2011-09-27

1

MORFOLOGIA GLONÓW

GROMADY GLONÓW

•

Glony, algi (łac. Algae, gr. Phykos) nie są taksonem, a grupą
organizmów wydzieloną na podstawie kryteriów morfologicznych i
ekologicznych.

•

Grupa filogenetycznie niejednorodna;

•

Gromady

glonów:

I.

Eugleniny;

II.

Tobołki;

III.

Chryzofity -

złocienice (złotowiciowce,

różnowiciowce i okrzemki);

IV.

Zielenice (np. chlorella, toczek, pierwotek)

V.

Krasnorosty;

VI.

Brunatnice;

I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

CHARAKTERYSTYKA GLONÓW

Budowa

•

Jednokomórkowe lub wielokomórkowe organizmy plechowate, nie wykształciły

rzeczywistych tkanek i organów (tj. łodyga, korzeń liście);

•

Formy kolonijne

– Pediastrum – toczek tworzą zespoły komórek powstałe od

jednej komórki macierzystej (nie rozdzielają się po podziale) są to tzw. Cenobia;

•

Nitkowate

lub posiadające plechę o skomplikowanej budowie;

•

Komórka glonów posiada:



Aparat

jądrowy ( w postaci jednego lub wielu jąder);



Ścianę komórkową zbudowaną z celulozy bądź hemicelulozy;



Plastydy

, w szczególności chloroplasty (chlorofile, ksantofile, karotenoidy,

fikobiliny: fikocyjaniny i fikoerytryny);



M

ateriał zapasowy jak tłuszcz i skrobia;

Odżywianie

•

Autotrofy czyli

odżywiają się samożywnie wytwarzając związki organiczne z

prostych związków nieorganicznych;

•

Fotoautotrofizm

, przy czym głównym barwnikiem asymilacyjnym jest chlorofil a;

Oddychanie

•

Oddychają tlenowo, całą powierzchnią ciała czyli plechy.

GLONY C.D.

•

Chloroplasty w postaci licznych ciałek i dużych organelli o

skomplikowanych kształtach;

•

Pirenoidy

– silnie załamujące światło białkowe struktury w

chloroplastach. Dookoła mogą odkładać się produkty
fotosyntezy i substancje zapasowe np. Eugleny;

•

Obserwuje

się np. u Eugleny obecność pellikuli – błony

białkowo – lipidowej posiadającej liczne receptory, jest ona
cienka, co

zwiększa elastyczność i pozwala na zmiany

kształtu;

•

Niektóre glony (planktonowe) posiadają wici do poruszania

się;

•

U

form wiciowych obserwuje się obecność plamki ocznej

ułatwiającej komórkom reagowanie na światło (fototaksja);

ŚRODOWISKO ŻYCIA

•

Żyją wszędzie tam, gdzie występuje dostęp do wody;

•

Każda z podgrup ma nieco inne wymagania co do
konkretnego siedliska życia;

•

Zasiedlają one niekiedy bardzo skrajne środowiska, od
wód o podwyższonej temperaturze (cieplice) po silnie
zasolone (solanki);

•

Żyją w wodzie zarówno czystej jak i zanieczyszczonej,
słodkiej, słonej, w wodach oligo – i eutroficznych, a
nawet na śniegu i w glebie;

•

Wchodzą w skład planktonu, bentosu i neustonu;

2011-09-27

2

Rozmnażanie glonów

Bezpłciowe

* Rozmnażanie polega na
powieleniu danego osobnika;
* Bierze udział tylko jeden
osobnik;
* Może odbywać się poprzez

fragmentację plechy czy

podział komórki;

Płciowe

*

OOGAMIA

polega na połączeniu się
nieruchliwej gamety

żeńskiej z ruchliwą gametą

męską;
* ANIZOGAMIA
połączenie się gamet

posiadających wici i

różniących się od siebie

wielkością. Najczęściej
spotykana jest anizogamia

żeńska, gdyż gameta

żeńska gromadzi materiały
zapasowe;

* IZOGAMIA
połączenie się ze sobą

gamet, które są jednakowe

pod względem rozmiarów i
posiadanych wici;

Wegetatywnie

* Wyniku tworzenia się

zarodników – spor;
* Są dwa typy spor:
**zoospory

– posiadają wić

jedną lub dwie i poruszają się

w środowisku wodnym;
**aplanospory

– zarodniki

nieruchliwe

– powstają na

drodze mejozy i zawsze mają

1n chromosomów

;

KLASA: OKRZEMKI

(BACILLARIOPHYCEAE, DIATOMAE)

•

Organizmy wyłącznie jednokomórkowe występujące w środowisku wodnym na całym
świecie. Mogą mieć kształt owalny, cytrynowaty, łódeczkowaty;

•

Chromatofory są przeważnie brunatne dzięki obecności fukoksantyny i innych ksantofili.
Barwnikiem asymilacyjnym jest chlorofil a i c;

•

Produktem asymilacji jest tłuszcz, wolutyna i chryzolaminaryna;

•

Znanych jest ok. 10 000 gatunków. Wytwarzają charakterystyczne krzemionkowe
skorupki o skomplikowanej budowie, składające się z wieczka i denka;

•

Systematyka tej grupy opiera się na morfologicznych cechach skorupki, jej kształcie i
urzeźbieniu.;

•

Rozmnażanie wegetatywne następuje przez podział, przy czym każda z komórek

•

potomnych otrzymuje część skorupki i dorabia sobie drugą część (zawsze jest to

•

denko). Rozmnażanie płciowe przez oogamię lub autogamię;

•

Występują niekiedy masowo, powodując zakwity wody, co wpływa niekorzystnie na życie
w zbiornikach wodnych. Po śmierci okrzemek ich skorupki opadają na dno zbiornika i nie
ulegają rozkładowi - w ten sposób tworzą się osady zwane ziemią okrzemkową, złożone
w 90% z krzemionki;

OKRZEMKI

Navicula viridula

Navicula radiosa

Diatoma sp.

