2012-12-15
1
Cele gospodarki
finansowej
przedsiębiorstwa
wiedza stosowana, pragmatyczna, choć oparta o
teorię
mikroekonomiczny punkt widzenia zjawisk
finansowych
ograniczenie zakresu badań do wyodrębnionej strefy
działalności jednostki
identyfikacja (umiejscowienie) zjawisk finansowych
w przedsiębiorstwie i jego otoczeniu
badany wpływ regulacji prawnych na postawy
przedsiębiorcy
metody, treść i sposoby oceny gospodarki
przedsiębiorstwa są różne
3
Podstawowy cel:
realizacja zamierzeń właściciela
działalność finansowa
uzyskiwanie przez przedsiębiorstwa nadwyżki
ekonomicznej wyrażonej w pieniądzu –
nadwyżka finansowa w stosunku do
wyłożonego kapitału
4
Czynniki określające cel przedsiębiorstwa:
forma przedsiębiorstwa
prawno – organizacyjne formy
przedsiębiorstwa
typy zarządzania
5
Cele spółki akcyjnej – osiągnięcie nadwyżki
zapewniającej satysfakcjonujące dywidendy,
ich ubezpieczenie
Cele przedsiębiorstw państwowych, ( danie
budżetowi nie opodatkowane dochody, jest
to cel sam w sobie ) menagerskie
samorządowe, spółki budżetu państwa.
Przedsiębiorstwa menagerskie – uzyskanie
zysku, jeżeli od niego zależą zyski
menagerów
Przedsiębiorstwa samorządowe – dochód
czysty, zysk powiększony o wynagrodzenie
pracowników
6
Celem ogólnym jest uzyskanie jakiejś kategorii
nadwyżki ale musi się ona kojarzyć również z
efektywnością (uzyskanie określonego typu
nadwyżki). W danych warunkach nie można
maksymalizować nadwyżki w nieskończoność:
konkurencja
rozwój firmy
rozbudowa przedsiębiorstwa
Celem działalności przedsiębiorstwa jest więc
uzyskanie efektywności sprzyjającej interesowi
właścicieli jak również wzrost wartości
przedsiębiorstwa. Tym celom powinna być
podporządkowana cała gospodarka
przedsiębiorstwa.
7
2012-12-15
2
Wartość przedsiębiorstwa to nie tylko księgowa
wycena przedsiębiorstwa na rynku, to także
wartość rynkowa przedsiębiorstwa, możliwość
pozyskania kapitału, opinia u dostawców
(goodwill).
Gospodarka przedsiębiorstw powinna wpływać
na rozwój przedsiębiorstwa poprzez inwestycje
finansowe. Dążąc do celu ogólnego możemy go
spełniać poprzez inwestycje.
Gospodarka przedsiębiorstwa musi realizować
cele przedsiębiorstwa.
Racjonalne funkcjonowanie gospodarki
(dysponowanie środkami pieniężnymi) stwarza
podstawy do realizacji celów firmy
8
Decyzje finansowe klasyfikuje się
względem czasu:
krótkookresowe
długookresowe: charakteryzują się
wysokim stopniem ryzyka; skutki
finansowe są rozłożone w długim
okresie czasu lub dające skutki w
długim odstępie czasu; powinny być
przypisane dla osób zajmujących
najwyższe miejsca w hierarchii
organizacji.
9
Decyzje długookresowe:
dotyczą źródeł pozyskiwania kapitału przez
przedsiębiorstwa, czego konsekwencje odczuwa
się w długim okresie czasu. Ten obszar decyzji
nazywa się finansowaniem lub zarządzaniem
źródłami kapitału.
wykorzystanie kapitału, czyli inwestowanie;
skutkuje długim okresem czasu; decyzje są
podejmowane przez najwyższe czynniki.
Decyzje krótkookresowe:
zarządzanie kapitałem, zawiera w sobie wiązkę
decyzji krótkoterminowych podejmowanych
przez niższe szczeble hierarchii.
10
Finansowanie odbywa się w ramach
działalności finansowej
przedsiębiorstwa,
zarządzanie kapitałem w ramach
działalności operacyjnej,
a inwestowanie w ramach
działalności inwestycyjnej.
