1. Budowa lampy elektronowej

1.1. Zasada działania lampy elektronowej

W lampach elektronowych wykorzystano zjawisko przepływu prądu przez próżnię albo przez
rozrzedzony gaz. W lampach próżniowych nośnikiem ładunku elektrycznego jest chmura elektronów
emitowana z katody (ujemnej elektrody). Nośnikiem może także być rozrzedzony gaz, który transmituje
ładunek w postaci jonów i po części elektronów emitowanych z katody. Katoda ma potencjał ujemny
względem anody (dodatniej elektrody). Czyli skoro na ujemnej katodzie zgromadziły się elektrony to są
one ‘wyłapywane’ przez dodatnią anodę, w związku z tym, w obwodzie katoda-anoda zaczyna płynąć
niewielki prąd, którego wielkość zależy od napięcia występującego pomiędzy anodą a katodą.

1.2 Emisja termoelektryczna

W metalach, elektrony zewnętrzne (zwane elektronami walencyjnymi) mogą w pewnych warunkach
opuścić wiązania atomu i stać się elektronami swobodnymi. Zjawisko to, po raz pierwszy zaobserwowane
przez Thomasa Edisona, przyczyniło się do gwałtownego postępu badań nad tym zjawiskiem i w końcu,
wynalezienia lampy elektronowej. Elektrodą emitującą elektrony jest katoda. Jest ona zawsze
podgrzewana przez pewne napięcie (zwane napięciem żarzenia) do pewnej temperatury (w zależności od
materiału z której jest wykonana katoda jest to 850-2200

o

C). W trakcie podgrzewania, elektrony uzyskują

pewną energię, która powoduje, że poruszają się szybciej wewnątrz metalu. Jeśli elektrony posiadają taką
prędkość (energię) jaka jest potrzebna do opuszczenia atomu (tzw. „praca wyjścia”) to wokół katody
powstaje chmura elektronowa, która jak wiemy pośredniczy w przepływie prądu anoda-katoda.

1.3 Emisja wtórna

Jak wiemy, w trakcie występowania napięcia anoda-katoda, anoda
absorbuje elektrony wypromieniowywane przez katodę. Elektrony
więc bombardują anodę i oddają jej część swojej energii. Kiedy
anoda uzbiera energię równą pracy wyjścia, to niektóre elektrony
mogą się odłączyć od anody i staś się elektronami swobodnymi.
Emisja wtórna jest zjawiskiem niepożądanym, gdyż zakłóca pracę
innych elektrod znajdujących się w lampie.

1.4 Katody

Katody wykonane są zwykle z przewodników, które w wysokich
temperaturach zdolne są emitować elektrony. Żeby osiągnąć tę
wysoką temperaturę na katodzie, trzeba ją podgrzewać. Ze względu
na sposób ogrzewania katody dzielimy je na żarzone (ogrzewane)
bezpośrednio i pośrednio. Podgrzewanie bezpośrednie odbywa się w
taki sposób, że katoda jest jednocześnie grzejnikiem, tj. prąd stały
przepływający przez katodę rozgrzewa ją do wysokiej temperatury.
Katoda żarzona pośrednio jest ogrzewana przez grzejnik (do którego
doprowadza się tzw. napięcie żarzenia typowo 4 lub 6.3V)
znajdujący się w jej pobliżu. Własności emisyjne katod
scharakteryzowane są przez tzw. wydajność. Wydajność katody
określa, jakie natężenie prądu emisyjnego możemy uzyskać na 1cm

2

powierzchni katody przy żarzeniu równemu 1W. Wydajność katod
podawana jest w miliamperach na 1 wat zużytej mocy (mA/W).

