2009-05-12

1

Wielkie problemy geriatryczne

Wielkie problemy geriatryczne

•

Problemy zdrowotne charakterystyczne dla
wieku podeszłego, których następstwem jest
upośledzenie funkcjonalne, ograniczenie
samodzielności, potrzeba pomocy i opieki,
oraz obniżenie jakości życia

Wielkie problemy geriatryczne

•

Niesprawność ruchowa

•

Zaburzenia równowagi i upadki

•

Nietrzymanie zwieraczy

•

Upośledzenie funkcji poznawczych, otępienie,
majaczenie

•

Depresja

•

Upośledzenie wzroku i słuchu

•

Zespoły jatrogenne

U osób starszych rzadko pierwszym objawem

choroby jest pojedynczy, swoisty objaw;

zazwyczaj jest to jedna lub kilka

nieswoistych dolegliwości, niekoniecznie ze

strony układu dotkniętego chorobą; często

pierwszym objawem jest upośledzenie

samodzielności czynnościowej u uprzednio

prawidłowo funkcjonującej osoby

NIESPRAWNOŚĆ RUCHOWA

Niesprawność wieku podeszłego

•

Trudność w wykonywaniu jednej lub więcej
podstawowych czynności dnia codziennego

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2009-05-12

2

Przyczyny niepełnosprawności wieku

podeszłego

 Fizjopatologiczne zmiany związane ze starzeniem się
 Urazy
 Przewlekłe choroby

 Choroby układu krążenia
 cukrzyca
 Choroba zwyrodnieniowa stawów
 osteoporoza
 zaburzenia narządu wzroku i słuchu

 Styl życia

 Mała aktywność fizyczna!
 Tytoń, alkohol

 Czynniki psychospołeczne

 Tradycje kulturowe
 Izolacja społeczna, brak wsparcia socjalnego
 Lęk, depresja, otępienie

Skutki niesprawności

•

Ograniczenie autonomii i uzależnienie od
opiekunów

•

Zwiększenie chorobowości

•

Zwiększenie śmiertelności

•

Zwiększenie potrzeby hospitalizacji, pomocy
domowej, umieszczenia w instytucji opiekuńczej

•

Pogorszenie jakości życia

•

Zwiększenie kosztów opieki

Częstość występowania niesprawności

•

Jakakolwiek forma niesprawności:

–

50 % osób w wieku 70-74 lat

–

78% > 80 rż.

•

Wśród osób po 80 rż:

–

8,2% ciągle przebywa w łóżku

–

15,5% nie opuszcza mieszkania

–

29% porusza się tylko w okolicy domu

UPADKI

upadek

•

Zdarzenie polegające na nagłej,
niezamierzonej zmianie pozycji ciała w wyniku
utraty równowagi, podczas chodzenia lub
wykonywania innych czynności, w wyniku
czego poszkodowany znajduje się na ziemi,
podłodze lub innej nisko położonej
powierzchni (bez udziału sił zewnętrznych)

epidemiologia

•

Co najmniej jeden upadek w roku występuje:

–

U 1/3 osób > 65 rż mieszkających we własnych
domach

–

2/3 pensjonariuszy domów dla przewlekle chorych

–

20% hospitalizowanych

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2009-05-12

3

Następstwa

•

Główna przyczyna urazów prowadzących do
zgonów u osób starszych!

