H

istoria czujników wykorzystuj¹cych efekt

Halla rozpoczê³a siê w roku 1879 na

Uniwersytecie im. Johna Hopkinsa w Bal-

timore. Wtedy to doktorant Edwin Hall

opublikowa³ artyku³ ”O nowym dzia³aniu magnesu na

pr¹d elektryczny”. Donosi³ o odkryciu niewyt³uma-

czalnego dla ówczesnej nauki zachowania siê prze-

wodnika umieszczonego w polu magnetycznym. Otó¿

gdy przez taki przewodnik przep³ywa pr¹d, to w kie-

runku prostopad³ym do niego (jak i do pola magnetycz-

nego) powstaje napiêcie. Zjawisko to wykorzystano

póŸniej w technice pomiarowej – konstruuj¹c ró¿ne

przyrz¹dy do bezstykowego pomiaru pr¹du i napiêcia.

Przez wiele lat czujniki Halla zajmowa³y wyobraŸniê

konstruktorów, bêd¹c ze wzglêdu na niezawodnoœæ

daleko doskonalsz¹ alternatyw¹ dla dotychczaso-

wych rozwi¹zañ elektromechanicznych. Jednak¿e

w latach 40. ubieg³ego wieku firma Western Electric

wyprodukowa³a pierwszy na œwiecie kontaktron,

który w po³¹czeniu z magnesem umo¿liwia³ stworze-

nie nowej generacji przekaŸników. Po ponad 60 la-

tach usprawnieñ jakoœæ, niezawodnoœæ i relatywnie

ma³y koszt sprawi³y, i¿ przekaŸniki kontaktronowe

znalaz³y zastosowanie w dziedzinach o najwiêk-

szych wymaganiach. Najlepszym przyk³adem s¹

uk³ady testuj¹ce ATE (Automatic Test Equimpent),

w których nie stosuje siê ¿adnych innych elementów

prze³¹czaj¹cych. W urz¹dzeniach ATE, w zale¿no-

œci od testowanego uk³adu (uk³ady scalone, ASICs,

p³yty drukowane) u¿ywa siê do 20 tys. kontaktronów.

Przy takiej liczbie niew³aœciwe dzia³anie jednego

styku powoduje ju¿ powstanie b³êdu ok. 50 ppm.

Oznacza to, ¿e pojedynczy element prze³¹czaj¹cy

musi mieæ niezawodnoœæ du¿o, du¿o wiêksz¹, zw³a-

szcza gdy pracuje 24 godziny na dobê przez 7 dni

w tygodniu.

Inne urz¹dzenia wymagaj¹ce zastosowania kontak-

tronów to: uk³ady zapewnienia bezpieczeñstwa w sa-

mochodach oraz aparatura medyczna (np. defibry-

latory, stymulatory serca), s³owem wszêdzie tam,

gdzie o awaryjnoœci urz¹dzeñ chcia³oby siê zapo-

mnieæ.

Poni¿sze zestawienie ukazuje wiele zalet czujników

kontaktronowych wzglêdem hallotronowych:

1.

Koszt – choæ generalnie sam element hallotro-

nowy jest tañszy, jednak¿e wymaga dodatkowego

uk³adu zasilania, a sygna³ wyjœciowy musi byæ

wzmacniany co poci¹ga za sob¹ oczywiœcie dodat-

kowe wydatki.

2.

Kontaktron charakteryzuje siê pr¹dem up³ywu

rzêdu femtoamperów (10 tys. razy mniej ni¿ hallo-

tron), a w stymulatorach serca (pacemakers) pr¹d

up³ywu o natê¿eniu 0,1

µ

A mo¿e zmieniæ akcjê tego

wa¿nego dla nas narz¹du.

22

CZY¯BY ZMIERZCH

CZUJNIKÓW

HALLOTRONOWYCH?

r

PODZESPO£Y

3.

Kontaktron, ze wzglêdu na hermetyczne wykona-

nie, mo¿e pracowaæ praktycznie w ka¿dym œrodo-

wisku.

4.

Kontaktron prze³¹cza pr¹dy w zakresie od femto-

do kilku amperów, napiêcia od nano- do kilowoltów

i dzia³a bez zarzutu przy czêstotliwoœciach do

7 GHz.

5.