Rodzaj katody

Temperatura

0

C Emisja

właściwa A/cm

2

Wydajność mA/W

Wolframowe
Torowane
Torowane nawęglane
Tlenkowe

2200-2300
1500-1600
1650-1700

850-900

0,3-0,7
0,6-1,6

2-3

0,3-4

-

10-20
20-30

10-200

Rys. 1 Zależność emisji
właściwej wolframu od
temperatury

1.5 Anody

Anody (elektrody zbiorcze) lamp elektronowych wykonane są z trudnotopliwych metali. Lampy o niskiej
mocy admisyjnej (poniżej 1kW) nie wymagają zewnętrznego chłodzenia. Lampy o wyższej mocy,
wymagające chłodzenia, mają inną konstrukcję bańki. Mianowicie anoda ( najczęściej wykonana z
miedzi, gdyż miedź bardzo dobrze przewodzi ciepło) jest jednocześnie bańką.

1.6 Próżnia

Anoda, katoda (i siatki) są umieszczone zwykle w szklanej bańce, z której zostało odpompowane
powietrze. Ciśnienie panujące w tej bańce to ciśnienie resztek, nie wypompowanych gazów. W
większości lamp, na ściankach znajdują się tlenki pochłaniające resztkę gazów powstałych w trakcie
używania lampy przemieniając je w postać srebrzystego nalotu na wewnętrznej stronie szklanej bańki.
Próżnia powinna być jak najlepsza, i w dzisiejszych lampach wynosi 10

-9

atm.

1.7. Siatki

Siatki są osiatkowaniami z metalu. Często wykonywane cylindrycznie. Z punktu widzenia
geometrycznego stanowią małą przeszkodę dla płynących w obwodzie katoda-anoda elektronów. Jednak
jeśli się do siatki przyłoży napięcie ujemne względem katody, to siatka (położona zwykle znacznie bliżej
katody niż anody) wywiera na katodę wpływ znacznie większy niż anoda. W skrócie można powiedzieć,
że napięcie siatki steruje prądem płynącym w obwodzie katoda-anoda. Drobna zmiana napięcia siatki
odzwierciedla się w znacznej zmianie prądu anoda-katoda.

2. Rodzaje lamp elektronowych

2.1 Lampa dwuelektrodowa – dioda

2.1.1. Działanie diody próżniowej

Dioda ma bardzo prostą budowę. Składa się z dwóch elektrod: anody
i katody. Katoda (jak wspomniano wcześniej) emituje elektrony. Na
rysunku 2 przedstawiono budowę diody próżniowej i jej katody.
Anoda, katoda, przestrzeń między anodą a katodą, źródło napięcia
przyłożone między katodą a anodą noszą nazwę ‘obwodu
anodowego’. Właśnie to napięcie przyłożone między anodę a katodę
nazywamy napięciem anodowym i oznaczamy je skrótem Ua.
Napięcie to wytwarza między anodą a katodą pole magnetyczne,
wzdłuż którego linie sił wędrują elektrony. Ten uporządkowany ruch
elektronów swobodnych pomiędzy katodą a anodą powoduje przepływ
tzw. prądu anodowego oznaczanego skrótem Ia.

2.1.2. Charakterystyki statyczne

Analizowanie charakterystyki statycznej diody można
rozpatrzyć na podstawie wykresu zależności prądu anodowego

od napięcia. W miarę
wzrostu napięcia katoda-
anoda zwiększa się
natężenie pola
magnetycznego między
elektrodami lampy i w
związku z tym coraz więcej
elektronów zostaje przez to
pole ‘przeciągnięte’ do
anody. Teoretycznie, prąd
anodowy powinien wynosić
3/2 potęgi Ua. Jednak, z
powodu niedoskonałości

Rys. 2 a) schemat diody b)
budowa katody

Rys. 3 Zależność Ia od Ua

Rys.3 Zależność Ia od Ua
przy różnych
temperaturach żarzenia
katody

lamp elektronowych, teoria mija się z praktyką. Przy niskich napięciach Ua (0-10V) występuje zagięcie
charakterystyki, i wykres zależności Ia od Ua przybiera postać funkcji kwadratowej. W pewnym
momencie, gdy napięcie Ua jest dostatecznie wysokie, to wszystkie elektrony wysyłane przez katodę
dotrą do anody i dalsze zwiększanie napięcia Ua nie zwiększy prądu anodowego. Taki stały prąd anody
nazywamy prądem nasycenia (w skrócie Inas) oraz odpowiadającą mu wartością napięcia (zwaną
Unas). Wartość Ia zależy też od temperatury katody (czyli o ilości elektronów swobodnych
opuszczających katodę; od wartości mocy żarzenia). Zależność ta jest przedstawiona na rysunku 4.

