Adaptacja - przystosowanie czegoś do nowego
użytku (np. biologiczna, produkcyjna, społeczna
itp.)

Analiza - rozłożenie pewnej całości na jej części
składowe i rozpatrywanie każdej z nich osobno,
dokonywane w procesie poznania i działalności
praktycznej

Analogia - podobieństwo pod pewnymi
szczególnymi względami zachodzące między
różnymi skądinąd przedmiotami (zjawiskami,
procesami)

Audit - systematyczny, niezależny i
udokumentowany proces uzyskiwania dowodu z
auditu oraz jego obiektywnej oceny w celu
określenia stopnia spełnienia kryterium auditu
(ISO 19011)

Bezpieczeństwo (obiektów lub procesów) - brak
niedopuszczalnego ryzyka związanego z
możliwością powstania szkody (dla zdrowia,
życia, obiektu, środowiska)

Cykl życia - łączny czas istnienia projektu,
wyrobu, procesu, organizacji, zwykle podzielony
na kolejne fazy, na ogół obejmujące rozpoczęcie,
rozwój, realizację, wykorzystanie, obsługę i
dostawę lub zakończenie

Decyzja - wszelki świadomy (nie losowy) wybór
jednego z rozpoznanych i uznanych za możliwe
wariantów przyszłego działania

Diagnozowanie - proces rozpoznawania z
pomocą środków technicznych, badań
empirycznych, wywiadów, pomiarów, analiz i in.
stanu i niedomagań badanego obiektu bez jego
dekompozycji

Efektywność - zdolność procesów i systemów do
skutecznej realizacji przyjętych planów, przy
jednoczesnym zapewnieniu ich ekonomiczności,
lub „zasięg, do jakiego planowane działania są
zrealizowane, a planowane wyniki osiągnięte"

Ekonomiczność - właściwość procesów,
systemów i przedsięwzięć polegająca na
generowaniu przez nie wartości dodanej, w
wyniku czego nakłady poniesione na
zapewnienie funkcjonowania są mniejsze od
uzyskanych korzyści

Elastyczność - miara zależności funkcyjnej
między dwiema wielkościami (np. nakłady-
koszty, popyt-podaż, cena-zbyt, zdolność
produkcyjna-różnorodność operacji itp.)

Filogeneza dyscyplina nauki zajmująca się
odtwarzaniem rozwoju organizmów żywych,
stanowiąca gałąź ewolucjonizmu (używane jest
również zastępczo określenie filogenetyka)

Funkcje (systemu) - stabilna zdolność
spełnienia działań i zadań, które są celem
istnienia systemu

Funkcjonalność - zdolność wyrobu, procesu lub
systemu do spełniania planowanych zadań w
określonych warunkach

Graf - schematyczny sposób przedstawienia
zbioru elementów materialnych lub
niematerialnych (węzły, punkty) i sposobów ich
połączeń (relacji) za pomocą zbioru linii
(krawędzi) w celu odwzorowania (modelowania)
pewnej rzeczywistości

Identyfikacja - ilościowe i jakościowe
rozpoznanie i określenie parametrów, danych i
informacji o identyfikowanym przedmiocie

Informacja - każdy czynnik, dzięki któremu
obiekt odbierający go (człowiek, organizm
żywy, organizacja, urządzenie automatyczne)
może polepszyć swoją znajomość otoczenia i
bardziej sprawnie przeprowadzić celowe
działanie

Innowacja - wynik twórczej działalności
ukierunkowany na wprowadzenie zmian w
systemie funkcjonowania organizacji lub
społeczeństwa, dotyczących wyrobów, procesów
lub zarządzania, która spełnia ich potrzeby i
przynosi korzyści w postaci rozwoju, zysku,
prestiżu lub inne
Jakość - ogół właściwości obiektu lub systemu
wiążących się z jego zdolnością do zaspokojenia
potrzeb stwierdzonych i oczekiwanych lub też
natura obiektu związana z potrzebami i
oczekiwaniami

Kompatybilność - sposób rozwiązania
elementów procesu lub systemów zapewniający
ich dostosowanie do funkcjonowania w innych
systemach bez powodowania niedopuszczalnych
oddziaływań
Kompleksowość - cecha charakteryzująca ogół
lub zespół elementów połączonych i
uzupełniających się wzajemnie, tworzących
określoną całość

Weryfikacja - przegląd, którego celem jest
sprawdzenie, czy wyniki projektu lub
przedsięwzięcia są zgodne z początkowymi
ustaleniami.

