operator maszyn w przemysle wlokienniczym 826[01] z3 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Katarzyna Pacholska

Wytwarzanie dzianin techniką osnowową 826[01].Z3.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inż. Andrzej Konarczak

mgr inż. Hanna Walczak

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Maria Michalak

Konsultacja:

mgr Małgorzata Sienna

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 826[01].Z3.03
Wytwarzanie dzianin techniką osnowową, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu operator maszyn w przemyśle włókienniczym.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

wiczenia

5.1.

Dzianina kolumienkowa, jej budowa i właściwości

5.1.1.

wiczenia

5.2.

Budowa i działanie osnowarek

5.2.1.

wiczenia

5.3.

Obsługa osnowarki

5.3.1.

wiczenia

5.4.

Kontrola jakości dzianin wytworzonych na osnowarkach

5.4.1.

wiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn w przemyśle
włókienniczym

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie uwagi na

następujące elementy:

−

materiał nauczania, który w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie,

−

pytania sprawdzające mające wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń,

−

wiczenia, w trakcie wykonywania których uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności,

−

sprawdzian postępów i testy stanowiące podsumowanie rozdziału.

Schemat układu jednostek modułowych w module

826[01].Z3.03

Wytwarzanie dzianin

techniką osnowową

826[01].Z3

Technologia dzianych wyrobów

włókienniczych

826[01].Z3.01

Wytwarzanie dzianin

techniką szydełkowania

rządkowego

826[01].Z3.02

Wytwarzanie dzianin

techniką falowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu materiałoznawstwa włókienniczego,

−

identyfikować surowce włókiennicze,

−

definiować podstawowe wskaźniki technologiczne nitek,

−

rozpoznawać podstawowe elementy i mechanizmy maszyn i urządzeń włókienniczych,

−

korzystać z katalogu części maszyn,

−

odczytywać dokumentacje techniczno-technologiczną maszyn i wyrobów,

−

charakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy przy urządzeniach
i maszynach włókienniczych,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,

−

monitorować jakość wytwarzanych półproduktów,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie,

−

charakteryzować etapy dziania w układzie rządkowym – na szydełkarkach i falowarkach,

−

obliczać parametry dzianin rządkowych,

−

rozróżniać sploty dzianin rządkowych,

−

określać budowę oczka,

−

określać kierunek kolumienek kolumienek i rządków w dzianinie rządkowej,

−

charakteryzować (właściwości) cechy dzianin rządkowych o splotach podstawowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić budowę dzianiny,

−

rozróżnić sploty dziewiarskie wytwarzane na osnowarkach,

−

określić przeznaczenie dzianin wytwarzanych na osnowarkach,

−

obliczyć parametry strukturalne dzianin,

−

określić dzianiny wytwarzane techniką osnowową,

−

scharakteryzować rodzaje osnowarek oraz mechanizmów i urządzeń zastosowanych
w osnowarkach,

−

określić rodzaje i sposób współpracy elementów oczkotwórczych zastosowanych
w osnowarkach,

−

zastosować instrukcje obsługi mechanizmów i urządzeń osnowarek,

−

dobrać surowce do wykonania dzianiny,

−

zorganizować stanowisko pracy,

−

przewlec nitki przez elementy osnowarki i uruchomić ją,

−

ustawić urządzenia pomocnicze zapewniające właściwy przebieg procesu dziania,

−

obsłużyć osnowarkę,

−

sprawdzić wykonanie dzianiny,

−

rozpoznać błędy w pracy osnowarki powstałe w czasie wytwarzania dzianiny i je usunąć,

−

uporządkować stanowisko pracy,

−

ocenić jakość wytworzonej dzianiny,

−

wykonać obliczenia dotyczące kosztów produkcji dzianin techniką osnowową,

−

wykonać konserwację maszyny zgodnie z instrukcją,

−

dokonać sortowania odpadów produkcyjnych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej,

−

wykorzystać normy, instrukcje i literaturę zawodową dotyczące maszyn i urządzeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn w przemyśle włókienniczym 826[01]

Moduł:

Technologia tekstyliów dzianych 826[01].Z3

Jednostka modułowa:

Wytwarzanie dzianin techniką osnowową 826[01].Z3.03

Temat: Podstawowe sploty dzianin kolumienkowych.