2.1.3. Współczynniki charakterystyczne

Oporność statyczna jest to opór jaki w danych warunkach prądowo-napięciowych stawia
lampa źródłu prądu stałego. Może ona być wyznaczona za pomocą znanego ze szkoły
podstawowej prawa Ohma. (równanie Í, gdzie Rs – oporność statyczna w Ohmach, Ua –
napięcie anodowe w V, Ia – prąd anodowy w A).

Wewnętrzna oporność diody. Dioda, dla prądu zmiennego stanowi opór, który
możemy wyliczyć ze wzoru: (wzór Î, gdzie Qa jest wyrażona w Ohmach, ^Ua i ^Ia
jest zmianą prądu lub odpowiednio napięcia. Przy napięciach, w których
charakterystyka przyjmuje charakter prostoliniowy (tj. przy napięciach od 15V do Unas), oporność
wewnętrzna jest w miarę stała i nie zmienia się wiele. Jednak w zakresie załamania się charakterystyki
diody, oporność wewnętrzna zmienia się znacznie w zależności od Ua.
Pojemność międzyelektrodowa. Jak wiemy z podstaw elektroniki, kondensator zbudowany jest z
dwóch przewodników oddzielonych od siebie izolatorem. W lampie elektronowej też występuje
kondensator (choć zupełnie niechciany). Tworzy się on między katodą a anodą. Dielektrykiem
(izolatorem) jest w tym przypadku próżnia zawarta między tymi dwiema elektrodami. Ta pojemność
zwykle wynosi kilka pikofaradów.
Oporność wewnętrzna diod prostowniczych małej mocy:
Typ lampy

AZ1 AZ11 AZ12 CY1 EZ11 UY11 VY1

Q [Ohm]

450 450 210 100 380 90 180

Uż [V]

4 4 4 20

6,3

50 55

Moc wydzielana na anodzie. Maksymalna moc, która może być wydzielona w sposób ciągły na
anodzie bez szkody dla lampy, nosi nazwę mocy admisyjnej. Moc admisyjna jest parametrem
określającym dopuszczalne maksymalne obciążenie lampy. Dane katalogowe podają wartość mocy
admisyjnej w rubryce oznaczonej symbolem Pad.

2.1.4. Zastosowanie diod

Diody można podzielić na:
- detekcyjne

(mała oporność wewnętrzna, mała pojemność anoda-katoda, częstotliwość graniczna

60~300MHz)

- prostownicze

(służą do prostowania napięć zmiennych, wykorzystywane w stabilizatorach napięć i

zasilaczach)

2.2. Trioda

2.2.1. Budowa triody

Trioda oprócz katody i anody zawiera jeszcze dodatkową elektrodę –

siatkę.

Siatka jest

umieszczona między anodą a katodą (ale bliżej katody). Siatka odsłania
katodę od pola magnetycznego anody. Na rysunku 5 pokazano budowę
wewnętrzną triody. Siatka reguluje przepływ elektronów w obwodzie

anoda-katoda. Oddziaływanie napięcia siatki na pole elektrostatyczne katody jest silniejsze od
oddziaływania pola anodowego, dlatego siatkę nazywa się elektrodą sterującą.

2.2.2. Charakterystyki statyczne triody

Ia

Ua

Rs

=

Ia

Ua

Qa

∆

∆

=

Trioda a) schemat, b) grzejnik c)katoda d)siatka e)anoda
f) konstrukcja wewnętrzna lampy

