promocja

zdrowia

22

Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne

Czyn ni ki

, któ re wa run ku ją zdro wie to przede wszyst -

kim styl ży cia (50%), śro do wi sko fi zycz ne, spo łecz ne (20%),
ge ne ty ka (20%) i słu żba zdro wia (10%). Wa żną ro lę od gry -
wa czyn nik spo łecz no -eko no micz ny tj. po ziom wy kształ ce -
nia, wa run ki ma te rial ne czy wspar cie spo łecz ne. Czyn ni ki
śro do wi sko we mo że my po dzie lić na ma kro śro do wi sko we
(czyn ni ki ma te rial ne, śro do wi sko spo łecz ne) oraz in dy wi -
du al ne (po zy cja spo łecz no -śro do wi sko wa, za cho wa nia
proz dro wot ne oraz czyn ni ki na nie wpły wa ją ce)

1

.

Styl ży cia jest naj wa żniej szym czyn ni kiem kształ tu -

ją cym zdro wie czło wie ka, a co za nim idzie za cho wa -
nia an ty i proz dro wot ne. Styl ży cia jest po ję ciem sze -
ro kim, jest czymś in dy wi du al nym dla oso by lub gru py
osób, okre śla za cho wa nia. Proz dro wot ny styl ży cia na -
to miast jest świa do my, ma po mna żać, po pra wiać,
chro nić na sze zdro wie. Ni we lu je za cho wa nia an tyz -
dro wot ne, a wdra ża proz dro wot ne

2

.

Za da niem spo łe czeń stwa, ro dzi ny, oświa ty jest za tem

kształ to wa nie po staw proz dro wot nych, co nie jest ła twe,

gdyż na le ży pa mię tać, że po sta wa jest czymś względ nie
sta łym (utrzy mu je się przez ja kiś czas), po sia da kom po -
nent po znaw czy, emo cjo nal ny oraz be ha wio ral ny.

„Za cho wa nia zdro wot ne to po stę po wa nie, dzia ła nia

(lub ich za nie cha nie), któ re bez po śred nio lub po śred -
nio wpły wa ją na zdro wie i sa mo po czu cie czło wie ka”

3

.

„Za cho wa nie zdro wot ne to za cho wa nie jed nost ki,

bę dą ce ele men tem co dzien ne go ży cia, a po nad to
wpły wa ją ce na stan jej zdro wia. Są to dzia ła nia po le -
ga ją ce na prak tycz nym sto so wa niu po sia da nej wie -
dzy na te mat zdro wia i cho ro by. Sta no wią one przed -
miot względ nie wol nych, in dy wi du al nych wy bo rów
i de cy zji. Jest to ta część czyn ni ków wpły wa ją cych
na zdro wie, nad któ rą ka żdy czło wiek ma naj więk szą
kon tro lę”

4

.

W ni niej szym ar ty ku le za ję to się zna jo mo ścią pi ra -

mi dy ży wie nio wej oraz su biek tyw ną i obiek tyw ną oce -
ną ak tyw no ści ba da nych ja ko tych naj wa żniej szych
ele men tów po sta wy proz dro wot nej.

Istnieje wiele interpretacji pojęcia „zdrowie”. Możemy wyróżnić zdrowie
fizyczne (funkcjonowanie organów wewnętrznych) i psychiczne
(emocjonalne – radzenie sobie ze stresem; – zdolność logicznego
myślenia), społeczne (odpowiednie pełnienie ról) oraz indywidualne czy
duchowe (związane z religią). Zdrowie może być również wartością,
która umożliwia nam realizacje osobistych aspiracji. Dodatkowo
możemy wyróżnić kryteria oceny zdrowia subiektywne, obiektywne
(faktyczny stan organizmu) i społeczne (związane z rolami społecznymi).

n

JOLANTA E.

KOWALSKA, MAGDALENA USZAŁOWICZ

1

B. Woy na row ska, M. So ko łow ska, Szko ła pro mu ją ca zdro wie. Do świad cze nia dzie się ciu lat. Po rad nik dla ko or dy na to rów i ze spo łów pro -
mo cji zdro wia szkol nych, lo kal nych i wo je wódz kich, War sza wa 2000.