11
12
Uwarunkowanie decyzji przedsiębiorstwa
decyzje
finansowe
przedsiębiorstwa
inflacja
interwencjonizm
państwowy
koniunktura gospodarcza
polityka fiskalna
polityka monetarna
Jako uwarunkowanie decyzji finansowych
przedsiębiorstwa, koniunktura może być dobra lub
zła.
Dobra koniunktura oznacza dla przedsiębiorstwa
możliwość zwiększenia produkcji, gdyż
wyprodukowane wyroby mają szansę się
sprzedać. Powoduje to konieczność podjęcia
decyzji związanych z zaopatrzeniem i rozwojem
koniunktury.
W przypadku dobrej koniunktury przedsiębiorstwo
stara się uzyskać dodatkowe środki poprzez
kredyty.
13
2012-12-15
3
Zła koniunktura to zjawisko nieprzewidywalne.
Nigdy nie wiadomo kiedy skończy się dobra, a
zacznie zła koniunktura. Początek złej
koniunktury jest przez przedsiębiorstwa
odczuwany poprzez gwałtowny spadek popytu,
wzrost zapasów wyrobów finalnych, zamrożenie
gotówki w wyrobach gotowych i w konsekwencji
powoduje brak finansów na prowadzenie
działalności, a co za tym idzie, spore kłopoty.
Gotówka jest uzyskiwana głównie ze źródeł
oszczędności (zmniejszenie kosztów pracy
poprzez np. zwolnienia). Przedsiębiorstwo
podejmuje decyzję o wstrzymaniu inwestycji (np.
wstrzymanie budowy).
14
Inflacja wiąże się ze wzrostem cen. Stopień
oddziaływania inflacji zależy od jej wielkości oraz
od cyklu produkcji danego przedsiębiorstwa
jeżeli cykl jest długi, to inflacja zniekształca ceny,
bo materiały zostały zakupione po niższej cenie
niż ta w chwili wyprodukowania wyrobu finalnego.
Różnica pomiędzy przychodami a zyskiem jest
bardzo widoczna. W takiej sytuacji ma sens
porównywanie zysku nominalnego i realnego.
Każde przedsiębiorstwo finansuje się środkami
obcymi, czyli środkami pochodzącymi zazwyczaj z
kredytów.
15
W przypadku braku inflacji kredyty mają stałe
stopy procentowe. W warunkach inflacji banki
przechodzą na zmienną stopę procentową.
Zmienna stopa procentowa to dodatkowe ryzyko
dla przedsiębiorstwa, gdyż nie jest ono w stanie
określić sumy, którą będzie musiało zwrócić.
Koszt uzyskania dodatkowego dochodu jest
praktycznie nie do określenia.
Rachunek efektywności inwestycji jest
niemożliwy do oszacowania. Konsekwencją tego
jest wzrost ryzyka inwestycyjnego i wykazanie
niskiej skłonności inwestycyjnej w
przedsiębiorstwie. W czasie wysokiej inflacji jest
niska skłonność inwestycyjna i wzrost
bezrobocia.
16
DEFLACJA to zjawisko, którego przejawem są
spadające ceny. Jest szkodliwa dla gospodarki,
a więc i dla przedsiębiorstw. Skłonność do
konsumpcji wcale nie jest wyższa. Wzrost
bezrobocia. Jeśli przedsiębiorstwa nie sprzedają
swoich produktów, to nie mają motywacji do
zwiększania produkcji.
ceny spadają
niskie stopy procentowe
18
Polityka fiskalna jest uwarunkowaniem decyzji
finansowej.
Jej konsekwencje pomniejszają zysk obciążając go
podatkiem dochodowym. Obciążając dochody
gospodarstw domowych, konsekwencje polityki
fiskalnej pomniejszają zdolność konsumpcyjną, co
pośrednio przekłada się na decyzję finansową
przedsiębiorstw.
Polityka fiskalna zniekształca ceny na rynku poprzez
podatek VAT (różne stawki na różne dobra), podnosi
ceny, co wpływa na popyt, a także podnosi koszty
poprzez podatek od nieruchomości, obciążenia
zusowskie, itp.