Kontaktrony nie s¹ wra¿liwe na uszkodzenia elek-

trostatyczne, a hallotrony czêsto padaj¹ ofiar¹ prze-

piêæ.

6.

Szklana bañka kontaktronu wydaje siê mieæ ma-

³¹ wytrzyma³oœæ mechaniczn¹, jednak¿e przechodzi

z powodzeniem test polegaj¹cy na spadku z wyso-

koœci ok.1 m (tzw. three-foot drop), co daje wynik po-

równywalny z czujnikami hallotronowymi.

7.

Bez specjalnych modyfikacji i dodatków kontak-

tron pracuje bezawaryjnie w zakresie temperatur

_ 55

÷

150

o

C.

Czujniki kontaktronowe s¹ produkowane z myœl¹

o wielu ró¿nych zastosowaniach. Meder Electronic

– niew¹tpliwie najwa¿niejszy producent na rynku

europejskim – wypuœci³ na rynek kilka nowych typów

przekaŸników. Przyjrzyjmy siê im bli¿ej:

Seria H

– zosta³a zaprojektowana z myœl¹ o uk³a-

dach wysokonapiêciowych, w których trzeba prze³¹czaæ

napiêcia rzêdu kilowoltów. Dopuszczalne napiêcie

pracy wynosi 10 kV, a maksymalny przenoszony

pr¹d do 3 A. Napiêcie przebicia wynosi 15 kV, a rezy-

stancja miêdzy uzwojeniem a stykami 1000 G

Ω

.

Seria CR

– obecnie najmniejsze na œwiecie przeka-

Ÿniki kontaktronowe zamkniête w obudowach cera-

micznych s¹ zdolne do pracy przy czêstotliwoœciach

nawet 7 GHz, z czasem narastania impulsu mniej-

szym od 40 ps. Temperatura otoczenia mo¿e siêgaæ

nawet 260

o

C i w takich warunkach ten element

o wymiarach zaledwie 8,6 x 4,4 x 3,4 mm gwarantu-

je miliard prawid³owych operacji.

Seria MK21

– przeznaczona do pracy w warun-

kach przemys³owych. Specjalna obudowa i wypro-

wadzenia pokryte teflonem czyni¹ je niewra¿liwymi

na wp³yw wody, paliw, olei, farb i wiêkszoœci kwasów.

Napiêcie robocze wynosi do 400 V, a pr¹d przeno-

szony do 1 A.

Seria LS02

– alternatywa dla kosztownych hallotro-

nowych czujników poziomu. S¹ wykonane z poli-

propylenu (u¿ycie w œrodowisku wodnym) lub z two-

rzywa poliamidowego (odporne na œrodowisko paliw,

olei i rozcieñczonych kwasów).

Zainteresowanych szersz¹ ofert¹ Meder Electronic

zapraszamy na stronê www.eltron.pl, gdzie mo¿na

zamówiæ bezp³atny katalog, oraz oczywiœcie na wi-

trynê producenta: www.meder.com.

n

Damian Zazula

zd

@

eltron.pl

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 12/2002

Seria H

Seria MK21

Seria LS02

Seria CR

wygodny do prze-

noszenia plików

z prezentacjami

i innymi dokumen-

tami. Aby prze-

kszta³ciæ MuVo

w wysokiej klasy

odtwarzacz plików

MP3, wystarczy

z powrotem po³¹-

czyæ oba modu³y

i pod³¹czyæ s³u-

chawki. Jedna nie-

wielka bateria typu

AAA wystarcza na 12 godzin pracy urz¹dze-

nia. W systemach operacyjnych Microsoft

Windows 2000/ME/XP nie s¹ wymagane spe-

cjalne sterowniki. Sterowniki USB dla

Windows 98/98 SE znajduj¹ siê na do³¹czo-

nej do urz¹dzenia p³ycie CD-ROM. Mo¿na je

tak¿e pobraæ z witryny

www.nomadworld.com.