W triodzie możemy
wyróżnić trzy rodzaje
płynących prądów: anodowy
i siatkowy. Natężenie tych
prądów jest ze sobą
wzajemnie powiązane.
Związek ten przedstawia się
zwykle w postaci
charakterystyk.
Charakterystyki triody
ECC40 zostały
przedstawione na rysunku 7.
Wykres a) obrazuje
zależność prądu anodowego
Ia do napięcia siatki Us przy
napięciu anodowym
Ua=const=250V. Na
wykresie widać, że po
osiągnięciu przez napięcie
siatki Us=-5V
charakterystyka staje się
liniowa. Na rysunku b)
przedstawiono zależność
prądu anodowego od
napięcia anodowego przy
określonym napięciu siatki.
Część charakterystyki
zaznaczona przerywaną linią
znajduje się poza granicą
maksymalnej mocy
admisyjnej określonej przez
linię Pad=1,5W. Wykres b)
powstał przy założeniu, że
napięcie anodowe i emisja
katody nie ulegają zmianie.
Jeśli siatka ma potencjał
ujemny względem katody, to
odpycha ona część
elektronów emitowanych w
kierunku anody i przyczynia

się do obniżenia wartości natężenia
prądu anodowego. Krzywa
obrazująca zależność prądu anodowego od napięcia siatkowego ma charakter wzrastający. Przy
przejściu do zakresu napięć dodatnich siatki, część elektronów wychwytywana zostaje przez siatkę.
Prąd elektronowy płynący z katody dzieli się na prąd płynący przez siatkę i anodę. Im niższe jest
napięcie siatki, tym więcej elektronów zostanie przez siatkę ‘odepchniętych’ i zarazem
niedopuszczonych do anody. We wzmacniaczach i przedwzmacniaczach lampowych wykorzystywane
są zwykle prostoliniowe charakterystyki triod, ze względu na wykluczenie w znacznym stopniu
zniekształceń wzmacnianego sygnału.

2.2.3. Krzywa mocy admisyjnej

Krzywą mocy admisyjnej nazywamy graniczne dopuszczalne wartości natężenia prądu
anodowego w zależności od napięcia pomiędzy anodą a katodą. Dopuszczalna wartość
składowej stałej prądu anodowego Iao określa się wzorem: (Î, gdzie Pa – moc
admisyjna wyrażona w Watach, Uao – stałe napięcie anodowe wyrażone w Voltach,
Iao – graniczna dopuszczalna wartość składowej stałej prądu anodowego w Amperach).

2.2.4. Stałe charakterystyczne lampy

Każdą lampę można scharakteryzować za pomocą następujących współczynników:
- współczynnika amplifikacji

Rys. 7 Charakterystyki triody ECC40: a)siatkowa, b)anodowa

Uao

Pa

Iao

=

- nachylenia

charakterystyki S

- oporności wewnętrznej
Współczynnik amplifikacji wykazuje ile razy silniej wpływa potencjał siatki na przebieg prądu
anodowego w porównaniu do tej samej wielkości potencjału anody, nazywany
współczynnikiem wzmocnienia. Współczynnik amplifikacji można wyczytać z
charakterystyki, ale można też go wyliczyć ze wzoru Î (gdzie u-współczynnik
amplifikacji [V/V]; ^Ua – zmiana napięcia anodowego [V]; ^Us – zmiana napięcia siatkowego [V].
Wartości współczynnika u zależne są od konstrukcji lampy, tj. od geometrycznych wymiarów lampy.
Współczynnik amplifikacji lampy jest tym większy, im skuteczniej siatka może ekranować katodę od
wpływu anody, a więc im konstrukcja siatki jest bardziej gęsta oraz im większa jest odległość między
siatką a anodą. Współczynniki amplifikacji różnych typów triod zawierają się w granicach 3V/V-
100V/V. W zakresie pracy określonym przez prostoliniowy zakres charakterystyk wartość
współczynnika amplifikacji jest w miarę stała.
Nachylenie charakterystyki S określone jest przez wpływ napięcia siatki na prąd anodowy. Wartość
jego może zostać wyznaczona przez stosunek przyrostu prądu anodowego ^Ia do
przyrostu napięcia siatkowego ^Us, przy jednoczesnym utrzymania stałego napięcia
anodowego. (Sa – nachylenie charakterystyki [mA/V], ^Ia – zmiana prądu
anodowego w mA, ^Us – zmiana napięcia siatki w V).
Oporność wewnętrzną (wyrażoną w Ohmach) określamy przez stosunek przyrostu
napięcia anodowego do przyrostu prądu anodowego przy założeniu, że napięcie
siatkowe jest stałe.

