„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ewa Jedlińska

Przetwarzanie buraków cukrowych

321[09].Z3.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Grażyna Serafin
mgr inż. Beata Wachowiak



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Ewa Jedlińska



Konsultacja:
mgr inż. Maria Majewska



Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 321[09].Z3.04

Przetwarzanie buraków cukrowych zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik technologii żywności.
























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

12

5.1. Surowiec podstawowy i materiały pomocnicze w przemyśle cukrowniczym

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Zarys produkcji cukru

15

5.2.1. Ćwiczenia

15

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

19

7. Literatura

33

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela do realizacji jednostki modułowej

„Przetwarzanie buraków cukrowych”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik technologii żywności.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, określające umiejętności jakie uczeń powinien posiadać przed

rozpoczęciem realizacji jednostki modułowej,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien opanować w wyniku procesu kształcenia

jednostki modułowej,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które umożliwiają kształtowanie umiejętności intelektualnych

i praktycznych, wraz ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
– uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć edukacyjnych uczniów, w rozdziale tym zawarto dwa przykładowe

testy osiągnięć szkolnych, umożliwiające sprawdzenie wiadomości i umiejętności
opanowanych przez ucznia podczas realizacji jednostki modułowej, plan testu
sporządzony w formie tabelarycznej, punktację zadań, propozycję norm wymagań,
instrukcję dla nauczyciela, instrukcję dla ucznia oraz kartę odpowiedzi,

−

wykaz literatury, z której uczniowie mogą korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

wycieczka do cukierni,

−

dyskusji dydaktycznej,

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

321[09].Z3.05

Produkowanie wyrobów przemysłu farmaceutycznego

321[09].Z3.06

Przetwarzanie surowców olejarskich

321[09].Z3.11

Produkowanie wyrobów piekarskich ,ciastkarskich i cukierniczych

321[09].Z3.12

Produkowanie koncentratów spożywczych

321[09].Z3.07

Przetwarzanie mięsa

zwierząt rzeźnych

321[09].Z3.08

Przetwarzanie mleka

321[09].Z3.09

Przetwarzanie mięsa

drobiowego i jaj

321[09].Z3.10

Przetwarzanie ryb,

mięczaków i

skorupiaków

321[09].Z3

Technologia przetwórstwa spożywczego

321[09].Z3.01

Wytwarzanie

przetworów

zbożowych

321[09].Z3.02

Przetwarzanie

owoców i warzyw

321[09].Z3.03

Przetwarzanie

ziemniaków

321[09].Z3.04

Przetwarzanie

buraków cukrowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się dokumentacją techniczno – technologiczną stosowaną w przetwórstwie

spożywczym,

−

charakteryzować surowce, dodatki do żywności i materiały pomocnicze stosowane

w przetwórstwie żywności,

−

określać cel i warunki prowadzenia operacji i procesów jednostkowych w przetwórstwie

spożywczym,

−

wyjaśniać wpływ operacji, procesów jednostkowych oraz metod utrwalania na wartość

odżywczą, cechy organoleptyczne i trwałość żywności,

−

stosować odpowiednie metody przechowywania i utrwalania żywności,

−

dobierać maszyny i urządzenia do procesów technologicznych przetwórstwa

spożywczego,

−

stosować zasady obsługi maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie spożywczym,

−

określać zasady organizacji stanowisk pracy zgodnie z założeniami ergonomii,

−

nadzorować przebieg procesów technologicznych w produkcji artykułów spożywczych,

−

określać zasady Dobrej Praktyki Produkcyjnej /GMP/ i Dobrej Praktyki Higienicznej

/GHP/,

−

stosować system kontroli jakości HACCP poprzez analizę zagrożeń i ustalanie punktów

krytycznych /CCP/ w procesach produkcji żywności,

−

zapobiegać zagrożeniom środowiska powodowanym działalnością zakładów przemysłu

spożywczego,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska,

−

obliczać koszty i opłacalność produkcji produktów spożywczych,

−

udzielać pierwszej pomocy w stanach zagrożenia i życia,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić budowę i skład chemiczny buraka cukrowego,

−

scharakteryzować wyroby przemysłu cukrowniczego,

−

posłużyć się dokumentacją technologiczną dotyczącą produkcji cukru,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii, zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska,

−

scharakteryzować proces technologiczny produkcji cukru,

−

scharakteryzować proces rafinacji cukru,

−

dobrać surowce i materiały pomocnicze do produkcji cukru,

−

określić produkty uboczne powstające podczas przetwarzania buraka cukrowego

i sposoby ich wykorzystania,

−

dobrać maszyny i urządzenia do produkcji cukru,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska,