Cel ogólny: Zapoznanie ucznia z rodzajami i budową podstawowych splotów dzianin

kolumienkowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić podstawowe sploty dzianin kolumienkowych,

−

nazwać podstawowe sploty dzianin kolumienkowych,

−

wykonać schematy splotów dzianin kolumienkowych,

−

rozpoznać sploty różnych dzianin kolumienkowych.

Metody nauczania–uczenia się

−

pogadanka,

−

wiczenie laboratoryjne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna.

Czas: 6 godzin dydaktycznych.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

katalogi dzianin kolumienkowych,

−

próbniki dzianin kolumienkowych,

−

plansze poglądowe wzorów splotów,

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego ucznia,

−

instrukcje wykonania ćwiczenia,

−

mikroskopy, lupki dziewiarskie,

−

papier formatu A4, kolorowe pisaki.

Przebieg zajęć:
1.

Określenie tematu zajęć i omówienie szczegółowych celów lekcji.

Zapoznanie ucznia z materiałem dotyczącym tematu zajęć.

Zapoznanie ucznia z zadaniem do wykonania.

Wykonanie ćwiczenia przez uczniów.

Przebieg ćwiczenia:
1.

Pobranie przez uczniów zestawów próbek dzianin i przygotowanie stanowiska
roboczego.

Oznaczenie próbek przez uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Oglądanie próbek dzianin pod mikroskopem.

Porównywanie splotów z wzorami katalogowymi i planszami poglądowymi splotów.

Zapisywanie wyników obserwacji z uwzględnieniem nazwy splotów oraz liczby iglic,
o którą przesunięte są oczka.

Wybór jednej z próbek i wykonanie schematu wybranego splotu.

Uporządkowanie stanowisk pracy.

Omówienie wykonanych zadań.

Zakończenie zajęć:
1.

Ocena pracy uczniów.

Zadanie i omówienie sposobu wykonania pracy domowej.

Praca domowa
Wklej do zeszytu 5 dowolnych próbek dzianin wytworzonych techniką osnowową.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

kontrola zeszytów na początku kolejnych zajęć, omówienie wykonanej pracy przez
uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn w przemyśle włókienniczym 826[01]

Moduł:

Technologia tekstyliów dzianych 826[01].Z3

Jednostka modułowa:

Wytwarzanie dzianin techniką osnowową 826[01].Z3.03

Temat: Mechanizm napędu prasy w maszynie osnowowej.

Cel ogólny: Zapoznanie ucznia z budową i działaniem mechanizmu napędu prasy

w maszynie osnowowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wskazać mechanizm napędu prasy na osnowarce,

−

wymienić elementy mechanizmu,

−

wyjaśnić zasadę działania mechanizmu,

−

przeanalizować schemat kinematyczny,

−

sporządzić wykres drogi prasy w czasie jednego obrotu wałka krzywkowego.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 2-osobowych.

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego,

−

model mechanizmu napędu prasy,

−

tablice poglądowe mechanizmów osnowarek,

−

pytania prowadzące,

−

papier formatu A4, pisaki,

−

przyrządy miernicze.

Zadanie dla ucznia:
Dokonaj analizy schematu kinematycznego mechanizmu prasy oraz sporządź wykres drogi
prasy w czasie jednego obrotu wałka krzywkowego.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

Wyjaśnienie uczniom tematu oraz szczegółowych celów kształcenia.

Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.

Podział grupy na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza właściwa – wykonanie ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien:

zapoznać się z tekstem przewodnim,

wykonać ćwiczenie według tekstu przewodniego,

zaprezentować ćwiczenie.

Tekst przewodni do ćwiczenia

I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.

Z jakich elementów składa się mechanizm napędu prasy?

Czy można regulować położenie prasy względem igieł?

Jakim elementem wykonujemy pionową regulację ustawienia prasy?

Jakim elementem wykonujemy poziomą regulację ustawienia prasy?