2

D. śoł nier czyk-Kie li szek, Za cho wa nia zdro wot ne i ich zwią zek ze zdro wiem, w: T. B. Ku lik, M. La tal ski, Zdro wie pu blicz ne, Lu blin 2002,

s. 75–114.

3

B. Woy na row ska, M. So ko łow ska, Szko ła pro mu ją ca…, dz. cyt. s. 15

4

D. śoł nier czyk-Kie li szek, Za cho wa nia…, dz. cyt., s. 75–76

Aktywność fizyczna

i piramida zdrowia

– jako elementy zachowań zdrowotnych uczennic

promocja

zdrowia

nr 2 luty 2010

23

Pi ra mi da ży wie nio wa jest pod sta wą zdro we go ży -

wie nia, jej sto so wa nie po zwa la za cho wać od po wied -
nią ma sę cia ła i zdro wie. Ter min pra wi dło we odży -
wia nie do ty czy ilo ści, ja ko ści oraz struk tu ry spo ży-
wa ne go po kar mu. W Pol sce naj więk szy mi błę da mi
ży wie nio wy mi są nie re gu lar ność po sił ków oraz ich ja -
ko ś c

5

. Opty mal na ilość po sił ków dzien nie to od 3

do 5. Po kar my po win ny za spo ka jać ilo ścio we i ja ko -
ścio we za po trze bo wa nie na sze go or ga ni zmu. Jeść co
naj mniej 3 po sił ki dzien nie (nie za po mi na jąc o śnia -
da niu), spo ży wać pro duk ty zbo żo we, wa rzy wa i owo -
ce (do ka żde go po sił ku i w prze rwach mię dzy ni mi),
pić 2 szklan ki mle ka dzien nie lub za mien nie jo gur tu.
Dzien nie wy brać jed ną z por cji – ry by, dro biu, gro -
chu, fa so li czy mię sa, pić ok. 1 li tra wo dy mi ne ral nej
i so ki na tu ral ne

6

.

W 2005 ro ku na ukow cy z USA opra co wa li no wą pi -

ra mi dę. No wa pi ra mi da głów ny na cisk kła dzie na in -
dy wi du al ny do bór pro duk tów i ak tyw ność fi zycz ną.
W pi ra mi dzie po ja wia się po ziom – ak tyw ność fi zycz -
na. No wa pi ra mi da skła da się te raz z 6 pio no wych pi -
ra mid, na do le ka żdej z nich znaj du ją się pro duk ty
o naj wy ższej war to ści odżyw czej u szczy tu są pro duk -
ty naj bar dziej prze two rzo ne. śad ne pro duk ty nie są
za bro nio ne, na le ży je dy nie kon tro lo wać ich spo ży cie.
Sześć ko lo rów w pi ra mi dzie re pre zen tu je od mien ne
gru py pro duk tów spo żyw czych: pro duk ty zbo żo we,
wa rzy wa, owo ce, tłusz cze i ole je, mle ko i pro duk ty
mlecz ne oraz łącz nie mię so, drób, ry by, ja ja, orze chy
i na sio na ro ślin strącz ko wy ch

7

Ro lę ak tyw no ści fi zycz nej pod kre śla za rów no pi ra -

mi da ży wie nio wa, jak i ca ła die te ty ka. Ak tyw ność fi -
zycz na jest za ko do wa na w na szym or ga ni zmie. Pol -
skie spo łe czeń stwo pre fe ru je bier ny, tyl ko 10%
do ro słych upra wia ró żne for my ru chu. A prze cież ni -
ska ak tyw ność fi zycz na sprzy ja cho ro bie wień co wej,
cu krzy cy ty pu II czy nad ci śnie niu. Upra wia nie re gu lar -
nej ak tyw no ści fi zycz nej za po bie ga oty ło ści i zmniej-
sza ry zy ko wie lu scho rzeń.