−

określić zagrożenia dla środowiska powodowane działalnością zakładów przemysłu

cukrowniczego,

−

skorzystać z różnych źródeł informacji zawodowej dotyczącej przemysłu cukrowniczego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:……………………………………………
Modułowy program nauczania: Technik technologii żywności 321[09]
Moduł: Technologia przetwórstwa spożywczego 321[09].Z3
Jednostka modułowa: Przetwarzanie buraków cukrowych 321[09].Z3.04

Temat: Oczyszczanie soku dyfuzyjnego

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności związanych z projektowaniem przebiegu

oczyszczania soku dyfuzyjnego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

określić skład chemiczny i właściwości soku dyfuzyjnego,

−

wyjaśnić celowość oczyszczania soku dyfuzyjnego i jego wpływ na przebieg procesu

technologicznego produkcji cukru,

−

zaplanować kolejne etapy oczyszczania soku dyfuzyjnego zgodnie z zasadami GMP

i GHP,

−

dobrać materiały pomocnicze do kolejnych etapów oczyszczania soku dyfuzyjnego,

−

wyjaśnić przebieg defekacji wstępnej, defekacji głównej, węglanowania I, filtracji I,

węglanowania II, filtracji II,

−

dobrać maszyny i urządzenia do poszczególnych procesów i operacji związanych

z kolejnymi etapami oczyszczania soku,

−

określić zakres kontroli podczas kolejnych etapów oczyszczania soku,

−

określić efekt oczyszczania soku dyfuzyjnego w kolejnych etapach oczyszczania soku,

−

scharakteryzować sok rzadki,

−

określić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

skorzystać z różnych źródeł informacji,

−

zebrać, uporządkować, przeanalizować i przetworzyć zebrane informacje,

−

współpracować w grupie,

−

podjąć decyzje,

−

przeanalizować dane, wyciągnąć wnioski,

−

zaprezentować wykonanie pracy przed klasą,

−

przekonać innych o celowości swojego działania,

−

ocenić własne pomysły i pomysły innych grup.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wycieczka do cukierni,

−

metoda projektów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca z całą klasą,

−

praca w grupach,

−

praca indywidualna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Czas: 4 tygodnie + 4 jednostki lekcyjne (etap I i II jedna jednostka lekcyjna, etap III

4 tygodnie, etap IV i V trzy jednostki lekcyjne)

Środki dydaktyczne:

−

podręczniki z rozdziału (1, 2, 3) instrukcje technologiczne dotyczące produkcji cukru,

−

zestawy materiałów opracowanych przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniów:

tematy projektów dla poszczególnych grup, instrukcje do projektu dla poszczególnych
grup, podział zadań w zespole, ustalenie zasad pracy w zespole, kontrakt, terminarz
konsultacji, plan prezentacji, arkusz oceny pracy, ankieta.

Przebieg pracy metodą projektów:

ETAP I Wprowadzenie do tematu projektu
1. Czynności organizacyjno – porządkowe.
2. Określenie celów zajęć.
3. Wprowadzenie w problematykę oczyszczania soku dyfuzyjnego i ustalenie problemów do

rozwiązania.

Nauczyciel w tym etapie podaje informacje niezbędne do zapoznania uczących

z zagadnieniami w zaplanowanej do realizacji partii materiału. Zwraca uwagę na te
informacje, które są potrzebne do wzbudzenia u uczniów ciekawości dalszego poznania
zagadnień związanych z oczyszczaniem soku dyfuzyjnego i sformułowania problemów.

ETAP II Organizacja pracy, sformułowanie tematów projektu i ustalenie jego zakresu
1. Podział uczniów na 3 grupy kilkuosobowe, wybór liderów.
2. Sformułowanie tematów projektu. (Przykłady tematów: „Zaprojektuj proces nawapniania

wstępnefgo i głównego soku surowego”, „Zaprojektuj proces węglanowanie I i filtracji I
soku”, „Zaprojektuj węglanowanie II i filtrację II soku”).

3. Ustalenie zakresu projektu dla każdej grupy.
4. Ustalenie terminu wykonania projektu.
5. Ustalenie terminów konsultacji.
6. Podpisanie kontraktu między nauczycielem a uczniami.

W etapie tym nauczyciel dzieli po 10 uczniów trzy grupy, prosi o wybór liderów

odpowiedzialnych za pracę zespołów, spisuje tematy wybrane przez uczniów, ustala zakresy
prac projektowych, planuje terminarz wykonania projektów, uzgadnia terminy i zakres
konsultacji, zawiera kontrakty z zespołami uczniowskimi.

Uczniowie wybierają tematy (można je również przydzielić losowo), dokonują podziału

zadań w poszczególnych zespołach, ustalają zasady pracy w zespole, zawierają kontrakt
z nauczycielem, uzgadniają termin wykonania projektu i konsultacji.