Po jakich elementach mechanizmu toczą się rolki?

Jaki ruch wykonuje prasa w czasie pracy?

Jaki ruch wykonuje prasa w czasie obrotu wałka o kąt od 0°

do 190°?

W którą stronę porusza się prasa po obróceniu wałka o kąt 190°?

O jaki kąt obróci się wałek w czasie ruchu prasy do momentu zetknięcia prasy
z haczykami igieł?

10.

O jaki kąt obróci się wałek w czasie prasowania haczyków przez prasę?

11.

O jaki kąt obróci się wałek w czasie wycofywania się prasy w pozycje wyjściową?

II. Planowanie
1.

Określ elementy składowe mechanizmu napędu prasy.

Określ funkcje poszczególnych elementów mechanizmu.

Określ podziałkę na skali stopniowej wykresu drogi prasy w czasie jednego obrotu wału
krzywkowego.

Określ sposób regulowania położenia prasy.

Określ elementy, po których toczą się rolki.

Określ ruch prasy podczas jej pracy.

Określ kierunek ruchu prasy w czasie jednego obrotu wału krzywkowego.

Zaproponuj sposób sporządzenia wykresu drogi prasy.

Zaproponuj podział pracy w grupie.

III Ustalenia
1.

Uczniowie omawiają z nauczycielem wszystkie punkty etapu planowania.

Uczniowie odnoszą się do uwag i propozycji nauczyciela.

IV Wykonanie
1.

Uczniowie sporządzają wykres drogi prasy podczas jednego obrotu wałka krzywkowego
osnowarki.

V Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonania wykresu.

Uczniowie porównują przebieg dogi prasy z wykresy z rzeczywistym przebiegiem drogi
prasy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

VI Analiza końcowa
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania sprawiły im trudności.
Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były ćwiczone,
jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.

Zakończenie zajęć
1.

Ocena pracy uczniów.

Zadanie i omówienie sposobu wykonania pracy domowej.

Praca domowa
Wypisz nazwy elementów mechanizmu napędu prasy i opisz ich funkcje.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

kontrola zeszytów na początku kolejnych zajęć, omówienie wykonanej pracy przez
uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Dzianina kolumienkowa, jej budowa i właściwości

5.1.1. Ćwiczenia

wiczenie 1

Określ rodzaj splotu pięciu próbek dzianin kolumienkowych, wskaż ich charakterystyczne

cechy: rodzaj oczka, przesunięcie oczek oraz narysuj schemat wybranego splotu.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:

−

przygotować zestawy próbek dzianin kolumienkowych dla każdego ucznia,

−

omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

ułożyć otrzymane od nauczyciela próbki na równym, czystym i dobrze oświetlonym
blacie stołu,

oznaczyć próbki kolejnymi numerami: 1, 2, 3, 4, 5,

obejrzeć poszczególne próbki pod mikroskopem, zwracając uwagę na charakterystyczne
elementy budowy splotów,

zapisać wyniki obserwacji:

−

próbka nr 1 – splot .........................., oczka…………… przesunięte o ……….. iglic,

−

próbka nr 2 – splot .........................., oczka…………… przesunięte o ……….. iglic,

−

próbka nr 3 – splot .........................., oczka…………… przesunięte o ……….. iglic,

−

próbka nr 4 – splot .........................., oczka…………… przesunięte o ……….. iglic,

−

próbka nr 5 – splot .........................., oczka…………… przesunięte o ……….. iglic,

wybrać jedną z próbek,

obejrzeć wybraną próbkę pod mikroskopem,

narysować schemat wybranego splotu, wzorując się na obrazie z mikroskopu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie laboratoryjne.

rodki dydaktyczne:

−

pięć próbek dzianin kolumienkowych o różnych splotach,

−

mikroskop,

−

papier formatu A4 oraz przybory do pisania,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 2

Oblicz masę metra kwadratowego każdej z czterech próbek dzianin kolumienkowych

wykonanych z nitki o grubości powyżej 200 tex.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:

−

przygotować zestawy próbek dzianin kolumienkowych wykonanych o określonej w treści
zadania przędzy,