19
INTERWENCJONIZM to działanie polegające na
zdefiniowaniu oddziaływania państwa na rynku na
koniunkturę. Później instrument ten się rozrósł i
ostatecznie rozumiany jest jako wszelki wpływ państwa
na gospodarkę.
Interwencjonizm, gdy przyjmuje charakter prawa
(normy prawne), wytycza obszar działalności
przedsiębiorstw na rynku. Może być skierowany na
niedopuszczenie do pewnych działalności.
Instrumentami państwa są np. zezwolenia na
prowadzenie działalności gospodarczej, Ustawa o
rachunkowości i Ustawa o działalności gospodarczej.
WADA: możliwość łamania zasad mechanizmu
rynkowego
20
2012-12-15
4
Na racjonalność możemy potrzeć według 2
płaszczyzn:
zewnętrzna – szersza – całość gospodarki w całym
przedsiębiorstwie
wewnętrzna – węższa – rozpatrywanie w sposób
izolowany, wyodrębniony
Spojrzenie zewnętrzne – racjonalność będzie mierzona
wpływem maksymalizacji nadwyżki finansowej i
rozwojem przedsiębiorstwa (pomnażanie wartości
przedsiębiorstwa)
Spojrzenie wewnętrzne dotyczy: zachowania płynności
finansowej – zdolności do terminowego regulowania
wszelkich zobowiązań, obniżenia kosztów finansowych
– należy obniżać te koszty, które mają duże znaczenie,
ale nie przynosi to ujemnych skutków
21
NIE jest nim maksymalizacja zysku zysk jest
kategorią rachunkową Zysk to nie pieniądz
przychody i koszty nie są wpływem/ wydatkiem
gotówki.
• Maksymalizacja bogactwa, czyli wartości
firmy i zainwestowanych w nią kapitałów.
Koncepcja zarządzania przez wartość.
Nadrzędny cel to wzrost wartości
przedsiębiorstwa i wzrost wartości kapitału.
22
Jakikolwiek cel musi:
▫ Być jednoznaczny, aby nie wywoływać
dylematów w momencie podejmowania
decyzji.
▫ Integrować interesy wszystkich stron
(podmiotów) związanych z funkcjonowaniem
firmy
▫ Opierać się na klarownych miernikach
23
Wartość jest:
▫ Najbardziej widoczną ze wszystkich miar
(odzwierciedla decyzje w cenie akcji).
▫ Odzwierciedla długookresowe efekty decyzji
firmy (zysk odzwierciedla krótkookresowe
decyzje)
▫ Łączy zainteresowanych działaniem firmy
każdy może być akcjonariuszem
24
25
Jak najprościej zmierzyć, czy tworzona jest wartość przedsiębiorstwa:
kryterium zysku ekonomicznego
ekonomiczna wartość dodana EVA
osiągany wynik finansowy -
Wartość zaangażowanych x
kapitałów
stopa kosztu kapitału
inwestowanie w co zaangażować finansowanie skąd brać
Kwota kapitału x stopa % kosztu kapitału = zysk ekonomiczny
rentowność wyższa niż stopa kosztu kapitału (zainwestowanie kapitału) działanie opłacalne ekonomicznie
domena inwestowania umiejętne wykorzystanie kapitału/ środków
łączenie obszarów decyzyjnych inwestycyjnych i finansowych
26
Cykl finansowy w zarządzaniu finansami.
gotówka netto
wpływy i wydatki
aktywa
kapitał
2012-12-15
5
27
Zasady finansowania przedsiębiorstwa.
I.
Zasada inwestycji
Inwestuj w projekty oferujące stopy zwrotu wyższe od stopy zwrotu z
alternatywnych przedsięwzięć o podobnym ryzyku.
Projekty mają być
EFEKTYWNE
, a nie tylko
RENTOWNE
.
II.
Zasada finansowania
Wybierz optymalną strukturę finansowania firmy, aby
KOSZT KAPITAŁU
był jak najmniejszy
III.
Zasada płynności
Zwracaj uwagę na przepływy pieniężne i rotację zasobami.
• Odpowiedzialność za tworzenie i realizację polityki
finansowej przedsiębiorstwa.
• Przygotowanie budżetu operacyjnego i inwestycyjnego
firmy, odpowiedzialność za ich realizację i kontrolę.