ETAP III Realizacja projektów
1. Poszukiwanie informacji na temat oczyszczania soku dyfuzyjnego.
2. Selekcjonowanie zebranych materiałów dotyczących treści projektów.
3. Konsultowanie się z nauczycielem.
4. Opracowanie sprawozdania.

W etapie tym nauczyciel czuwa nad przebiegiem realizacji prac projektowych. Uczniowie

studiują literaturę, uczestniczą w konsultacjach, zbierają informacje, selekcjonują,
wykorzystują w projektach opracowują sprawozdanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

ETAP IV Prezentacja projektów
1. Sprawy organizacyjne: zapoznanie z planem prezentacji.
2. Prezentowanie projektów przez kolejne zespoły w obecności wszystkich uczniów.
3. Dyskusja i zadawanie pytań dotyczących prezentowanych projektów.

Nauczyciel ustala kolejność prezentacji, po prezentacji prowadzi dyskusję i sam czynnie

w niej uczestniczy.

Uczniowie prezentują swoje projekty, uzasadniają swoje rozwiązania. Po prezentacji

odpowiadają na pytania. Pozostali uczniowie uczestniczą w dyskusji, sporządzają notatki
ważniejszych treści zawartych w projekcie.

ETAP V Ocena projektów
1. Ogólna ocena projektów.
2. Odczucia uczniów dotyczące przebiegu realizacji projektu, pozyskiwania informacji.
3. Indywidualna ocena zespołów i poszczególnych uczniów.
4. Zadanie pracy domowej.
5. Wypełnienie anonimowych ankiet ewaluacyjnych dotyczących sposobu prowadzenia

zajęć i zdobytych umiejętności.

Ocena projektu powinna przebiegać w dwóch etapach. Pierwszy polega na ocenianiu

w trakcie wykonywania projektu. Powinny być uwzględniane następujące kryteria oceny:
zbieranie i opracowywanie materiałów (selekcja informacji, przetwarzanie informacji, dobór
materiałów do celów), a także aktywność zespołu, samodzielność, umiejętność pracy
w zespole oraz opracowane sprawozdanie. Drugi etap to ocena prezentacji. Ocenia go
nauczyciel i jury, w skład którego można powołać po jednym z członków zespołu. Podczas
prezentacji ocenie podlega poprawność merytoryczna, atrakcyjność przekazu, walory
poznawcze, stopień realizacji zamierzonych celów.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Sporządź schemat blokowy wszystkich etapów oczyszczania soku dyfuzyjnego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:……………………………………………
Modułowy program nauczania: Technik technologii żywności 321[09]
Moduł: Technologia przetwórstwa spożywczego 321[09].Z3
Jednostka modułowa: Przetwarzanie buraków cukrowych 321[09].Z3.04

Temat: Kontrola przebiegu procesów nawapniania i węglanowania soku dyfuzyjnego

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności przeprowadzania kontroli prawidłowości przebiegu

procesów nawapniania i węglanowania soku dyfuzyjnego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

określić zakres kontroli przebiegu nawapniania i węglanowania,

−

określić zagrożenia związane z pomiarem parametrów technologicznych procesu

nawapniania i węglanowania,

−

zorganizować stanowisko pracy,

−

odczytać wskazania przyrządów kontrolno – pomiarowych zainstalowanych na stacji

nawapniania i węglanowania,

−

posłużyć się instrukcją technologiczną,

−

ocenić prawidłowość przebiegu procesu nawapniania i węglanowania,

−

określić zakłócenia w procesie nawapniania i węglanowania oraz ich wpływ na dalszy

przebieg produkcji,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupie.

Czas trwania: 4 godziny lekcyjne - 180 min.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje technologiczne,

−

maszyny i urządzenia na stacji nawapniania i węglanowania, zajęcia w cukierni,

−

literatura (1, 2, 3).

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Realizacja zajęć:

−

nauczyciel objaśnia uczniom zasady pracy maszyn i urządzeń oraz zakres kontroli

parametrów technologicznych podczas oczyszczania soku dyfuzyjnego, pokazuje
czynności związane z pomiarem i odczytem wybranych parametrów na przyrządach
kontrolno – pomiarowych, wskazuje zagrożenia przy pracy, przypomina o przepisach
bhp, przydziela stanowiska pracy.

−

uczniowie podejmują pracę na przydzielonych stanowiskach pracy, dokonują

niezbędnych pomiarów, odszukują w instrukcjach technologicznych parametry

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

przebiegu procesów i porównują wyniki kontroli z danymi zawartymi w instrukcjach
technologicznych, wyciągają wnioski dotyczące prawidłowości przebiegu procesu
nawapniania i węglanowania, porządkują stanowiska pracy.