Nie wiel ki od se tek lu dzi w Pol sce (3–10%) wy ka zu -

je opty mal ny stan ak tyw no ści fi zycz nej, po nad 90%
ogó łu ba da nych pro wa dzi sie dzą cy tryb ży cia, a ćwi -
cze nia fi zycz ne wy ko nu je „od cza su, do cza su”. Obec -
nie, ob ser wu je się u mło dzie ży i do ro słych prze ra ża ją -
ca ten den cję do ogra ni cza nia ru chu, je dy nie 10%
dziew cząt i 20% chłop ców upra wia ja kąś dys cy pli nę
spor to wą. Wy ni ki ba dań HSC z 2006 ro ku po ka zu ją,
że 2/3 mło dzie ży nie osią ga za le ca ne go po zio mu ak -
tyw no ści fi zycz nej, co jest za gro że niem dla zdro wia,
(oty łość, wa dy po sta wy). Dzie ci nie ćwi czą, a do ro śli
za sła nia ją się bra kiem cza su, uży wa jąc tej wy mów ki
naj czę ściej

8

.

Prze cięt ny czło wiek sta ra się ro bić rze czy mi łe,

od tych mniej przy jem nych ucie ka. Zmia na sty lu ży cia
nie jest ła twą dro gą, roz po czę cie tre nin gu wią że się z bó -
lem, zmia na na wy ków ży wie nio wych z je dze niem zdro -
wych, ale też czę sto ma ło smacz nych po traw, jest cię -
żkie pod wzglę dem emo cjo nal nym. Mu si my pa mię tać
jed nak, że to do pie ro pierw szy i naj gor szy etap w zmia -
nie. Ko lej ny przy no si nam sa tys fak cje, a ostat ni na gro dy

9

.

Cel ba dań i py ta nia ba daw cze

Ce lem pro wa dzo nych ba dań by ło zdia gno zo wa nie

wy bra nych za cho wań zdro wot nych, tj. ak tyw ność fi -
zycz na oraz zna jo mość pi ra mi dy zdro wia uczen nic klas
dru gich Szko ły Po li ce al nej nr 2 Sa mo rzą du Wo je wódz -
twa Łódz kie go im. Ma rii Skło dow skiej -Cu rie w Ło dzi.

Hi po te za: pro fil kla sy i wiek ba da nych nie ma ją

wpły wu na zna jo mość tzw. pi ra mi dy ży wie nio wej.

l

Jak przed sta wia się sa mo oce na po dej mo wa nej ak -
tyw no ści fi zycz nej przez ba da ne uczen ni ce? Jak
czę sto i ja kie for my ak tyw no ści fi zycz nej pre fe ru ją
ba da ne uczen ni ce?

l

Czy ist nie je za le żność po mię dzy pro fi lem kla sy
a uzu peł nie niem „pi ra mi dy ży wie nio wej”? Je śli tak,
to ja ka?

l

Czy ist nie je za le żność po mię dzy uzu peł nie niem
„pi ra mi dy ży wie nio wej” a wie kiem ba da nych
osób? Je śli tak, to ja ka?
Ba da nia prze pro wa dzo no w Szko le Po li ce al nej

nr 2 Sa mo rzą du Wo je wódz twa Łódz kie go im. Ma rii
Skło dow skiej -Cu rie w Ło dzi. Jest to szko łą z dłu go -
let nią tra dy cją (po cząt ki funk cjo no wa nia pla ców ki
się ga ją po ło wy XX wie ku). Szko ła pro mu je ak tyw -
ność fi zycz ną oraz dzia ła prę żnie w śro do wi sku lo -
kal nym i bie rze udział w im pre zach dla osób nie peł -
no spraw nych. Ba da ne kształ ci ły się na kie run ku

5

Ta mże.

6

C. Kor czak, Hi gie na – ochro na zdro wia. Pod ręcz nik dla szkół me dycz nych, War sza wa 1998.

7

K. Ko wal czyk, Pi ra mi da ży wie nio wa, http://ak tyw ni.pl/ak tu al no sci/pi ra mi da -zy wie nio wa.

8

B. No wak, Spraw ni te raz – spraw niej si póź niej – po god ni na sta rość, Li der, 2009, 4, s. 16–17

9

Z. Cen drow ski, Dla cze go nie chcą chcieć, Li der, 2008, 4, s. 13–18.

Ryc. 1. No wa pi ra mi da ży wie nio wa „My Pi ra mid” USDA z 2005 r.
(za http://www.my pi ra mid.gov)

