AF wykład II

2011-03-12

1

Wstępna analiza sprawozdania

finansowego

Wstępna analiza sprawozdania finansowego

utożsamiana jest z analizą jego dwóch
podstawowych części: bilansu oraz rachunku
zysków i strat. Powszechnie jako analizę
wstępną przeprowadza się analizę pionową
(analizę struktury) i poziomą (analizę
dynamiki) obu tych części.

Wstępna analiza bilansu

Bilans ukazuje obraz sytuacji majątkowo-kapitałowej

przedsiębiorstwa. Bilans stanowi zestawienie
składników majątku przedsiębiorstwa (tj. aktywa)
oraz źródeł jego finansowania (tj. pasywa)
sporządzone na dany moment. Spółki giełdowe
przedstawiają swoje raporty finansowe, w tym bilans,
co kwartał. Szczególną uwagę zwraca się na bilans
roczny.

Wstępna analiza bilansu – c. d.

Bilans charakteryzuje się zrównoważeniem stron, tzn.

cały majątek przedsiębiorstwa musi mied wskazane
źródła finansowania. Warto jednocześnie
wspomnied, że w spółce nie może byd źródeł
finansowania, które nie finansują żadnego majątku.
Suma aktywów musi byd równa sumie pasywów
bilansu (zasada równowagi bilansowej).

AF wykład II

2011-03-12

2

Wstępna analiza bilansu – c. d.

Szeregowanie aktywów bilansowych następuje w

oparciu o zasadę wzrastającej płynności

(możliwości spieniężenia ). Szeregowanie pasywów

dokonywane jest w oparciu o zasadę wzrastającej
wymagalności spłaty (określa ona terminy
regulowania płatności). Pasywa rozpoczynają kapitały
własne, które nie podlegają zwrotowi, poprzez
zobowiązania długoterminowe z okresem spłaty
ponad jeden rok, a kooczą zobowiązania, których
okres spłaty jest natychmiastowy.

Wstępna analiza bilansu – c. d.

Wstępna analiza bilansu ma na celu ocenę sytuacji majątkowo-

kapitałowej, jak również wskazanie kierunku dalszych, bardziej
szczegółowych analiz. Wstępna analiza bilansu obejmuje:

• analizę poziomą – polegającą na badaniu dynamiki sumy

bilansowej oraz poszczególnych pozycji aktywów i pasywów;

• analizę pionową – polegającą na badaniu wzajemnej

struktury aktywów i pasywów oraz ich struktury wewnętrznej;

• analizę pionowo-poziomą – polegającą na badaniu struktury

kapitałowo-majątkowej.

Wstępna analiza bilansu – c. d.

Badanie dynamiki sumy i pozycji bilansowych

(analiza pozioma) ma na celu ustalenie ich zmian

w czasie. Można przy tym zaobserwowad wzrost

lub spadek sumy bilansowej, a także wielkości

poszczególnych pozycji aktywów i finansujących

je pasywów, co prowadzi do zmian ich struktury.

Najlepsze wyniki daje dokonywanie takiej analizy

na podstawie danych wieloletnich (3-5 lat).

Dopiero wtedy wyraźnie widad tendencje i

kierunki rozwoju poszczególnych pozycji, co

umożliwia wnioskowanie o rozwoju sytuacji

majątkowo-finansowej przedsiębiorstwa.

Wstępna analiza bilansu – c. d.

Zmiany wielkości pozycji bilansowych bada się najczęściej na

podstawie wskaźników dynamiki. Można wprawdzie badad
również zmiany absolutne (wyrażone w jednostkach
pieniężnych), niosą one jednak małą ilośd informacji.
Wskaźniki dynamiki są wyliczane jako procentowy stosunek
wielkości z danego roku do wielkości z roku poprzedniego
(wskaźniki łaocuchowe), lub do wielkości bazowej, do której
porównuje się wszystkie analizowane lata (wskaźniki
jednopodstawowe). Pierwsza metoda jest bardziej
rozpowszechniona, łatwiej bowiem na jej podstawie
zaobserwowad wieloletnie tendencje rozwojowe

AF wykład II

2011-03-12

3

Wstępna analiza bilansu – c. d.

