Języki w Europie
1
Języki w Europie
Języki Europy
Zdecydowana większość ludności
Europy posługuje się językami z
rodziny indoeuropejskiej. Trudno jest
w sposób dokładny podać liczebność
użytkowników poszczególnych
języków z powodu dość częstej
dwujęzyczności, a także z powodu
migracji, które powodują, iż osoba
posługująca się na co dzień
określonym językiem nie traktuje go
jako ojczysty. Innym powodem
niemożności precyzyjnego ustalenia
liczby posługujących się
poszczególnymi językami jest
zjawisko wypierania pewnych języków
przez inne (np. szkockiego przez
angielski czy prowansalskiego przez
Także lista języków używanych w Europie jest trudna do ustalenia, gdyż w latach ostatnich istnieje tendencja do
wyodrębniania nowych języków, dotychczas uznawanych za gwary w obrębie innego języka (w Polsce przykładem
takiego zjawiska jest kwestia odrębności języka śląskiego).
Poniższa lista obejmuje języki uznawane powszechnie do lat 70. i 80., bez języków, których istnienie jest
postulowane od lat 90. (np. alzackiego czy sycylijskiego). Nie wymieniono także języków używanych przez
populacje imigranckie, gdyż praktycznie każda większa grupa ludności świata posiada diasporę na terenie Europy,
co powodowałoby, iż lista języków w Europie pokrywała by się z listą najważniejszych języków świata. Liczba
mówiących jest podana w sposób przybliżony i dotyczy tylko użytkowników danego języka żyjących w Europie.
krajach anglosaskich) góry te uważa się za leżące w Azji.
Lista języków europejskich
Język
Liczba
użytkowników
(dane
szacunkowe)
Status
Występowanie
Uwagi
8.800.000 -
9.100.000
Urzędowy w Szwecji i Finlandii (obok
Szwecja, zachodnie i południowe
4.500.000 -
4.700.000
Urzędowy w Norwegii
5.000.000 -
5.200.000
Urzędowy w Danii i na Wyspach
Języki w Europie
2
280.000 -
310.000
Urzędowy na Islandii
55.000 - 75.000 Urzędowy na Wyspach Owczych (wraz z
92.000.000 -
96.000.000
Urzędowy w: Niemczech, Austrii,
większości kantonów Szwajcarii,
Liechtensteinie, Luksemburgu (obok
luksemburskiego i francuskiego), włoskiej
prowincji Trydent-Górna Adyga (obok
włoskiego), 16 gminach Województwa
opolskiego, Kantony Wschodnie w Belgii
Niemcy, Austria, znaczna część
Szwajcarii, Liechtenstein, włoski
Trydent-Górna Adyga, francuska
Alzacja, Województwo opolskie i
zachodnia część Województwa
Liczne dialekty w
ostatnich latach
uznawane za odrębne
200.000 -
1.000.000
pomocniczy język urzędowy w
Północne Niemcy (Dolna Saksonia,
20.000.000 -
22.000.000
Urzędowy w Holandii, północnej Belgii
przygraniczne obszary Francji
czasami odmiana
używana w Holandii
nazywana holenderskim,
a ta w Belgii
250.000 -
600.000
Urzędowy (wraz z holenderskim) w
holenderskiej prowincji Fryzja
Północna Holandia, płn.-zach.
280.000 -
340.000
Urzędowy w Luksemburgu (obok
6.000.000 -
64.000.000
urzędowy w Wielkiej Brytanii (lokalnie
wraz z walijskim i szkockim), Irlandii
(wraz z irlandzkim), na wyspie Man, na
Wyspach Normandzkich (wraz z
francuskim), na Malcie (wraz z
maltańskim), w Gibraltarze
Wyspy Brytyjskie] (z wyjątkiem
północno-zachodnich skrawków
południowo-zachodniej Irlandii)
Zróżnicowane dialekty,
określane czasem
mianem języków (np.
szkocki ([scots])
50.000 -
300.000
w ośrodkach miejskich wśród części
diaspory żydowskiej na terenie całej
Europy
42.000.000 -
45.000.000
Urzędowy w Polsce
północno-zachodnia Białoruś (tzw.
