Z fizjologicznego punktu widzenia prac

dzie nazywana ka

da czynno

ść

wykonywana zawodowo.

Fizjologia pracy (wg G. Lehmanna) bada fizyczn

budow

i czynno

ci ciała

pracuj

cego człowieka. Celem tych bada

jest takie dostosowanie pracy do

człowieka, aby zapewni

liwie ekonomiczne wykorzystanie jego siły

roboczej, przy unikni

ciu zb

dnego wysiłku i zm

czenia, co w rezultacie

prowadzi do wykonania pracy w warunkach racjonalnych z gospodarczego
punktu widzenia.

Postacie pracy:
-

praca fizyczna (mi

ęś

niowa);

praca umysłowa.

da praca fizyczna zawiera elementy pracy umysłowej (mniejsz

lub wi

ksz

ilo

ść

), a praca umysłowa elementy pracy fizycznej.

na wyró

nast

puj

ce okresy procesu pracy w stosunku do czasu

zatrudnienia:

przedstartowy – zwi

zany z przygotowaniem stanowiska lub samego

pracownika do czynno

ci roboczych;

wyj

ciowy – stan psycho-fizyczny pracownika przed podj

ciem pracy;

nauki – nabieranie wprawy – krzywa pracy charakteryzuje si

wówczas du

Ŝą

rozbie

parametrów okre

laj

cych proces pracy np.: czas reakcji, ilo

ść

odebranych informacji, bł

dów itp.;

równowagi roboczej – w krzywej pracy widoczne to jest w postaci
najlepszych wyników badanych parametrów;

czenia – w krzywej pracy pojawiaj

najpierw sporadyczne, a potem

coraz cz

ęś

ciej, gorsze warto

ci badanych parametrów.

Po zako

czeniu wykonywanych czynno

ci (całkowitym, przej

ciowym np.

podczas przerwy) nast

puje powrót organizmu do stanu wyj

ciowego.

Krzywe wydajno

ci pracy w ci

gu dnia (według Otto

Krzywe wydajno

ci pracy w ci

gu dnia (według Otto

Grafa

)

Godziny pracy

Wahania wydajno

ci pracy w ci

gu tygodnia

Wahania wydajno

ci pracy w ci

gu tygodnia

Dni tygodnia

pon.

wt.

czw.

pt.

sob.

200

210

220

230

240

Wahania wydajno

ci pracy w ci

gu roku kalendarzowego

Wahania wydajno

ci pracy w ci

gu roku kalendarzowego

Miesi

III

VII

VIII

XII

150

160

170

180

190

200

210

220

230

240

Zdarzenia zachodz

ce w procesie pracy:

PROCES
UCZENIA SI

PRACA
WŁA

CIWA

OBCI

Ąś

ENIE

CZŁOWIEKA
PRAC

Przerwy
w pracy

Szkolenie

Instrukcje

Czynno

powtarzaj

ce si

Percepcja
informacyjna

Przetwarzanie i
gromadzenie
informacji

Procesy
wykonawcze

czenie jako

efekt obci

ąŜ

enia

Odpoczynek

Po zmianie
roboczej

fizyczne

psychiczne

bierny

czynny

fizyczne

psychiczne

Fizjologicznie, organizm ludzki posiada pewn

stref

niezawodno

ci, która

ograniczona jest od góry i od dołu.

Poza stref

niezawodno

ci wyst

puje strefa bł

dów, która dotyczy:

przeci

ąŜ

enia sensorycznego, wyst

puj

ca powy

ej górnej granicy

prawidłowego działania człowieka;

głodu sensorycznego (deprawacji), wyst

puj

ca poni

ej dolnej granicy

prawidłowego działania człowieka.

Granice tych stref s

niestabilne i zale

Ŝą

od:

zdolno

ci adaptacyjnych człowieka do zakłóce

wywołanych zarówno

czynnikami wewn

trznymi jak i zewn

trznymi;

przebiegu procesu uczenia si

;

rodzaju i ilo

ci pracy;

liwo

ci do mobilizacji sił w sytuacji trudnych;

rodzaju i przebiegu zm

czenia;

motywacji, postawy moralnej,

cech osobniczych (temperament, charakter, stan psychiczny itp.).