•

W wyniku 10-15% upadków dochodzi do
poważnych urazów:

–

50% to złamania

•

¼ to złamania bliższej nasady kości udowej

–

20% umiera w ciągu 6 miesięcy

–

40% nie jest zdolnych do samodzielnego poruszania się

–

10-20% to obrażenia tkanek miękkich

–

Inne: krwiak podtwardówkowy, oparzenia, otarcia

Następstwa (cd)

•

Konieczność umieszczenia w domu opieki

•

Unieruchomienie

–

Zapalenia: płuc, dróg moczowych

–

Powikłania zakrzepowo-zatorowe

–

Odleżyny

–

Zaniki mięśni, przykurcze

–

Uzależnienie

–

Izolacja społeczna

–

Depresja

Następstwa (cd)

•

Zespół poupadkowy

–

Uraz psychiczny polegający na lęku przed
ponownym upadkiem

–

U ¼ osób, które upadły

–

Konsekwencje:

•

Ograniczenie aktywności fizycznej

•

Osłabienie

•

Zmniejszenie sprawności funkcjonalnej

•

Zwiększenie ryzyka upadków

Kontrola postawy i równowagi wymaga sprawnego działaniA:

•

Narządów zmysłów: wzroku, propriocepcji,
narządu przedsionkowego, słuchu

•

Obwodowego układu nerwowego zapewniającego
sprawne przewodnictwo nerwowe

•

Ośrodkowego układu nerwowego integrującego i
koordynującego bodźce

•

Układu mięśniowo-szkieletowego, którego
zadaniem jest adekwatna odpowiedź motoryczna

Czynniki ryzyka upadków

•

Wiek > 80 lat

•

Choroby

–

Zapalne i zwyrodnieniowe stawów

–

Upośledzenie funkcji poznawczych

–

Zawroty głowy

–

Przebyty udar mózgu

•

Zaburzenia chodu i równowagi powodujące trudności

w funkcjonowaniu

–

Trudności w wykonywaniu ADL

–

Osłabienie lub niesprawność kończyn dolnych

–

Nieprawidłowość chodu i/lub równowagi

–

Upadki w przeszłości

Czynniki ryzyka (cd)

•

Farmakoterapia

–

Leki przeciwdepresyjne, uspokajające,

przeciwpsychotyczne

–

Stosowanie ≥ 4 leków

•

Czynniki podejrzewane o związek z upadkami:

–

Płeć żeńska

–

Zaburzenia widzenia

–

Depresja

–

Nietrzymanie moczu

–

Mała masa ciała

–

Stosowanie pomocy ortopedycznych

–

Czynniki środowiskowe

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2009-05-12

4

Przyczyny upadków - wewnętrzne

•

Zmiany starcze w układzie nerwowym, narządzie

wzroku, słuchu i równowagi, oraz układzie

mięśniowo-szkieletowym

•

Choroby układu nerwowego

–

Stany po udarze mózgu, choroba Parkinsona i

parkinsonizm, zespół tętnicy kręgowo-podstawnej,

choroby móżdżku, nadwrażliwość zatoki szyjnej,

neuropatie obwodowe, napady padania, zmiany

zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego

•

Zaburzenia psychiczne

–

Depresja, lęk, majaczenie, otępienie

Przyczyny upadków – wewnętrzne (CD)

•

Choroby układu krążenia

–

Zaburzenia rytmu i przewodnictwa, miażdżyca tętnic

dogłowowych i kk dolnych, hipotonia ortostatyczna

•

Zaburzenia metaboliczne

–

Niedoczynność tarczycy, hipoglikemia, cukrzyca,

niedokrwistość, zaburzenia wodno-elektrolitowe

•

Zaburzenia przewodu pokarmowego

–

Przewlekłe krwawienie, biegunka

•

Choroby narządu ruchu

–

Zapalenie lub zwyrodnienie stawów, zniekształcenia

stóp, osteoporoza, miopatia

Przyczyny upadków – wewnętrzne (CD)

•

Zaburzenia układu moczowo-płciowego

–

Nykturia, nietrzymanie moczu

•

Nieprawidłowe reakcje wazowagalne

–

Omdlenie po kaszlu, mikcji, defekacji

•

Choroby narządów zmysłów

•

Leki

Przyczyny zewnętrzne – 30-50%

upadków!