Grodzieńszczyzna), zachodnia
Ukraina, strefa przygraniczna w
Od lat 90. wyodrębnia
się z języka polskiego
język kaszubski, zaś od
niedawna - etnolekt
10.000.000 -
11.500.000
Urzędowy w Czechach
5.200.000 -
5.800.000
Urzędowy na Słowacji
10.000 - 25.000 lokalnie pomocniczy język urzędowy w
kilku gminach w południowo-wschodnich
Południowo-wschodnia część
niemieckiego landu Brandenburgia
40.000 - 70.000 lokalnie pomocniczy język urzędowy w
kilku gminach w południowo-wschodnich
Języki w Europie
3
120.000.000 -
135.000.000
Urzędowy w Rosji (lokalnie wraz z
innymi językami), na Białorusi (wraz z
białoruskim) i w separatystycznym
Naddniestrzu (obok ukraińskiego i
także w ośrodkach miejskich w
Estonii, na Łotwie, Litwie i w
Podana liczba obejmuje
tylko
rosyjskojęzycznych
3.000.000 -
8.000.000
Urzędowy na Białorusi (wraz z rosyjskim) Białoruś, strefa przygraniczna w
25.000.000 -
32.000.000
Urzędowy na Ukrainie i w
separatystycznym Naddniestrzu (obok
10.500.000 -
12.000.000
Urzędowy w Serbii (lokalnie wraz z
albańskim i węgierskim), Czarnogórze
(pod nazwą język czarnogórski), w Bośni i
Serbia, Czarnogóra, północna i
wschodnia Bośnia i Hercegowina,
często łączony wraz
5.500.000 -
6.500.000
Urzędowy w Chorwacji i Bośni i
Hercegowinie, lokalnie pomocniczy język
Chorwacja, środkowa i zachodnia
Bośnia i Hercegowina, enklawy w
często łączony wraz
2.000.000 -
2.200.000
Urzędowy w Słowenii, lokalnie w
8.000.000 -
9.000.000
Urzędowy w Bułgarii
1.400.000 -
1.800.000
Urzędowy w Macedonii (wraz z
30.000.000 -
32.000.000
Urzędowy w Hiszpanii (lokalnie wraz z
galisyjskim, katalońskim i baskijskim)
większość obszaru Hiszpanii
Liczne dialekty
określane często mianem
11.000.000 -
12.000.000
Urzędowy w Portugalii
7.000.000 -
8.500.000
Urzędowy (wraz z hiszpańskim) w
hiszpańskich prowincjach: Katalonia
Baleary, Walencja, w Andorze (wraz z
francuskim) oraz (razem z włoskim) we
włoskiej gminie Alghero (na Sardynii)
wschodnia Hiszpania,
przygraniczne tereny w południowej
2.700.000 -
3.200.000
Urzędowy w hiszpańskiej Galicii (wraz z
Galicia, także w graniczących z
58.000.000 -
62.000.000
Urzędowy we Francji (lokalnie wraz z
innymi), Monako, południowej Belgii
Luksemburgu (wraz z luksemburskim i
niemieckim), włoskiej prowincji Aosta
Normandzkich (wraz z angielskim)
Francja (oprócz Prowansji, Korsyki,
Alzacji i zachodniej Bretanii),
zachodnia Szwajcaria, Aosta,
południowa Belgia
Liczne dialekty
określane często mianem
języków (m.in.
1.000.000 -
3.000.000
pomocniczy język urzędowy w
południowej Francji (wraz z francuskim)
Języki w Europie
4
55.000.000 -
58.000.000
Urzędowy we Włoszech (lokalnie wraz z
innymi językami), San Marino,
Watykanie (wraz z łaciną), szwajcarskich
kantonach Ticino i Gryzonia, na
chorwackiej Istrii (razem z chorwackim i
słoweńskim)
Znaczna część Włoch,
przygraniczne kantony Szwajcarii,
chorwacka Istria
Liczne dialekty
określane często mianem
języków (m.in.