Konkurencyjność - cecha organizacji uzależniona od
systemu zarządzania, wskazująca aktualną pozycję
rynkową i możliwości dalszego rozwoju

Kontrola - działanie takie, jak zmierzenie, zbadanie,
oszacowanie lub sprawdzenie jednej lub kilku
właściwości obiektu oraz porównanie wyników z wyma-
ganiami w celu stwierdzenia, czy w odniesieniu do
każdej z tych właściwości osiągnięto zgodność

Kreatywność - zdolność do tworzenia czegoś nowego,
co może przynieść korzyści twórcy, organizacji i
społeczeństwu, stanowi dominujący element w do-
skonaleniu konkurencyjności przedsiębiorstwa

Kryterium - zasada wyznaczająca sposób osądzania
czegoś pod względem obecności, braku lub stopnia
posiadania pewnych cech, właściwości, jakości

Metoda - świadomy, uporządkowany, złożony z
prostszych elementów (procedury, instrukcje itp.)
sposób dążenia do określonego celu, gwarantujący lub
dający znaczne prawdopodobieństwo odniesienia
sukcesu

Mierniki - jednostki miar stosowane do oceny,
obliczania lub określania postępu w realizacji, w
kontekście jednostek pieniężnych, harmonogramu oraz
wyników jakościowych

Model - sposób opisu przedmiotu, zjawiska lub systemu
najczęściej polegający na jego uproszczeniu przy
zachowaniu zasad podobieństwa, pozwalający na
łatwiejsze zrozumienie modelowanego systemu w
określonym kontekście

Modularyzacja - metoda normalizacji polegająca na
dekompozycji obiektu lub procesu na proste elementy
składowe o takich rozwiązaniach i kompatybilności, aby
można było z nich konfigurować różne systemy
Nadzór - ustanowienie sposobów monitorowania i
weryfikacji obiektów i procesów oraz analizowania
zapisów kontrolnych i funkcjonowania w celu zagwa-
rantowania, że spełniają one wyspecyfikowane
wymagania

Niepewność - brak wiedzy na temat przyszłych zdarzeń
oraz sytuacje, w których dostępna jest tylko część
informacji potrzebnych do podjęcia decyzji
Niezawodność - właściwość obiektu, procesu lub
systemu do zachowywania zdolności do wykonywania
przewidzianych funkcji przy stosowaniu ustalonych
parametrów w określonych warunkach otoczenia i w
określonym czasie

Noosfera - sfera rozumu ludzkiego, będąca trzecim
etapem rozwoju po geosferze i biosferze,
charakteryzująca się dużym synergicznym efektem i
wywierająca znaczący wpływ na procesy ewolucyjne w
biosferze i technosferze

Normalizacja - działalność mająca na celu uzyskanie
optymalnego stopnia uporządkowania w określonej
dziedzinie przez ustalanie postanowień przeinaczonych
do powszechnego i wielokrotnego stosowania,
dotyczących istniejących lub możliwych do zaistnienia
problemów technicznych

Planowanie - czynności związane z zaprojektowaniem
zasadniczych elementów działania dostosowanych do
ustalonego celu i przewidywanych warunków działania,
uzupełnione decyzją wykonawczą (jest częścią
zarządzania)
Podobieństwo - wspólność cech (procesów, obiektów)
występująca, jeśli według zadanych charakterystyk
jednego można uzyskać charakterystyki drugiego za

pomocą prostych przeliczeń, które są analogiczne do
przejścia od jednego systemu wymiarów do drugiego
systemu

Pozycjonowanie - obiektywny proces ustalenia
położenia, sytuacji lub stanu rozpatrywanej jednostki
względem innych o podobnym przeznaczeniu

Prawdopodobieństwo - stosunek liczby szans
wystąpienia lub niewystąpienia określonego
(oczekiwanego) zdarzenia do sumy szans wystąpienia i
niewystąpienia tego zdarzenia

Problem - zadanie lub zagadnienie teoretyczne lub
praktyczne wymagające rozwiązania (m.in. niepożądany
wynik pracy, luka między sytuacją rzeczywistą a
pożądaną)

7

>

rocedura - ustalony sposób postępowania

(przeważnie pisemna, zawiera: cele i zakres działania
oraz szczegółowy tryb postępowania)

Proces - jedno lub więcej działań podlegających
nadzorowi, które wykorzystuje środki w celu
przekształcenia stanu wejściowego w stan wyjściowy
(ISO 9000)

Prognozowanie - opracowywanie prognoz w oparciu o
naukowe metody przewidywania przebiegu różnych
zjawisk i procesów w przyszłości

Projekt - dokument zawierający założenia, rysunki,
obliczenia, opisy, kosztorysy itp. dotyczące wykonania
danego obiektu, procesu lub systemu. Zależnie od
rodzaju przedmiotu projektowanego, projekty mogą być:
wstępne, techniczne, koncepcyjne, rozwojowe,
inwestycyjne, innowacyjne itp.

