetyzują i wydzielają śluz oraz histony H2( służą do uporządkowanego pakowania
DNA). Śluz chroni przed działaniem HCl.

•

komórki endokrynowe

•

komórki macierzyste (niezróżnicowane) – znajdują się w szyjce gruczołów, mają zdolność dzielenia się i różnicowania
w wyspecjalizowane kom. gruczołowe oraz w komórki nabłonka wyścielającego żołądek.

2. Gruczoły wpustowe żołądka
Są to gruczoły cewkowe o krętym przebiegu; czasami się rozgałęziają. Głownie kk. śluzowe, wśród których leżą kk.
endokrynowe.
3. Gruczoły odźwiernikowe żołądka
Rozgałęzione gruczoły cewkowe. Rozciągają się między powierzchnią żołądka a blaszką mięśniową bł. śluzowej.
Głównie kk. śluzowe wydzielające śluz zasadowy i kk. endokrynowe G – gastryna.




KOMÓRKI ENDOKRYNOWE PRZEW. POKARMOWEGO

•

Pojedyncze komórki wśród kk. nabłonka wyścielającego lub gruczołowego w przew. pok., oddechowym i w niektórych
gruczołach, np. trzustka. Określane są jako komórki jasne, ponieważ po wybarwieniu mają jasną cytoplazmę

•

Różna nazwa w zależności od miejsca (jelito – kk. enteroendokrynowe, żołądek – kk. gastroendokrynowe)

•

Bardzo liczne w przew. pok. na różnych poziomach błony śluzowej i w różnych częściach przew. pok.

•

Przeważnie kk. wydzielające określony hormon występują w określonym miejscu

•

Kk. endokr. Jelit wywodzą się z grzebienia nerwowego i należą do ukł. komórek APUD

•

Kk. APUD pobierają z otoczenia prekursory amin i przeprowadzają tlenową dekarboksylację z wytworzeniem amin.
Kk. APUD wydzielają hormony peptydowe. Kk. APUD na ogół redukują sole Ag i Cr. Są często nazywane kk. srebro-
lub chromo- chłonnymi

•

Kk. endokr. są dwubiegunowe. Na wolnej powierzchni mają receptory, a w cytoplazmie cz. podstawnej pęcherzyki
wydzielnicze (ich wielkość może być kryterium do klasyfikacji i identyfikacji kk. endokr.; ok. 12 typów) zawierające
hormony

•

Pow. komórek skierowana do światła przewodu może być wolna i pokryta mikrokosmkami lub zakryta komórkami
nabłonkowymi

•

Kk. oznacza się dużymi literami. Np. S wydzielają sekretynę, G gastrynę, I cholecystokininę

•

Odpowiedni ligand wiąże się z receptorem co powoduje, że komórka otrzymuje bodziec do wydzielania zawartości
pęcherzyków do płynu tkankowego tk. łącznej podnabłonkowej. Z płynem wydzielina dociera do sąsiednich kk. lub do
krwi

Czynności kk. endokr.
Najważniejsze hormony to gastryna, sekretyna i cholecystokinina (pankreozymina). Regulują one i integrują czynności
wydzielnicze, wchłaniania i ruchu ukł. pok. w czasie trawienia.

Typ

Hormon

Wpływ hormonu

G

gastryna

Wydzielanie HCl, soku trzustkowego; ruchy jelita

S

sekretyna

Wydzielanie soku trzustkowego, insuliny, CO

3

2-

, żółci; skurcze

pęcherzyka żółciowego, opróżnianie żołądka

I

cholecystokinina

j.w.