promocja

zdrowia

24

Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne

tech nik far ma ceu ta, tech nik usług ko sme tycz nych,
tech nik elek tro ra dio log i tech nik ma sa ży sta. W su -
mie ba da niem ob ję to 81 uczen nic w wie ku od 20
do 33 lat (do bór pró by ce lo wy). Ba da nia zo sta ły prze -
pro wa dzo ne w grud niu 2008 i stycz niu 2009 r. Prze -
pro wa dzo ne ba da nia mia ły cha rak ter ilo ścio wy i ja -
ko ścio wy. Ba da nie by ło po prze dzo ne ba da niem
pi lo ta żo wym, w ce lu we ry fi ka cji i ewen tu al nej po pra -
wy na rzę dzia ba daw cze go.

Zró żni co wa nie ba da nej gru py uka zu ją wy kre sy 1–3.
Jak wi dać na wy kre sie 1, w ba da niu wzię ło udział

81 ko biet. W tym: 38 osób w wie ku 20 lat, co sta no -
wi 47% ba da nych, 22% ba da nych to ko bie ty w wie ku
21 lat (18 osób), na to miast naj mniej szą gru pę ba da -
nych sta no wi ły oso by w wie ku 31 (1 %), 32 (1%) i 33 lat
(1%). Na wy kre sie 1 uwi docz nio no roz kład wie ku ba -
da nej gru py, wi dać na nim do mi nu ją cą prze wa gę
osób w wie ku 20 lat (47%).

Jak wi dać na wy kre sie 2, po nad po ło wa ba da nych

(77%) miesz ka w mie ście, tyl ko 23% ba da nych za -
miesz ku je śro do wi sko wiej skie.

Jak ilu stru je wy kres 3, wśród ba da nych po nad po ło -

wa – 42 osó by (52%) uczy się na kie run ku tech nik far -
ma ceu ta, naj mniej wśród ba da nych ko biet sta no wi
gru pa uczą ca się na kie run ku tech nik elek tro ra dio log
– 9 osób (11%). 21% (17) wśród ba da nych uczen nic
kształ ci się na kie run ku tech nik ma sa ży sta, a 13 (16%)
uczęsz cza na kie ru nek tech nik usług ko sme tycz nych.

Me to dy, tech ni ki i na rzę dzia
za sto so wa ne w ba da niu

W ba da niach po słu żo no się me to dą son da żu dia -

gno stycz ne go. Do dat ko wo ba da nia roz sze rzo no
o ana li zę do ku men tów – pro gra mów na ucza nia
(dzien ni ki szkol ne 2007/2008 i 2008/2009), w ce lu zna -
le zie nie tre ści proz dro wot nych re ali zo wa nych w trak -
cie na uki oraz kro ni ki szkol nej (la ta 2007-2009) w ce lu
uka za nia „im prez” o cha rak te rze proz dro wot nym.

W ba da niach za sto so wa no wskaź ni ki BMI (sto su -

nek ma sy cia ła w ki lo gra mach do kwa dra tu wy so ko -
ści wy ra żo nej w me trach) i WHR (wa ist -hip ra tio) – to
współ czyn nik, któ ry po wsta je przez po dzie le nie ob -
wo du ta lii przez ob wód bio der. WHR sta no wi wskaź -
nik dys try bu cji tkan ki tłusz czo wej w cie le czło wie ka
i jest wy znacz ni kiem okre śla ją cym ro dzaj syl wet ki cia -
ła (syl wet ka w kształ cie grusz ki bądź jabł ka) oraz typ
oty ło ści (oty łość brzusz na bądź po ślad ko wo -udo wa.

Za sto so wa no tech ni kę ba dań an kie to wych oraz

uży to te sty sta ty stycz ne (Dun ca na, Mul ti ple Ran ge
Test oraz Test Ko re la cji Rang Spir ma na). Na rzę dziem
ba daw czym był au tor ski kwe stio na riusz pt. „Two je
zdro wie”.

W ba da niach po pro szo no o po da nie wzro stu i ma -

sy cia ła ba da nych w ce lu wy li cze nia wskaź ni ka BMI.
Po ni ższy wy kres 4. uka zu je, jak ten wskaź nik wy glą da
w gru pie ba da nych osób.

