Elektroniczne lampy błyskowe, z angielskiego zwane fleszami, pojawiły się początkowo w USA podczas drugiej
wojny światowej. Mniej więcej w latach 50 dwudziestego wieku zaczęto ich produkcję na kontynencie europejskim.
W ciągu niedługiego okresu czasu elektroniczne lampy błyskowe bardzo szybko rozpowszechniły się i obecnie są
używane zarówno przez zawodowych fotografów jak i amatorów. Cechą charakterystyczną jest ich duża trwałość i
niezawodność.
Źródłem światła w lampie błyskowej jest lampa wyładowcza mająca trwałość od 10.000 do 5.000.000 błysków.
Intensywność błysku jest tak duża, że bardzo małe otwory względne obiektywu wystarczają nawet przy czasie
naświetlania wynoszącym 1/10.000 s. Jednostajność tego błysku pozwala na łatwe operowanie przysłoną zależnie
od odległości lampy od obiektu. Odległość ta ( poza charakterystyką motywu zdjęcia ) jest jedynym zmiennym
czynnikiem w ocenie czasu naświetlania w odniesieniu do tej samej czułości wyrażonej w ISO.

WIELKOŚCI CHARAKTERYSTYCZNE LAMP BŁYSKOWYCH

ENERGIA BŁYSKU [ FLASH POWER ] - wielkość świadcząca o sile błysku, podawana jest w Ws ( Watosekunda ).
Energię lampy błyskowej oblicza się według wzoru:

gdzie:
Q - energia Ws ( Watosekunda )
C - pojemność kondensatora F ( Farad )
U - napięcie V ( Volt )

Jak wynika z powyższego wzoru wielkość energii zależy od pojemności kondensatora oraz napięcia do którego
naładuje się kondensator. Szybsze zmiany energii uzyskujemy zmieniając napięcie na kondensatorze, gdyż
wartość jej zmienia się z kwadratem napięcia. Moc lampy podawana jest przeważnie w odniesieniu do lamp
studyjnych w których stosuje się różne sposoby zmiękczania strumienia światła. W związku z tym nie podaje się
liczby przewodniej, która jest ściśle powiązana z kształtem reflektora i miejscem umieszczenia w nim lampy
wyładowczej oraz sposobem zmiękczania światła.

LICZBA PRZEWODNIA LAMPY BŁYSKOWEJ [ FLASH GUIDE NO ] - jest to iloczyn odległości lampy od
fotografowanego motywu i przysłony. Liczba ta zależy od czułości ISO filmu ( matrycy CCD ) i energii lampy
błyskowej. Dla danej lampy i czułości filmu ( matrycy CCD ) jest wielkością stałą. Ułatwia to ustalenie
intensywności naświetlenia lampą błyskową. Intensywność tę regulujemy za pomocą zmiany odległości lampy od
oświetlanego obiektu oraz zmianą wielkości przysłony. Wartość liczby przewodniej lampy ze zmiennym kątem
rozproszenia ( zoomem ) podawana jest w kilku punktach ogniskowej, przeważnie dla czułości ISO 100 i wynosi od
10 do 100. Podawana jest tylko dla lamp ze stałym układem odbłyskowym. Nie ma żadnego sposobu przeliczania
liczby przewodniej na moc lampy i odwrotnie.

CZAS BŁYSKU [ FLASH DURATION ] - Jest to czas rozładowania kondensatora lampy błyskowej przez lampę
wyładowczą . Czas błysku w lampach bez automatyki wynosi od 1/1.000 s. do 1/500 s. W lampach z
automatycznym dozowaniem energii błysku czas ten wynosi od 1/50.000 s do 1/300 s.

TEMPERATURA BARWY ŚWIATŁA [ COLOR TEMPERATURE ] - podczas rozładowania kondensatora przez lampę
wyładowczą płynie prąd, który powoduje świecenie zawartego w niej gazu ( ksenonu ). Temperatura barwy wynosi
około 5 000°K i można ją zmieniać stosując filtry korekcyjne.

Lampa błyskowa w fotografii

http://ws.ps.pl/szymwal/flash_w_fotografii/index.html

1 z 4

2013-01-07 17:17

CZAS GOTOWOŚCI DO PRACY [ RECYCLING TIME ] - czas niezbędny do regeneracji energii kondensatora
zależny od mocy lampy i sposobu ładowania kondensatora waha się od ułamków sekundy do kilku minut.

STABILNOŚĆ ENERGII BŁYSKU [ FLASH POWER STABILITY ] - w granicach +/-2% nie powoduje widocznych
zmian w naświetleniu.

HISTORIA ROZWOJU LAMP BŁYSKOWYCH

Początkowo lampa błyskowa składała się z pokaźnych rozmiarów zasilacza i dużego reflektora. Komplet taki ważył
około 5 kg. W tej lampie ( rys. 1 ) prąd z zasilacza ładował do wartości napięcia zasilającego kondensator, po czym
zapalała się lampka neonowa sygnalizująca naładowanie kondensatora, prąd płynął dalej, jeśli się ręcznie nie
wyłączyło ładowania kondensatora. W latach 60 ubiegłego wieku wprowadzono pierwszy automat, wyłącznik
działający po naładowaniu kondensatora. Energia błysku była stała. Niektóre modele zbudowane z kilku
kondensatorów umożliwiały wykorzystanie części kondensatorów co dało możliwość regulacji mocy błysku.