K, L

Hormony osi: jelito
– insulina – GLI i
GIP

Wydzielanie insuliny

X,
ECL

bombezyna

Wydzielanie gastryny, soku trzustkowego, insuliny; skurcze
pęcherzyka żółciowego i oskrzeli

D

somatostatyna

Widzialnie gastryny, insuliny, HCl, pepsyny, soku trzustkowego,
STH i TSH

D

1

Jelitowy polipeptyd
czynny
naczyniowo, VIP

Widzialnie soku trzustkowego, insuliny; glikogenoliza; ruchy
jelita; napięcie naczyń

EC

2

motylina

Ruchy jelita

JELITO:
Przewód o dł. 5,5 m. Rozciąga się od odźwiernika do odbytu. Dzieli się na j. cienkie (dł. 4m) i j. grube (1,5 m).

JELITO CIENKIE: między odźwiernikiem żołądka a kątnicą. Dzieli się na dwunastnicę, jelito czcze i jelito kręte.
Odbywa się tam trawienie oraz wchłanianie strawionych resztek pokarmowych oraz wydzielanie hormonów
pomagających w trawieniu i wchłanianiu pokarmu. Wydzielany jest też śluz i immunoglobuliny IgA (chronią przed
szkodliwym działaniem składników pokarmu i antygenami światła jelita).

Ś

ciana zbudowana z bł. śluzowej, bł. podśluzowej, bł. mięśniowej i bł. surowiczej (dwunastnica ma dodatkową błonę,

ponieważ leży poza otrzewną). Bł. śluzowa i podśluzowa tworzą okrężne uwypuklenia (fałdy Kerkinga) – zwiększają
pow. chłonną ok. 2-krotnie.

Błona śluzowa j. cienkiego wytwarza:

•

Kosmki jelitowe – kształtu palczastego lub liściastego, uwypuklenia błony śluzowej całego j. cienkiego. Składają się z
blaszki właściwej, blaszki mięśniowej i są pokryte jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym. Zwiększają
powierzchnię jelita 8 - krotnie, jest ich ok. 90 mln. W dwunastnicy mierzą od 0,5 do 0,7 mm w j. czczym ok. 1mm, a w
krętym od 0,3 do 0,5 mm. Nabłonek jednowarstwowy walcowaty leżący na błonie podstawnej. Składa się on z:

−

Kk. absorpcyjne (enterocyty) – wysokie na ok. 30µm, wąskie na 8µm, biegunowość budowy, jądra w pobliżu bł.
podstawnej. Wolna powierzchnia komórki wytwarza mikrokosmki o dł. 1 – 1,5µm (ok. 1000 na powierzchni jednej
komórki), zwiększają 20 – krotnie powierzchnie chłonną jelita.
Mikrokosmki otoczone glikokaliksem, na którym leży warstwa śluzu (grubość 0,1 – 0,5µm). W bł. mikrokosmków
enzymy trawienne: enteropeptydaza, maltaza, izomaltaza, laktaza, sacharoza. Pod mikrokosmkami znajduje się
siateczka graniczna (kończą się w niej mikrofilamenty aktyny i znajdują się filamenty miozyny). Siateczka
ś

ródplazmatyczna tych komórek zawiera enzymy syntetyzujące triglicerydy z monoglicerydów i kw. tłuszczowych.

W komórce również liczne pęcherzyki zawierające tłuszcze. Boczne powierzchnie przylegających do siebie kk.
absorpcyjnych wytwarzają obwódki zamykające, obwódki przylegania i desmosomy, uszczelniające miejsca styku
kk.

−

Kk. kubkowate – jednokomórkowe gruczoły wydzielające śluz, składający się z wysokocząsteczkowych
proteoglikanów wiążących wodę. Synteza białka w szorstkiej siateczce śródplazmatycznej, a synteza części
wielocukrowej w aparacie Golgiego, gdzie następuje łączenie składników śluzu w proteoglikany. Śluz jest otaczany
błoną i w postaci dużych pęcherzyków wydzielniczych.

−

Kk. enteroendokrynowe (argentofilne – srebrochłonne, czyli chromofilne – chromochłonne) – występują w nabłonku
kosmków, jako kk. wydzielające hormony regulujące trawienie i wchłanianie. Uwalniają biologicznie czynne aminy,
np. serotoninę.