1.500.000 -
1.700.000
Urzędowy (wraz z włoskim) na włoskiej
300.000 -
350.000
Urzędowy (wraz z francuskim na
często traktowany jako
550.000 -
700.000
Urzędowy (wraz z włoskim) we włoskiej
Friuli-Wenecja Julijska i w szwajcarskim
kantonie Gryzonia (wraz z niemieckim)
rejon alpejski
uważane za odrębne
języki
(wraz z
23.000.000 -
25.000.000
Urzędowy w Rumunii i w Mołdawii (tam
pod nazwą "mołdawski")
Rumunia, Mołdawia, pograniczne
150.000 -
350.000
20.000 -
100.000
Urzędowy (wraz z angielskim) na
brytyjskich Hebrydach Zewnętrznych
100.000 -
600.000
Urzędowy (wraz z angielskim) w Irlandii
Zachodnie i południowe skrawki
500.000 -
750.000
Urzędowy (wraz z angielskim) w Walii
1.000 - 3.000
lokalnie w Kornwalii
(południowo-zachodni skrawek
400.000 -
700.000
Urzędowy (wraz z francuskim we
zachodnia Bretania
2.800.000 -
3.300.000
Urzędowy na Litwie
1.200.000 -
1.500.000
Urzędowy na Łotwie
językiem tym posługuje
się tylko ok. 60%
pozostałe języki indoeuropejskie
10.500.000 -
12.000.000
Urzędowy w Grecji
5.500.000 -
6.500.000
Urzędowy w Albanii, Kosowie (wraz z
serbskim) i w Macedonii (wraz z
zachodnia Macedonia
400.000 -
1.500.000
wśród Cyganów (Romów) w całej
Europie
Języki w Europie
5
5.000.000 -
5.400.000
Urzędowy (wraz z szwedzkim) w
Finlandia (z wyjątkiem krańców
południowych i
południowo-zachodnich),
przygraniczne tereny w Szwecji i
1.100.000 -
1.200.000
Urzędowy w Estonii
W ostatnich latach
80.000 -
150.000
trwają starania o nadanie
statusu języka
4.000 - 8.000
rosyjskie: Obwód leningradzki i
poniżej 1.000
poniżej 1.000
25.000 - 50.000
Szwecji, Norwegii i Finlandii)
450.000 -
650.000
Urzędowy (wraz z rosyjskim) w rosyjskiej
republice Mari Eł
Mari Eł i tereny ościenne w Rosji
800.000 -
1.100.000
Urzędowy (wraz z rosyjskim) w rosyjskiej
Mordwa i tereny ościenne w Rosji
Często język
mordwiński dzieli się na
dwa odrębne:
język komi (wraz z
400.000 -
550.000
Urzędowy (wraz z rosyjskim) w rosyjskiej
Republika Komi, tereny dawnego
ościenne w Rosji
wydziela się jako
odrębny język
500.000 -
650.000
Urzędowy (wraz z rosyjskim) w rosyjskiej
Udmurcja oraz tereny ościenne w
70 000 Język regionalny w prowincji Tartu w
Południowo-wschodnia część
Estonii, przygraniczne rejony
Pejpus).
