F

Fo

or

ru

um

m C

Cz

zy

yt

te

elln

niik

kó

ów

w

19

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/98

...Jako załącznik do listu przesyłam op−

racowany przeze mnie przełącznik elekt−
ryczny sterowany pilotami sprzętu RTV.

Podobne układy były już niejedno−

krotnie publikowane w różnych gaze−
tach o tematyce elektronicznej (np.
EdW 9/96).

Mój układ jest znacznie prostszy, tań−

szy oraz bardziej uniwersalny, odpada bo−
wiem problem programowania rozka−
zów, pod wpływem których przełącznik
zmieni swój stan (mało kto zna sekwen−

cje zer i jedynek odpowiadające odpo−
wiednim przyciskom na pilocie, a nie
wszyscy są szczęśliwymi posiadaczami
opisanego pilota Elemis). Przedstawiony
układ reaguje na każdy przycisk standar−
dowego pilota RTV, nadającego w częs−
totliwości 36Hz.

Aby jednak urządzenie nie reagowało

na czynności związane na przykład ze
zmianą kanału telewizyjnego, zastosowa−
łem linię opóźniającą. Sprawia ona, iż aby
uaktywnić przełącznik należy trzymać

wciśnięty przycisk na pilocie przez około
dwie sekundy (zmiana kanału trwa o wie−
le krócej). W celu przełączenia układu za−
lecam skasowanie przycisków nie mają−
cych bezpośrednio wpływu na pracę te−
lewizora (innych urządzeń RTV), na przy−
kład używając funkcji sterujących telega−
zetą podczas normalnego odbioru pro−
gramu nie wpływamy na zmianę stanu
pracy telewizora, ale za to możemy włą−
czyć lub wyłączyć dowolne urządzenie
elektryczne.

Przełącznik sterowany pilotem

F

ORUM

C

ZYTELNIKÓW

Forum Czytelników ma służyć celom edukacyjnym, wymianie doświadczeń i pomysłów.
Zasady są następujące:
– publikujemy wyłącznie projekty opracowane samodzielnie i nigdzie dotychczas nie publikowane

(należy dołączyć stosowne oświadczenie z własnoręcznym podpisem);

– oprócz tekstu i rysunków, prosimy przysłać działający model lub jego fotografie (model odeślemy);
– publikacja projektu nie oznacza jego pozytywnej oceny przez redakcję EdW, lecz stanowi punkt

wyjścia do publicznej dyskusji nad proponowanym rozwiązaniem. Etap dyskusji nazywany „Do−
grywką”, trwa dwa miesiące. W tym czasie oczekujemy nie tylko listów z uwagami krytycznymi, ale
przede wszystkim propozycji innych, lepszych rozwiązań (tym razem wystarczy schemat z opisem
działania układu);

– nagroda za opublikowany projekt wynosi 100 zł (brutto) za stronę artykułu w EdW. Nagroda nie

zostanie przyznana, jeśli „Dogrywka” wykaże, iż projekt stanowi plagiat. Jeśli w ”Dogrywce” zosta−
ną zaproponowane lepsze rozwiązania, wówczas część nagrody (w proporcji uznanej przez redakcję
EdW) zostanie przyznana autorom lepszych rozwiązań.

Prosimy też o załączenie do projektu fotografii paszportowej i kilku zdań życiorysu.
Prosimy nie przysyłać opisów urządzeń, które powstały tylko na papierze, a nie zostały zrealizowane
w praktyce. Znamy się trochę na elektronice i wiemy, że większość takich układów nie będzie działać.
Stąd nasza prośba o model lub przynajmniej fotografię modelu.

Nazywam się Dawid Gnida, mam 17 lat i jestem uczniem trzeciej klasy Technikum Tele−
komunikacyjnego w Katowicach.
Elektronika pasjonuje mnie od dobrych paru lat. Od samego początku próbuję budować
własne układy elektroniczne (z różnym skutkiem).
Na wstępie chciałbym serdecznie pozdrowić cały zespół redagujący EdW oraz pogratulo−
wać wydawania tak wspaniałego pisma...