Między kk. nabłonka kosmków liczne limfocyty śródnabłonkowe (do 20% liczby kk. nabłonka). Są to głównie
limfocyty T cytotoksyczne oraz NK. Mogą zawierać w cytoplazmie metachromatyczne ziarna.
Rdzeń kosmka składa się z blaszki właściwej błony śluzowej, oraz odnogi blaszki mięśniowej. Tworzy go tk. łączna
właściwa luźna, w której znajdują się miocyty gładkie i miofibroblasty. Dają one zdolność ruchu wahadłowego i
zginania. W środku kosmka szerokie naczynie włosowate limfatyczne oraz liczne naczynia włosowate krwionośne.
Naczynia włosowate tworzą pętle pod nabłonkiem, składają się z części wstępującej i zstępującej. Krew płynie w nich
w przeciwnych kierunkach, powstaje wymieniacz przeciwprądowy.
W wyniku działania wymieniacza przeciwprądowego ok. 15% wchłoniętych składników pokarmu przedostaje się od
razu do krwi wypływającej z kosmka. Reszta zalega w częściach wierzchołkowych kosmków, przedostając się do krwi
stopniowo. Wymieniacz powoduje również, że ciśnienie parcjalne tlenu jest wyższe u podstawy niż w części
szczytowej kosmków. W tkance łącznej trzonu kosmka znajdują się liczne kk. plazmatyczne (produkujące
immunoglobuliny klasy IgA), kk. tuczne błony śluzowej oraz makrofagi.

•

Krypty jelitowe – cewkowe wgłobienia nabłonka do blaszki właściwej bł. śluzowej, sięgają do blaszki mięśniowej.
Długość 100 – 300µm. Stosunek ich liczby do liczby kosmków wynosi 4:1. Są miejscem intensywnych podziałów
mitotycznych kk. macierzystych pluripotencjalnych. W wyniku podziału powstaje jedna komórka macierzysta i jedna
komórka różnicująca się. Kk. różnicujące dzielą się jeszcze 2 – 7 krotnie. Różnicują się do kk. nabłonkowych krypty i
kosmka. Kolejne podziały powodują migracje kk. do kosmka, aż do jego wierzchołka, gdzie kk. się złuszczają. Czas
migracji wynosi 2 – 3 dni. W nabłonku znajdują się też kk. nabłonka – kk. Panetha, kk. absorpcyjne, kk. kubkowate i
kk. enteroendokrynowe. Między kryptami znajdują się składniki blaszki właściwej, jest to tk. łączna właściwa luźna,
zawierająca włókna siateczkowe, kolagenowe oraz liczne naczynia krwionośne i nerwy. Fibroblasty tworzą otoczkę
dookoła krypt. Są tu też kk. tuczne, makrofagi i kk. plazmatyczne.

−

Kk. Panetha – kk. ziarniste, leżące w pobliżu dna i w dnie krypt jelita cienkiego (w jelicie cienkim występują
sporadycznie). Mają kształt piramidalny, zasadochłonną cytoplazmę i zawierają rozbudowaną szorstką siateczkę
ś

ródplazmatyczną. Znajdują się tu liczne pęcherzyki kwasochłonne, zawierające lizozym (enzym trawiący składniki

ś

ciany kk. bakteryjnych). Mają zdolność do fagocytozy. Wpływają na florę bakteryjną jelita.

•

Składa się z dwóch warstw miocytów gładkich: okrężnej i podłużnej. Skurcze tej blaszki modulują stopień
pofałdowania błony śluzowej, oraz wyciskają wydzielinę do światła jelita.