•

Podłogi

–

Wypastowane, śliskie, mokre, wysokie progi,
zawinięte brzegi dywanów, przesuwające się chodniki

•

Oświetlenie

–

Niedostateczne, zbyt skupione, rażące, niedostępne
wyłączniki

•

Urządzenia przestrzenne i meble

–

Zastawione przejścia, wysoko położone szafki, półki,
zbyt wysokie łóżka i krzesła, fotele – niskie, brak
poręczy, niskie oparcia, niestabilne

Przyczyny upadków – zewnętrzne (CD)

•

Łazienka

–

Wanna, brodzik – śliskie dno, śliska posadzka,
sedes – zbyt niski, brak uchwytów i poręczy

•

Schody

–

Brak poręczy, zbyt wysokie, zniszczone, śliskie
stopnie, schody długie, mało podestów

•

Otoczenie poza domem

–

Nierówne chodniki, śliskie nawierzchnie, wysokie
krawężniki, niedostosowane środki transportu

NIETRZYMANIE MOCZU I STOLCA

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2009-05-12

5

Nietrzymanie moczu

Definicja: mimowolne wyciekanie moczu
częstość występowania u osób > 65 r.ż.:

 Pacjenci ambulatoryjni: 15-30%
 Pacjenci hospitalizowani lub zinstytucjonalizowani: > 50%

skutki:

 predyspozycja do podrażnienia skóry, odleżyn
 ZUM, posocznica
 upadki i złamania kości
 izolacja towarzyska
 problemy psychiczne
 przedwczesne zamieszkanie w zakładzie opiekuńczym

Wpływ wieku na utrzymanie moczu w

pęcherzu

• 

pojemności pęcherza

•

uczucie konieczności niezwłocznego oddania
moczu

• 

szybkości wypływu moczu

• 

objętości moczu zalegającego

• 

lub  napięcia mięśnia wypieracza

•

K: skrócenie cewki moczowej

•

wydalanie moczu w nocy

Przejściowe nietrzymanie moczu

majaczenie
zakażenie układu moczowego
leki
depresja
lęk
nadmierna objętość wydalanego moczu (duża

objętość przyjmowanych płynów, leki

moczopędne, hiperglikemia, hiperkalcemia)

ograniczenie możliwości poruszania się
kałowe zatkanie odbytnicy

Utrwalone nietrzymanie moczu

Naglące (nadreaktywność mięśnia wypieracza

pęcherza) – 40-70%

Wysiłkowe (50% kobiet, 5-35% mężczyzn po

prostatektomii)

Paradoksalne (z przelewania przy zwężeniu

drogi odpływu z niedostateczną aktywnością
mięśnia wypieracza)

Utrwalone nietrzymanie moczu

nadreaktywność mięśnia wypieracza

 niepohamowane skurcze m. wypieracza wyzwalane

podczas normalnego wypełnienia pęcherza lub przez

bodziec wyzwalający (np. kaszel)

 przyczyny:

Neurogenne (np. SM, ch. Parkinsona, ch. Alzheimera, udar mózgu)
Idiopatyczne (pęcherz niestabilny)

 objawy: częste i nagłe oddawanie znacznych ilości moczu

*nadpobudliwość mięśnia wypieracza z zaburzeniem

kurczliwości pęcherza (DHIC)

 dodatkowo słaby strumień moczu, zaleganie moczu

Utrwalone nietrzymanie moczu - c.d.

wysiłkowe nietrzymanie moczu - niewydolność

drogi odpływu

 wyciekanie małych ilości moczu bez skurczów pęcherza,

pojawiające się podczas wysiłku (kaszel, śmiech,
dźwiganie przedmiotów)

 przyczyny:

 urazowe uszkodzenie przepony moczowo-płciowej (porody, zabiegi

operacyjne, np. prostatektomia)

 niedobory hormonalne zwiotczenie mięśni dna miednicy

 3 stopnie nasilenia

 I – moczenie tylko w pozycji stojącej podczas dużego wzrostu napięcia

tłoczni brzusznej

 II – moczenie zawsze w czasie wysiłku z napięciem tłoczni brzusznej,

czasem w pozycji leżącej oraz przy zmianie pozycji z leżącej na stojącą

 III – moczenie w pozycji leżącej, nawet przy niewielkim wzroście ciśnienia

śródbrzusznego

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2009-05-12

6

Utrwalone nietrzymanie moczu - c.d.