Rys. 1 Podstawowy układ lampy błyskowej

W latach 70 opracowano układ ze stratnym automatycznym dozowaniem błysku, regulujący czas przepływu
energii z kondensatora do lampy wyładowczej zwykle w granicach od 1/10.000 s do 1/300 s, zależnie od ilości
światła odbitego od fotografowanego motywu zdjęcia ( rys. 2 ). Elementem mierzącym ilość odbitego światła była
wbudowana w lampę fotocela.
Przy stałej liczbie przysłony dla danej czułości materiału fotograficznego układ ten określał potrzebny czas błysku,
a po jego upływie dodatkowa lampa wyładowcza o małej rezystancji lub w późniejszym czasie tyrystor
powodowały zwarcie kondensatora i odpływ pozostałej energii. Pewnym ulepszeniem tego systemu było
wprowadzenie układu elektronicznego uwzględniającego dodatkowo wartość nastawionej przysłony, nie dla
pełnego zakresu, lecz zwykle dla dwóch, trzech wartości przysłony.

Lampa błyskowa w fotografii

http://ws.ps.pl/szymwal/flash_w_fotografii/index.html

2 z 4

2013-01-07 17:17

Rys. 2 Lampa błyskowa ze stratną regulacją energii błysku

Fotografując różne motywy w przedziale odległości od ułamków metra do kilkunastu metrów potrzebna jest
kilkudziesięciokrotna zmiana czasu naświetlenia lampy błyskowej. Te wymogi doprowadziły do powstania
bezstratnego układu regulacji energii błysku ( rys. 3 ). Odcinanie dopływu energii bez żadnych strat po upływie
1/50.000 s. stało się możliwe po zastosowaniu tyrystorów lub w najnowszych rozwiązaniach tranzystorów IGBT.
Konsekwencją tej oszczędności jest możliwość wykonania przy sprzyjających warunkach około dziesięciu razy
więcej zdjęć z naładowanego akumulatora przy jednoczesnym wielokrotnym skróceniu czasu każdorazowego
ładowania kondensatora. Wszystkie te możliwości posiadają współczesne elektroniczne lampy błyskowe z
bezstratną regulacją mocy wykorzystujące częściowe rozładowanie kondensatora.

Rys. 3 Lampa z bezstratną regulacją energii błysku

Wszystkie wyżej wymienione uwagi odnoszą się do oświetlenia frontalnego, kiedy natężenie światła odbitego od
fotografowanego motywu i padającego na fotocelę lampy błyskowej jest wprost proporcjonalne do współczynnika
odbicia kierunkowego i odwrotnie proporcjonalne do kwadratu odległości oświetlanego motywu od lampy. W wielu

Lampa błyskowa w fotografii

http://ws.ps.pl/szymwal/flash_w_fotografii/index.html

3 z 4

2013-01-07 17:17

przypadkach lampę łączy się z aparatem fotograficznym dłuższym przewodem synchronizacyjnym, aby umożliwić
boczne lub tylne oświetlanie fotografowanego motywu. Można również odchylić reflektor w górę, stosując
oświetlenie pośrednie odbite od sufitu. Wtedy oczywiście co innego "widzi" obiektyw aparatu a co innego fotocela
wbudowana w lampę błyskową. Rozbieżności tej zapobiegało się w dwojaki sposób: dołączało się do lampy drugą
fotocelę którą umieszczało się tuż przy aparacie, albo przenosiło się fotocelę znajdującą się przy lampie łącząc ją
dłuższym przewodem z lampą.
Dalszym rozwinięciem tej idei stało się wykorzystanie czujników pomiarowych znajdujących się w aparacie
fotograficznym. Tak powstał system pomiaru i sterowania lamp błyskowych zwany TTL, który pod wieloma
nazwami jest obecnie powszechnie stosowany. Skomplikowane algorytmy oceny odbitego światła wyróżniają
sposoby działania systemu TTL różnych producentów sprzętu fotograficznego.
Rozwiązano także problem z naświetlaniem zdjęć przy pomocy lampy błyskowej przy czasach otwarcia migawki
szczelinowej krótszym niż szerokość kadru. Zaprojektowano i wdrożono do użytku tryb pracy FP ( rys. 4 )
polegający na wielokrotnym naświetlaniu partii kadru w trakcje przesuwania lamelek migawki. W tym rozwiązaniu
wykorzystuje się bezstratny układ oszczędzania energii.

Rys. 4 Lampa błyskowa z systemem naświetlania FP

Powyższe rysunki ilustrują zachodzące zmiany w lampach przenośnych od momentu włączenia do naświetlenia
pierwszego motywu zdjęcia. Lampy studyjne o mocy do 200 Ws wykonuje się według rysunków 1 i 3. Lampy o
większej mocy wykonuje się wyłącznie na bazie rysunku 1.

Duży postęp uzyskano również w dziedzinie układów ładujących kondensatory w lampach błyskowych, przejawia
się on tym, że w miejsce baterii wysokonapięciowych oraz przetwornic elektromagnetycznych wprowadzono
bardzo sprawne i niezawodne przetwornice tranzystorowe. Opracowano kilka wysokowydajnych typów
akumulatorów, które znalazły zastosowanie w lampach błyskowych.

Copyright © 2007 by Waldemar Szymański. Wszelkie prawa zastrzeżone

Lampa błyskowa w fotografii

http://ws.ps.pl/szymwal/flash_w_fotografii/index.html

4 z 4

2013-01-07 17:17