Często błędnie uważany
13.000.000 -
14.500.000
Urzędowy na Węgrzech, południowej
Słowacji i w serbskiej Wojwodinie
Rumunii: przy granicy węgierskiej i
3.000 - 5.000
północno-wschodni skrawek
europejskiej części Rosji (Nieniecki
6.000.000-
9.000.000
Urzędowy w Turcji
Turcja i jej dawne posiadłości na
Bałkanach (zwłaszcza Bułgaria)
Podana liczba nie
obejmuje diaspory w
Europie Zachodniej
Języki w Europie
6
1.200.000 -
1.700.000
Urzędowy w (wraz z rosyjskim) w
Czuwaszia oraz tereny ościenne w
3.500.00 -
5.500.000
Urzędowy w (wraz z rosyjskim) w
Tatarstan oraz tereny ościenne w
30.000 - 50.000 Urzędowy w Kazachstanie
południowa część europejskiego
Podana liczba
użytkowników dotyczy
tylko europejskiej części
1.000.000 -
1.500.000
Urzędowy w (wraz z rosyjskim) w
Baszkiria oraz tereny ościenne w
150.000 -
220.000
Urzędowy w (wraz z rosyjskim i
Gagauzja i graniczące z nią tereny
4.000 - 8.000
100.000 -
150.000
Urzędowy w (wraz z rosyjskim) w
Kałmucja oraz tereny ościenne w
330.000 -
380.000
Urzędowy w (wraz z angielskim) na
Języki izolowane
500.000 -
1.000.000
Urzędowy w (wraz z hiszpańskim) w
hiszpańskie: Baskonia i Nawarra,
przyległe do nich tereny we Francji
Przeszłość językowa Europy
Na przestrzeni dziejów różne rodziny językowe uzyskiwały pozycję dominującą na kontynencie. Do początku n.e.
języki celtyckie, (obecnie zajmujące niewielkie skrawki Europy) opanowały niemal całą Europę Zachodnią i dużą
gruncie języki romańskie. Ok. III - V w. n.e. ekspansja Germanów rozprzestrzeniła ich języki na całym kontynencie.
Ostatnią wielką rodziną językową, która pojawiła się, były języki słowiańskie, które ok. VII - IX w. opanowały
wielkie obszary w Europie Środkowej i Wschodniej, a w kolejnych wiekach na zachodzie ustępując nieznacznie
innym grupom językowym, na wschodzie i północy wypierały języki fińskie.
Zmiany na językowej mapie Europy w XX w.
Językowa mapa Europy nie jest ustalona na stałe i nadal się zmienia. W ciągu XX w. zaszły na niej liczne zmiany,
do których należą m.in.
• Powstanie w ośrodkach miejskich Europy Zachodniej enklaw zamieszkanych przez ludność posługują się
językami innymi niż wymienione, zwłaszcza językiem arabskim
• Praktyczny zanik języków używanych przez europejskich Żydów: jidisz i ladino. Tym pierwszym tuż przed
wybuchem II wojny posługiwało się 5 - 7 mln. ludzi, obecnie zaś tylko kilkadziesiąt tysięcy.
• Nastąpiło ograniczenie zasięgu małych języków zachodnioeuropejskich, wypieranych przez języki duże, mające
w danym państwie status urzędowego. W wyniku tego
• W Szwajcarii język niemiecki ponad dwukrotnie zwiększył swój zasięg terytorialny i używany jest obecnie na
ponad połowie obszaru, na którym jeszcze w 1900 r. posługiwano się językiem romansz.
Języki w Europie
7
• Na tej samej zasadzie (choć w mniejszej skali, bo była to tylko kontynuacja procesów, które największe
nasilenie miały w XIX w.) język angielski wyparł z części obszarów języki celtyckie: szkocki, walijski,
• Postępujące rozprzestrzenienie języka francuskiego zmniejszyło zasięg języków bretońskiego i języka
okcytańskiego (prowansalskiego).
• Także język hiszpański ograniczył terytorium, na którym używa się języka baskijskiego, w tym jednak
przypadku proces ten nastąpił częściowo pod administracyjnym przymusem, gdy we frankistowskiej Hiszpanii
zakazywano posługiwania się językiem baskijskim.
• Nastąpiło rozprzestrzenienie języka rosyjskiego na terenach dawnego ZSRR
• Powstały rosyjskojęzyczne enklawy w miastach wielu obecnie niepodległych krajów, m.in. Estonii i Łotwy.