W trakcie tej fazy nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela niezbędnych
wyjaśnień, kontroluje prace wykonywane przez uczniów, odnotowuje spostrzeżenia
dotyczące organizacji stanowiska pracy, prawidłowości dokonywania pomiaru
parametrów technologicznych, przestrzegania zasad bhp.

4. Podsumowanie lekcji: uczniowie wskazują swoje mocne i słabe strony, wspólnie

z nauczycielem dokonują oceny pracy.

5. Zadanie pracy domowej.
6. Wypełnienie anonimowych ankiet ewaluacyjnych dotyczących sposobu prowadzenia

zajęć i zdobytych umiejętności.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Wymień zakłócenia, które mogą wystąpić w procesie nawapniania i węglanowania. Jak

one mogą wpłynąć na przebieg procesu technologicznego produkcji cukru.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5.ĆWICZENIA

5.1. Surowiec podstawowy i materiały pomocnicze w przemyśle

cukrowniczym

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż elementy składowe buraka cukrowego wykorzystywane do produkcji i określ

rozmieszczenie cukru w buraku cukrowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze schematem przedstawiającym budowę buraka cukrowego,
2) wskazać elementy składowe buraka cukrowego i określić, które z nich są usuwane

w czasie zbioru, a które stanowią surowiec do produkcji cukru,

3) wyszukać w literaturze i określić w jaki sposób rozmieszczony jest cukier w buraku,
4) narysować schemat buraka z rozmieszczeniem cukru.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

schemat przedstawiający budowę buraka cukrowego,

−

literatura (1, 2, 3).

Ćwiczenie 2

Podaj składniki chemiczne występujące w buraku cukrowym i określ, w jaki sposób

wpływają one na przebieg procesu technologicznego produkcji cukru.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze średnim podstawowym składem chemicznym buraka cukrowego,
2) określić czynniki wpływające na skład chemiczny buraka cukrowego,
3) wskazać składnik chemiczny decydujący o wartości technologicznej buraków cukrowych,
4) określić wpływ niecukrów na przebieg procesu technologicznego produkcji cukru,
5) zaprezentować efekt swojej pracy,
6) dokonać oceny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plansza przedstawiająca średni skład chemiczny buraka cukrowego,

−

literatura (1, 2, 3).

Ćwiczenie 3

Spośród eksponowanych materiałów pomocniczych wykorzystywanych w przemyśle

spożywczym wybierz niezbędne do produkcji cukru, określ ich rolę.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z ekspozycją materiałów pomocniczych wykorzystywanych w przemyśle

spożywczym,

2) rozpoznać i wybrać materiały wykorzystywane w przemyśle cukrowniczym,
3) określić rolę jaką spełniają podczas produkcji cukru,
4) zaprezentować efekt swojej pracy,
5) dokonać oceny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw materiałów pomocniczych wykorzystywanych w przemyśle spożywczym,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Określ wymagania dla buraków przeznaczonych do produkcji cukru.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić wyróżniki jakościowe dla buraków decydujące o ich przydatności do produkcji,
2) zapoznać się z treścią normy „ korzenie buraka cukrowego”,
3) zapisać wymagania dla buraków przeznaczonych do produkcji cukru,
4) zaprezentować efekt swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

normy jakościowe „Korzenie buraka cukrowego”,

−

literatura (1, 2, 3).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.2 Zarys produkcji cukru

5.2.1.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się schematem technologicznym produkcji cukru, wskaż procesy

jednostkowe i przeanalizuj zmiany podczas nich zachodzące oraz określ ich wpływ na dalszy
przebieg produkcji cukru.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy schematu technologicznego produkcji cukru,
2) wskazać procesy jednostkowe stosowane przy produkcji cukru,
3) dobrać materiały pomocnicze wykorzystywane w procesach jednostkowych,
4) określić celowość przeprowadzania wypalania kamienia wapiennego, gaszenia wapna,

defekacji wstępnej i głównej, węglanowania I i II,

5) zapisać podstawowe reakcje chemiczne zachodzące podczas procesów wykorzystywanych

przy produkcji cukru,

6) określić parametry technologiczne przebiegu procesów jednostkowych przy produkcji

cukru,

7) dobrać maszyny i urządzenia do przeprowadzenia procesów jednostkowych,
8) określić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony

środowiska w procesach wykorzystywanych przy produkcji cukru,

9) wyjaśnić wpływ procesów jednostkowych na przebieg produkcji cukru,
10) zaprezentować efekt swojej pracy,
11) dokonać oceny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

schemat technologiczny produkcji cukru,

−

literatura (1, 2, 3).