F

Fo

or

ru

um

m C

Cz

zy

yt

te

elln

niik

kó

ów

w

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/98

20

Jako element odbiorczy zastosowa−

łem niejednokrotnie opisywaną na ła−
mach EdW kość odbiornika podczerwieni
TFMS5360 (jeżeli nasz pilot nadaje na od−
miennej częstotliwości niż 36Hz, należy
ją wymienić na inną z rodziny TFMS).
W momencie, gdy na odbiornik pada od−
powiednio zmodulowana wiązka pod−
czerwieni, na wyjściu TFMS pojawiają się
ujemne impulsy elektryczne, które po−
przez potencjometr PR1 ładują kondensa−
tor C2. Gdy napięcie na tym kondensato−
rze wzrośnie do napięcia przełączania się
bramki U1A, na jej wyjściu zmieni się
stan z zera na jedynkę. Rezystorem na−
stawnym PR1 możemy ustawić czas, po
jakim ma nastąpić przełączenie bramki.
Sygnał ten zostanie podany na wejście
zegarowe przerzutnika JK (działającego
jako dzielnik przez dwa), czego skutkiem
będzie zmiana stanu niskiego na wysoki,

spowoduje to otwarcie tranzystora 1,
a co za tym idzie włączenie przekaźnika
(urządzenia podłączonego do wyjścia).
Stan włączonego przekaźnika sygnalizuje
dioda LED2. Gdy na wyjściu Q pojawi się
stan niski przekaźnik zostanie wyłączony.

Zwolnienie przycisku na pilocie spo−

woduje pojawienie się stanu wysokiego
na wyjściu TFMS, który to poprzez diodę
D5 oraz rezystor nastawny rozładuje kon−
densator C2. Kolejne przełączenie może
nastąpić dopiero po ustabilizowaniu się
stanu kondensatora.

Do zasilania układu zastosowałem

standardowy transformator, prostowni−
czy mostek diodowy, kondensator stabili−
zujący oraz stabilizator napięcia 7805 ob−
niżający napięcie z około 15V do 5V, wy−
magane przez TFMS. Obecność napięcia
na układzie sygnalizuje dioda kontrolna

LED1. Do diody podłączyłem
rezystor nastawny umożliwia−
jący sterowanie intensywnoś−
cią świecenia diody.

Stosując przekaźniki na niż−

sze napięcia można jego drugie
wprowadzenie z cewki podłą−
czyć za stabilizatorem napięcie (na sche−
macie przed stabilizatorem). W tym przy−
padku prąd płynący przez stabilizator bę−
dzie wynosił około 100mA, co jest granicą
od której należy stosować radiatory (oma−
wiam stabilizator w obudowie TO−220).

Urządzenie posiada na obudowie

przycisk umożliwiający ręczne sterowa−
nie układem. W tym wypadku zastoso−
wałem mikrostyk bezpośrednio połączo−
ny z wejściem zegarowym przerzutnika
JK (przełącznik nie jest umieszczony na

schemacie). Aby ręczne sterowanie ukła−
dem było bardziej komfortowe, należy
pokusić się o zrobienie prostego układu
odkłócającego. Mimo iż zastosowałem
mikrostyk, czasami następują odbicia
między stykami nieco komplikujące ob−
sługę urządzenia.

Innym udogodnieniem jakie

zastosowałem jest możliwość
przemieszczania

odbiornika

TFMS. Opcja ta jest szczegól−
nie przydatna, gdy gniazdko
elektryczne znajduje się w miej−
scu, gdzie nie docierają sygnały
z pilota. W takim przypadku
można wyciągnąć odbiornik
i poprzez niedługi przewód
umieścić go w bardziej dogod−
nym miejscu.