•

Nietrzymanie moczu z przelewania (ischuria
paradoxa) - zwężenie drogi odpływu

–

przyczyny: przerost i rak gruczołu krokowego,
zwężenie cewki moczowej, dyssynergia
zwieracza i wypieracza (w uszkodzeniach
rdzenia kręgowego)

–

objawy: kroplowe wyciekanie moczu po mikcji

–

może dojść do wtórnej nadpobudliwości
wypieracza

Utrwalone nietrzymanie moczu - c.d.

•

Nietrzymanie moczu z przepełnienia

(ischuria paradoxa) - zmniejszona

pobudliwość mięśnia wypieracza

–

przyczyny: uszkodzenie rdzenia kręgowego,

cukrzycowa neuropatia autonomiczna, ch.

Parkinsona, alkoholizm

–

objawy: częste oddawanie moczu, stałe

wyciekanie kropli moczu, zmniejszony wypływ

moczu, zmiana strumienia moczu, parcie,

zaleganie moczu

Diagnostyka nietrzymania moczu

Wywiad:

rytm dobowy, typ moczenia, częstość i objętość

moczu, objawy towarzyszące

Badanie przedmiotowe:

 badanie ginekologiczne (zmiany zanikowo-zapalne,

wypadanie pochwy, macicy, guzy)

 badanie urologiczne (ocena gruczołu krokowego,

zalegania moczu, kamica)

 badanie per rectum (zaleganie mas kałowych)
 badanie neurologiczne
 ocena wydolności innych narządów i zaawansowanie

chorób współistniejących

Diagnostyka nietrzymania moczu

Badania dodatkowe:

 badania laboratoryjne: glukoza, wapń, kreatynina,

mocznik itp.

 badanie moczu: cechy zapalenia, kamicy

Karta nietrzymania moczu
Badania specjalistyczne: urodynamiczne,

cystoskopia, usg przezodbytnicze,
przezpochwowe, radiologiczne badania
obrazowe

Nietrzymanie stolca

•

Niemożność kontrolowania wypróżnień

•

Występuje znacznie rzadziej niż nietrzymanie
moczu:

–

9% osób w podeszłym wieku

–

14-22% hospitalizowanych

–

17-95% mieszkańców domów opieki

•

Zawsze jest objawem poważnego schorzenia

Mechanizmy warunkujące trzymanie stolca

 Czucie w odbytnicy

 Zdolność do rejestrowania i stopniowania rozciągnięcia odbytnicy

 Funkcja zbiornika

 Zdolność gromadzenia stolca i gazów dzięki rozciąganiu ściany odbytnicy z

regulacją napięcia jej mięśni (zmniejsza się z wiekiem)

 Czynność skurczowa

 Świadomy i podświadomy skurcz mięśnia łonowo-odbytniczego i mięśnia

zwieracza zewnętrznego odbytu

 Mechanizmy anorektalne: kąt anorektalny, zwieracz zewnętrzny odbytu,

efekt zastawkowy odbytu

 Z wiekiem ulega upośledzeniu

 Hamowanie korowe

 Świadomość konieczności trzymania stolca i gazów

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2009-05-12

7

Najczęstsze typy nietrzymania stolca

Przelewanie stolca wtórne do zaparć i zaklinowania

stolca

 Przyczyny: często niesprawność i unieruchomienie chorego
 Zalegające masy kałowe zmieniają kąt anorektalny

Schorzenia przebiegające z biegunką lub luźnymi stolcami

 Np. nadużywanie środków przeczyszczających, antybiotyki,

nietolerancja laktozy, uchyłkowatość jelita grubego,
niedokrwienie jelita grubego, choroby zakaźne

Nietrzymanie czynnościowe

 U chorych niezdolnych do samodzielnego przemieszczania się do

toalety

Najczęstsze typy nietrzymania stolca – cd.