Ogólnie pożądanym zjawiskiem jest

systematyczny wzrost sumy bilansowej,
świadczący o rozwoju przedsiębiorstwa. Musi
się on jednak odbywad przy zachowaniu
właściwych proporcji poszczególnych pozycji,
co badane jest poprzez analizę pionową
bilansu.

Wstępna analiza bilansu – c. d.

Analiza pionowa bilansu polega na analizie
struktury aktywów i pasywów, co w praktyce
przekłada się na obliczenie udziału
poszczególnych składników majątku i kapitałów w
łącznej sumie bilansowej. W następnej kolejności
bada się strukturę poszczególnych części aktywów
i pasywów. Podczas tego badania obserwuje się
również zmiany zachodzące w obserwowanych
strukturach w poszczególnych latach, co łączy tą
analizę z analizą poziomą.

Wstępna analiza bilansu – c. d.

W przypadku obu kierunków analizy wyniki muszą byd

interpretowane z uwzględnieniem warunków zewnętrznych
oraz specyfiki samego przedsiębiorstwa. Jest to szczególnie
istotne z punktu widzenia analizy pionowej. Struktura
aktywów różni się znacząco w przedsiębiorstwach z różnych
branż. Firmy produkcyjne mają z reguły wysoki udział
aktywów trwałych, w przypadku handlowych natomiast
występuje znaczna przewaga po stronie aktywów obrotowych.
Również struktura finansowania różni się zależnie od specyfiki
działalności i jest dopasowywana do struktury aktywów.

Wstępna analiza bilansu – c. d.

Jeśli chodzi o analizę poziomą natomiast,

istotnym jest porównywanie przedsiębiorstwa
do podobnych w branży oraz uwzględnienie
inflacji przy obliczaniu dynamiki jego wzrostu.
W różnych sektorach gospodarki i fazach cyklu
koniunkturalnego przedsiębiorstwa utrzymują
różną dynamikę rozwoju. Ponadto, większe
firmy charakteryzują się przeciętnie
wolniejszym tempem wzrostu od mniejszych,
co również należy uwzględnid przy ich ocenie.

AF wykład II

2011-03-12

4

Wstępna analiza bilansu – c. d.

Zdecydowanie łatwiejsza w interpretacji jest

trzecia częśd wstępnej analizy bilansu – analiza
pionowo-pozioma. Polega ona na
sprawdzeniu czy metody finansowania
aktywów przez firmę zapewniają jej
bezpieczeostwo pod kątem długoterminowej
płynności finansowej.

Wstępna analiza bilansu – c. d.

Przyjmuje się, że przedsiębiorstwo stosujące

konserwatywną, bezpieczną politykę finansową

powinno stosowad tzw. złotą regułę bilansową,

polegającą na tym, że całośd posiadanych przez

nie aktywów trwałych jest finansowana przy

pomocy kapitałów własnych. Ewentualna, mniej

restrykcyjna, reguła bankowa (srebrna reguła

bilansowa) dopuszcza pokrycie aktywów trwałych

kapitałem stałym, czyli własnym łącznie z obcym

długoterminowym. Jest to jednak również

uzależnione od branży i specyfiki konkretnego

przedsiębiorstwa.