Wykres 1. Wiek badanych ogółem (n = 81)

Wykres 2. Miejsce zamieszkania badanych osób ogółem (n = 81)

Wykres 3. Kierunki kształcenia wśród badanych (n = 81)

Wykres 4. Wskaźnik BMI wśród grupy badanej ogółem (n = 81)

promocja

zdrowia

nr 2 luty 2010

25

Jak ob ra zu ją ba da nia, więk szość (76%) z ba da nych

ma wskaź nik BMI w nor mie, jed nak 10% z ba da nych
cier pi na nad wa gę, a 9% na nie do wa gę. Zna mien nym
wy da ję się fakt, iż jest gru pa 3 osób (4%), któ ra cier pi
na wy chu dze nie i jed na oso ba, któ ra ma oty -
łość I stop nia.

Ba da nych pro szo no rów nież, by po da li swój ob wód

pa sa i ob wód bio der, w ce lu wy li cze nia wskaź ni ka
WHR. Wy ni ki ob ra zu je wy kres 5.

Wśród ba da nych ko biet wskaź nik WHR wska zu ją cy

na oty łość (ro dzaj syl wet ki) an dro idal ną jest wy ższy
(57%) od wskaź ni ka ky no idal ne go (43%).

Wy ni ki ba dań

Jed ną z in te re su ją cych wła ści wo ści ba da nej gru py

by ła su biek tyw na i obiek tyw na oce na po zio mu ak tyw -
no ści fi zycz nej ba da nych ko biet. Po ni ższe ta be le i wy -
kre sy ob ra zu ją te wła ści wo ści.

Pra wie po ło wa ba da nych ko biet (48%) uwa ża się

za ak tyw ne fi zycz nie, 16% uwa ża się za nie ak tyw ne,
a 36% mia ło trud no ści z udzie le niem od po wie dzi
na po wy ższe py ta nie.

Ba da ne po pro szo no o wska za nie naj chęt niej upra -

wia nych form ak tyw no ści fi zycz nej (w związ ku z mo żli -
wo ścią po da nia wię cej niż jed nej od po wie dzi, su ma
pro cen tów mo że prze wy ższać licz bę 100). Od po wie -
dzi zo sta ły za miesz czo ne na wy kre sie 7.

Naj chęt niej upra wia na przez ba da nych for ma ak -

tyw no ści fi zycz nej, to pił ka siat ko wa (51%), za raz
po niej pły wa nie (38%) oraz jaz da na ro we rze (33%).
Dość po pu lar ną for mą ak tyw no ści fi zycz nej jest ae ro -
bik (28%). Jed na oso ba nie udzie li ła od po wie dzi na to
py ta nie. Ba da nych po pro szo no rów nież, aby okre śli li
czę sto tli wość upra wia nia ak tyw no ści fi zycz nej w ty go -
dniu. Od po wie dzi za miesz czo ne są na wy kre sie 8.

Ba da ne ko bie ty de kla ru ją, iż upra wia ją ak tyw no ści

fi zycz ną naj czę ściej raz w ty go dniu (43%). Dwa ra zy

Wykres 5. WHR wśród badanych (n = 81)

Wykres 6. Samoocena aktywności fizycznej badanych ogółem (n = 81)

Wykres 7. Najpopularniejsza forma aktywności fizycznej uprawiana przez badanych ogółem (n = 81)

promocja

zdrowia

26

Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne

w ty go dniu de kla ru je ćwi cze nie 27% ba da nych, a 15%
trzy ra zy w ty go dniu. Rza dziej niż raz w ty go dniu de -
kla ru je, że ćwi czy 6% ba da nych, a 1% w ogó le. Jed na
oso ba nie udzie li ła od po wie dzi na za da ne py ta nie.

Ba da ni zo sta li za py ta ni rów nież o czas, któ ry w su -

mie w ty go dniu po świę ca ją na ak tyw ność fi zycz ną. Ich
od po wie dzi ilu stru je wy kres 9.

Ba da ni de kla ru ją, że po świę ca ją dwie go dzi ny

na ak tyw ność fi zycz ną (łącz nie 31%), 27% ba da nych
de kla ru je, że po świę ca trzy go dzi ny, a 20% ba da nych
jed ną go dzi nę. Mniej niż jed ną go dzi nę po świę ca 5%
ba da nych osób, a 2% ba da nych mia ło trud no ści z od -
po wie dze niem na to py ta nie.