Ćwiczenie 2

Wyjaśnij zasadę działania oraz zaplanuj czynności związane z obsługą krajalnicy

tarczowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią dokumentacji techniczno – ruchowej krajalnicy tarczowej,
2) określić przeznaczenie krajalnicy,
3) wymienić elementy składowe krajalnicy tarczowej,
4) wskazać elementy budowy na modelu i określić ich rolę,
5) wyjaśnić zasadę działania krajalnicy tarczowej,
6) zaplanować czynności związane z obsługą krajalnicy tarczowej,
7) określić zasady bhp przy obsłudze krajalnicy tarczowej,
8) zaprezentować efekt swojej pracy,
9) dokonać oceny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda projektów,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczno – ruchowa krajalnicy tarczowej,

−

model krajalnicy tarczowej,

−

literatura (1, 2, 3).

Ćwiczenie 3

Przeprowadź kontrolę prawidłowości przebiegu procesu węglanowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zakres kontroli przebiegu procesu węglanowania,
2) określić zagrożenia związane z pomiarem parametrów procesu węglanowania,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) odczytać wskazania przyrządów kontrolno – pomiarowych zainstalowanych w aparacie do

węglanowania oraz je zapisać,

5) odszukać w instrukcji technologicznej parametry przebiegu procesu węglanowania,
6) porównać wyniki pomiaru z parametrami zawartymi w instrukcji technologicznej,
7) wyciągnąć wnioski dotyczące prawidłowości przebiegu procesu węglanowania,
8) zaprezentować wykonane zadanie,
9) dokonać oceny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje technologiczne,

−

aparat do węglanowania,

−

literatura (1, 2, 3).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Ćwiczenie 4

Zaplanuj kolejne etapy w procesu rafinacji cukru.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zebrać informacje dotyczące procesu rafinacji cukru,
2) określić wymagania jakościowe dla cukru rafinowanego wg norm,
3) określić asortymenty cukru rafinowanego,
4) zaplanować kolejne etapy produkcji cukru rafinowanego zgodnie z zasadami GMP

i GHP,

5) wyjaśnić celowość i przebieg operacji technologicznych wchodzących w proces

rafinowania cukru,

6) dobrać maszyny i urządzenia do kolejnych etapów rafinowania cukru,
7) określić miejsca kontroli parametrów przebiegu rafinacji,
8) sporządzić sprawozdanie,
9) zaprezentować efekt swojej pracy,
10) dokonać oceny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda projektów,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje technologiczne,

−

normy jakościowe,

−

instrukcje do projektu,

−

literatura (1, 2, 3).

Ćwiczenie 5

Oblicz techniczny koszt wytwarzania cukru białego luzem, a następnie całkowity koszt

własny cukru białego w opakowaniu 50 kg oraz wynik finansowy ze sprzedaży cukru po
cenie interwencyjnej i po rynkowej cenie zbytu. Wyprodukowany cukier będzie przeznaczony
do sprzedaży w kraju. Do obliczeń przyjmij dane:

−

koszty surowca 901 zł/1 tonę cukru,

−

koszty zakupu surowca 125 zł/1 tonę cukru,

−

koszty materiałów bezpośrednich 45 zł/1 tonę cukru,

−

koszty energii i pary własnej 129 zł/1 tonę cukru,

−

płace bezpośrednie 22 zł/1 tonę cukru,

−

koszty wydziałowe 313 zł/1 tonę cukru,

−

koszty produktów ubocznych (minus) 82 zł/1 tonę cukru,

−

koszty pakowania cukru w worki po 50 kg 31 zł/1 tonę cukru,

−

koszty zarządu 337 zł/1 tonę cukru,

−

koszty finansowe 57 zł/1 tonę cukru,

−

koszty sprzedaży 60 zł/1 tonę cukru,

−

cena interwencyjna cukru 1800 zł za 1 tonę cukru, bez VAT,

−

rynkowa cena zbytu 1700 zł za 1 tonę cukru, bez VAT,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się dokładnie z treścią zadania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania zadania
3) uruchomić komputer,
4) otworzyć program komputerowy do kalkulacji kosztów produkcji,
5) wprowadzić dane z treści zadania,
6) obliczyć techniczny koszt wytwarzania cukru białego luzem, całkowity koszt własny

cukru białego w opakowaniach,

7) obliczyć wynik ze sprzedaży cukru po cenie interwencyjnej i po rynkowej cenie zbytu,
8) wydrukować wykonane obliczenia dotyczące kalkulacji kosztów i opłacalności produkcji,
9) wysunąć wnioski,
10) zaprezentować efekt swojej pracy,
11) dokonać oceny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw komputerowy z drukarką, wyposażony w program do kalkulacji kosztów

produkcji,

−

papier do wydruku,

−

literatura (1, 2, 3).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przetwarzanie buraków
cukrowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1,5,6,7,8,9,13,14,15,16,19,20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2,3,4 ,10,11,12,17,18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 7 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi:1. c, 2. b, 3. a, 4. c, 5. c, 6. a, 7. d, 8. a, 9. b, 10. b, 11.a,
12. b, 13. d, 14. d, 15. a, 16. d, 17. a, 18. d, 19. d, 20. c

Plan testu

Nr

Zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia uczniów)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Podać czas trwania kampanii w cukrowni

A

P

c

2.