Bilans jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeo i

zakłady reasekuracji

Bilans
Aktywa
A. Aktywa trwałe
I. Wartości niematerialne i prawne
1. Koszty zakooczonych prac rozwojowych
2. Wartośd firmy
3. Inne wartości niematerialne i prawne
4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe
1. Środki trwałe
a) grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego

gruntu)

b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i

wodnej

c) urządzenia techniczne i maszyny
d) środki transportu
e) inne środki trwałe
2. Środki trwałe w budowie
3. Zaliczki na środki trwałe w budowie

AF wykład II

2011-03-12

5

III. Należności długoterminowe
1. Od jednostek powiązanych
2. Od pozostałych jednostek
IV. Inwestycje długoterminowe
1. Nieruchomości
2. Wartości niematerialne i prawne
3. Długoterminowe aktywa finansowe
a) w jednostkach powiązanych
- udziały lub akcje
- inne papiery wartościowe
- udzielone pożyczki
- inne długoterminowe aktywa finansowe

b) w pozostałych jednostkach
- udziały lub akcje
- inne papiery wartościowe
- udzielone pożyczki
- inne długoterminowe aktywa finansowe
4. Inne inwestycje długoterminowe
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
1. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
2. Inne rozliczenia międzyokresowe

B. Aktywa obrotowe
I. Zapasy
1. Materiały
2. Półprodukty i produkty w toku
3. Produkty gotowe
4. Towary
5. Zaliczki na dostawy

II. Należności krótkoterminowe
1. Należności od jednostek powiązanych
a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy
b) inne
2. Należności od pozostałych jednostek
a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy
b) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeo społecznych i zdrowotnych oraz
innych świadczeo
c) inne
d) dochodzone na drodze sądowej

AF wykład II

2011-03-12

6

III. Inwestycje krótkoterminowe
1. Krótkoterminowe aktywa finansowe
a) w jednostkach powiązanych
- udziały lub akcje
- inne papiery wartościowe
- udzielone pożyczki
- inne krótkoterminowe aktywa finansowe
b) w pozostałych jednostkach
- udziały lub akcje
- inne papiery wartościowe
- udzielone pożyczki
- inne krótkoterminowe aktywa finansowe
c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne
- środki pieniężne w kasie i na rachunkach
- inne środki pieniężne
- inne aktywa pieniężne
2. Inne inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Aktywa razem

Pasywa
A. Kapitał (fundusz) własny
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkośd

ujemna)

III. Udziały (akcje) własne (wielkośd ujemna)
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego

(wielkośd ujemna)

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania
1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku

dochodowego

2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne
- długoterminowa
- krótkoterminowa
3. Pozostałe rezerwy
- długoterminowe
- krótkoterminowe

II. Zobowiązania długoterminowe
1. Wobec jednostek powiązanych
2. Wobec pozostałych jednostek
a) kredyty i pożyczki
b) z tytułu emisji dłużnych papierów

wartościowych

c) inne zobowiązania finansowe
d) inne

AF wykład II

2011-03-12

7

III. Zobowiązania krótkoterminowe
1. Wobec jednostek powiązanych
a) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy
b) inne
2. Wobec pozostałych jednostek
a) kredyty i pożyczki
b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
c) inne zobowiązania finansowe
d) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy

e) zaliczki otrzymane na dostawy
f) zobowiązania wekslowe
g) z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeo i innych świadczeo
h) z tytułu wynagrodzeo
i) inne
3. Fundusze specjalne
IV. Rozliczenia międzyokresowe
1. Ujemna wartośd firmy
2. Inne rozliczenia międzyokresowe
- długoterminowe
- krótkoterminowe
Pasywa razem

Wstępna analiza rachunku zysków i strat

Podobnie, jak w przypadku wstępnej analizy bilansu, we

wstępnej analizie rachunku zysków i strat przeprowadza się
analizę poziomą (analiza dynamiki) i analizę pionową (analizę
struktury) przychodów i kosztów

Analizę dynamiki przeprowadza się analogicznie jak w
przypadku bilansu, wykorzystując zmianę bezwzględną,
względną i wskaźnik dynamiki.

Jeżeli chodzi o analizę struktury, to jej podstawą jest
odniesienie poszczególnych pozycji do przychodów netto ze
sprzedaży produktów, towarów i materiałów.