Ko lej nym aspek tem by ło spraw dze nie, czy ba da ni

zna ją po ję cie „pi ra mi dy ży wie nio wej” – wy kres 10.

Aż 93% ba da nych przy zna je, że zna pi ra mi dę ży wie -

nio wą, do jej nie zna jo mo ści przy zna je się 6% ba da -
nych, a tyl ko 1% nie udzie li ło od po wie dzi na to py ta -
nie. 32% ba da nych zna tyl ko jed no pię tro pi ra mi dy
ży wie nio wej, 17% po da ło po praw nie dwa pię tra pi ra -
mi dy. Aż 16% ba da nych cał ko wi cie nie po praw nie uzu -
peł ni ła pi ra mi dę ży wie nio wą, a tyl ko 10% ba da nych
uzu peł ni ło ją po praw nie. 11% ba da nych nie udzie li ła

na to py ta nie od po wie dzi. Od po wie dzi ba da nych
umiesz czo ne zo sta ły na wy kre sie 11.

Ba da nie za le żno ści, by ła za le żność po mię dzy uzu -

peł nie niem „pi ra mi dy ży wie nio wej”, a zmien ny mi:
pro fil kla sy i wiek. Po ni ższe ta be le i wy kre sy wi zu ali zu -
ją te za le żno ści.

Jak wi dać w ta be li 6 w kla sie o pro fi lu tech nik elek -

tro ra dio log tyl ko 11% ba da nych po tra fi ło uzu peł nić
„pi ra mi dę”, po dob nie 11% ba da nych zro bi ła to nie po -
praw nie. Naj czę ściej ba da ni (56%) do brze uzu peł ni li
jed no pię tro.

Po dob nie wśród far ma ceu tek naj czę ściej tyl ko jed -

no pię tro z „pi ra mi dy” by ło po praw nie uzu peł nio ne
(29%), źle uzu peł ni ło 26% ba da nych, ani jed na oso ba
nie uzu peł ni ła w tej kla sie po praw nie „pi ra mi dy”.

Ko sme tycz ki ta kże naj czę ściej po tra fi ły uzu peł nić tyl -

ko jed no pię tro „pi ra mi dy ży wie nio wej” (54%). 8% ba da -
nych z tej kla sy nie po praw nie uzu peł ni ło po szcze gól ne
pię tra, rów nież 8% bez błęd nie uzu peł ni ło „pi ra mi dę”.

Naj le piej uzu peł ni ły „pi ra mi dę ży wie nio wą” ma sa -

żyst ki, aż 35% zro bi ła to bez błęd nie. Nie by ło żad nej oso -
by w tej kla sie, któ ra nie po praw nie uzu peł ni ła pię tra. Za -
le żność ta zo sta ła spraw dzo na te stem Dun ca na p < 0,01

Wykres 8. Częstotliwość uprawiania aktywności fizycznej przez
badanych ogółem (n = 81)

Wykres 9. Czas poświęcony na aktywność fizyczną przez badanych
ogółem (n = 81)

Wy kres 10. De kla ra cja zna jo mo ści pi ra mi dy ży wie nio wej w opi niach
ba da nych (n = 81)

Wy kres 11. Uzu peł nie nie „pi ra mi dy ży wie nio wej” przez ba da nych
ogó łem (n = 81)

promocja

zdrowia

nr 2 luty 2010

27

Jak wy ni ka z ta be li 7. – w 34% 20-lat ki po tra fi ły uzu -

peł nić jed no pię tro pi ra mi dy ży wie nio wej, aż 29%
z nich zro bi ło to nie po praw nie, je dy nie 3% po tra fi ła po -
praw nie wska zać pię tra „pi ra mi dy”. Po dob nie 21- lat ki
aż w 39% po da ły po praw nie jed no pię tro, 22% dwa,
a 28% nie udzie li ła od po wie dzi na za da ne py ta nie. Do -
mi nu ją cą od po wie dzią wśród 22 let nich ba da nych
rów nież by ło po da nie jed ne go po praw nie uzu peł nio -
ne go pię tra „pi ra mi dy”. 23-lat ki naj le piej po ra dzi ły so -
bie z uzu peł nie niem „pi ra mi dy”, aż 45% z nich zro bi ła
to po praw nie, wśród 24 la tek naj czę ściej uzu peł nio ne
po praw nie zo sta ły dwa pię tra (33%).