Błona podśluzowa j. cienkiego
Zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej luźnej, zawierającej liczne włókna kolagenowe i trochę sprężystych, liczne
naczynia krwionośne, limfatyczne i sploty nerwowe błony podśluzowej (Meissnera). Składają się one z kk. nerwowych
czuciowych, ruchowych, glejowych oraz z włókien nerwowych. W błonie podśluzowej w dwunastnicy znajdują się
gruczoły dwunastnicze Brunnera. Składają się one z kk. śluzowych, kk. surowiczych, kk. enteroendokrynowe
(wydzielające urogastron, czyli polipeptyd hamujący wydzielanie HCl przez kk. okładzinowe. Gruczoły uchodzą do

krypt jelitowych dwunastnicy, wydzielają obojętny śluz, a ich płynna wydzielina jest zasadowa. Ich wydzielina
przyczynia się do utrzymania środowiska zasadowego. Chroni również nabłonek dwunastnicy przed szkodliwym
działaniem kwaśnej treści pokarmowej.
Tkanka limfoidalna jelita – GALT – w jelicie czczym, krętym i grubym w błonach śluzowej i podśluzowej znajdują się
liczne limfocyty rozproszone w nabłonku (limfocyty T cytotoksyczne i NK) i w taknce łącznej właściwej (limfocyty T i
B oraz kk. plazmatyczne). Obecne są też grudki limfatyczne lub ich zespoły (kępki Peyera).

Błona mięśniowa j. cienkiego
Składa się z 2 warstw miocytów gładkich: wewn. – okrężnej i zewn. – podłużnej. W tkance łącznej właściwej luźnej
między nimi znajdują się liczne sploty nerwowe błony mięśniowej (Auerbacha). Zbudowane są one z kk. nerwowych,
glejowych i włókien nerwowych. Wśród miocytów znajdują się też kk. śródmiąższowe (Cajala). Jest to rodzaj miocytów
owalnych lub gwieździstych, pokrytych częściowo blaszką podstawną. Kk. te są uważane za rozruszniki wytwarzające
impulsy do skurczów mm. gładkich.

Błona surowicza i przydanka j. cienkiego
Przydanka – najbardziej zewnętrzna warstwa dwunastnicy. Zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej luźnej. Pozostałe
części jelita przykrywa błona surowicza, będąca częścią otrzewnej. Jest to tkanka właściwa łączna luźna o grubości
kilkudziesięciu µm. Jej wolną powierzchnie pokrywa nabłonek surowiczy. W błonie surowiczej znajdują się liczne kk.:
makrofagii, kk. tuczne, kk. plazmatyczne i tłuszczowe oraz fibroblasty.

Udział komórek nabłonka w trawieniu, wchłanianiu i wydzielaniu
Kk. nabłonka kosmków jelitowych biorą udział w trawieniu, wchłanianiu i wydzielaniu hormonów ułatwiających i
regulujących trawienie. Początkowe trawienie białek, węglowodanów i tłuszczów odbywa się w świetle przew.
trawiennego z udziałem enzymów (amylaza ślinowa, amylaza trzustkowa, pepsyna, trypsyna i lipaza). To trawienie
powoduje, że treść j. cienkiego zawiera dwucukry, peptydy, kw. tłuszczowe, monoglicerydy i glicerol. Peptydy i
dwucukry dalej trawione są z udziałem enzymów mikrokosmków.
Glukoza, galaktoza i fruktoza są transportowane przez błony do cytoplazmy kk. absorpcyjnych przez kanały Na

+

z tymi

jonami. Następnie przechodzą do naczyń krwionośnych rdzenia kosmka. Podobnie są transportowane aminokwasy.
Kw. tłuszczowe, monoglicerydy i glicerol przenikają swobodnie przez błonę mikrokosmków zgodnie z gradientem
stężeń. Magazynują się w gładkim retikulum endoplazmatycznym (następuje tam resynteza do tri glicerydów, które są
otaczane błoną i wiązane z białkiem - lipoproteiny).
Jako pęcherzyki wydzielnicze są transp. do boczno-podstawnych powierzchni kk., gdzie są wydzielane na zewnątrz.
Mają postać chylomikronów (śr. 0,1 – 0,5 µm). Przechodzą do włosowatych naczyń limfatycznych kosmka i dostają się z
limfą do krwi.
Nabłonek jelita transp. dziennie do jelita 20 – 30 g sodu (w całości jest resorbowany w dalszej części j. cienkiego i w j.
grubym).
Kk. plazmatyczne jelita syntezują immunoglobuliny IgA. Część z nich jest transp. przez kk. nabłonka do jelita, a
większość dostaje się z żółcią do wątroby.
Kk. enteroendokrynowe wydzielają hormony regulujące trawienie.