Nietrzymanie skojarzone z zaburzeniami pamięci

 Neurologiczne odhamowanie odbytnicy
 Oddawanie uformowanego stolca 1-2 razy dziennie do łóżka

lub w ubranie

Nietrzymanie anorektalne lub neurogenne

 Przyczyny: zaburzenia nerwowo-mięśniowe dotyczące

mięśnia łonowo-odbytniczego oraz zwieracza zewnętrznego
odbytu

 Wysiłkowe nietrzymanie stolca, wypadanie odbytu
 W leczeniu: ćwiczenia mięśni dna miednicy

OTĘPIENIE, MAJACZENIE

Majaczenie (ostry zespół mózgowy,

delirium)

Zaburzenia świadomości o ostrym początku,

zmiennym, falującym przebiegu, zmiennym
poziomie świadomości, w których zaburzenia
dotyczą orientacji, pamięci, uwagi, myślenia,
percepcji i zachowania

Występuje u 11-30% starszych osób bez

wcześniejszych zaburzeń funkcji poznawczych
hospitalizowanych z powodu ostrych stanów
chorobowych i u 22-89% osób z otępieniem

Przyczyny majaczenia

Podatność osób starszych: zmiany starcze w

OUN, upośledzenie funkcji poznawczych,

wzroku, słuchu

Przyczyny:

 Ciężkie choroby somatyczne
 Zaburzenia wodno-elektrolitowe
 Leki
 Hospitalizacja
 Zabiegi i procedury medyczne
 Gorączka
 zatrucia

Obraz kliniczny majaczenia

dezorientacja w czasie, przestrzeni i co do

własnej osoby (zmienna)

błędne pojmowanie i wnioskowanie
zmiany osobowości, afektu
zaburzenia snu i czuwania
urojenia, omamy
chaotyczna, niewyraźna mowa, utrata

kontaktu słownego

zaburzenia nastroju
*wymaga szybkiej diagnostyki i leczenia!

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2009-05-12

8

Przyczyny majaczenia

– I WATCH DEATH

I

– infection

W – withdrawal (etanol, leki)
A

– acute metabolic (niewydolność nerek,

zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej i

kwasowo-zasadowej)

T

– trauma (ostry lub przewlekły ból)

C

– central nervous system pathology (padaczka,

krwawienie…)

H - hypoxia

Przyczyny majaczenia

– I WATCH DEATH

D – deficiences (witamina B12, tiamina)
E

– endocrinopathies (tarczyca, przytarczyce,

nadczynność nadnerczy, niedoczynność

przysadki, hiper/hipoglikemia)

A

– acute vascular (udar mózgu, zawał mięśnia

sercowego, zatorowość płucna, niewydolność

serca)

T

– toxins/drugs (Tramadol, leki OTC)

H - heavy metals

Zapobieganie majaczeniu

Przeciwdziałanie upośledzeniu funkcji

poznawczych: zaznajomienie pacjenta z rozkładem
dnia i oddziału, personelem, planowanymi
badaniami

Rozmowy ułatwiające orientację w otoczeniu,

stymulujące funkcje poznawcze

Zaprzestanie podawania leków nasennych
Redukcja hałasu w obrębie oddziału
Odpowiednie oświetlenie
Ograniczenie do minimum unieruchomienia
Korekcja wzroku i słuchu
Korekcja i unikanie odwodnienia

Otępienie

Zespół spowodowany chorobą mózgu, zwykle o

charakterze przewlekłym lub postępującym, w którym
zaburzone są funkcje poznawcze, takie jak: pamięć,
myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność
uczenia się, funkcje językowe, zdolność do
porównywania, oceniania i dokonywania wyborów.
Świadomość nie jest zaburzona. Upośledzeniu funkcji
poznawczych zwykle towarzyszy, a czasami je
poprzedza, obniżenie kontroli nad reakcjami
emocjonalnymi, społecznymi, zachowaniem i
motywacją.