Podać zawartość cukru w korzeniu buraka
cukrowego

C

PP

b

3.

Wymienić zmiany zachodzące w burakach
podczas składowania

C

PP

a

4.

Podać temperaturę wypalania kamienia
wapiennego w piecu wapiennym

C

PP

c

5.

Wskazać składnik gazu piecowego trujący dla
człowieka

B

P

c

6.

Wskazać rozpuszczalnik do wydobycia cukru
z krajanki buraczanej

B

P

a

7.

Wskazać półprodukt w oparciu o podaną jego
charakterystykę

B

P

d

8.

Podać kolejne czynności podczas
oczyszczania soku dyfuzyjnego

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

9.

Zdefiniować proces saturacji

B

P

b

10.

Scharakteryzować przeznaczenie filtrów
zagęszczających

C

PP

b

11.

Scharakteryzować efekt oczyszczania soku
dyfuzyjnego w kolejnych etapach jego
oczyszczania

C

PP

a

12.

Wymienić niekorzystne procesy zachodzące
podczas zagęszczania soku

C

PP

b

13.

Wyjaśnić w jakim celu dodaje się cukier
puder do cukrzycy podczas jej gotowania w
warniku

A

P

d

14.

Wskazać przeznaczenie warników

B

P

d

15.

Wskazać urządzenie do wybielania cukru

B

P

a

16.

Definiować pojęcie melasy

B

P

d

17.

Scharakteryzować wilgotność powietrza w
magazynie cukru

C

PP

a

18.

Wskazać główny składnik błota filtracyjnego

C

PP

d

19.

Wskazać asortyment cukru o najwyższej
jakości

C

P

d

20.

Wskazać główne zagrożenia dla środowiska
naturalnego ze strony cukrownictwa

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

tygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielenia odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na

udzielenie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, zaznacz prawidłową

odpowiedź X, w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeżeli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Kampania cukrownicza odbywa się w okresie:

a) czerwiec – wrzesień,
b) lipiec – wrzesień,
c) październik – styczeń,
d) luty – maj.

2. Przeciętna zawartość cukru w korzeniu buraka cukrowego wynosi:

a) 10÷14%,
b) 15,5÷19%,
c) 20÷22%,
d) 24,5÷29%.

3. Podczas składowania buraków występują:

a) straty cukrów na oddychanie buraków,
b) wzrost cukrów na wskutek zachodzącej fotosyntezy,
c) zmniejszenie zawartości kwasów organicznych,
d) spadek zawartości cukru inwertowego.

4. Wypalanie kamienia wapiennego w piecu wapiennym powinno się odbywać

w temperaturze:
a) 500

o

C,

b) 700

o

C,

c) 1000

o

C,

d) 1300

o

C.

5. Składnikiem trującym gazu piecowego dla człowieka jest:

a) azot,
b) tlen,
c) tlenek węgla (II),
d) tlenek wapnia.

6. Rozpuszczalnikiem wykorzystywanym do wydobycia cukru z krajanki buraczanej jest:

a) woda,
b) benzyna,
c) chloroform,
d) benzen.

7. Mętny nieprzeźroczysty płyn o barwie szarej do ciemnobrunatnej, szybko ciemniejący

w zetknięciu z powietrzem, o pH 5,8÷6,5 i stężeniu 14÷16% Ss, otrzymany po dyfuzji to:
a) odciek I,
b) sok gęsty,
c) sok rzadki,
d) sok surowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

8. Oczyszczanie soku dyfuzyjnego przebiega według schematu:

a) defekacja wstępna, defekacja główna, węglanowanie I, filtracja I, węglanowanie II,

filtracja II,

b) defekacja wstępna, filtracja I, defekacja główna, węglanowanie I, filtracja II,
c) defekacja główna, węglanowanie I, filtracja I, węglanowanie II, filtracja II,
d) defekacja główna, filtracja I, węglanowanie I, filtracja II.

9. Saturacja jest to nasycanie soku dyfuzyjnego:
a) CaCO

3

,

b) CO

2

,

c) Ca(OH)

2

,

d) P

2

O

5.