• język rosyjski częściowo wyparł pokrewne mu języki: białoruski z Białorusi oraz ukraiński z wschodniej
• rozprzestrzenienie języka rosyjskiego zmniejszyło zasięg występowania wielu języków ugrofińskich m.in
komijskiego, karelskiego i wepskiego, zaś język iżorski pod naporem rosyjskiego praktycznie wymarł.
• W wyniku deportacji Tatarów Krymskich język tatarski na Krymie zanikł; w miejsce wysiedleńców osadzono
osadników rosyjskojęzycznych (obecnie wraz z powrotami Tatarów, ich język ponownie pojawił się na
Krymie).
• Po 1945 r. język rosyjski opanował obszar obwodu kaliningradzkiego
• Po 1945 r. język polski został zastąpiony na tzw. Kresach przez języki białoruski i ukraiński, w zamian za co
pojawił się na tzw. Ziemiach Odzyskanych, wcześniej niemieckojęzycznych
• Po 1945 r. język czeski zwiększył swój zasięg o ok 1/3 i opanował te obszary Czech, które do II wojny r. były
niemieckojęzyczne
• Po II wojnie znacząco zmniejszył się zasięg języka niemieckiego. W wyniku przesiedleń ludności został on
wyparty z Prus Wschodnich (zastąpiony przez polski i rosyjski), Pomorza Zachodniego i Środkowego, Śląska i
zachodniej Wielkopolski (przez język polski), przygranicznych obszarów Czech, m.in. tzw. Sudetów (przez
czeski), Banatu (przez serbski i Siedmiogrodu (przez rumuński) oraz Powołża (zastąpiony przez język rosyjski).
Zanikły także enklawy języka niemieckiego w całej Europie Środkowo-Wschodniej, m.in. na Łotwie i Słowacji.
• Nastąpiło zmniejszenie zasięgu języka węgierskiego w Siedmiogrodzie (na rzecz rumuńskiego) i Wojwodinie (na
• Nastąpiło wyparcie języka serbskiego z Kosowa przez język albański
• Znacząco spadła liczba użytkowników i zakres występowania języków używanych przez półkoczownicze
społeczeństwa będące na niskim stopniu rozwoju kultury materialnej: lapońskiego, arumuńskiego czy
Zobacz też
Źródła i autorzy artykułu
8
Źródła i autorzy artykułu
Języki w Europie Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=24029626 Autorzy: ABX, Aotearoa, Buldożer, CommonsDelinker, Dartys, Gładka, Jrmo, Konikoni, Krychu2000, Ludwik
Węgierski, Ohtnim, Picus viridis, Piotron, Red 81, Szoltys, Trypio, Yenidai, 21 anonimowych edycji
Źródła, licencje i autorzy grafik
Plik:Simplified Languages of Europe map.svg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Simplified_Languages_of_Europe_map.svg Licencja: Public Domain Autorzy: Original
uploader was Andrei nacu at en.wikipedia Later version(s) were uploaded by Ravenloft, Wereon, Future Perfect at Sunrise, Komita, Solestin at en.wikipedia.
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/
Document Outline
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Jezyki satem id 222307 Nieznany
jezyki dominium id 222284 Nieznany
Jezyki judeo perskie id 222285 Nieznany
historia turystyki w Europie id Nieznany
Abolicja podatkowa id 50334 Nieznany (2)
4 LIDER MENEDZER id 37733 Nieznany (2)
katechezy MB id 233498 Nieznany
metro sciaga id 296943 Nieznany
perf id 354744 Nieznany
interbase id 92028 Nieznany
Mbaku id 289860 Nieznany
Probiotyki antybiotyki id 66316 Nieznany
miedziowanie cz 2 id 113259 Nieznany
LTC1729 id 273494 Nieznany
D11B7AOver0400 id 130434 Nieznany
analiza ryzyka bio id 61320 Nieznany
pedagogika ogolna id 353595 Nieznany
więcej podobnych podstron