Otępienie

dotyczy 5-15% osób > 65 r.ż., > 50% osób > 80 r.ż.
prowadzi do obniżenia zdolności do wykonywania

czynności życia codziennego

postacie:

 Choroba Alzheimera (>50%; AD)
 t. niealzheimerowskiego:

Naczyniopochodne (wielozawałowe; 10-20%; MID)
inne: otępienie czołowo-skroniowe, otępienie z ciałami

Levy’ego, w ch. Parkinsona

 mieszane
 pseudootępienie: maska depresji, geriatryczny zespół

jatrogenny

Łagodne zaburzenia poznawcze

(mild

cognitive impairement, MCI)

•

W 50% - najwcześniejsza postać choroby
Alzheimera

•

Definicja:

–

Skargi na zaburzenia pamięci

–

Deficyt pamięci względem należnej do wieku

–

Brak zaburzeń w zakresie codziennego
funkcjonowania

–

Brak cech otępienia

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2009-05-12

9

Objawy otępienia

pogorszenie pamięci epizodycznej (świeżej i dawnej)
upośledzenie myślenia abstrakcyjnego
afazja, apraksja, agnozja, trudności w myśleniu

przestrzenno-konstrukcyjnym

nieprawidłowa ocena sytuacji (brak umiejętności

tworzenia planów życiowych)

zmiany osobowości
zaburzenia afektu, snu
zaburzenia orientacji w czasie i przestrzeni
omamy
świadomość zachowana

Choroba Alzheimera

•

Częstość występowania: 0,5% osób > 65 rż do
>8% osób > 85 rż

•

Badanie neuropatologiczne: złogi amyloidowe,
zwyrodnienie neurofibrylarne neuronów
(przyczyna - toksyczne białka: -amyloid i
patologicznie fosforylowane białko tau)

•

charakterystyczna cecha: niedobór
acetylocholiny

Choroba Alzheimera

Czynniki zagrożenia:

 Wiek
 Predyspozycja genetyczna

1,5% przypadków AD jest uwarunkowanych

genetycznie – mutacje genu amyloidu  i
preseniliny

Polimorfizm apolipoproteiny E (Apo E4; Apo E2

– działanie ochronne)

 Krótki czas kształcenia się (?)
 Samotność, brak kontaktów rodzinnych i

towarzyskich (?)

 Choroby układu krążenia

Objawy choroby Alzheimera

•

Zaburzenia pamięci

•

Zaburzenia zachowania

•

Głębokie zaburzenia w zakresie codziennego
funkcjonowania

Przebieg choroby Alzheimera

Początek podstępny
Przebieg postępujący
Śmierć po 5-12 latach
I faza

 Zaburzenia pamięci
 Podejrzliwość, drażliwość
 Często depresja
 Zaburzenia językowe („brak gotowości słowa”)
 Nasilone zaburzenia równowagi, nagłe upadki

II faza

 Stopniowo konieczna ciągła opieka drugiej osoby
 Narastają zaburzenia pamięci (przestaje rozpoznawać bliskich, gubi się w

swoim otoczeniu)

 Zaburzenia zachowania, objawy psychotyczne (pobudzenie, agresja, omamy,

objaw niepohamowanego chodzenia, lęk przed samotnością)

III faza

 Brak kontroli nad zwieraczami
 Przestaje samodzielnie jeść
 Ograniczenia ruchowe -> pozostaje w łóżku
 Utrata zdolności mowy
 Napady padaczkowe
 Bolesne przykurcze zgięciowe
 Zgon – najczęściej zapalenie płuc

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2009-05-12

10

Otępienie naczyniopochodne

•

Przyczyny:

–

Choroba małych naczyń (angiopatia
nadciśnieniowa, cukrzycowa) w obszarach
podkorowych

–

Uogólnione niedotlenienie

–

Poudarowe uszkodzenie w obszarze wzgórza,
zakrętu kątowego i hipokampa

–

Podejrzenie: otępienie u osób z chorobami układu
krążenia, cukrzycą

Obraz kliniczny otępienia

naczyniopochodnego

•

Nagły początek

•

Przebieg „skokowy” (okresy zaostrzeń i przejaśnień)

•

Objawy neurologiczne:

–

Zaburzenia równowagi i upadki

–

Nietrzymanie moczu

–

Objawy ogniskowe

–

Zespół parkinsonowski (sztywność, akinezja)

•

Zmiany w badaniach neuroobrazowych (CT, NMR)

Otępienie z ciałami Levy’ego

Druga co do częstości przyczyna otępienia u

osób w wieku podeszłym

Ciała Levy’ego: wtręty wewnątrzkomórkowe z



-synukleiny

Obraz kliniczny

 Otępienie
 Zespół parkinsonowski (bradykinezja, zaburzenia

postawy i równowagi, upadki; brak drżenia)

 Objawy psychiatryczne

Koszmarne sny
Omamy wzrokowe, urojenia
Pobudzenie, agresja

DEPRESJA

Depresja

Częstość występowania: 15% osób > 65 rż (u 2-4%

głębokie stany depresyjne)

Obraz kliniczny:

 Depresja agitowana

Silny lęk, niepokój psychoruchowy; duże ryzyko S

 Depresja z obniżeniem napędu psychoruchowego
 Depresja maskowana

Na pierwszym planie zamiast obniżenia nastroju

niecharakterystyczne objawy somatyczne

 Otępienie rzekome

Na pierwszym planie zaburzenia funkcji poznawczych

Depresja

•

Cechy szczególne

–

Duże ryzyko samobójstwa dokonanego

–

Oporność na leczenie

–

Krótkie remisje, częste nawroty

–

Wydłużający się czas poszczególnych epizodów

–

Często przyczyną jest długotrwałe stosowanie leków
uspokajających lub nasennych

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2009-05-12

11

ZABURZENIA WIDZENIA I SŁUCHU

Zaburzenia widzenia

•

Utrata zdolności akomodacyjnej oka
(presbyopia) na skutek stwardnienia jądra
soczewki

•

Zwężenie źrenicy, osłabienie zdolności źrenicy
do poszerzania się

•

Nadmierna wrażliwość na silne światło
(olśnienie)

Zmiany anatomiczne w narządzie wzroku

•

Podwinięcie (entropion) lub odwinięcie

(ectropion) powieki dolnej -> przewlekłe

zapalenie spojówek, utrudnienia w odpływie

łez

•

Inwolucyjne opadnięcie powiek

•

Przewlekłe stany zapalne dróg łzowych ->

zwężenie -> łzawienie

•

Zespół suchego oka

•

Zmiany w soczewce, ciele szklistym, siatkówce

i naczyniówce

Zaćma

•

Związana z wiekiem utrata przejrzystości

soczewki

•

Podstawowy objaw subiektywny: stopniowe

pogarszanie widzenia nie dające się

skorygować za pomocą okularów

•

Stadia zaawansowania:

–

Początkowa

–

Dojrzała

–

Pęczniejąca

–

Przejrzała

Zaćma

•

Typy morfologiczne:

–

Korowa

•

Początkowo zmiany obwodowo -> przymglenie widzenia

po poszerzeniu źrenicy

•

Później: pogarszanie się ostrości wzroku, dwojenie

konturów obrazów

–

Podtorebkowa

•

Znaczna utrata ostrości wzroku, rozszczepianie światła
wokół jego źródeł

–

Jądrowa

•

Nabyta krótkowzroczność

Zmiany w ciele szklistym

•

Utrata jednorodnej struktury
(rozwodnienia i zagęszczenia) -> męty w
polu widzenia („muszki latające”)