10. Które z poniższych stwierdzeń jest fałszywe:

a) w filtrach zagęszczających filtruje się sok ogrzany do temperatury 90÷95

o

C,

b) filtry zagęszczające są przystosowane do oddzielenia i wysładzania osadów,
c) w filtrach zagęszczających następuje sedymentacja zawiesin,

d) osad odrzucony z tkanin filtracyjnych gromadzi się w dolnej części filtra, skąd

odprowadzany jest do wanien filtrów próżniowych.

11. Najwięcej niecukrów usuwa się podczas:

a) nawapniania wstępnego,

b) nawapniania głównego,
c) węglanowania I,
d) węglanowania II.

12. Niekorzystnym procesem zachodzącym podczas zagęszczania soku rzadkiego w wyparce

jest:
a) odparowanie wody z soku rzadkiego,
b) powstawanie osadu na powierzchni rurek grzejnych,
c) zwiększenie zawartości suchej substancji w zagęszczonym soku,
d) wydzielanie gazów.

13. Dodatek cukru pudru do cukrzycy w środkowej fazie gotowania:

a) ułatwia zawiązanie kryształów i rozpoczęcie procesu krystalizacji,
b) wpływa na wielkość wytworzonych kryształów,
c) wpływa na ilość wytworzonych kryształów,
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.

14. Warniki służą do:

a) gotowania krajanki z wodą,
b) oczyszczania soku dyfuzyjnego,
c) otrzymywania soku gęstego,

d) podgęszczania soku gęstego i krystalizacji.

15. Wybielanie kryształów cukru prowadzi się w:

a) wirówkach,
b) warnikach,
c) mieszadłach,
d) rozdzielaczach

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

16. Odciek uzyskany przy wirowaniu cukrzycy III nazywa się:

a) sokiem rzadkim,
b) sokiem gęstym,
c) cukrzycą,
d) melasą.

17. Wilgotność powietrza w magazynach cukru powinna wynosić:

a) 65%,
b) 75%,
c) 85%,
d) 95%.

18. Głównym składnikiem błota filtracyjnego są:

a) związki azotu,

b) związki potasu,
c) związki fosforu,
d) węglan wapnia.

19. Najwyższą jakość spośród cukrów posiada:

a) cukier surowy,
b) krystaliczny cukier biały,
c) cukier puder,
d) cukier rafinowany.

20. Głównym zagrożeniem dla środowiska naturalnego w przemyśle cukrowniczym są:

a) wysłodki,

b) melasa,
c) ścieki,
d) pył cukrowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko…………………………………………………………

Przetwarzanie buraków cukrowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

TEST II

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przetwarzanie buraków

cukrowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1,2,3,4,5,6,8,13,14,16,17,18 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 7, 9, 10,11,12, 15,19,20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 7 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. b, 5. d, 6. a, 7. b, 8. a, 9. d, 10. c, 11.b,
12. a, 13. b, 14. c, 15. a, 16. d, 17. a, 18. c, 19. d, 20. b

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia uczniów)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Wskazać miejsce do
przejściowego składowania
buraków

C

P

c

2.

Podać przeznaczenie kamienia
wapiennego

B

P

b

3.

Zdefiniować proces gaszenia
wapna

A

P

a

4.

Wskazać składnik gazu piecowego
wykorzystywanego do saturacji

B

P

a

5.

Wskazać myjkę do mycia buraków

B

P

d

6.

Wskazać operację do
wydobywania cukru z krajanki
buraczanej

B

P

a

7.

Wymienić niecukry tworzące
roztwór koloidowy w soku
surowym

C

PP

b

8.

Definiować proces defekacji soku
dyfuzyjnego

A

P

a

9.

Podać końcowe pH soku podczas

C

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

węglanowania I

10.

Wskazać urządzenie do
oddzielenia i wysładzania osadu

C

PP

c

11.

Scharakteryzować zawartość
cukru w soku rzadkim

C

PP

b

12.

Wyjaśnić kształtowanie się
temperatury i ciśnienia w wyparce
trójstopniowej podczas
zagęszczania soku

C

PP

a

13.

Wskazać urządzenie do
podgęszczania soku gęstego i
krystalizacji cukru

B

P

b

14.

Definiować pojęcie odcieku

B

P

c

15.

Scharakteryzować końcową
wilgotność cukru podczas suszenia

C

PP

a

16.

Wskazać asortyment cukru
produkowanego według podanego
schematu

B

P

d

17.

Wskazać etap produkcji, w którym
otrzymuje się wysłodki

B

P

a

18.

Wskazać główny składnik melasy
buraczanej

B

P

c

19.

Scharakteryzuj składnik ścieków z
cukrowni negatywnie wpływający
na faunę naturalną zbiorników
wodnych

D

PP

d

20.