2.2.5. Równanie wewnętrzne lampy

Trzy zasadnicze współczynniki, tj. nachylenie charakterystyki Sa, oporność
wewnętrzna Qa i współczynnik wzmocnienia u są związane zależnością, tzw.

równaniem wewnętrznym lampy. Równanie to umożliwia wyznaczenie wartości jednego z trzech
współczynników, jeśli dwa pozostałe są znane.

2.2.6. Pojemności międzyelektrodowe

W lampach trójelektrodowych, podobnie jak diodach, występują
pojemności międzyelektrodowe. Pojemności wzajemne
występujące między trzema elektrodami lampy, tj. pojemność Cas
występują między siatką i anodą, pojemność Cak występują
między anodą a katodą oraz pojemność Csk pomiędzy siatką a
katodą mogą być przedstawione na rysunku Î.

2.2.7. Wady triody

Do głównych wad triody, które decydują o jej nieprzydatności w wielu zastosowaniach, należą:
- trudność uzyskania dużego wzmocnienia u przy jednoczesnym dużym nachyleniu charakterystyki

Sa

- znaczna

pojemność pomiędzy anodą a siatką

2.3. Tetroda

2.3.1. Budowa tetrody

Opisane powyżej wady zostały częściowo usunięte
przez dodanie pomiędzy anodę a siatkę dodatkowej
elektrody zwanej siatką ekranującą. Siatka ta
zawdzięcza swoją nazwę temu, że jej zadanie polega
na odseparowaniu siatki od anody i zatrzymywaniu
elektronów z anody powstałych na skutek tzw. emisji
wtórnej. Dzięki temu odseparowaniu, pojemność
między anoda a siatką sterującą (na rysunku 9 jest to
S1) znacznie zmniejszyła się pojemność Cas do ~0,001-
0,3pF.

Us

Ua

∆

∆

=

µ

Ua

Ia

Sa

∆

∆

=

Ia

Ua

Qa

∆

∆

=

Sa

Qa

•

=

µ

Rys 9. Wygląd i symbol tetrody

2.3.2. Działanie tetrody i jej charakterystyki

Dzięki odekranowaniu katody i siatki od anody, oddziaływanie napięcia anodowego na prąd anodowy
jest stosunkowo słabe. Wniosek z tego jest taki, że tetroda ma bardzo dużą oporność wewnętrzną Qa.
Nachylenie charakterystyk jest podobne jak w triodzie. Ale tetroda ma jeszcze jedną zaletę decydującą
o jej przewadze nad triodą: duży współczynnik amplifikacji (100-500). Współczynnik ten zwiększył się
dla tego, że zmniejszyło się oddziaływanie napięcia anodowego w porównaniu z wpływem siatki
czynnej. Charakterystyki anodowe typowej
tetrody przedstawiono na rysunku 10. Dopóki
napięcie anodowe jest bardzo małe (niższe od
około 15V), dopóty prąd anodowy Ia,
stosunkowo szybko wzrasta wraz ze wzrostem
napięcia anodowego Ua, a prąd ekranu Is2
maleje. Tłumaczy się to rozdziałem prądu
między ekran i anodę tym korzystniejszym dla
anody, im większe jest napięcie anodowe.
Wzrost napięcia anodowego powoduje dalej
zmniejszenie się prądu anodowego ze względu na
zjawisko emisji wtórnej z anody. Jeżeli bowiem
siatka ekranująca ma wyższy potencjał od anody, to przyciąga ona elektrony wtórne. Prąd anodowy
zmniejszy się wtedy o wartość odpowiadającą prądowi elektronów wtórnych, podczas gdy prąd ekranu
zwiększy się tym samym stopniu. W miarę jak zwiększ się napięcie anodowe, zwiększa się coraz
bardziej emisja wtórna dopóty, dopóki wartość napięcia Ua nie zbliży się do napięcia Us2. Gdy
napięcie anody zbliży się do napięcia ekranu, prąd anodowy zaczyna gwałtownie wzrastać, natomiast
prąd ekranu maleje i przy napięciach Ua > Us2 charakterystyka przechodzi w płaską, powoli wznoszącą
się krzywą. W tym zakresie może wystąpić z ekranu emisja wtórne, której elektrony podążają ku
anodzie, zwiększając przez to prąd anodowy, a zmniejszając prąd Is2.