−

omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w Poradniku dla ucznia wzory potrzebne do obliczeń,

rozłożyć otrzymane od nauczyciela próbki na równym, czystym i dobrze oświetlonym
blacie stołu,

oznaczyć próbki kolejnymi numerami:1, 2, 3, 4,

wyznaczyć za pomocą lupki włókienniczej ścisłość rządkową i kolumienkową,

zaznaczyć kolorowym pisakiem na każdej dzianinie pojedyncze oczko, wypleść
zaznaczoną nitkę i zmierzyć jej długość,

zapisać wyniki obserwacji:

−

próbka nr 1 – l = ………………,

−

próbka nr 2 – l = ………………,

−

próbka nr 3 – l = ………………,

−

próbka nr 4 – l = ………………,

obliczyć na podstawie dokonanych pomiarów masy powierzchniowe wszystkich próbek,

porównać otrzymane wyniki,

uszeregować próbki rosnąco zgodnie z wyliczonymi wartościami ścisłości.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenia laboratoryjne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

cztery próbki dzianin kolumienkowych o różnych ścisłościach,

−

lupka włókiennicza,

−

przybory do pisania,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Budowa i działanie osnowarek

5.2.1. Ćwiczenia

wiczenie 1

Odszukaj na osnowarce podstawowe mechanizmy i przedstaw ich krótką charakterystykę.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

sporządzić listę podstawowych mechanizmów biorących bezpośredni udział w formowaniu
oczka na osnowarkach,

zgodnie z listą odszukać na maszynie poszczególne mechanizmy,

przedstawić charakterystykę odnalezionych mechanizmów maszyny,

wskazać zagrożenia wynikające z pracy tych mechanizmów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenia przedmiotowe.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

osnowarka zwykła,

−

przybory do pisania,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 2

Wybierz z rozsypanki elementów oczkotwórczych te, które trzeba zastosować

w osnowarce zwykłej oraz wykonaj rysunki tych elementów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

pogrupować elementy oczkotwórcze, osobno igły, osobno płaszczki, osobno iglice,

wybrać z każdej grupy elementów te, które powinno się zastosować w osnowarce
zwykłej,

nazwać wybrane elementy,

wykonać szkice wybranych elementów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenia przedmiotowe.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

różnorodne elementy oczkotwórcze: igły, płaszczki, iglice,

−

przybory do pisania,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 3

Na podstawie schematu kinematycznego mechanizmu płaszczkowego prześledź i omów

drogę płaszczki w trakcie jednego pełnego obrotu wału krzywkowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odnaleźć schemat kinematyczny mechanizmu płaszczkowego osnowarki w Poradniku dla
ucznia,

odszukać na maszynie wyżej wskazany mechanizm,

wykonać jeden obrót wału krzywkowego obserwując ruch elementów tego mechanizmu,

przeanalizować ruch poszczególnych elementów przy pomocy schematu kinematycznego,

nazwać rodzaj ruchu jaki wykonuje płaszczka,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenia przedmiotowe.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

osnowarka zwykła lub model mechanizmu,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Obsługa osnowarek

5.3.1. Ćwiczenia

wiczenie 1

Wymień ołowiankę z uszkodzoną igłą w osnowarce zwykłej

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z instrukcją bezpiecznej obsługi osnowarki zwykłej,

sprawdzić czy maszyna jest wyłączona i obracając ręczne koło napędowe, ustawić ją tak,
aby iglice zajęły położenie przed igłami,

znaleźć płytkę, pod którą znajduje się złamana igła,

odkręcić śrubę mocującą płytkę,

unieść płytkę razem ze śrubą i położyć ją na przedniej belce korpusu maszyny,

nacisnąć na dzianinę ku górze w miejscu występowania uszkodzonej igły,

odchylić ołowiankę, naciskając na jej koniec,

chwycić ołowiankę i odciągnąć do siebie,

unieść ołowiankę nieco do góry i jednocześnie odchylić ku sobie, aby zdjąć z igieł oczka,