• Koordynacja i kontrola systemu księgowości i
sprawozdawczości finansowej.
• Nadzorowanie sporządzania sprawozdań finansowych.
• Odpowiedzialność za przygotowanie corocznego
raportu finansowego przedsiębiorstwa
• Ocena sytuacji ekonomiczno-finansowej podmiotu
gospodarczego i jego pozycji na rynku.
• Nadzór nad kontaktami z zewnętrznymi instytucjami
finansowymi, w tym z bankami, funduszami
inwestycyjnymi, giełdą papierów wartościowych itp.
• Zarządzanie płynnością i gotówką przedsiębiorstwa
28
Sprzeczność celów występuje zazwyczaj
wewnątrz przedsiębiorstwa. Ta
sprzeczność tkwi w zasobach
wykorzystywanych przez
przedsiębiorstwo (kapitał, praca,
informacja). Te zasoby mogą być
źródłem sprzeczności celu.
29
działalność jednoosobowa - szef jest
jednocześnie właścicielem i pracownikiem.
Formułuje cel w taki sposób, że nie ma
konfliktów.
przedsiębiorstwo rodzinne - posiada zasoby,
a w działalności tego przedsiębiorstwa nie
występują konflikty, chyba że rodzina się
rozpadnie. Generalnie jest zgodność celów
30
spółka
kapitał własny ma charakter
udziałowy - właściciele formułują cele zgodnie
z celami przedsiębiorstwa. W małej spółce
właściciele przyjmują także funkcję menedżera.
Nie występują tutaj sprzeczności. W momencie
gdy zatrudni się pracowników, to pojawia się
źródło konfliktów, gdyż mają oni cele
odmienne od celów kadry rządzącej, co
wywołuje konflikt i powoduje starcia na linii
pracownik- szef. W spółce tej nie ma
świadomości o konieczności likwidacji ogniw
konfliktów. To powoduje sporą rotację
pracowników między poszczególnymi
przedsiębiorstwami.
31
spółka z o.o.
dojrzała spółka handlowa - O
następującej strukturze: właściciel, pracownicy,
wyższa kadra menedżerska (głównie właściciele).
Kierownicy działów formułują cele takie same jak
inni pracownicy najemni, nie będą oni jednak ich
formułować, jeśli mają oni otwartą drogę awansu.
Instrumenty niwelujące sprzeczność celów:
neutralizacja, motywacja
13-ta pensja; udział w zysku, aby pracownicy
najemni indentyfikowali się z cele maksymalizacji
zysku, bo będą mieli swój udział w zyskach
związanie pracownika tak, aby korzyści przenosiły
się na jego rodzinę, np. dodatkowe ubezpieczenia
pracowników, obozy i kolonie dla dzieci,
dodatkowa pensja na urlop
finansowanie szkoleń
32
2012-12-15
6
spółka akcyjna - Struktura właścicielska jest
niejednorodna, wyższy i niższy szczebel
zarządzania, pracownicy. Inwestorzy
strategiczni formułują cele zgodnie z celami
ogólnymi przedsiębiorstwa. Zwykli pracownicy
nie są związani z żadnym przedsiębiorstwem.
Dywidenda ma za zadanie utrzymać tych
właścicieli w sytuacji kłopotów
przedsiębiorstwa
. Zespół menedżerski niższej
kadry zarabia tak dużo, że już więcej się nie
da. Ich celem jest sukces przedsiębiorstwa.
Pracownicy chcą maksymalizacji zysku.
Wyraźna sprzeczność celów. Zróżnicowana grupa
właścicieli, pracowników, menedżerów.
33
przedsiębiorstwo państwowe
Cel
max zysku- narzucony przez Państwo.
Jednak przedsiębiorstwo realizowało cel-
max wynagrodzeń. Wynagrodzenia w
przedsiębiorstwie państwowym są średnio
20% wyższe od wynagrodzeń w
przedsiębiorstwach prywatnych
34
Jeżeli przedsiębiorstwo ma realizować krótkie
i długie cele przedsiębiorstwa i skutecznie
walczyć ze sprzecznością celów musi być
jasno określony właściciel.
35