Wstępna analiza rachunku zysków i strat- c. d.

Takie podejście jednak nie do kooca oddaje sytuację

rzeczywistą, ponieważ np. wynik z działalności
operacyjnej obejmuje nie tylko działalnośd
podstawową, ale także pozostałą działalnośd
operacyjną, dlatego w tym przypadku logiczniejszym
rozwiązaniem byłoby odniesienie tego wyniku do
sumy przychodów netto ze sprzedaży produktów,
towarów i materiałów i pozostałych przychodów
operacyjnych.

AF wykład II

2011-03-12

8

Wstępna analiza rachunku zysków i strat- c. d.

Posługując się podobną logiką w przypadku pozycji:

zysk (strata) z działalności gospodarczej, zysk (strata)
brutto i zysk (strata) netto, które odnoszą się do
wszystkich obszarów działalności przedsiębiorstwa,
powinniśmy je odnieśd do łącznych przychodów
osiąganych przez przedsiębiorstwo, czyli sumy
przychodów netto ze sprzedaży produktów, towarów
i materiałów, pozostałych przychodów operacyjnych i
przychodów finansowych.

Wstępna analiza rachunku zysków i strat- c. d.

Dodatkowo, w ramach wstępnej analizy

rachunku zysków i strat, sprawdzamy relacje
zachodzące pomiędzy poszczególnymi
kategoriami zysku.
Pokazują one pośrednio strukturę tworzenia
wyniku finansowego.

Relacja zysku z działalności operacyjnej do zysku ze

sprzedaży:

zysk z działalności operacyjnej/ zysk ze sprzedaży x100%
Relacja zysku brutto do zysku z działalności operacyjnej:
zysk brutto / zysk z działalności operacyjnej * 100%
Relacja zysku brutto do zysku ze sprzedaży:
zysk brutto / zysk ze sprzedaży * 100%
Relacja zysku netto do zysku ze sprzedaży:
zysk netto / zysk ze sprzedaży * 100%
Efektywna stopa opodatkowania:
podatek dochodowy / zysk brutto * 100%

Rachunek zysków i strat jednostek innych niż banki, zakłady

ubezpieczeo i zakłady reasekuracji

Rachunek zysków i strat (wariant kalkulacyjny)
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i

materiałów, w tym:

- od jednostek powiązanych
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym:
- jednostkom powiązanym
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartośd sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A - B)

AF wykład II

2011-03-12

9

D. Koszty sprzedaży
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C - D - E)
G. Pozostałe przychody operacyjne
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Inne koszty operacyjne
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F + G - H)

J. Przychody finansowe
I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:
- od jednostek powiązanych
II. Odsetki, w tym:
- od jednostek powiązanych
III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
V. Inne
K. Koszty finansowe
I. Odsetki, w tym:
- dla jednostek powiązanych
II. Strata ze zbycia inwestycji
III. Aktualizacja wartości inwestycji
IV. Inne
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I + J - K)

M. Wynik zdarzeo nadzwyczajnych (M.I. - M.II.)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk (strata) brutto (L ± M)
O. Podatek dochodowy
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku

(zwiększenia straty)

R. Zysk (strata) netto (N - O - P)

Opisana powyżej wstępna analiza rachunku

zysków i strat daje analitykowi ogólne pojęcie o

sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz o

tendencjach i kierunkach, w których się ono

rozwija. Analiza ta wskazuje również aspekty,

którym należy przyjrzed się dokładniej w dalszych

etapach analizy finansowej danej jednostki.

Uzyskawszy wstępne informacje, można przejśd

do następnego etapu analizy finansowej, jakim

jest analiza wskaźnikowa. Na jej podstawie

uzyskamy szczegółowe informacje o przyczynach

zdarzeo obserwowanych we wstępnej analizie

oraz dogłębnie zbadamy kondycję finansową

przedsiębiorstwa.