JELITO GRUBE:
W jego skład wchodzi okrężnica, odbytnica, i odbyt. Ściana jest zbudowana z błony śluzowej, błony podśluzowej, błony
mięśniowej, i surowiczej ( z wyjątkiem części wstępującej, zstępującej okrężnicy i dalszej części odbytnicy, które leża
poza otrzewną). Cechą charakterystyczną jelita grubego jest brak kosmków. Jego powierzchnia jest wysłana nabłonkiem
jednowarstwowym walcowatym, z wyjątkiem odbytu – nabłonkiem wielowarstwowym płaskim.

OKRĘŻNICA:

•

liczne krypty (dłuższe od j. cienkiego), których ściany są zbudowane z kk.: walcowatych (absorpcyjne), kubkowych,
macierzystych, enteroendokrynowych, czasem kk. Panetha

•

niezróżnicowane kk. krypt dzielą się (szybkość podziału mniejsza niż w j. cienkim)

•

kk. nabłonkowe krypt migrują na pow. jelita (nabłonek wyściełający, jego kk. stopniowo się złuszczają)

•

bł. podśluzowa podobna do j. cienkiego

•

w bł. podśluzowej i śluzowej jest więcej tkanki limfoidalnej jelita niż w jelicie cienkim – GALT (pojedyncze limfocyty
ś

ródnabłonkowe, limfocyty tkanki łącznej, grudki limfatyczne)

•

bł. mięśniowa: warstwa wewn. (okrężna) dobrze rozwinięta; warstwa zewn. (podłużna) – 3 podłużnie biegnące pasma
miocytów gładkich (taśmy okrężnicy)

WYROSTEK ROBACZKOWY:

•

uchyłek okrężnicy,

•

skład: bł. śluzowa, podśluzowa, mięśniowa, surowicza.

•

ma szczególnie obfitą tkankę limfoidalną jelita (GALT) - wypełnia bł. śluzową i podśluzową.

•

liczne limfocyty (naciekające na wyściełający nabłonek jednowarstwowy walcowaty krypt, tkankę łączną błony
ś

luzowej właściwej i błonę podśluzową)

•

liczne grudki limfatyczne.

ODBYTNICA:

•

dzieli sie na odbytnicę właściwą i kanał odbytnicy

•

krypty jelitowe są dłuższe i mają więcej komórek kubkowych od odbytniczych

•

część dalsza odbytnicy ma bł. śluzową ukształtowaną w podłużne fałdy i jest zapadnięta (rozszerza się w czasie
defekacji)

•

podłużne fałdy mają pasma mięśni gładkich i liczne tętnice i żyły, które łączą się z fałdami poprzecznymi bł. śluzowej
(zastawki odbytu)

•

bł. podśluzowa kanału odbytu ma liczne sploty naczyń (żyły maja zagmatwany przebieg), tu są często żylaki odbytu

•

bł. podśluzowa ma nerwy i ciałka Vatera-Paciniego.

•

bł. mięśniowa ma rozwiniętą warstwę okrężną miocytów gładkich (m. zwieracz wewn. odbytu)

•

bł. mięśniowa ma kk. mięśnia poprzecznie prążkowanego (m. zwieracz zewn. odbytu).

•

bł. śluzowa pokryta jest nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym do wysokości zastawek, potem przechodzi w
nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący. Jednocześnie zanikają krypty.