10)

usunąć ołowiankę z maszyny,

11)

wziąć nową ołowiankę i założyć w wycięcie belki grzebienia igłowego,

12)

po założeniu ołowianki przykręcić płytę dociskową i sprawdzić osadzenie igieł.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z instruktażem,

–

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

osnowarka zwykła,

−

ołowianki z igłami,

−

instrukcja bhp obsługi maszyny dziewiarskiej,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 2

Nawlecz zerwaną nitkę osnowy na osnowarce zwykłej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z instrukcją bezpiecznej obsługi osnowarki zwykłej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

sprawdzić, czy maszyna jest wyłączona,

wprowadzić zerwaną nitkę między iglice pierwszej maszynki koło otworu iglicy pustej,

włożyć szydełko w otwór iglicy i położyć nitkę na szydełku,

pociągnąć nitkę do siebie na zewnątrz osnowy,

obracać ręcznie maszynę aż do zarobienia nitki w dzianinę, cały czas przytrzymując
koniec nitki.

Uwaga: Aby przewleczoną nitkę dobrze zarobić w dzianinę, należy jej koniec założyć na

sąsiednie nitki osnowy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z instruktażem,

–

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

osnowarka zwykła,

−

szydełko,

−

osnowa,

−

instrukcja bezpiecznej obsługi osnowarki,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Kontrola jakości dzianin wytworzonych na osnowarkach

5.4.1. Ćwiczenia

wiczenie 1

Sporządź schemat blokowy rodzajów błędów, jakie mogą wystąpić na osnowarkach

w zależności od przyczyny ich powstania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:

−

przygotować próbki dzianin kolumienkowych z różnorodnymi błędami,

−

omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w Poradniku dla ucznia informacje na temat przyczyn powstawania błędów
w dzianinach kolumienkowych,

sporządzić schemat blokowy błędów dziewiarskich w zależności od przyczyn ich
powstawania,

rozplanować przy każdym rodzaju błędu miejsce na wklejenie próbki dzianiny,

posegregować otrzymane od nauczyciela próbki dzianin według zauważonych błędów,

nazwać zauważone błędy,

wybrać próbki najbardziej charakterystyczne dla poszczególnych błędów,

dopasować i wkleić próbki przy odpowiednich nazwach na schemacie blokowym,

dokonać prezentacji wykonanej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie przedmiotowe.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

próbki dzianin z błędami,

−

arkusz formatu A2,

−

przybory do pisania,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenie 2

Rozpoznaj rodzaj uszkodzenia elementu oczkotwórczego i połącz je z ilustracjami

przedstawiającymi błędy dzianiny kolumienkowej.

Rysunek do ćwiczenia 1: a) przykładowe uszkodzenia elementów oczkotwórczych, b) błędy dzianin

[opracowanie własne na podstawie 7, s. 326, 328, 330]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:

−

przygotować zestawy próbek z różnorodnymi błędami dla każdego ucznia,

−

omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wkleić w dowolnej kolejności do zeszytu rysunki wadliwych elementów oczkotwórczych
jedną pod drugą,

rozpoznać rodzaje uszkodzeń i opisać je obok wklejonych rysunków,

dopasować do uszkodzeń ilustracje dzianin z błędami,

wkleić ilustracje dzianin obok odpowiadających im rysunkom elementów maszyn,

opisać wklejone ilustracje błędnych dzianin,

wyszukać spośród przygotowanych przez nauczyciela próbek błędy opisane w zeszycie,

uzupełnić zestawienia w zeszycie o odpowiednie próbki dzianin,

dokonać prezentacji wykonanej pracy

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie przedmiotowe.

rodki dydaktyczne:

−

rysunki wadliwych elementów oczkotwórczych,

−

ilustracje błędów dzianin kolumienkowych,

−

próbki dzianin z błędami,

−

przybory do pisania,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„

Wytwarzanie dzianin

techniką osnowową”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 7, 10, 11, 13, 15, 16, 20, 21, 22 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 6, 8, 9, 12, 14, 17, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 21 zadań, w tym co najmniej 8 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. c, 4. a, 5. c, 6. a, 7. b, 8. d, 9. a, 10. b, 11. d,