Wnio ski

1. Ba da nia wy ka zu ją, iż więk szość z mło dych ko biet

uwa ża się za ak tyw ne fi zycz nie, choć ćwi czą tyl ko
dwa lub raz w ty go dniu, do dat ko wo na ćwi cze nia
po świę ca ją tyl ko ok. dwóch go dzin w ty go dniu, co
jest nie wy star cza ją cą ilo ścią po rów nu jąc te da ne
z wy tycz ny mi WHO czy FAO.

2. Je śli cho dzi o zna jo mość pi ra mi dy ży wie nio wej

– więk szość ba da nych zna jej po ję cie, jed nak uzu -
peł nie nie po szcze gól nych jej pię ter przy spo rzy ło

dość du że pro ble my. Naj le piej z tym za da niem po -
ra dzi ły so bie ma sa żyst ki, co mo że świad czyć
o dość do brym przy go to wa niu teo re tycz nym z ana -
to mii, fi zjo lo gii i patofizjologii.

3. Na pod sta wie ba dań na su wa ją się wnio ski, iż edu -

ka cja zdro wot na i pro mo cja zdro wia wśród lu dzi
w wie ku wcze snej do ro sło ści sta je się pro ble mem,
na któ ry na le ża ło by zwró cić więk szą uwa gę w trak -
cie kształ ce nia.

4. Ba da ne oso by są kształ co ne w za wo dach pa ra me -

dycz nych po win ny sta rać się po przez swój przy -
kład po ka zy wać, jak istot ną war to ścią jest zdro wie
i w ten spo sób od dzia ły wać na śro do wi sko, je śli
jed nak sa me nie przy wią zu ją wa gi do pro ble mu ak -
tyw no ści fi zycz nej i od po wied nie go ży wie nia cię -
żko nie oprzeć się wra że niu, iż nie wy cho wa ją ko lej -
nych po ko leń w du chu kształ to wa nia po staw
po zy tyw nych wo bec zdro wia.

dr Jolanta E. Kowalska, mgr Magdalena Uszałowicz

Uniwersytet Łódzki

Pracownia Wychowania Fizycznego

i Zdrowotnego

Wydziału Nauk o Wychowaniu

Tabela 1. Liczba poprawnie uzupełnionych pięter „piramidy żywieniowej” przez badanych, a profil klasy (n = 81)

Lp.

Poprawnie

uzupełnione

piętra piramidy

Technik

elektroradiolog

farmaceuta

usług kosmetycznych

masażysta

ogółem

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

1.

0

1

11

11

26

1

8

0

0

13

16

2.

1

5

56

12

29

7

54

2

12

26

32

3.

2

0

0

9

21

2

15

3

18

14

17

4.

3

1

11

0

0

1

8

1

6

3

4

5.

4

1

11

2

5

0

0

3

18

6

7

6.

5

0

0

0

0

0

0

2

12

2

2

7.

7

1

11

0

0

1

8

6

35

8

10

8.

Brak

odpowiedzi

0

0

8

19

1

8

0

0

9

11

Tabela 2. Uzupełnienie „piramidy żywieniowej”, a wiek badanych (n = 81)

Lp.

Poprawnie

uzupełnione

piętra piramidy

20 lat

21 lat

22 lata

23 lata

24 lat

>30 lat

ogółem

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

1.

0

11

29

1

6

1

20

0

0

0

0

0

0

13

16

2.

1

13

34

7

39

3

60

1

9

1

17

1

33

26

32

3.

2

6

16

4

22

1

20

1

9

2

33

0

0

14

17

4.

3

1

3

1

6

0

0

0

0

1

17

0

0

3

4

5.

4

3

8

0

0

0

0

2

18

1

17

0

0

6

7

6.

5

0

0

0

0

0

0

1

9

0

0

1

33

2

2

7.

7

1

3

0

0

0

0

5

45

1

17

1

33

8

10

8.

Brak

odpowiedzi

3

8

5

28

0

0

1

9

0

0

0

0

9

11