Przydatnym elementem jest również

gniazdo, w którym umieszczony jest od−
biornik. Umożliwia on łatwą wymianę ele−
mentu TFMS, gdy okaże się, iż częstotli−
wość nadawania pilota jest inna niż częs−
totliwość przyjmowana przez ten element.

Do układu przełącznika dołączyłem pi−

lot zdalnego sterowania przeznaczony
wyłącznie do tego układu. Przy sterowa−
niu tym pilotem nie występuje kilkuse−
kundowe (opisane wcześniej) opóźnienie.

c.d. na str. 22

R

Ry

ys

s.. 1

1.. S

Sc

ch

he

em

ma

att iid

de

eo

ow

wy

y

W

Wy

yk

ka

azz e

elle

em

me

en

nttó

ów

w

R

Re

ezzy

ys

stto

orry

y

R1: 2,2k

Ω

PR1: 4,7k

Ω

PR2: 1k

Ω

K

Ko

on

nd

de

en

ns

sa

atto

orry

y

C1: 1000µF/16V
C2: 47µF/16V

P

Pó

ółłp

prrzze

ew

wo

od

dn

niik

kii

D1−D4: 1N4001...7
D5: 1N4148
T1: dowolny NPN np. BC 548
LED1, LED2: dowolne diody LED
U1: CMOS 4093
U2: CMOS 4027
U3: CMOS 7805
REL1 RM81 12V
TR1 TS 2/15

Fakt ten wynika z tego, iż piloty RTV

wysyłają informacje „porcjami” o częs−
totliwości kilkunastu herców. Pilot dołą−
czony do układu w ciągu sekundy wysyła
o wiele więcej takich „porcji”, więc kon−
densator C2 ładuje się znacznie szybciej.

Pilot jest zrealizowany na dwóch po−

pularnych układach NE555. Jeden z nich
generuje częstotliwość 36kHz, adrugi kil−
kudziesięciu herców. Zastosowałem nie−
typowe połączenie tych elementów. Zasi−
lanie pierwszego generatora jest podłą−
czone do wyjścia generatora drugiego.
W momencie, gdy na wyjściu generatora
nr 2 jest stan wysoki, generator pierwszy
generuje impulsy nośne.

Warta opisu jest także metoda jaką

wykorzystałem do wykonania płytki dru−
kowanej. Zastosowałem opisywaną

w „Forum Czytelników” EdW 11/96, me−
todę przenoszenia odbitki xero na lami−
nat. Odbity na przezroczystą folię układ
ścieżek, przełożyłem do wcześniej roz−
grzanej żelazkiem płytki laminatowej. Fo−
lię delikatnie oderwałem, gdy płytka była
jeszcze letnia (toner zdążył dobrze prze−
nieść się na miedź, a folia była jeszcze
wystarczająco elastyczna). Rezultat był
rewelacyjny. Cała odbitka idealnie prze−
niosła się na płytkę. Należy jednak zwró−
cić uwagę, aby xero miało wystarczająco
mocny kontrast (przez folię nie powinno
przenikać światło). Najlepsze efekty uzys−
kuje się, gdy czarny nadruk wykonuje się
na kopiarce kolorowej (toner jest nano−
szony grubą warstwą).

Układ mój może stać się bardzo wy−

godnym urządzeniem nie tylko dla osób,

które aby wieczorem wstać z łóżka i zga−
sić światło potrzebują silnej motywacji,
lecz przede wszystkim dla osób star−
szych i niepełnosprawnych, dla których
taka czynność może być niemałym wysił−
kiem.

Uwaga!
Po każdorazowym włączeniu układu

do sieci oraz dokonaniu przęłączenia nale−
ży odczekać około 5 sekund w celu usta−
bilizowania się układu.

D

Da

aw

wiid

d G

Gn

niid

da

a,, C

Ch

ho

orrzzó

ów

w

F

ORUM

C

ZYTELNIKÓW

c.d. ze str. 20