12. b, 13. c, 14. a, 15. c, 16. b, 17. c, 18. c, 19. c, 20. a,
21. d, 22. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Nazwać elementy budowy dzianiny
kolumienkowej

Zidentyfikować układy elementów strukturalnych
dzianiny

Rozpoznać splot dzianiny kolumienkowej

Zdefiniować parametry dzianiny

Określić parametry przędzy dziewiarskiej

Określić elementy budowy oczka

Wyjaśnić pojęcie rozciągliwości

Porównać cechy dzianin kolumienkowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sklasyfikować rodzaje maszyn dziewiarskich

Zidentyfikować elementy formujące oczka
osnowarek

11 Rozpoznać mechanizmy osnowarki

Zanalizować zasady działania mechanizmów
osnowarki

13 Nazwać urządzenia osnowarki

Określić funkcję elementów biorących udział
w formowaniu oczka

15 Rozróżnić elementy oczkotwórcze osnowarki

Zidentyfikować cechy charaktrystyczne maszyn
osnowowych

17 Zastosować wzory do obliczeń produkcyjnych

Zastosować zasady bezpiecznej obsługi maszyn
osnowowych

19 Określić zadania urządzeń zabezpieczających

Wymienić czynności, które należy wykonać przed
rozpoczęciem pracy

Rozróżnić rodzaje przyczyn powstawania błędów
na dzianinie

22 Zidentyfikować błąd występujący na dzianinie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz zasadami punktowania.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

Zapewnij uczniom samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

Przed rozwiązaniem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszelkie wątpliwości.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

10 minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.

Za każde poprawnie rozwiązane zadanie uzyskasz 1 punkt.

Rozwiązania zaznaczaj na karcie odpowiedzi.

Tylko jedna odpowiedź jest poprawna.

Dla każdego zadania podane są 4 możliwe odpowiedzi a, b, c, d.

Wybierz właściwą odpowiedź i wstaw znak X w kratkę z odpowiadającą jej literą.

10.

Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz odpowiedź otocz ją kółkiem i zaznacz
odpowiedź, którą uważasz za prawdziwą.

11.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, odłóż jego rozwiązanie na
później i wróć do niego, gdy pozostanie Ci czas.

12.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

13.

Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Podstawowym elementem budowy dzianiny kolumienkowej jest najczęściej
a)

oczko otwarte.

oczko zamknięte.

osnowa.

wątek.

W budowie strukturalnej dzianiny wyróżniamy dwa układy oczek
a)

oczko otwarte i wątki.

kolumienki i pogrubienia.

rządki i pocienienia.

rządki i kolumienki.

Przedstawiony rysunek jest rysunkiem splotu
a)

sukna.

trykotu.

łańcuszkowego.

atłasowego.

cisłość rządkowa P

dzianiny jest to

liczba rządków w jednostce długości.

liczba kolumienek w jednostce długości.

liczba rządków i kolumienek w jednostce długości.

liczba rządków i kolumienek w jednostce czasu.

Numer przędzy to parametr określający
a)

kurczliwość.

rozciągliwość.

grubość.

długość.

Długość przędzy w oczku zamkniętym jest sumą
a)

2 odcinków i 2 łuków.

3 odcinków i 3 łuków.

2 odcinków.

2 łuków.

Zdolność dzianiny kolumienkowej do wydłużania się pod wpływem przyłożonej do niej
siły określamy jako
a)

cisłość.

rozciągliwość.

długość.

splot.

Cechą charakterystyczną dzianiny kolumienkowej nie jest
a)

dobre wypełnienie.

niska kurczliwość.

stosunkowo niska masa metra bieżącego.

rozciągliwość większa niż dla dzianiny rządkowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Maszyny, które wytwarzają oczka wzdłuż kolumienki nazywamy
a)

osnowarkami.

przędzarkami.

szydełkarkami.

przewijarkami.

10.

Podstawowym elementem formującym oczko dzianiny na osnowarkach jest
a)

urządzenie podające.

igła haczykowa.

korpus.

urządzenie odbierające.

11.