•

na wysokości ujścia odbytu nabłonek wielowarstwowy płaski przechodzi w naskórek, błona śluzowa właściwa w skórę
właściwą z włosami, gruczołami pot. i łoj.

Czynności jelita grubego

•

absorbuje NaCl i H

2

O (zagęszczenie treści pokarmowej)

•

wydziela śluz do światła (konsystencja treści pokarmowej)

•

formuje kał (martwe bakterie, błonnika roślin, pożywienia)

•

wytwarzanie wit. B

12

i wit. K przez florę bakteryjną j. grubego.

•

ochrania przed antygenami światła jelita, ponieważ zawiera obfitą tkankę limfoidalną jelita(GALT)

OTRZEWNA:

•

błona surowicza składająca się z luźnej tkanki łącznej właściwej pokrytej nabłonkiem surowiczym (jednowarstwowy
płaski lub sześcienny)

•

dzieli się na otrzewną ścienną (wyścieła jamę brzuszną) i otrzewną trzewną (przylega do narządów)

•

jeśli otrzewna jest ruchoma względem narządów to jest gruba i ma błonę podsurowiczą.

Krezka

•

bł. surowicza łącząca otrzewną ścienną z trzewną

•

ustala położenie narządów jamy brzusznej, dostarcza im naczynia krwionośne, limfatyczne, i nerwy.

•

pokryta z obu stron nabłonkiem surowiczym

•

w ograniczonych miejscach krezki są plamki mleczne (grudki limfatyczne, limfocyty, makrofagi, kk. prezentujące
antygeny, kk. plazmatyczne i tuczne)

•

w okolicach niektórych narządów wytwarza więzadło: sieć (ma włókna kolagenowe i sprężyste, kk. tkanki tłuszczowej)

•

otrzewna, krezka i sieć wytwarzają płyn otrzewnowy (przesącz krwi = woda, sole mineralne, białko, limfocyty,
makrofagi, kk. tuczne)

KINETYKA KOMÓREK NABŁONKA JELITA

•

niezwykle żywa kinetyka

•

migracja komórek z krypt (tam są podziały komórek macierzystych i potomnych) do ujścia krypt, potem wzdłuż
kosmków, do ich szczytów (tam się złuszczają)

•

kk. nabłonka muszą się odnawiać gdyż zużywają się szybko w czasie wchłaniania

•

praktyczne znaczenie kinetyki: razem z komórkami tracimy białko, którego część odzyskujemy przez strawienie i
wchłonięcie przez jelita

•

stosowanie zabiegów lub leków hamujących mitozy i cykle komórkowe prowadzi do zahamowania odnowy kk.
nabłonka i złuszczenia się kk. z kosmka (kosmki stają się nagie, przez to woda ucieka do światła jelita = biegunka,
odwodnienie, czasem śmierć)

UNACZYNINIE ŻOŁĄDKA I JELITA

•

większe naczynia są w bł. podśluzowej, skąd mniejsze tętniczki i żyłki dochodzą do bł. śluzowej, tam rozpadają się w
sieci naczyń włosowatych w rdzeniu kosmków, z sieci tej krew płynie do żył, które towarzyszą tętnicom

•

krew z jelita jest zbierana przez żyłę wrotną

•

naczynia limf. włosowate rozpoczynają sie ślepo w kosmkach jelit. , przechodzą do naczyń bł. śluzowej i podśluzowej,
a potem do krezki

UNERWIENIE ŻOŁĄDKA I JELIT

•

dzieli się na zewn. i wewn.

•

unerwienie wewn. to sploty nerwowe błony śluzowej (Meissnera) i bł. mięśniowej (Auerbacha)

•

sploty nerwowe zawierają neurony czuciowe, ruchowe, kk. glejowe i włókna nerwowe

Neurony czuciowe i ruchowe regulują czynności ścian jelita i żołądka autonomicznie, ale w normalnych warunkach mają
liczne połączenia z ukł. zewn. nerwowym jelit.