Dopuszczalna granica obci

ąŜ

enia:

tno pracownika stabilizuje si

;

okres powrotu do stanu przed podj

ciem pracy, po zako

czeniu wysiłku, nie

przekracza 15 minut.

Granica trwałej wydajno

ci, jest osi

gni

ta wówczas, kiedy przeci

tna warto

ść

tna jest o 30 uderze

na minut

ksza ni

dla stanu spoczynku.

liwy jest proces odnowy organizmu, realizowany on jest poprzez

wprowadzenie w odpowiednim czasie, o odpowiedniej długo

ci i ilo

ci przerw

w czasie trwania pracy.

Zasady stosowania przerw:
1. Suma wszystkich przerw powinna by

równa lub nieco mniejsza od 15%

całego czasu pracy (t

), a w przypadku prac ci

ęŜ

kich < 20-30% t

2. W zale

ci od ilo

ci wprowadzonych przerw, miejsce ich umieszczania w

czasie pracy nie jest bez znaczenia, zaleca si

w przypadku wyst

powania:

a) Tylko jednej przerwy – umie

pomi

dzy 1/3 a ½ t

b) Dwóch przerw – umie

je tak, by dzieliła t

na 3 cz

ęś

ci, a czas trwania

drugiej powinien by

dłu

szy ni

pierwszej.

3. W przypadku ci

ęŜ

kich prac fizycznych ilo

ść

ich powinna by

ksza.

4. Nale

y d

ąŜ

do stosowania przerw cz

stych, chocia

krótkich, gdy

efekt

wypoczynku jest najwi

kszy w pocz

tkowej fazie jego trwania (zale

ść

kwadratowa).

ęś

nie i praca fizyczna:

1. W mi

ęś

niach nast

puje przemiana chemiczna na mechaniczn

, której

produktem ubocznym jest ciepło.

2. Energia pobierana jest z po

ywienia.

3. Tlen dostarczany jest przez układ krwiono

ny.

4. Mamy nast

puj

ce rodzaje mi

ęś

ni: poprzeczne pr

ąŜ

kowe zale

ne od woli,

ęś

nie poprzeczne pr

ąŜ

kowe serca (niezale

ne od woli) i mi

ęś

nie gładkie.

5. Fizjologia włókna mi

ęś

niowego podlega prawu „wszystko albo nic”, czyli mi

ęś

nie

mog

znajdowa

albo w stanie spoczynku albo w stanie czynnym, nie ma

stanów po

rednich.

6. Krótkotrwała praca mi

ęś

ni odbywa si

bez dostarczania tlenu.

7. W wyniku pracy mi

ęś

ni zapotrzebowanie na tlen, a tym samym na krew, wzrasta

1-20-krotnie w porównaniu ze stanem spoczynkowym.

8. Dłu

sze przerwy w dopływie krwi objawiaj

skurczem mi

ęś

ni.

9. Ze wzgl

du na niekorzystn

konfiguracje układu kostnego z mi

ęś

niami, z reguły

w mi

ęś

niach nale

y wytworzy

kilkunastokrotnie wi

ksz

sił

siła

zewn

trzna.

10. Praca mi

ęś

ni odbywa si

parami, jedne si

kurcz

inne rozkurczaj

, dzi

ki temu

na wybalansowa

sił

11. Skurcz mi

ęś

ni wywołany jest przez impuls z układu nerwowego, im wi

cej

włókien nerwowych wnika do mi

ęś

nia tym bardziej precyzyjna praca.

Zasady prawidłowej organizacji pracy:
1. Okres przerwy pomi

dzy zmianami roboczymi powinien wynosi

przynajmniej

16 godz.

2. Zastosowanie rytmizacji pracy pozwoli na zapewnienie mniejszego zu

ycia

energii własnej pracownika, a co za tym idzie - spadek zm

czenia i wzrost

efektywno

ci pracy.

3. Mo

liwo

ść

wykluczenia u

ycia wzroku przez pracownika spowoduje spadek

wysiłku psychicznego oraz szybsze wykonywanie ruchów.