Ustalić koszt jednostkowy
produkcji cukru

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

tygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielenia odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na

udzielenie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, zaznacz prawidłową

odpowiedź X, w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeżeli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do przejściowego składowania buraków wykorzystuje się:

a) place składowe,

b) wyładownie buraków typu kompleks,
c) spławy,
d) kopce.

2. Kamień wapienny wykorzystywany jest do otrzymywania:

a) krzemionki,

b) wapna palonego,
c) szlamu defekacyjnego,
d) dwutlenku siarki.

3. Gaszenie wapna polega na:

a) rozpuszczeniu wapna palonego w wodzie,

b) posypaniu wapna palonego piaskiem,
c) wypalaniu wapna w piecu,
d) rozpuszczeniu wapna w kwasie.

4. Składnikiem gazu piecowego wykorzystywanego podczas saturacji soku dyfuzyjnego jest:

a) CO,
b) CO

2

,

c) O

2

,

d) N

2

.

5. Mycie buraków przeprowadza się w myjce:

a) grabkowej,
b) wodno – powietrznej,
c) wibracyjnej,
d) łapowej.

6. Wydobycie cukru z krajanki buraczanej odbywa się podczas:

a) ekstrakcji,
b) destylacji,
c) krystalizacji,
d) rafinacji.

7. Niecukry, tworzące w soku surowym roztwór koloidowy to:

a) białka i sole mineralne,
b) pektyny i białka,
c) pektyny i kwasy organiczne,
d) witaminy i sole mineralne.

8. Defekacja to:

a) nawapnianie soku CaO,
b) oczyszczanie soku przez SO

2

,

c) węglanowanie soku CO

2

,

d) filtrowanie soku rzadkiego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

9. Proces węglanowania I prowadzi się do uzyskania pH:

a) 6,
b) 7,
c) 9,
d) 11.

10. Oddzielenie i wysładzanie osadu przeprowadza się w:

a) dekantatorach,
b) filtrach zagęszczających,
c) obrotowych filtrach próżniowych,
d) cedzidle.

11. Zawartość cukru w soku rzadkim wynosi:

a) 6÷9

o

Bx,

b) 10÷14

o

Bx,

c) 15÷18

o

Bx,

d) 19÷22

o

Bx.

12. Podczas zagęszczania soku w wyparce trójstopniowej temperatura i ciśnienie kształtuje

się następująco:
a) spada temperatura, rośnie podciśnienie,

b) spada temperatura, próżnia stała,
c) rośnie temperatura, rośnie ciśnienie,
d) rośnie temperatura, próżnia stała.

13. Pogęszczanie soku gęstego i krystalizacja cukru zachodzi w:

a) mieszadłach cukrzycy,
b) warnikach,
c) rozdzielaczu cukrzycy,
d) wirówkach.

14. Odciekiem nazywa się:

a) sok otrzymany po I filtracji,
b) sok odpływający z ekstraktora,
c) syrop odpływający z wirówek,
d) sok odpływający z wyparki.

15. Suszenie cukru prowadzi się w suszarkach do zawartości wody:

a) 0,03÷0,05%,
b) 0,1÷0,5%,
c) 1÷1,5%,
d) 2÷3,5%.

16. Według poniższego schematu produkowany jest cukier:

obmycie kryształów " rozpuszczenie obmytych kryształów na ulep " odbarwianie
węglem aktywnym " gotowanie w warnikach " krystalizacja w mieszadłach

"wirowanie " bielenie " suszenie " pakowanie:
a) puder,
b) kostki prasowane,
c) kryształ biały,
d) kryształ rafinowany.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

17. Wysłodki otrzymuje się podczas:
a) procesu dyfuzji,
b) krojenia buraków,
c) oczyszczania soku dyfuzyjnego,
d) oczyszczania buraków.

18. Głównym składnikiem melasy buraczanej jest:

a) woda,
b) cukry redukujące,
c) sacharoza,
d) popiół.

19. Składnikami ścieków cukrowni wpływającymi negatywnie na faunę naturalną zbiorników

wodnych są:
a) cukry,
b) białka,
c) pektyna,
d) saponiny.

20. Jeżeli na wyprodukowanie 2000 kg cukru poniesiono koszty w wysokości 3000 zł,

a koszty sprzedaży wynoszą 5% kosztów wykonania, to koszt jednostkowy produkcji 1 kg
wynosi:
a) 1,40 zł,
b) 1,60 zł,
c) 1,80 zł,
d) 2,00 zł.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko…………………………………………………………

Przetwarzanie buraków cukrowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

7. LITERATURA

1. Jarczyk A.: Technologia żywności – część 3. WSiP, Warszawa 2001
2. Nikiel S.: Cukrownictwo. WSiP, Warszawa 1996
3. Praca zbiorowa: Technologia żywności – część 4. WSiP, Warszawa 2001