2.3.3. Tetroda strumieniowa

Mają cztery elektrody: katodę anodę i dwie siatki. Są to tetrody o specjalnej konstrukcji. Elektrody ich
wytwarzają rozkład potencjału, którego wpływ podobny jest do oddziaływania siatki

przeciwładunkowej

e pentodzie.

Elektrony

poruszające się w
kierunku anody
skupiającą się w
wąskie strumienie
(rys. 11 Í)
koncentrujące się w

przestrzeni

pomiędzy siatką
ekranową a anodą i

odpychające

elektrony wtórne z
powrotem do
anody, likwidując

tym samym niepożądane wklęśnięcie charakterystyki. Siatka ekranowa lamp umieszczona jest w cieniu
elektrycznym siatki czynnej. Płytki dla wytworzenia strumieni połączone są z katodą i zapewniają
poruszanie się elektronów tylko w dwóch kierunkach, jak to widzimy na wykresie u góry. Siatka
ekranowana znajduje się w dość dużej odległości od anody, dzięki czemu w tym obszarze wytwarza się
dość znaczny ładunek przestrzenny.

2.4. Pentoda

2.4.1. Działanie pentod

Główną wadą lampy z siatką ekranową jest występowanie w formie szkodliwej zjawiska emisji
wtórnej, ujawniającej się wklęśnięciem charakterystyki anodowej; wskutek tego praca tetrod jest mało

Rys 10. Charakterystyki tetrody: a)Ia b)Ise

stabilna. W celu usunięcia niepożądanego efektu emisji wtórnej
wystarczy jednak wprowadzić między ekran i anodę jeszcze trzecią
siatkę S3 i nadać jej potencjał zerowy (rys. 12). Lampa z trzema
siatkami nazywa się pentodą. Dzięki wprowadzeniu do lampy siatki
zerowej wpływ zjawiska emisji wtórnej może być całkowicie
usunięty. Siatka zerowa hamuje bowiem ruch elektronów wtórnych,
co wystarcza do zabezpieczenia przed możliwością wymiany
elektronów emisji wtórnej, gdy napięcie anodowe spada poniżej
wartości napięcia ekranu. W analogiczny zupełnie sposób siatka
zerowa usuwa również efekt przechodzenia elektronów wtórnych z
s
s

siatki ekranowej do anody
występujący w tetrodzie wówczas,
gdy napięcie anody U a jest wyższe
od napięcia ekranu Us2 czyli Ua >
US2. Charakterystyki anodowe
pentody nie mają dlatego takiego
wklęśnięcia jak charakterystyki
tetrod. Rys. 13 przedstawia
charakterystyki anodowe części
pentodowej lampy UBL21. Na rys.
14 przedstawiona jest rodzina
charakterystyk anodowych pentody,
tj. krzywych przedstawiających
zależność prądu anodowego, Ua od
napięcia anodowego Ua, przy
założeniu, że poszczególne napięcia

siatkowe są stałe (Us1 = const, Us2 =
const, Us3 = const). Charakterystyki te

zdejmowane były przy dodatnim napięciu siatki ekranowej Us2 i przy napięciu siatki zerowej Us3
równym zeru. Poszczególne krzywe rodziny charakterystyk odpowiadają różnym (lecz stałym)
napięciom siatki czynnej. W zakresie
małych napięć anodowych przebieg
charakterystyk prądu anodowego jest
stosunkowo bardzo stromy. Silne
oddziaływanie napięcia - anodowego
Ua na prąd Ia tłumaczy się w tym
wypadku powstawaniem w przestrzeni,
między siatką ekranową i siatką zerową,
chmury elektronów tworzącej ładunek
przestrzenny podobny do tego, jaki
utworzył się w lampie
trójelektrodowej w pobliżu jej

