Wirusy

BUDOWA:
Pojedynczą cząsteczkę wirusa nazywamy WIRIONEM.
Składa się on najczęściej z:
- białkowej otoczki (KAPSYDU) i zawartego w niej kwasu nukleinowego. Może nim być
DNA lub RNA.
- KWAS NUKLEINOWY stanowi najważniejszą część wirusa, wystarczającą zwykle dla
zainfekowania komórki gospodarza. Jego budowa często odbiega od tej, którą
obserwujemy u organizmów żywych (zawierać może często bardzo rzadko spotykane,
nietypowe nukleotydy, a jego struktura druchorzędowa może być różna).
- Obok typowych dwuniciowych, spiralnie zwiniętych cząsteczek DNA, może występować
jednoniciowa forma, u innych może występować nietypowa dwuniciowa cząsteczka RNA

TYPY – wyróżniamy szereg typów morfologicznych wirusów, z których najważniejsze to:
- WIRIONY BRYŁOWE – posiadają kształt regularnego dwudziesto – lub
dwunastościanu. Ich otoczka zbudowana jest z niewielkiej liczby powtarzających się
elementów białkowych (białek) – zwanych KAPSOMERAMI. Czasami posiadają
dodatkową otoczkę zewnętrzną zbudowaną z lipidów (stanowi ona zazwyczaj
pozostałość błony komórkowej lub jądrowej gospodarza „zabieraną” przez wydostającą
się na zewnątrz cząsteczkę wirusa.
- WIRIONY SPIRALNE – zwykle mające postać pałeczki, zbudowane ze spiralnie
ułożonych kapsomerów. Podobnie jak wyżej wymieniane mogą być dodatkowo „okryte”
lipidową otoczką.
- WIRIONY O ZŁOŻONEJ BUDOWIE, np. BAKTERIOFAGI – (wirusy bakterii),
posiadające szereg towarzyszących, różnie zbudowanych elementów. Posiadają:
GŁÓWKĘ – stanowi osłonę kwasu nukleinowego, zwykle o regularnej,
dwudziestościennej budowie, OGONEK – zbudowany z odmiennych białek, jego
zakończenie ma formę specyficznie zbudowanej płytki, wykazującej aktywność
enzymatyczną oraz specjalne, czułkowate WYROSTKI (CZUŁKI) umożliwiające
przyczepienie się wirionu do powierzchni komórek bakterii.

Liczne, powstające w komórce cząsteczki wirusa tworzącego czasem duże krystaliczne
lub parakrystaliczne AGREGATY w jej cytoplazmie lub jądrze, znane cytologom pod
nazwą WKRĘTÓW WIRUSOWYCH.

„CYKLE ŻYCIOWE”:
W procesie namnażania bardzo charakterystyczny jest brak materialnej łączności między
wirionem infekującym komórkę a wirionem potomnym. Wirus po wniknięciu do komórki

gospodarza zachowuje się jak jego funkcjonalna część składowa, ale w zasadniczy
sposób zmienia program działania komórki, dostosowuje go do swoich potrzeb: komórka
nie przeprowadza właściwych sobie procesów życiowych, nie odtwarza podobnych do
siebie komórek, lecz tworzy mnóstwo cząsteczek wirusowych (wirionów). Często proces
ten bywa dla komórki tak szkodliwy, że powoduje jej śmierć.
Poza komórką wirus jest martwą cząstką nukleinowo – białkową – nie jest aktywny i nie
wykazuje żadnych cech żywej materii. W żywej komórce gospodarza ujawniają się
równie inne cechy wirusa:
- zdolność przekazywania cech dziedzicznych
- zdolność do przystosowania się do warunków otoczenia
- zdarzają się także mutacje
wirusy nie mają natomiast własnej przemiany materii – nie odżywiają się, nie oddychają,
nie są zdolne do zdobywania energii.

CHOROBY WIRUSOWE:

Wirusy są raczej silnie wyspecjalizowanymi, bezwzględnymi pasożytami, które uzyskały
możliwość zaistnienia i funkcjonowania dopiero po pojawieniu się form żywych o budowie
komórkowej.

- OSPA
- PARALIŻ DZIECIĘCY
- WŚCIEKLIZNA
- PRYSZCZYCA
- ŻÓŁTA FEBRA
- AIDS
- EBOLA