Projektowanie - proces tworzenia abstrakcyjnego
obrazu wytworu lub układu, który ma być wytworzony.
Przeważnie obejmuje projektowanie założeń, wstępnej!
koncepcji oraz szczegółowego opracowania
Przegląd - etapowa kontrola realizacji projektu lub
przedsięwzięcia dokonywana i przez zespół ekspertów o
kompetencjach przewyższających projektanta, w celu
wyjawienia słabych stron i wskazania sposobów
ulepszenia analizowanego etapu prac

Przepis - dokument ustalający obowiązujące reguły
prawne, przyjęty przez organ władzy

Regulacja - utrzymywanie zadanej z góry wartości
określonego parametru lub grupy parametrów
określonego procesu lub urządzenia (szczególny
przypadek sterowania)

Relacja - wszelki związek lub zależność zachodząca
między elementami danego: (dowolnego) systemu

Ryzyko - zagrożenie, że wskutek posiadania niepełnej
wiedzy oraz efektu prawdopodobieństwa niepewnych
zdarzeń wynik realizacji podjętych decyzji będzie
odbiegał od planowanych zamierzeń. Ryzyko zależy od
zdarzenia ryzyka, jego prawdopodobieństwa oraz
dotkliwości skutków

Socjosfera - część biosfery obejmująca różnorodne
relacje między osobnikami żywymi (zwłaszcza ludźmi),

które mogą być stałe lub zmienne, pojawiające się i
znikające, konstruktywne lub destrukcyjne. Relacje te
sprzyjają tworzeniu określonych więzi grupowych,
umożliwiają wspólne działania, często z efektem
synergetycznym

Sterowanie - działanie na określony układ mające na
celu zapewnienie jego zachowania się w żądany sposób,
może być ręczne lub automatyczne

Strategia - wspólna wizja, która jednoczy organizację,
zapewnia zgodność decyzji i sprawia, że organizacja
porusza się we właściwym kierunku

Struktura - wzajemne powiązania wewnętrzne
elementów składowych systemu wskazujące ich
hierarchię i podległość

Symplifikacja - działalność normalizacyjna mająca na
celu zmniejszenie liczby elementów i ich różnorodności
przez stosowanie dopuszczalnej powtarzalności

Symulacja - odtworzenie właściwości danego obiektu,
zjawiska, procesu lub środowiska istniejącego w
rzeczywistości, za pomocą jego modelu (przeważnie
matematycznego, numerycznego) i technik
obliczeniowych, co pozwala też wyjawić cechy trudno
zauważalne w rozpatrywanym systemie

Synteza - połączenie różnych elementów (części) w
nową całość, całościowe potraktowanie jakiegoś
zjawiska w procesie poznania i działalności praktycznej
po uprzednim zbadaniu jego elementów (również
„operacja uogólniania")

System - zbiór elementów wzajemnie powiązanych
strukturalnie, spełniający określoną funkcję (cel) i
mający określone powiązania z otoczeniem

Technologia - ukierunkowany proces wykonywania
potrzebnych produktów lub usług realizowany w
systemie produkcyjnym, zbudowanym dla realizacji tego
procesu w oparciu o dostępną wiedzę teoretyczną i
praktyczną (przeważnie obejmuje: pozyskiwanie
surowców, wytwarzanie materiałów, wytwarzanie ele-
mentów i ich łączenie)

Technosfera - część geosfery, w której znajdują się lub
funkcjonują materialne wytwory człowieka i jego
wspólnot, wykonane w różnym czasie z wykorzystaniem
dostępnych materiałów, energii, pracy i pomysłowości,
celem spełnienia zdiagnozowanych potrzeb

Typizacja (obiektów lub procesów) - polega na
zastąpieniu występującej lub możliwej różnorodności
rozwiązaniem posiadającym wszystkie cechy elementów
zastępowanych

Walidacja - końcowy przegląd realizowanych
przedsięwzięć mający na celu upewnienie się, że wyniki
przedsięwzięcia są zgodne z oczekiwaniami klienta i
zadowalają go, oraz zatwierdzenie i standaryzację
sposobów i metod wykorzystywanych przy realizacji
tego przedsięwzięcia