katody. Prawie poziomy przebieg charakterystyk anodowych w zakresie pracy
przy wyższych napięciach anodowych tłumaczy się tym, że zwiększenie prądu
anodowego odbywa się tutaj kosztem elektronów znajdujących się W chmurze
wokół katody. Natężenie prądu Ik uzależnione jest przede wszystkim od
potencjału najbzliższej siatki, tj. Us1 oraz od potencjału siatki ekranowej U s2.
Anoda lampy oddzielona jest od katody aż trzema siatkami i wobec tego jej
oddziaływanie jest znacznie osłabione. Na rys. 15 przedstawiona jest rodzina
charakterystyk siatkowych pentody obrazująca zależność natężenia prądu
anodowego od napięcia siatki sterującej US1. Parametrem tej rodziny la= f
(Us1) jest napięcie siatki ekranowej, tj. Us2,a napięcia anodowe Uao i siatki

zerowej Us3 są stałe. Poznane krzywe mają zupełnie analogiczny kształt do charakterystyk siatkowych
triody. Zwiększenie dodatniego potencjału na ekranie wpływa na wzrost prądu anodowego pentody W
podobny sposób jak zwiększenie napięcia anodowego w wypadku triody. Nachylenie Sa charakterystyk
siatkowych pentody będzie Więc również tego samego rzędu co nachylenie charakterystyk triody.
Natomiast współczynnik wzmocnienia u pentody oraz oporność wewnętrzna są większe niż w triodzie,
a ponadto Większe również niż w lampie ekranowej. Siatka zerowa stanowi bowiem jeszcze dodatkowy

Rys 12 Schemat zasilania diody

Rys. 13 Charakterystyki anodowe lampy UBL21

Rys.14 Cha. Anodowe lampy EL86 a)Us2=100V

b)Us2=170V

ekran dla elektrycznego pola anody i wskutek tego wpływ napięcia anodowego jest tu jeszcze słabszy
niż W tetrodzie.

2.5. Heksoda

Heksoda jest lampą sześcioelektrodową mającą oprócz anody i katody
jeszcze cztery siatki (rys. 16) Przeznaczenie tych siatek zmienia się w
zależności od tego, w jakim układzie heksoda została użyta.
Charakterystyki zależności prądu anodowego heksody od napięcia
pierwszej i trzeciej siatki przedstawiono na rysunku 17.

2.6. Heptoda

Heptoda jest to lampa siedmioelektrodowa z pięcioma siatkami.
Rozróżnia się dwa rodzaje lamp: heptody mieszające i heptody
przemiany. W heptodach mieszających (rys 18) siatka pierwsza S1 i
trzecia S3 pracują jako siatki czynne, a druga S2 i czwarta S4 jako
ekranowe, tzn. na potencjale dodatnim. Siatkę piątą S5 łączy się z
katodą, pełni ona bowiem tę rolę co siatka zerowa w pentodzie. W
heptodzie przemiany siatki pierwsza i druga są elektrodami triody
pracującej jako generator heterodyny. Siatka druga pełni rolę anody
triody generacyjnej i dlatego utrzymuje się na niej napięcie dodatnie
równe lub nieco niższe od napięcia anodowego heptody. Siatki trzecia i

piąta połączone są ze sobą wewnątrz lampy jako siatki ekranowane.
Znajdująca się między nimi siatka czwarta pracuje jako druga siatka czynna i
do niej doprowadza się zmienne napięcie sygnału.

2.7. Oktoda

Ulepszoną odmianą heptod jest oktoda (rys.19), tj. lampa sześciosiatkowa, która między anodą A i
drugim ekranem S5 ma jeszcze jedną siatkę S6 połączoną z katodą wewnątrz lampy. Siatka ta spełnia

Rys. 16

Rys. 17

Rys 18

rolę siatki zerowej (przeciwemisyjnej). Rola pozostałych siatek jest
taka sama jak w heptodzie przemiany. O ile heptodę przemiany
stosuje się jako pewną kombinację sprzężonych elektronowo lamp
triody i tetrody, o tyle oktodę można uważać za analogiczną
kombinację triody i pentody.

Wojciech Macek

Rys. 19