(cr)

23

Przegl¹d wydawnictw

Mark Norris

TELEINFORMATYKA

WK£, Warszawa 2002, str. 268, rys. 100

t³umacz: Bogdan Galiñski

W ksi¹¿ce opisano rozwi¹zania techniczne

wykorzystywane we wspó³czesnych syste-

mach telekomunikacyjnych. Zawiera podsta-

wy telekomunikacji, techniki stosowane w te-

lekomunikacji, podstawowe wiadomoœci

z informatyki i sieci inteligentnych, podsta-

wy dzia³ania Internetu, Intranetu i Extrane-

tu, opisy standardów telekomunikacyjnych

oraz kierunki rozwoju telekomunikacji.

W pierwszej czêœci (rozdzia³y 1

÷

4) przedsta-

wiono zagadnienia zwi¹zane z telekomunika-

cj¹, opisano tendencje rozwojowe, od trans-

misji w¹skopasmowej w pasmie telefonicznym

do szybkich sieci szerokopasmowych.

Druga czêœæ ksi¹¿ki (rozdzia³y 5

÷

7) jest po-

œwiêcona technice komputerowej, a szcze-

gólnie tej jej czêœci, która jest œciœle powi¹-

zana z telekomunikacj¹. Omówiono takie po-

jêcia, jak architektury i orientacje obiektowe

oraz klient/serwer, a tak¿e zagadnienia zwi¹-

zane z magazynowaniem danych.

Koñcowa czêœæ ksi¹¿ki (rozdzia³y 8

÷

10)

przedstawia zagadnienia wspólne dla infor-

matyki i telekomunikacji, czyli zagadnienia

nowej ga³êzi wiedzy zwanej teleinformatyk¹.

Autor umieœci³ w koñcowej czêœci ksi¹¿ki ob-

szerny s³ownik, nazwany skromnie s³ow-

niczkiem pojêæ u¿ywanych w teleinformaty-

ce. Stwierdzi³, ¿e obserwowane obecnie

zbli¿enie informatyki i telekomunikacji „do-

prowadzi³o do wprowadzenia wielu terminów

budz¹cych nieporozumienia mimo, ¿e oso-

by zajmuj¹ce siê tymi dziedzinami uwa¿a-

j¹ je za powszechnie znane, w praktyce

nawet dobrzy specjaliœci czêsto siê wzaje-

mnie nie rozumiej¹”. Sam autor te¿ nie

ustrzeg³ siê pewnych b³êdów, takich jak na-

zwanie pojemnoœci¹ kana³u wymaganej

przep³ywnoœci danych w kanale i u¿ycie

pojêcia z³¹cze (connector) zamiast ³¹cze

(link). Ten drugi b³¹d jest nagminnie spoty-

kany w prasie informatycznej.

Mimo tych drobnych niedoci¹gniêæ ksi¹¿ka

mo¿e z powodzeniem s³u¿yæ jako kompen-

dium wiedzy z zakresu teleinformatyki.

(cr)

Ksi¹¿ka jest dostêpna w ksiêgarniach, a tak¿e w sprze-

da¿y wysy³kowej: WK£, 02-546 Warszawa, ul. Kazi-

mierzowska 52, tel./fax [phone]

51 w.555, e-mail:wkl

@

wkl.com.pl ; http://www.wkl.com.pl

MuVo

Creative MuVo jest najmniejszym odtwarza-

czem plików MP3. Model MuVo, o rozmia-

rach breloczka do kluczy, jest wyposa¿ony

w pamiêæ o pojemnoœci 64 MB, dziêki czemu

mo¿e s³u¿yæ do zapisania 2 godzin muzyki

w formacie WMA lub jednej godziny muzyki

w formacie MP3 (z czêstotliwoœci¹ kodowania

128 kbit/s). Obudowa MuVo sk³ada siê

z dwóch ³atwych w obs³udze czêœci. U¿yt-

kownik rozsuwa je, a nastêpnie jedn¹ z nich

_ modu³ pamiêci MuVo Memory _ umieszcza

bezpoœrednio w porcie USB komputera PC.

Modu³ zostaje natychmiast rozpoznany jako

zewnêtrzny dysk twardy. Do kopiowania da-

nych nie potrzeba ¿adnych przewodów: pliki

muzyczne, graficzne lub jakiekolwiek inne

przenosi siê na noœnik metod¹ „przeci¹gnij

i upuœæ”. Dziêki temu urz¹dzenie nadaje siê do

przechowywania muzyki w formacie MP3

i WMA oraz np. cyfrowych zdjêæ. Jest równie¿