Fragilaria sp.

Cymbella sp.

Synedra sp.

ZIELENICE

•

Typ roślin obejmujący ok. 10 000 gatunków roślin o zróżnicowanej
budowie -

od mikroskopowych jednokomórkowych do dużych form

wielokomórkowych;

•

Występowanie chlorofilu a i b, β-karoten, luteina, ksantofil;

•

Materiałem zapasowym jest skrobia, rzadko tłuszcze;

•

Ściana komórkowa zbudowana głównie z celulozy;

•

Rozmnażają się zarówno bezpłciowo (poprzez podział komórki,
fragmentację plechy) wegetatywnie przez zoospory lub aplanospory
jak i płciowo;

•

W zależności od stopnia rozwoju danego przedstawiciela, w
procesie płciowym występuje izogamia (najczęściej), anizogamia lub
oogamia. U niektórych grup zachodzi przemiana pokoleń

ZIELENICE

Volvocales sp.

Pediastrum sp.

Chlorella sp.

Ulothrix sp.

Cladophora sp.

Spirogyra sp.

2011-09-27

3

SINICE

•

Samożywne organizmy jednokomórkowe;

•

Sinice

mają budowę prokariotyczną;

•

W

tylakoidach znajduje się chlorofil a;

•

Zdecydowanie

więcej jest takich barwników jak: niebieska fikocyjanina,

czerwona

fikoerytryna, żółty karoten- w związku z tym sinice mają

charakterystyczne zabarwienie sinozielone;

•

Materiał zapasowy stanowią polisacharydy glukozowe (przypominające

amylopektynę i glikogen) nazywane potocznie „skrobią sinicową”, a

także cyjanoficyna i wolutyna;

•

Sinice rozmnażają się wegetatywnie przez prosty podział komórki,
rozerwanie nici (utworzonej przez

pewną liczbę komórek sinic) lub

wytwarzanie

specjalnych utworów w tym celu;

•

Rozerwanie

nici następuje, gdy pewne komórki ją tworzące obumierają,

przez co nić ulega podzieleniu na części. Komórki takie nazywane są
nekrydiami;

SINICE

•

Sinice tworzą kolonie bądź występują w
postaci nieregularnych

skupień lub nici.

•

Wyróżnia się dwa typy nici sinicowych:



Typ pleurokapsalny

– nić

zbudowana jest z

komórek

otoczonych

całkowicie ścianą

komórkową;



Typ trychomowy

– wszystkie

komórki sinic tkwią w wspólnej
ścianie komórkowej;

SINICE

Wady

•

Powodują zakwity;

•

Niektóre szczepy wydzielają
substancje

trujące tzw.

Toksyny sinicowe;

•

Są marginalnym źródłem

pożywienia, gdyż zawierają

mało substancji łatwo
przyswajalnych;

•

Forma nitkowata ich kolonii
jest utrudnieniem dla typowych

fitoplanktonożerców (nici sinic

są zbyt duże, by dostać się do

aparatów filtracyjnych małych

wioślarek);

Zalety

•

Wykorzystuje się je do
wzbogacania gleby w

związki azotowe, np.
wprowadzone do upraw

ryżu zwiększają plon o

około 20%;

•

Trwają badania nad

hipotezą wpływu obecności
sinic

w pożywieniu ludzi

chorujących na choroby
neurologiczne;

Eugleniny

•

Organizmy

jednokomórkowe lub

tworzące kolonie;

•

W chromatoforach

występuje: chlorofil a i b, β

– karoten, ksantofile;

•

Rozmnażają się przez

podział podłużny;

•

Najważniejszy rodzaj
Euglena: pojedyncza naga

komórka lub otoczona

pellikulą, posiada wici;

Tobołki

•

Organizmy

jednokomórkowe;

•

Posiadają dwie wici;

•

chlorofil a,

β – karoten,

ksantofile;

•

Materiał zapasowy stanowi:

tłuszcze i skrobia;

•

Rozmnażanie poprzez

podział podłużny i płciowo
(izogamety);

Euglena sp.

Ceratium sp.

Brunatnice

•

Glony morskie o różnorodnej
wielkości i budowie;

•

Występuje w komórkach
chlorofil, ksantofile,

β –

karoten, fukoksantyna;

•

Materiał zapasowy stanowi
laminaryna, rzadko mannit,
olej;

•

Rozmnażanie za pomocą
zoospor i płciowe;

Krasnorosty

•

Glony morskie;

•

Różnorodna plecha;

•

Barwniki asymilacyjne: chlorofil
a,

β – karoten, fikoerytryna;

•

Rozmnazanie za pomocą
zoospor i płciowe;

Ceramium sp.

Laminaria sp.

ZNACZENIE GLONÓW

•

Produkują materię organiczną, będącą pokarmem dla wodnych
zwierząt;

•

Wzbogacają zbiorniki wodne w tlen;

•

Mają znaczenie w procesie samooczyszczenia się wód;

•

Mineralizacja gleby;

•

Stosowane w medycynie (do prod. antybiotyków, witamin grupy B,
subst. bakteriobójczych i przeciwrobacznych);

•

Mogą być źródłem białka, pierwiastków( jod, miedź, bor);