Elementem budowy osnowarki zwykłej nie jest
a)

mechanizm napędu prasy.

mechanizm napędu grzebienia igłowego.

mechanizm napędu grzebienia płaszczkowego.

mechanizm nicielnicowy.

12.

Grzebień

płaszczkowy w osnowarkach zwykłych porusza się ruchem

obrotowym.

posuwisto-zwrotnym.

wahadłowym.

skośnym.

13.

Urządzenie, które odbiera utworzoną dzianinę kolumienkową nazywamy
a)

urządzeniem podającym.

urządzeniem zabezpieczającym.

urządzeniem odbierającym.

urządzeniem wzorującym.

14.

Elementem służącym do przyginania haczyków igieł haczykowych w osnowarkach
zwykłych jest
a)

prasa.

grzebień igłowy.

igła pomocnicza.

szydełko.

15.

Na rysunku przedstawione są różne rodzaje
a)

igieł.

płaszczek.

iglic.

pras.

16.

Cechą charakterystyczną osnowarek nie jest
a)

rodzaj igieł.

długość przędzy w oczku.

szerokość robocza grzebienia igłowego wyrażona w calach.

liczba grzebieni igłowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

Masa metra kwadratowego dzianiny kolumienkowej, w której długość przędzy wrobionej
w oczko wynosi 50 mm, ścisłości P

, P

= 25, Nm – numer metryczny przędzy wynosi 20,

a V – liczba nitek występująca w oczku = 2, wynosi
a)

256,5 g.

355,5 g.

312,5 g.

340,5 g.

18.

Wszystkie czynności obsługowe związane z konserwacją i naprawami osnowarek należy
przeprowadzać, gdy
a)

igły wykonują ruch do dołu.

iglice wykonują rzut przed igłami.

wyłączone jest zasilanie maszyny.

nawleka się iglice nitkami.

19.

Podstawowym zadaniem urządzeń zabezpieczających pracę maszyny jest
a)

wyłączenie maszyny.

usunięcie awarii.

wyłączenie maszyny i wskazanie miejsca awarii.

uruchomienie maszyny.

20.

Przed uruchomieniem maszyny należy
a)

sprawdzić przebieg przędzy na wszystkich systemach.

sprawdzić przebieg przędzy tylko na wybranych systemach.

przystąpić bezpośrednio do pracy.

wymienić nawoje z przędzą na nowe.

21.

Tłuste plamy i zabrudzenia pojawiające się na dzianinie są wynikiem
a)

błędów przędzy.

błędów w raporcie snucia.

nieprawidłowej pracy maszyny.

nieprawidłowej obsługi.

22.

Rysunek przedstawia błąd dzianiny
a)

pasiastość wzdłużna.

plamy po smarze.

brak kolumienki oczek.

zgrubienia wzdłużne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.........................................................................................................................

Wytwarzanie dzianin techniką osnowową

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test praktyczny, zadanie typu „ próba pracy” do jednostki modułowej

„

Wytwarzanie dzianin techniką osnowową”

Zadanie do wykonania

Wymień ołowiankę z uszkodzoną igłą na osnowarce zwykłej, określ rodzaj uszkodzenia

oraz podaj przykład błędu powstającego w dzianinie w wyniku pracy uszkodzonego elementu.

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadania praktycznego.

Przygotuj odpowiednią liczbę stanowisk.

Zapewnij uczniom samodzielność podczas rozwiązywania zadania.

Przed przystąpieniem do wykonania zadania przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszelkie wątpliwości.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na sprawdzian.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia pracy.

Instrukcja do wykonania zadania

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie uczeń powinien:

przeczytać dokładnie treść zadania,

zapisać w formularzu Plan działania:

−

wykaz przyrządów pomocniczych niezbędnych do obsługi maszyny,

−

czynności związane z, wymianą uszkodzonej igły zgodnie z kolejnością
wykonywania,

dobrać ubranie ochronne zgodnie z przepisami bhp,

przystąpić do organizowania stanowiska pracy: rozmieść na stanowisku przyrządy
pomocnicze niezbędne do wykonania zadania,

wykonać zaplanowane czynności związane z wymianą uszkodzonego elementu zgodnie
z zasadami bhp,

po zakończeniu pracy uporządkować stanowisko pracy i oczyścić maszynę,

określić rodzaj uszkodzenia elementu,

podać przykład błędu powstającego w dzianinie w wyniku pracy uszkodzonego elementu.