•

Niepokojące objawy:

–

Błyski świetlne

–

Nagle pojawiające się męty w postaci
„siejącej sadzy” lub ciemnej strużki

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2009-05-12

12

Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem

(age-related macular degeneration, AMD)

•

Czynniki ryzyka

–

Wiek, płeć, rasa

–

Uwarunkowania genetyczne

–

Palenie tytoniu

–

Choroby układu krążenia

–

Dieta uboga w antyoksydanty

–

Druzy

–

Przewlekłe uszkadzające działanie światła

–

Jasne tęczówki

Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem

(age-related macular degeneration, AMD)

•

Postacie:

–

Sucha (zanikowa) – 80%

–

Wilgotna (wysiękowa) – 20%

•

Objawy

–

zaburzenia widzenia (widzenie przez mgłę,
dyskomfort przy czytaniu, zniekształcenie obrazu)

–

Zaburzenia widzenia barw

–

Mroczki w centrum pola widzenia

–

Pogorszenie ostrości wzroku

Jaskra

•

Wiele jednostek chorobowych prowadzących
do neuropatii nerwu wzrokowego, o
charakterystycznych zmianach w obrazie
tarczy i odpowiadających im progresywnym
ubytkom w polu widzenia

•

Zmiany zanikowe n. II są trwałe i postępujące,
prowadząc w części przypadków do utraty
wzroku

Patogeneza jaskry

•

Główna rola: zbyt mała odporność na
niedotlenienie komórek zwojowych
siatkówki i włókien nerwowych ->
postępujące, nieodwracalne uszkodzenie

Czynniki przyczyniające się do

powstania neuropatii jaskrowej:

•

Podwyższone ciśnienie śródgałkowe

•

Wiek

•

Czynniki genetyczne

•

Rasa

•

Choroby układu krążenia

•

Zmiany w ilości i jakości krwi krążącej

•

Nikotynizm

•

Schorzenia miejscowe (np. wysoka krótkowzroczność)

Postacie jaskry

•

Jaskra pierwotna

–

Otwartego kąta

–

Z zamykającym kątem przesączania

•

Jaskra wtórna

•

Jaskra wrodzona

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2009-05-12

13

Przebieg jaskry

•

Zazwyczaj bezobjawowy!

•

Niespecyficzne zaburzenia widzenia
(krótkotrwałe widzenie przez mgłę),
przemijające pobolewanie oczu i głowy

•

Ubytki w polu widzenia

(poszerzenie plamy ślepej Mariotta,

mroczki łukowate, duży mroczek od strony nosowej, duże zmiany z
pozostawieniem dwóch wysp pola widzenia: pola centralnego i
skroniowego)

•

Ostry atak jaskry (w jaskrze z zamykającym
kątem)

Ostry atak jaskry

•

Silne bóle oka i głowy

•

Nudności, wymioty

•

Znaczne obniżenie ostrości wzroku, koła
tęczowe wokół źródeł światła

•

Przekrwienie, obrzęk rogówki

Upośledzenie słuchu

•

Postacie:

–

Czuciowa

•

Zanik komórek słuchowych narządu Cortiego

•

Ubytek słyszenia tonów wysokich (> 2000 Hz)

–

Nerwowa

•

Zanik neuronów w zwoju spiralnym, nerwu słuchowego,

neuronów drogi słuchowej

•

Zaburzenia zrozumienia mowy w stosunku do progu słyszenia

tonów

–

Metaboliczna

•

Biofizyczne i biochemiczne defekty ucha środkowego

–

Mechaniczno-naczyniowa

Inne zaburzenia słuchu

•

Subiektywne szumy uszne

•

Pogorszenie zdolności lokalizacji dźwięków

•

Nasilenie zjawiska zmęczenia słuchowego

Create PDF

files without this message by purchasing novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)