Powodzenia!

rodki dydaktyczne

−

osnowarka zwykła,

−

narzędzia pomocnicze,

−

części zamienne,

−

instrukcja bezpiecznej obsługi szydełkarki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Plan działania (wzór arkusza dla ucznia)

…………………………………

Imię i nazwisko ucznia

Kolejność wykonywanych czynności:

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
...............................................................................

Wykaz przyborów pomocniczych:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat punktowania:

Arkusz obserwacji ucznia

…………………………………

Imię i nazwisko ucznia

Lp. Kryteria czynności

Punktacja

Liczba

punktów

1. Planowanie wykonania zadania:

−

uczeń wymienia w formularzu „Plan działania” kolejne czynności
związane z wykonaniem zadania,

−

uczeń sporządza wykaz przyrządów pomocniczych i części
zamiennych potrzebnych do wykonania zadania.

0–2

0–1

0-1

2. Zorganizowanie stanowiska pracy:

−

uczeń zakłada odzież roboczą,

−

uczeń gromadzi na stanowisku przyrządy pomocnicze i części
zamienne wymienione w planowaniu.

0–2
0–1

0–1

3. Wykonanie zadania:

−

uczeń wyłącza maszynę i ustawia ją tak, aby iglice zajęły
położenie przed igłami,

−

znajduje płytkę, pod którą znajduje się złamana igła,

−

odkręca śrubę mocującą płytkę, nie usuwając jej z otworu płytki,

−

płytkę ze śrubą kładzie na przedniej belce korpusu maszyny,

−

naciska na koniec ołowianki i odciąga ją do siebie,

−

zdejmuje z igieł oczka i wyjmuje ołowiankę z maszyny,

−

zakłada nową ołowiankę w wycięcie belki grzebienia igłowego,

−

po założeniu ołowianki przykręca płytę dociskową i sprawdza
osadzenie igieł w ołowiance względem pozostałych igieł
w maszynie,

−

przestrzega bezpieczeństwa zasad bezpieczeństwa podczas pracy,

−

utrzymuje ład i porządek n stanowisku podczas pracy,

−

porządkuje stanowisko po pracy (czyści maszynę, odkłada
narzędzia na miejsce).

0–11

0–1
0–1
0–1
0–1
0–1
0–1
0–1

0–1
0–1
0–1

0–1

Zaprezentowanie efektów wykonanego zdania

−

uczeń uzasadnia sposób wykonanego zdania,

−

ocenia jakość wykonanych półproduktów.

0–2
0–1
0–1

Łącznie 0–17

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłowo wykonaną czynność otrzymuje 1 punkt. Za błąd w wykonanej

czynności lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za uzyskanie minimum 9 punktów,

−

dostateczny – za uzyskanie 10–13 punktów,

−

dobry – za uzyskanie13–15 unktów,

−

bardzo dobry – za uzyskanie16–17 punktów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Dziamara H.: Dziewiarstwo maszynowo-ręczne. WSiP, Warszawa 1990

Gajzler Z., Kowalczyk K., Krynicka G.: Konfekcjonowanie dzianin cz. 1. WSiP,
Warszawa 1995

Kopias K.: Technologia dzianin kolumienkowych, WNT, Warszawa 1986

Kopias K., Kornobis E., Mrożewski Z., Wodniacka H. Laboratorium podstaw technologii
i maszyn dziewiarskich. PŁ, Łódź 1978

Kornobis E., Mrożewski Z., Stajniak K.: Dziewiarstwo cz. 2. WSiP, Warszawa 1990

Mrożewski Z.: Budowa i projektowanie dzianin. PŁ, Łódź 1978

Stajniak K.: Technologia dziewiarstwa. Maszyny osnowowe. WPLiS, Warszawa 1968

Waśniewski S.: Dziewiarstwo maszynowe. WSiP, Warszawa 1985

www.liba.de